장음표시 사용
441쪽
quinquies consul, lotum omisit, idem imperator, idem augur optimus. Vbi ergo uvium divinati O quae, quoniam ab iis , qui auspicia nulla habent, bella administrantur, ab urbanis retenta videtuo, a bellicis esse sublata. Et quidem ille dicebat, si quando re in
XXXVII. Huic simile est, quod nos augureS Praecipimus , ne iuge auspicium , Obveniat, ut iumenta iubeant diiungere. Quid est aliud nolle moneri a Iove, nisi ossicere, ut aut ne fieri possit auspicium, aut, si sat, videri 2 Nam illud admodum ridiculum, quod negas Deiotarum, auspiciorum, quae sibi ad Pompeium proficiscenti Φ poenitere, quod, fidem secutias amicitiamque populi Romani, lanctus sit officio: antiquiorem enim sibi fuisse laudem et gloriam, quam regnum et possessiones suas. Credo id quidem ; sed hoc nihil ad auspicia. Nec enim ei cornix Canere Potuit, recte eum sacere, quod populi Romani libertatem defendere pararet. Ipse ho sentiebat, sicuti
sensit. Aves eventus significant aut adversos, aut secundos: virtutis auspiciis video esse usum Deiotarum; quae vetat spectare fortunam, dum praestetur fides. Aves vero si prosperos eventus ostenderunt, Certe
seselleDunt. Fugit e praelio cum Pompeio: grave tem
Aeerevisset. Pra lino via laci dieituerem gerere. Vi L Cori. in Sall. Iug. 58, 4. ΗOTT. 3) sie ed. cra . pro ole utilii nisgero. vulgo se solere. - Plinius iradit neque diras neque auspicia ulla pertinere ad eos qni. quamque rem ingredientes, Observare se ea nega
verint. IIaee IIi,t. Nat. lib. XXVIII.
lue Seheavius in Gruteri Thes. erit. IV, p. 893, lectionem hane sollieitat. 5 Ilerelius post mos iacenti eoti-iicii iii,erendum esse seerandia . qui II. 35 legitur, qtiae si3i M Pompeitim proficiscendi secunda Oenerint. Sed
442쪽
pus. Discessit ab eo: luctuosa res. Caesarem eodem tempoPE hostem et hospitem vidit: quid hoc tristius Is quum ei Troginorum tetrarchiam eripuisset, et assectae suo Pergameno, nescio cui,4 dedisset, eidemque detraxisset Armeniam a senatu datam; quumque ab eo magnificentissimo hospitio acceptus esset, spoliatiam reliquit et hospitem, et regem. Sed Iaboc longitas: ad propositum revertar. Si eventa quaerimus , quae exquiruntur uvibus; nullo modo prospera Deiotaro. Sin ossicia; a virtute ipsius, non ab auspiciis petita Sunt.
XXXVIII. Omitte igitur lituum Romuli, quem in
maximo incendio negas potuisse comburi; contemne
cotem Attii Navii: nihil debet esse in philosophia commenticiis tabellis loci. Illud erat philosophi, totius
augurii primum naturam ipsam videre, deinde inventionem , deinde constantiam. V Quae est igitur natura , si quae volucres huc et illuc passim vagantes efficiat, ut significent aliquid, et tum vetent agere , tum iubeant, aut cantu, aut volatu 2 Cur autem aliis
hoe nee Marium non est, qudni .im
hie ad illism loeum e sp eitur; ut intelligi posset aretanda, addi autem
ιγ Temptis pro re adversa aut calamitosa dieit, ni saepe. Ilco. a) Itaque, Pharsalieo praelio facto, a Pompeio in ossit; vena insini iam peramia noluit; υel esseio, si id δε- erat , Ded errori, si Diu neseierat, εα, aeriam esse diarii. Pro Deiotaro I. ID. 3 I. e. homini obseuro. Nempeia erat Mithridates pergamenus, quem amen Hirtius de Beli. Alexandr. eap. 73 : Regio gonera ortum , et disci iis rus etiam regiis educatum, acribit, adoditque, ainti Mithridatem regem sine tortas, propter notiti Iem, Pergiamo
in sim se eum amor rarae in castra,mtitiosque lentiisse annos. ID. ,
Caesarem animo, quam ut hisior ea fide res eius gestas exponereti licet enim Deiotarum Trocmanorum te intrarebia spoliarit Caesar: lamen am
plioribus eum loeupletavit ditionibus.
