장음표시 사용
501쪽
BiorOcths enseigne que la justice, compagne inseparabis de la providente, porte te nom de destiti; que o est Ia cause raisonnable des ovenemenis qui arrivent en vertu des lo is de Dieu ; que c'est la volonte, te decret de l's ire supreme. Marsile Ficin , en expliquant Platon, dit que Ia sat alite est, dans lumedii monile , t 'immuabie ordonnanee des Choses mobiles; et Brucher, en resumant fur ce Potnt les opinions des platoniciens, que c'est l'ord re eternet que Dieu a imprime a l'a me de I'univers, et par elle a
selon Eusebe , qu 'expliquer les principes du ches deI'ecole peripateticienne. Il est certain qu'il y rephtoce qu'avait dit Theoi iras te, savoir, que te destinest la propre nature de chaque homine et de cha-que cliose, tu cause de tout ce qui arme natureI-lement, te systhme physique de l'univers. re Dans Aulu-Gelle, dans Plutarque, dans Diogene Laerce, dans Stobee, les stoiciens declarent que Is destin est l'Enchalneinent elernet des causes, Ia rat-son du monde, te λογος par qui onicie, Sont Ou
502쪽
sETont toutes Ies Choses passees, presentes ou futures; que Iupiter, a me de I'univers, providence. desti-DEE, Soni des noms qui tous GPresentent i 'Etre su Preme a la pensee des sages. Au sond, ce nyest Iaqtio la doctrine de Pythagore et d'Heraclite. Aussili sons-nous dans Ciceron de Finib. III, E; Academ. I , 9 que Zenon n'avait rien invente, qu'il n'avait Dit quo dcguiser sous des expressions nou velles de ros-anciens dogmes. Toutessiis Ciceron, dans lepyeniter livre de Ia Diuination, cha p. 55, expose Ies idees des stoiciens sur Ia satalite, et l'on ren- conire ici presque Ies momes termes que dans Aulu-Gelle, VI, a, traduisant Chrysippe. Le Trai te domuo, compose Par Ciceron tui-meme, ne nous est parvenu que lari mutile, et ne nous ostre plus que Ies stagments dlune discussion sur I'accord de ceti epuissance avoc Ies mouvementa de la volonte humaine. Mais si nous demandons au stoicien Seneque ce qu'illa ut penser du destin, ii reponit, ii redit en vingtendroita de ses ouvrages, que 'est Dieu meme. Avont tui, Zenon, Cleanthe, Pansitius , Posidonius ; a presIui, pictete et Marc- Aurele Ont parte te meme Ian-gage. ει on a sori accuse les stoiciens de meconnal tre Ialiberte de Plaomme , et . par consequent, d'ebranter Ies sondemenis de la morale. Iis nyoni cesse de de-
503쪽
iermes, et enlre d aut res hcoles; ei; par uno destinee presque invariable, cev x qu 'on accusati de nolaisser a la morale nucun exerci E, et, Pour uinsidire, aucun domat ne, affermissa lent au contraire et ii grandissalent son empire Cuntre les efforis memes de leurs propres accusateu PS. re Les stoiciens oni essu Fe un reproci e Plus grave
encore: Brucher et d'olivet les ont declaves alli es. Ici l'aut eur oppose a d'Olivet et a Brucker, bienino in s l'autori te des apologistes ou des panegyristes dii Portique, tela qu Athenagore, Lactance, sa int ero me, Iuste Lipse, IIvet, Beausobre, CudWorth, Mosheim , l'abbe Foucher et Montes quieu , que Iestexles ou ecla te te thuisme de Suneque et des aut res discipies de Zenon, et furto ut I'hymne de Cleanthe. . Le destin dit mathematique, ou ast Isiquc, Ouchal en , est sans dou te absurde. Cependant celte esticacite que Ι'astrologie attribu ait avx corps celestes leur vena it en ore, sui vant elle, non de Ieur propresonds, mais de Dieia , qui la leur avait de partie , ouplutot qui avait ecrit dans lea cie ux , en mysterie uxcaraothres, Ie Iivre de to ut es Ies destinees humaines.
Des vision nai res et des imposte urs se vantalent d'ysa voir lire. L aut eur ne s'arrete potnt a cette doctrine insenseo, pas meme pOur admirer Sa rapide et vaste
Propagation, attestee par Ciceron et par Tacite. C'est Un succes qui appartient de droit avx fictions superstitienses; et la philosophie ne saurait a voir te credit
et Ces superstitions astrologiques qui s'etaient attachees au mot de destin , ont determine les aute ursei, retiens a s'interdire peu a peu i'us age de ce mot.
