장음표시 사용
61쪽
DE NATURA DEOR vucurrit umquam aut vigilanti cuiquam, aut dormientiΤSed ne omnia revocentur ad primas notiones, ratio hoc idem ipsa declarat. Nam quum Praestanti SSimam naturam, vel quia beata est. vel quia sempiterna, convenire videatur eandem esse pulcherrimam, quae Compositio membrorum, quae consor mutio lineamentorum, quae si gura, quae Species, humana potest
esse pulchrior 3 Vos quidem, Lucili, soletis nam Cotta meus modo hoc, modo illud quum artificium cssingitis subricamque divinam , quam sint omnia in
hominis figura non modo ad usum , verum etiam ait venustatem apta, describere. Quod si omni uiri unimantium seruias vincit hominis figura, deus autem animans est: ea figura profecto eSt, quae pulcherrima sit omni uin ; quoniamque deos beatissimos esse constat, beatus autem esse sine virtute nemo potest, nec
nisi in hominis figura: hominis esso specie deos Cousitendum est. Nec tarnen ea species Corpus est, Sed quasi corpus; nec habet sanguinem, sed quasi sanguinem. XIX. Haec quamquam et inventa sunt acutius , et dicta subtilius ab Epicuro , quam ut quivis ea possit agnoscere; tamen Detus intelligentia vestra dissero brevius, quam causa desiderat. Epicurus enim, δ qui res occultas et penitus tibilitas non modo viderit animo, sed etiam Sic tractet, ut manu Os ducat, docet
sie IIeindors. e eod. Clog. Vulgo formram. 2 Non omittendum est virum Epicureum loqui , et non ab eo istis verbis eumdem sennum atque Reeteris hominibus, sensum attribui. Baiio videlicet secundum Epicureos, ars quaedam voluptatis quaerendae ei doloris leniendi. B.
62쪽
eam esse vim et naturam deorum , ut primum non sensu, sed mento cernatur ; nec soliditate quadam, nec ad numerum, Ut ea, quae ille propter firmitatem στερέμνια appellat, sed imaginibus similitudine et transitione perceptis: quum infinita simillimarum imaginum species ex innumerabilibus individuis exsistat, et ad deos assiuat, cum maximis voluptatibus in eas imagines mentem in lentam, infixamque nostram intelligentiam, capere quae Sit et beata natura, et aeterna. Summa vero vis infinitatis , ed inagna ac diligenti contemplatione dignissima est: in qua intelligi necesse est . eam esSi naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant. IIano
ἰσογομα/ appellat Epicurus. id est, aequabilem tributionem. Ex hac igitur illud efficitur, si mortalium
tanta multitudo sit, esse immortalium non minorem; et si, quae interimant. innumerabilia sint, etiam ea quae conservent, infinita esse debere. Et quae Pere unobis, Balbe, soletis, quae vita deorum sit, quaequuati iis degatur aetas. En videlicet. qua nihil beatius, nihil omnibus honis as Iluentius cogitari potest. Nihil enim agit; nullis occupationibus est implicatus ; nulla
oPera molitur; sua sapientia et virtute gaudet; habet etiam.ὸ exploratum, sore se Semper tum in maximis, tum in aeternis voluptatibus. XX. IIunc deum rite beatum dixerimus ; vestruin vero laboriosissimum. Sive enim ipse mundus deus est, quid potest esse minus quietum, quam nullo
non marem eam doeer esse Drm. Davi insius ediderat qta res o ullas - non modo rideriae ammo, sed etiam sis rael e vi manti . Me eam esse Am. Quam secutus est Ernestius. Lambi. Nus ver sed etiam sie triarint, tirmanti Mevi, Meel.