5) I. e. m in augurἱa sibi eonflentra. nurn eadem signa antegressa, iidem eventus perpetuo sequantur. ΗOTT. 6) l e. quae vis aut eausa Naiura ita. Vide sup. 22 r quae nartiria Partum animaimis facias, etc. ID.
443쪽
DE DIVINA Tl ONEa laeva, aliis a dextra datum est avibus, ut ratum
auspicium sacere possint 2 Quo modo autem haec . aut quando, aut a quibus inventa dicemus 3 Etrusci tamen habent exaratum puerum auctorem disciplinae suae. Νos quem 3 Attia inne Navium 3 At aliquotannis antiquior Romulus et Remus . ambo augures, ut accepimus. An Pisidarum, aut Cilicum, aut Phrygum ista inventa dicemus 3δ Placet igitur, humanitatis expertes habere divinitatis auctores. XXXIX. At omnes reges, populi, nationes utuntur auspiciis. Quasi vero quidquam sit tam valde,
quam nihil sapere, vulgare; aut quasi tibi ipsi in iudicando placeat multitudo. Quotus quis quo est, qui
voluptatem neget esse honum Y Plerique etiam summum bonum dicunt. Num igitur eorum frequentiu Stoici de sententia deterrentur 3 aut num plerisque in rebus Sequitur eorum auctoritatem multitudo 7 .
Quid mirum igitur , si in somnibus=J auspiciis , et in
omni divinatione, imbecilli animi superstitiosa ista Concipiant, verum dispicere non possint 2 Quae au
tem est inter augures conveniens et Coniuncta Conis
stantia 2 Ad nostri augurii consuetudinem dixit Ennius ν
D Smuitur eo iam . auctoritatem. Qisum altero membro Plerique, ἔ. E. oi no δαὲ Soleis, altero Aediri pleris me opponantur, legendum putem horum. Ila eerie oppositio erit elarior
do inertem, sed plane importunam esse, quia non sentit ' Quo magis miror, illam, lain a Davisio expulsam , Eenestium reduxisse. Iicio. - Denti voeem expulit Schulgitiq; rursus ego reducendam puto eum Edit. Paris. TYP
444쪽
Quum tonuit Meoum bene tempestate serena.
At Homericus Aiax apud Achillem querens de se.
vocitate Troianorum, nescio quid, hoc modo nuntiat:
Prospera Itipiter his dextris Digoribus edit.
Ita nobis sinistra videntur. Graiis et harbaris dextra, meliora.* Quamquam haud ignoro, quae bona sint , sinistra nos dicere, etiam si dextra sint. 4 Sed certe nostri sinistrum nominaverunt, externique dextrum, quia plerumque melius id videbatur. , Haec quanta dissensio est 3 Quid, quod aliis avibus utuntur, aliis signis 2 aliter observant, alia xespondent 7 Non ne
cesse est fateri, parti in horum errore Susceptum eSSE,
Partim superstitione . multa saliendo 2XL. Atque his superstitionibus non dintasti etiam omina adiungere. Aemilia Paullo, Persam periisse;
Videtur Aiax lapati memtiriae a Cieer ne ipso seriplum esse; quum In eo Nomitae NM. consentiant. 2 Huius di .ersitatἰs eausa erat dἱ- versias auspieantium situs. Nimirum Graeeis destra fulmina erant, quae ab oriente venirent; eademque Bois manis sinistra, speetantibus meridiem, a laeva trientem , a dextra oceasum habentibus. Vide Homer. Iliad XlI, 239 seq. atque Festum in sinistrae Def. Vnde elarum sit, Romanos agraeeis verbis quidem, non ipsa re, diserepasse. IIOTT. 3 Lambiniis ita legendum eonte- eit cle misti sim . ete. Et eerte vi detur leelio metido aliquo laborare. Neque enim apparet , quo modo Cicero ex mente Romanorum auspicia hona appellare possit, quae dextra suerint, quum paullo ante contraria omnia dixerit. Praeseram lamen Davi, i eonireturam r quaa Mna aim. dextra nos .iseere, etiam si sinistaea sina. Nam hae ratione . Di ille vere monet, melius eonneeiuntur aenienistiae. Dixerat nimirum r Romanis ea viaia meliora Dideri, quae sinistra sint. Iam pergili se quidem non ignorare, illa ipsa auspicia, quae a sini- atra manu obtigerint. Romanos quo que dextra voeare, sensu nempe ima
proprio, quo dextram dieitur, quid. quid laetum, prosperum , aut boni