504쪽
que dans l'acception theologique. Ualto fato ocudio est celebre dans le Purgatoire de Dante. Lethnitκso utient que destin, pris dans le vrai sens, ve ut direte decret et I'ordeo te plus sage de la Providen ce.
Malgre ces exemples, ii est fur que heauco up d'ecri-Vains chretiens Ont e vite cet te expression, ou ne luioni laisse que son acception odie use; et ii est a insiarrive que dans Ies langues modernes, furto ut dans la notae , ce mot est devenu insensi blement presque synonyme des mois hasaia, fortune, doni it et ait aut resois l'oppose , et pour a insi dire 1'adversatre. ec Apres avo i P ainsi parco uru Ies opinions sur I destin, en sui vant l'ovdre chronologique des sectes,l'auteur expose les diverses classi fications systematiques de Ces memes opinions, presentees par Pic dela Mirandole, par Gassendi, par Cud Horth , et par Beausobre. Il conclut sci di sani que Ies anciens philosophes, au nombre desqueis it ne compte pas Iesastrologues, ont presque tous en tenda par Ie motdestin, ou Di eum eme, ou quel lu'une de ses persections, ou ror ire eternet deses decreis, et par consequent une puissance intelligente. MHaec lucida et simplex implicatissimae de Fato doctrinae explicatio , optima nobis praefatio visa est ad hoc Ciceronis opus; valet praesertim lacunis eiu explendis. Si placet recurrere ad varios auctores,
505쪽
stras, inde intelligetur quae fuerint praecipuae huius Tulliani operis quaestiones. Quod quidem ad nos
adeo mutilum et annorum vulneribus saucium pervenit, ut magis habeat tenebrarum quam delectationis , nec facile sit Iegentis pensum, si sequi velit ratiocinationes auctoris Per has omnes scholarumgoaecarum distinctiones , quas lingua latina non nisi impersecte exprimere valet, et per istas omnes sophisticas argumentationes, qHarum nonnullae etiam ad finem non producuntur. Nec tam arduus foret labor, si graecos auctores praesto haberemus; quum autem desint et Carneades, et Chrysippus, si Diodorus, et alii, quorum opiniones Iaudat Tullias, redeamus oportet aut ad istarum Opinionum expla nationes , quae quidem apud veteres quosdam scriptores passim occurrunt; aut ad coniecturas n cumque valeant quas proposuere quicumque Philosophiae annales Cons ripsere. Quae nobis supersunt fragmenta , initium habenta sermone Tullium inter et Hirtium consulem designatum. Deinde devenimus post lacunam ad sinem cuiusdam refutationis Posidonii. Hinc auctor plures philosophorum de Fato ac libertate opiniones recenset, ac demum partes arbitri ad Chrysippum deserro videtur. In fragmento postremo Epicuri disciplinam
506쪽
I abitus esse fingitur hie dialogus post inter Ilum Caesaris, ita Puteolano ubi Ciceronem mense Aprili et Maio A. v. 7o9 versatum esse docent epistolae ad Atticum XIV, 9 sqq. cum uirtio cos. designato. Ac sunt, qui putent huius dialogi , euius fragmenta tantum extant, duo libros suisse, quorum alterius pars ad nos pervenerit. Sed de eo nihil certi definiri potest.
In hac autem parte, quae superest, excidit initium disputationis adversus Posidonium, qu.i hoc esticere studuit Cicero, si sati nullum nomen, nulla natura, nulla vis esset, et sorte, temere, easu aut pleraque fierent aut omnia, non aliter, ac nunc eveniunt, omnia eventura; nihil igitur attinere inculcare satum , quum sine sato ratio omnium rerum ad naturam sortunamve resoratur C. i 3. Sequitur disputatio cum Chrysippo , de contagione rerum, seu coniunctione naturae , quam συμπαῖε αυ Cicero hoc tantum essicere demonstrat, ut alii ad alia sint propensiores
propter causas naturales et antecedentes , tion autem ut etiam voluntatum nostrarum atque appetitionum tales si ut causae.
Vtut enim ingeniosi et tardi ita nascantur antecede citibus causis , itemque valentes et imbecilli, non sequi tamen, ut etiam sedere, et ambulare, et rem agere aliquam principalibus ea usis desultum et constitutum sit; item ex naturalibus causis, vitia nasci posse; exstirpari autem et funditus tolli, ut is ipse, qui ad ea propensus fuerit a lantis vitiis avocetur, non esse id positum in naturalibus causis , sed in voluntate, studio, disciplina. Itaque hoc ipsum ad divinationem pertinere, quae a nullis Perceptis artis proficiscatur, ac tota fallax sit et inanis C. 4-8.