63쪽
DE NATURA DEORUM puncto temporis intermisso, versari Circum axe in caeli admistabili celeritate 3 nisi quietum autem . nihil beatum est. Sive in ipso mundo deus inest aliquis,
qui regat, qui gubernet, qui cursus astrorum . mutationes temporum, verum vicissitudines ordinesqueCon Servet, et terras et maria contemplans, hominum Commoda vitasque tueatur: nae ille est implicatus molestis negotiis, et operosis. Nos autem beatam vitam in animi securitate, et in omnium vacatione munerum ponimus. DOCuit eni in nos idem , qui cetera, Nutura essectum esse mundum; nihil opus fuisse sa-brica; tarnque eam rem esse facilem. quηm vos esset negatis sine divina posse sollertia , ut innumerabiles
Irita quemadmodum natura eslicere sine aliqua mente possit, non videtis: ut tragici poetae, quum expli-Cave argumenti exitum non potestis, confugitis ad deum; Cuius operam profecto non desideraretis, si immensam et interminatam in omnes partes magnitudinem regionum videretis; in quam se iniiciens animus et intendens ita late longeque peregrinatur, Ut nNllam tamen oram ultimam A videat, in qua possit insistere. In hac igitur immensitate latitudinum, longitudinum , altitudinum si infinita vis innumerabilium
i) Copulam, quae vulgo aberat ante terras, auctore Davido inseruii Nei Aors. 2) Sie Davis. e eod. Eliens. et edd. velt. idemque Ilei d. in codd. Glog. ei Red. reperit. vulgo negetis. 3) Tria tempora ponit Velleiu , suturum, praesens et praeteritum rquia Εpleuri haee erat opini , innuis merabiles atomos semper suere per
insin timi vaeuum, qtiarum atomorum concursu semper innumerat,iles natin
di oriantur 1 quorum alii alatim intereant dissolutione atomorum , alii
coniectura rescripsi. Vulgo tiltimi. Ed. Ase. Miseritis.
64쪽
volitat atomorum: quae, interiecto inani, cohaerescunt tamen inter se, et aliae alias apprehendentes continuantur, ex quo essiciuntur hae rerum formae
utque sigurae, quas vos estici posse sine sollibus et incudibus non putatis. Itaque imposuistis in cervici
bus t nostris sempiternum dominum, quem dies et noctes timeremus. Quis enim non timeat Omnia providentem et cogitantem et animadvertentem et omnia ad se pertinere putantem, Curiosum, Et plenum ne
gotii deum 7 Hinc vobis exstitit primum illa satalis necessitas, quam se χωρ χέ γ dicitis: ut, quidquid ac
cidat, id ex aeterna veritu te Causarumque continuatione nuxisse dicatis. Quanti autem haec philosophia aestimanda est, cui, tamquam aniculis, et iis quidem indoctis, fato seri videantur omnia 3 Sequitur μα- tinii vestra, quae latine divinatio dicitur: qua tanta imbueremur superstitione, si vos audire vellemus , ut haruspices, augures, harioli, vates et Coniectores nobis essent colendi. IIis terroribus ab Epicuro soluti, ct in libertatem vindicati , nec . metuimuS EOS, qu OS intelligimus , nec sibi singere ) ullam molestiam, nec ulteri quaerere; et pie sancteque colimus naturum excellentem atque praestantem. Sed elatus studio vereor ne longior fuerim. Erat autem dissicile, rem tantam tamque praeclaram inchoatam vel in lucre.
Quamquam non tam dicendi rutio mihi quidem 4 habenda suit, quam audiendi. XXI. Tum Cotta, comiter, ut solebat, Atqui, in-
uisnu, id est, o tinem seriemque enuis aurum, quum causa cansae nexa rem ex se gignia, ete.
65쪽
quit, Vellei, nisi tu aliquid dixisses, nihil sane ex me quidem audire potuisses. Mihi enim non tam iacile in
mentem venire solet, quare verum sit aliquid, quam quare salsum. Idque quum saepe, tum, 'trium te nu-
riam naturam esse dicam: nihil sortasse respondeam. Quaeras, putemne talem esse, qualis modo a te sit exposita : nihil dicam mihi videri minus. Sed antequam aggrediar ad ea , quae a te disputata sunt, do te ipso dicam quid sentiam. Saepe enim de L. Crasso, similiare illo tuo, videor audisse, quum letogatis omnibus sine dubio anteferret, et paucos tecum Epicureos e Graecia compararet. Sed, quod ab eo te mirifice diligi intelligebam, arbitrabar illum propter benivolentiam id uberius dicere. Ego autem, etsi vereor laudare praesentem, iudico tamen de re
neque sententiis solum copiose, sed verbis elia in ornatius, quam solent vestri. Zenonem, 4 quem Philo noster coryphaeum appellare Epicureorum solebat, quum Athenis essem , audiebam frequenter, et quidem ipso auctore Philone : credo , ut facilius iudicarem, quam illa bene refellerentur, quum a principe Epicureorum accepissem, quemadmodum dicerentur.