ominis est, notione, sine dubio, agraeeae vocis usu derivata. Iram. Aptior est sane eontinuat; ni sententiarum Dauisti eonieelura. Altamen haud seIo an ate seripserit Cieero a iamquam haud ignoro, quae Aona sint dextra nos direre, sed ati sitim gerie nostri sinistram, ele. 4 ML Paeis. nostri sinistra ri. ex remi e dextra indisidiariis; unde Dahis. eoni. nudiaria ira Mi Mneu . a
445쪽
DE DIVINAT ONEquod pater omen accepit; Caecilia sororis filiae sedes suas tradere. Iam illa , Favete linguis, et praerogativam Oinen comitiorum : hoc est, ipsum esse Contra se copiosum et disertum. Quando enim, ista observans , quieto et libero animo esse poteris, ut ad rem gerendam non superstitionem habeas, sed rationem ducem 2 Itane si quis aliquid ex sua re, atque ex Suo sermone dixerit, et eius verbum aliquod apte ceciderit ad id, quod ages, aut cogita his, ea res tibi aut timorem asseret, aut alacritatem 2 Quum M. Cras-Sus exercitum Brundisii imponeret, quidam in portu Caricas Cauno advectas vendens, Cauneas, clamitabat. Dicamus, si placet, monitum ab eo Crassum, caveret, ne iret; non fuisse periturum, si omini paruisset. Quae si suWipiamus, pedis offensio nobis, et abruptio corrigiae . e sternutamenta δ erunt observanda. XLI. Sortes restant et Chaldaei: ut ad vates veniamus, et ad somnia. 4 Dicendum igitur putas de sortibus7 Quid enim sors est Idem propemodum, quod micare, β quod talos iacere, quod tesseras: quihus in rebus temeritas et casus, non ratio, nec Con-
acinabal, quasi dieium esset enis ne eas. quuntur, sensus es t esse igἰtur pe
rae prelium eredis, δε sorii 4 dieere 3 Vnde apparol, quid sibi vel ienim . et quam bene Davisius signo interrogandi distinxerii mal sorti a Misa a) Davis. e eod. Paris. sternuis
43 Quasi vaiieinia et somnia ad
genus sortium pertineanti quasi rastum. que ita cohaereat. ut unum ab altero duei pos iit Loeus ale restitui posse videtur 1 Sortes reflane et Cul ei, rum ad Dares Meniamus et ad somnia svid. e. 48. Verborum autem, quae se
hat, ut duo, clausa ante manu, subito aliquot digitos porrigerent, si mulque certum numerum ederent. Cuius igitur numerus par erat sum mae digitorum. ab utroque porreel -rtim, is vicorat. Nomen naelus erat a
eeleri digitorum motu. apud vulgua Italorum, lia mora. IIOTI .
446쪽
silium valet. Tota res est inventa sallaciis , aut ad quaestum, aut ad superstitionem, aut ad errorem. Atque, ut in haruspicina secimus, sic videamus, Cla- Tissimarum sortium quae tradatur inventio. Numerium Sussucium, Praenestinorum monumenta declarant, honestum hominem et nobilem, somniis crebris, ad extremum etiam minacibus, quum iuberetur certo in Ioco silicem caedere, perterritum visis, irridentibus suis civibus, id agere coepisse: itaque perfracto saxo sortes erupisse, in robore insculptas priscarum literarum notis. Is est hodie locus septus religiose propter Iovis pueri, qui lactens cum Iunone Fortunae in gremio sedens, mammam appetens , Castissime CO- litur a matribus. Eodemque tempore, in eo loco, tibi Fortunae nunc sita est aedes, mel ex olea fluxisse dicunt; haruspicesque dixisse, summa nobilitate illus sortes suturas, eorumque iussu ex illa olea arcam esse factam, eaque conditas sortes, quae hodie For-
esse certi, quae Fortunae monitu, pueri manu miscentur atque ducuntur Quo modo autem istae ΡΟ-
sitae in illo loco 2 quis robur illud cecidit, dolavit, inscripsit 7 Nihil est, inquiunt, quod deus essicere
2 Lari s abundare Ernestio vἰ- sum. - me vocabulum substantiva aeeipiendum est, insana enim, qui laetet iam, non potest mammam appe. terer hoe enim prius, illud posterius, nee in imagine u eumque simul repraesentari potest. RATR.