507쪽
Iam revertitur ad Diodori contentionem napi δυυαriis, cui placuerat id solum fieri posse, quod aut verum sit, aut verum futurum sit. C. 9. Sequitur disputatio adversus Clinysippum: qui
ita ratiocinatus erat: α Si est motus sine causa, non omnis enuntiatio aut vera aut salsa erit: eausas enim essicientes quod non habebit, id nee verum, nec salsum erit; omnis autem euuntiatio aut vera aut salsa est; motus ergo sine causa nullus est et
quod si ita est, omnia quae fiunt, causis fiunt antegressis; id si ita est, omnia fato fiunt: Essicitur igitur fato fieri quaecumque sant. is Sed concedi quidem posse, Cicero docet, motum nullum
esse sine causa, non autem omnia quae fiant sieri causis ante-eedentibus. Voluntatis enim nostrae non esse causas externas et antecedentes. C. io-II. Hae occasiona disserit de ignava ratione seu ἀργῶ λογω quem dicebant; quum sic interrogabante Si satum tibi est hoc morbo convalescere, sive medicum adhi-hucris sive non adhibueris, convalesces. Item si satum tibi est, ex hoc morbo non convalescere . sive tu medicum adhibueris, sive non adhibueria, non convalesces. At alterutrum satum est. Medicum ergo adhibere nihil attinet. Hoc genus interrogationis recte dicit ignavum atque iners nominatum esse, quod eadem ratione omnis e vita tollatur actio; idque partim resutatur Chrysippi ratione, qui ostendebat, si satale esset ex morbo aliquem convalescere , confatale Esse medi eum ab eo adhiberi; partim eo, quo Carneades utebatur modo, cuius haec erat concIusto: Si omnia antecedentibus causis fiunt, omnia naturali colligatione conserte contexteque fiunt. Quod , si ita est, omnia ne-eessitas essicit. Id si verum est, nihil est in nostra potestate. Est autem aliquid in nostra potestate; at si omnia fato fiunt, omnia causis antecedentibus fiunt. Non igitur sato fiunt quaecumque fiunt. C. i 3 i 6. Denique quum duae fuissent sententiae veterum philosophorum, una eorum, qui censerent omnia ita salo seri, ut id satum vim Decessitatis afferret, altera eorum, quibus viderentur sine ullo salo esse animorum motus volunta
xii , Chrysippum ait medium serire voluisse, sed tamen applicare se ad eos potius qui necessitate motus animos liberatos velint. C. t 7 i9. Quicquid sit, hoe certe modo hanc causam disceptari oportere, non ab atomis errantibus et de via declinantibus , ut Epicurus secerit, praesidium petere. C. ao. Disiligod by Cooste
508쪽
. LIBER SINGULARISDeest Principium ' ' Quia pertinet ad mores, quod illi vocant, nos eam Partem philosophiae, de movibus appellare
solemus: sed decet augentem linguam Latinam , nominare moralem; explicandaque vis est ratioque enuntiationum, quae Graeci αξιωμοπα vocant: quae
de re sutura quum aliquid dicunt, deque eo, quod Possit fieri, aut non possit, quam vim habeant, Ob- Scura quaestio est; quam περι δυνο τῶν philosophi ar
s) Qua de re parum in et Chry- e,t de iis enuntiationibtis, mae desippum et Diodorum eo ueniebat, futuro aliquid, etiἰus necessa ius evera quemadmodum Cleoco aevibit in epi- tus esse non videtur, pronunt;ant, ut stola quadam ad Varronem c lib. I x Sedetis, non aede6ia; et in proximo Fam. Epiu. Ivor ηπιρὶ δυωατω. me exemplo. De iis rebus loquemur: ut . Milo κατἁ Aio δωρον κρisleu r quapro- si quis loeum propius perspieiat, tapter si venturus es . scito neeesse alatim nihil a Cierione eommissum esse te venirer sin autem non es etias intelligat. De lis autem pronuntiatia ἀδυυατωου est te venire. Nune vide, aIe iudieabat Diodorus, ut id solum titra te xρieme magis deleelet. Xρυ- seri posse dieete , qtiod aut esset ve-mππιέα ne, an hare quam noster Dim rum, aut fulurum esset verum , ut, clorus non eo eoquebat. Sed desis et- quiaquid solutum esset, id fieri ne-lam rebus, otiosi quum erimus, loque- tesse esset di quidquid futurum non nur. Noe etiam κατα Σρυσiππου δυ- esset. id fieri non posse r Chrysi τατον est. a Meus autem intelligendum pus autem ab eo dissentiens, quaa
509쪽
M. T. CICERONI spellant; totaque est λογιωέ, quam rationem disse- vendi voco. Quod autem in aliis libris seci, qui sunt de natura deorum p itemque in iis, quos de dioi--
fione edidi, ut in utramque partem Perpetua explicaretur oratio, quo Acilius id a quoque probaretur, quod cuique maxime probabile videretur, id in hac disputatione de Fato, casus quidam, ne sacerem, impedivit. Nam quum essem in Pateolano, Hirtius que noster , consul designatus, iisdem in locis , vir nobis amicissimus, et iis studiis, in quibus nos a puerilia viximus, deditus: multum una eramuS; maxime nos quidem exquirentes ea consilia, quae ad pacem, et ad Concordiam civium pertinerent. Quum enim omnes post interitum Caesaris novarum Pertu Phationam causae quaeri viderentur , hisque esSE OC-
currendum putaremus; omnis sere nostra in iis deliberationibus consumebatur oratio; idque et saepe
alias, et quodam liberiore, quam solebat. et magis vacuo ab interventoribus die , λ quum ille ad me
etrina liberalis . maxime ea, quae miliaet ad studia elo emiae. Cons.