Non igitur ille, ut plerique, β sed isto modo, ut tu, distincte, graviter, ornate. Sed quod in illo mihi
usu saepe venit, idem modo, quum te audirem, a -
66쪽
cidebat, ut motus te surrem, tantum ingeni uin bonavonia me audies in tant leves, ne dicam in tam ine-Ρtus, sententias incidisse. XXII. Nec ego nunc ipse aliquid asseram melius. Vt enim modo dixi, omnibus sere in rebus, et ma
xime in physicis, quid non sit, citius, quam quid sit,
Ctore utar Simonide : de quo quum quaesivisset hoc idem tyrannus Hiero, delibe Pandi sibi unum diem Postulavit; quum idem ex eo postridie quaereret, biduum petivit; quum saepius duplicaret numerum dierum, admiransque Iliero requireret, cur ita faceret: Quia , quanto, inquit, diutius considero, tanto mihi res videtur obscurior. Sed Simonidem arbitror
non enim mota sol Um suavis , verum etiam cetero- qui ' doctus sapiensque traditur quia multa venirent in mentem acuta atque subtilia, dubitantem, quid eorum esset verissimum, despera Sse Omnem, Eritatem. Epicurus vero tuus nam cum illo malo
disserere . qua in tecum quid dicit, quod non modo Ρhilosophia dignum sit, β sed mediocui prudentia Z si
XXIII. Quaeritur primum in ea quaestione. laeost de natura deo Dum, sitne dii, necne sint. Dillicite Est negare. Credo, Si in concione quaeratur ; sed , in
Red. eri ra qui. Vulgo emero ii, quod reeie defendit IIeind. Ertio,lius sine libris eoteria quram. s) sie Da. s. Ernost. et alii, ecod. Ursini. Schula. esset, quod si retineas, sup r tis odi Lambini conte clura fortasse dixit esset legondum. T. 6) Ε,quisii ius dicitur pro, quod ii dieam philosophia , sed medioeri prudentia dignum sit. De hiae usu, ia. Tur et lin. de Pari. Lai. Uxo.
67쪽
DE NATVit A DEOR 'Mhuiuscemodi sermone et consessu, facillimum. Ita que ego ipse Pontifex , qui cerimonias religionesque publicas sanctissime tuendas arbitror , is hoc , quod Primum est, esse deos, persuaderi milii non opinione Solum, sed etiam ad vecitatem plane velim. Multa enim occurrunt, quae conturbent, ut interdum nulli esse videantur. Sed vide, quam tecum agam liberaliter. Quae communia sunt Vobis Cum ceteris philosophis, non attingam, ut hoc ipSuin: placet enim Omnibus sere, miliique ipsi in pri in is, deos esse; ituque non pugno; rationem tamen eam, quae a tu visertur, non satis firmam puto. Quod enim Omnium gentium generumque hominibus ita videretur, id sa-
confiteremur. Quod quum leve per se, tum etiam salsum est. Primum enim unde notae tibi sunt opiniones nationum Equidem arbitror, multas esse gentes sic immanitate esse ratas, ut apud cas nulla
suspicio deorum sit. 4 Quid I Diagoras, qui
dictus est, PoSteaque Theodorus , nonne aperte deorum naturam sustulerunt 7 Nam Abderites quidem Protagoras, cuius a te modo mentio iacta est, sophi
s) vulgo eiusmodi. Lambin. eitisce modi. Davis. e cod. Miusmodi. Edd. licin n. Nars. Ase. Heind. Miuscemodi. Paullo po,t expunxi in ante consessu. a) naee protie tenenda auni, ne sallamur cum iis qui nihil prorsus statuisse Academieos arbitrantur. CLeap. 36, et adhibe Seoluti iii in Di,sert. de Div. nai. p. 45 et 30. Cu. 3 Esse abest cod. Reding. pro bacite Mettidors. quod statim sequatur
phyrius de Abstin. lib. II. Ι 8. Si
mili tamen imp ei ale ei ainitiani la-horant aliae quoque genitis, si recenis
itori bii, fides. Adi v. C. Ioati. Lo elatim de Inieli. Humana lib. I, eap 4, 8. CL lamen virum celeherrimum l. A. Fabricium de Verit. Relig. Chr.eop. viii , S q. D v.