3 Capitis nutu vel alio quodam
signo miseendas atque tollendas esse sortes monuit Fortunae simulacrum.
De Praenestinis aliisque sortibua adiri poterit V. C. Ant. Dateus de Diviti Idol. sub v. T. eap. 4. p. 449 seqq. D v. - Sunt quibus u es illae Eoortinae monitu his positae redundare semel videnturi ex his Hotlingerus Quis autem haud Deile intelligat has voces ea industria iterasse Ciceronem. ut vis maior suae orationi adhiberetur. Huius nempe iterationis multa exempla prosecte liget. B.
447쪽
DK Divi NATIONE non possit. Vtinam sapientes Stoicos effecisset, ne omnia cum superstitiosa sollicitudine et miseria crederent i Sed hoc quidem genus divinationis vita iani communis explosit. Fani pulchritudo et vetustas Praenestinarum etiam nun C retinet sortium nomen, atque id in vulgus : quis enim magistratus , aut quis vir illustrior utitur sortibus 7 Ceteris vero in locis plane refrixerunt: quod Carneadem Clitomachus scribit dicere solitum, nusquam se fortunatiorem, quam Praeneste, vidisse Fortunam. Ergo hoc divinationis genus omittamus. XLII. Ad Chaldaeorum monstra veniamus: de quibus Eudoxus, Platonis auditor, in astrologia, iudicio doctissimorum hominum, facile princeps, sic opinu-tur, id quod scriptum reliquit: Chaldaeis in praedictione et in notatione cuiusquam vitae 4 ex natali die, minime esse Credendum. Nominat etiam Panaetius, qui unus e Stoicis astrologorum praedicta reiecit, Archelaum et Cassandrum, summos astrologos illius aetatis, qua erat ipse, quum in Ceteris astrologiae Partibus excellerent, hoc praedictionis genere non usos. Scylax Halicarnasseus , familiaris Panaetii, excellens in astrologia , ille inque in regenda sua civitate princeps, totum hoc Chaldaicum praedicendi genus repudiavit. Sed ut ratione utamur, omissis testibus ,
sic isti disputant, qui haec Chaldaeorum natalitia
mἰnis satis , quam dieit notationem . quod rerum evenia ex siderum ra tione tamquam nota aut signo aliquo iligerentur. Eodem sere modo, quo Tropie. 8, Hrmologiam norationem dicit, quia Derba sunt rerum asotiae. B.
448쪽
praedicta defendunt. Vim quandam esse aiunt signifero in orbe, qui graece dicitur, talem,
ut Eius orbis unaquaeque pars alia alio modo moveat, i in muletque caelum, perinde ut quaeque stellae in iis sinitimisque partibus sint quoque tempore eamque vim varie moveri ab iis sideribus , quae vo- Cantur errantia. Quum autem in eam ipsam partem orbis venerint, in qua sit ortus eius, qui nascatur; aut in eam, quae coniunctum aliquid habeat, aut consentiens: ea triangula illi et quadrata nominant. 3Etenim quum temporum anni tempestatumque J caeli
Conversiones Commutationesque tantae fiant accessu stellariam et recessu ; quumque ea vi solis es sciantur, sciae videmus: non veri simile sol iam , sed etiam verum esse censent, ut umque A temperatus sit aer, ita pueros Orientes uni mari atque formari, ex eoque ingenia, mores, animum, COPPUS, Betionem Vitae, casus cuiusque eventosque singi.