Divinatio in Q. Caecilium eap. 43. Aique aliam in dieendo diMἰpulum habuit Hirtium eum Dolabella, ipso teste, Eo, . ad Famil. 14, 36. Batri.
3) uoe .idetur Cie ro veller saevipe se de rebus ad rempublicam perini mentibus eoi loquvios esse, idque
eit,m uberiore quodam die Reisse .noque vero id toto illo die, sed tantum primo. deinde ad alia a rasisse.
Hune sensum mihi habere videri tur verba, ut leguntur in eodd. ram nibus: modo distinxi post verba tuisque et aiae e vitias, ita ut enuntiatio. nem e sicerent, cum ellipsi admodum tisitata verbi feeimus. Cetera autem negligentius aliquanto adleelaeetisuit et Iifleriore Podam dia... primo illa. Hodie aliquis diceret, a tae ope alias feeimus a. odiam. . die quum ille, ete. Cicero alitern o D-nia in is nam enuntiationem iunxisse videbatur, parum considerans . constructionis quamdam itide duritiem nasci in. - Ingementori s. Qui inieris veniunt nobis aliquid agentibus interia ventores vocantur; qui domum nostram frequenter adveniunt, advenisin
510쪽
venisset, primo illa, quae erant quotidiana , et quasi legitima nobis, de pace , et de otio.
II. Quibus actis, Quid ergo 2 inquit ille, quoniam
oratoris exercitationes non tu quidem , ut Spero ,
reliquisti, sed certe philosophiam illis anteposuisti. Possumne aliquid audire Tu vero, inquam, vel audire, vel dicere. Nec enim tri quod recte existimas oratoria illa studia deserui, quibus etiam te
incendi, quanquam flagrantissimum acceperam; ne CR, quae nunc tracto, minuunt, sed augent potius illam facultatem. Nam cum hoc genere Philosophiae, quod nos sequimur, magnam habet orator societatem: subtilitatem enim ab Academia mutuatur, et ei vicissim reddit ubertatem orationis, et ornamenta dicendi. Quamobrem, inquam, quoniam utriusque studii nostra possessio est, hodie , utro frui malis, optio sit tua. Tum Hirtius, Gratissimum , inquit, et uorum omnium simile : nihil enim ram quam abnuit meo studio voluntas tua. Sed quoniam rhetorica mihi vestra sunt nota , ' teque in iis et audivimus saepe, et audiemus, atque hanc Academicorum contra Pro
positum disputandi consuetudinem indicant te suscepisse Tusculanae disputationes; Ρonere aliquid , ad quod audiam, si tibi non est molestum , Volo.
asi legitima. Vsitata nobis velut legis euiusdam praeseripto. Nam Propter translationem, quasi addid i R. a) Alim ἁ Hire. Aliquam tuam sebolam et dispiatalionem de philosophia. Auditor Hirtius erit, non di
4 contra propositum. Nam qNum rii nihil esse dicerent Academiei,
quod aut sensibus, aut animo perincipi posset, adspernarenturque Omne animi et sensulam iudicium. reliquum erat ut eoulra aliorum sententias disputarent. Ita sublata percepi ne, contra propositum iam inde ab Aree. sila disputare eoeperant. Tua .