68쪽
LinER PRIMVS , CAl . 23stes temporibus illis vel maximus, quum in principio
libui sui sic posuisset: De diis neque ut sint, rimque ut non sint, habeo dicere; Atheniensium iussu urbe atque agro est exterminatus, librique eius in Concione combusti. Ex quo equidem existimo, tardio-xes ad hanc sententiam prositandam inultos esse sa-
Ctos, quippe quum Poenam ne dubitatio quidem enfugere potuisset. . Quid de sacrilegis, quid de impiis, Periurisque dicemus 3
Si Liapus, 3 aut Carbo , N.tuni filius , 4 ut ait Lucilius, putasset esse deos , tam periurus, aut tam impurus V suisset y Non est igitur tam explorata ista ratio ad id, quod vultis, confirmanduin, quam videtur. Sed quia commune est hoc argumentum aliorum etiam philosophorum, omittam hoc tempore; ad vestra propria venire malo. XXIV. Concedo esse deos: doce me igitur, tandesint, ubi Sint, quales sint Corpore, animo, vita. IIaec enim scire desidero. Abuteris ad omnia atomorum Po-gno et licentia. Hinc, quodcumque in solum venit, si ut
Reeie sie Neind. eum e d. Glog. Red et ed. Marsi. Vulgo dioia. M L. Tubulus alias Romanus prae
tor , Unus ex Dmni memoria seelera. ἰssimus, et audaeissimus a Cieerone
alieubi dicitur. Insignem avaritiae , eorruptique et venalis iudieii notaminis,lam habet lib. II de Finib. e. 4 6.
morum saevitiam, lupos inter poliusquam inter homines adscribendus, Loeilii famosis eoopertus versibus te.
xiiue ita Satyris Horatii lib. II, sat
4) Fe. Douga versieulos isi s. mparatis quae sequvnitir, sic ex inplet 1 Si Lutis atie GHo aut Neptuni filis dioos Esse purasset, tam impius alis periti fuisset. Ceterum partieulam aut ante Nept i stitia. seat gerἱ emendatione eum Vettid delevi. - Neptuni filitis) Id est, alius quispiam scelestus, et insignis impie. tatis. Poel , inquit A. Gellitis Xv, 2s , ferocissimos et immanes et vitieianos ni omni humanitate , Nemiani si-lios direr I. LEM.
69쪽
DE NATURA DEOliv Nilicitur, essingis atque essicis. Quae primum nullae sunt. Nihil est enim , quod vacet corpore; Corporibus enim δ omnis obsidetur locus: ita nullum inane, nihil esse individuum potest. Haec ego nunc physicorum oracula fundo: vera an salsa, nescio; sed veritamen similiora, quam vestra. Isia enim flagitia Democriti, ε sive etia in ante Leucippi, eSSe Corpuscula quaedam laevia, alia aspera, rotunda alia, partim autem angulata, Curvata quaedam, et quasi ad unca; si ex his ellectum esse caelum atque terram, nulla Cogente natura, si Sed concursu quodam fortuito. Hanctu opinionem, C. Vellei, usque ad hanc aetatem perduxisti ; potusque te quis de omni vitae statu , quum de ista auctoritate deiecerit. Ante enim iudicasti, Epicureum te esse oportere, quam iStu Cognovisti.