XLVI. O delirationem incredibilem l non enim omnis cirror stultitia est dicenda. k Quibus etiam Dio-
I. e. ut opInor, aliter atque ali ter temperet, s. quod nostri dicunt, modi emr : eodemque sensu paulici post aceipiendum puto hoe verbum in viis: eramque Mim Marte mooeri ut hiasideri s , ete. II 6.
tingerus uigra qtitim rempore viritii, tempestialiamque eaeli, ete. Davisiva deletis verbis tempore anni, Cum tis. Beg. et Catilah. legendum putabat
4) Vulgo Perinde ruetimque. Ernestius legendum censebai sterinde in. Milii potius visum perinde delere, quod suasit Iloitingerus. 5 Quum verbum serasu reseratur ad voeem error, proprie seribendum fuit dieendtis. Sed talis syllepsis generis frequens est in bonis auelori-hus. Vide supra cap. 37, niam at min
449쪽
genes Stoicus concedit aliquid , ut praedicere possint duntaxat quali quisque natura, et ad quam
quisque maxime rem aptus futurus sit. Cetera, quae profiteantur, negat ullo modo posse sciri: etenim geminorum formas esse similes, vitam atque sortunam plerumque disparem. Procles et Eurysthenes, Laco- daemoniorum reges, gemini fratres suerunt. At hi nec totidem annos vixerunt: anno enim Procli vita brevior suit, multumque is fratri rerum gestarum
gloria praestitit. At ego id ipsum, quod vir optimus Diogenes Chaldaeis, quasi quadam praevaricatione, concedit, nego posse intelligi. Eteni in quum, ut ipsi
dicunt, ortus nascentium lunu moderetur, eaque
animadvertant et notent sidera natalitia Chaldaei , quae uinque lunae iuncta videantur; oculorum sallacissimo sensu iudicant ea, quae ratione at tuo animo videre debebant. Docet enim ratio mathematicorum, quam istis notum esse oportebat, quanta humili late luna seratur, terram paene contingens, quantum absita proxima Mercurii stella, multo autem longius a Veneris, deinde alio 4 intervallo distet a sole, cuius Iumino collustrari putatur. Iteliqua vero tria in te valla, infinita et immensa, a sole ad Martis, inde
Ita reete Ilotting. eum edd. quod, quum Stoieorum rationes deis veti. Vulgo qtiatis quisque niatura. Da- sendere debeat. lav. at Chaldaeis itavis. in ed. Il, e cod. Med. quiana quis- que e needal, quod non debebat. Atque visurae. non Stoiei Chaldaeorum praedietiones per se reiiciebant; quin uiatis Panae- 2 Praeo leari proprie dicitur, qui lius id faciebat. Vid. cap. stip. Add varis, i. e. distentis pedibus incedit. 1, 3. Itaque Diogenis praevaricatio itiqua,i dutibus .iis insisteris. II ine irri- eo versatur, quia Chaldaeorum ra. proprie da eri dicitur. qui causam ali- tionem partim impugnabat. partitia quam defendens, tel impugnaris, hoe defendebat. Ilori. ita agit, ut alieri parii inservire vi. I) Qtiam longo vel quali in re tiodeatur. Ernesiliis Diogenis praevari- legendum censuit Ilerelius. I otiiti. talioneni in hoe esse positam dicit, gerus vero qtianto alιo in Maelo.
450쪽
ad Iovis, ab eo ad Saturni stellam, inde ad caelum ipsum, quod extremum atque ultimum mundi est. Quae potest igitur contagio ex infinito paene inter- vvllo pertinere ad lunam . vel potius ad terram 8
XLIV. Quid 2 quum dicunt id. quod iis dicere ne-
CESSE est. Omnes Omnium Ortus, qui cum Irie gignantur in omni terra, quae incolatur, eosdem esse, eademque omnibus . qui eodem statu caeli et stella Dum nati sint, accidere necesse esse; nonne eiusmodi sunt, ut
ne caeli quidem naturam interpretes istos caeli nossct appareat 3 Quum enim illi Orbes, qui caelum quasi medium dividunt, et adspectum nostrum definiunt. qui a Graecis ὀριγντες nominantur , a nobis linientes
rectissime nominari possunt, varietatem maximam habeant, aliique in aliis locis sint, necesse est, Ortus occasusque siderum non seri eodem tempore apud Omnes. Quod si eorum vi caelum modo hoc, modo
Nn Scontium, quum Caeli tanta sit dissimilitudo Z In his locis, quae nos incolimus. post solstitium Canicula exoritur, et quidem aliquot diebus; apud Troglodytas, ut scribitur, ante solstitium: ut, si iam concedamus, aliquid vim caelestem ad eos, qui in terra gignuntur, pertinere, confitendum sit illis, eos, qui