quid in solem innis . ele. LAN . -- Haec qui mutant, temere Deluti . D v. - Post haee Ileind. miratur. neminem adhue Ostindisse Otiosum
illud et ignavum esseta. Cod. Glog.es is , eui alia manus superseripsite gis, utide statim prodire ait os-
Placet, nam quum paulli, ante dixe . Hi quodetimque ira solum Menia, υ eabulum stilia non nimis duium est. Eustigia etiam est in cod. Fa tua. itibinus audaeius quam PareTat r qtiae primum titilliae stiries nihil
3 volverus maluit quam Destra ista, Ilagitiia Demo iri alis etiam a levi otio; - Aptior tamen, si quid mutandum sit, Heiodotiti ratio r sed - quam vestra. Sed qωὼ Oeri ptiria enim Avigilia Semoeriti ele. Flagitium saepe dicitur a Ci-eemne, pro salsa opinione et stulta,
quae quasi ilagris digna sit. Uxo. 5 Vesinus in Mas. invenit alia
aspera, alia rotanda, aha sinem piaristina an Iasa et 'ramidiatia, qtiviediam ovilia et quaedum quiasi adtinea. Cod Glog. metiridia alia, partim an lata ,sin edam et quasi adtinea. Vt alias alio m diversitales praeteream, Iethdorlius Ioeum ita constituendum arbitraturr esse cor tisetilia quiae domlamia, alia aspera , rotunda alia, alia pre Malia vi angiatilia , tum altitia quaedam et quasi hamata.
6) Iii, verti, loquitur de eausu tim essiciente tum extrinseea. Nam Epicurus atomis suis v Im impertiel aiatur qua moveri et aliae ad alias impelli poterant. B.
70쪽
LIBER PRl MVS , UAlti as Ita necesse suit, aut haee flagitia concipere animo,
mereas, ut Epicureus esse desinas 2 Nihil equidem, inquis, ut rationem vitae beatae veritatemque deseram. Ista igitur ubi est veritas 2 δ Nam de vita beata nihil repugno: quam tu ne in deo quidem esse censes, nisi plane otio langueat. Sed ubi est veritas
In mundis, credo, innumerabilibus, omnibus mi nimis temporum punctis aliis nascentibus , aliis cadentibus ; an in individuis corpuscesis, tam praeclara opera , nulla moderante natura , nulla ratione , singentibus 7 Sed oblitus liberalitatis meae, qua tecum Paullo ante uti coeperam , plura complector. Concedam igitur ex individuis constare omnia. Quid advena 8 Deorum enim natura quaeritur. Sint sane ex atomis. Non igitur aeterni; quia si sunt ex atomis, iidem nati aliquando sunt. Si nati, nulli dii anto, quam nati. 4 Et si ortus est deorum, interitus sit ne-Cesso est, ut tu paullo ante de Platonis mundo dispu tabas. Vbi igitur illud vestrum beatum et aeternum'
Verba haee non sunt tam elara, quam inἱtici videri possint. Cieero altodit ad militiae Romanae morem . tibi die bantur ii nomen diare, qui in
numerum militum reeipi acitur; Elae eontrario nomen aut sacramentum
amistere, est relinquere militiam, aut exauetorari. Ita apud Cieeronem lib. I, de Ostie. eap. 41 . Cato prohibet stium , qui a duce erat exauctoratus, in hostem pugnare. nisi denu eramentiam dixisset, quia, priora
a) Id est, quam mereedem , aut quod pretium tibi persolvi velis, ut
Epicureus eose desinas.' Quae merisces, aut quod praemium te addueere possit, ut ab Epicurea seeia desci,eas Sie saepe alibi loquitur M. Tulli a Sod de hoe genere loquendi nos plura in eum mentariis Plautitiis. Laxis. 3) Vbi in eateris e d. et edd. omissum Heladorsus e cod. Glog. supplevit. 4) Vulgo sint sane eae atomis ἰ non igitur aeternis .a enim o aromia ait, tu naum ali nndo sit. Si narum muli dii isnee iam nati. Ego ver Hel orsi sententiam secutus seelio nem expressi, quam e eod. Glog. hie ibi a se eorreelam eruit; DLi sie lo-gitur qui ai sine ea atomis, iidem