장음표시 사용
101쪽
so L. III. Deseretur. ex Rom. doctrina
iurandum deseri, aut refert, sussiciens proinhabilitatis gradus inde oritur, eum, qui ex ipsa partium electione atque voluntate jurat , fide dignum ac veritatem dicturum eise. Suculi enim jurijurando a judice partibus delato reliquorum argumentorum concursu
plena fides conciliatur, ita in jurejurando delato idem ipsa partium confidentia essicit,
quae aliorum argumentorum locum occupat.
Saepe itaque miratus sum , quoties in intem pretum scripta & practicorum decisa, hodienum antiquam pacti notionem quavis pagina ad nauseam usque urgentia , incide-ham, qui fieri potuerit, ut talis conceptus ad primas tantum & simplices antiquorum
hominum de jurejurando opiniones accommodatus , sanae rationis autem ac religionis principiis e diametro adversus, tam altas ruis
dices agere atque & hodiernorum ΙCtorum ingeniis ita sese infigere potuerit, ut quavis occasione, ubi de usu jurisiurandi delati sermo est, pactorum & transactionum terminos mira prodigalitate profundant, & quaevis magis juris principia misi ros, quam communem errorem eos derelicturos en, videatur. Effecit ea pertinacia , ut, praemissio erroneo pacti principio, in applicationibus S conclusionibus ex eo deductis, nisi in sanae rationis & religionis praecepta turpiter impingere vellent, quovis sere momento illud iterum deserere ac innumeris limitationibus e. g. circa personarum & object Tum habilitates, delationum reUocationes,& retractationes &c. circumscribere , vel ia
102쪽
monstrosam formam transmutare cogerentur. Hinc simul mirae I Ctorum dissensiones ac opinionum varietates, etiam hanc doctrianam intolerabili juris incertitudine turba tes , derivandae sunt, quarum tamen conci liatio facillima esset, si obstructo errorum fonte, a saniori principio doctrina nunc exiret. Sensit gravissimum erroris communis pondus Justus Henning. Boetimerus I , qui tamen cum aliis in eo iterum lapsus est, quod quaevis praecepta sua, ex probationis indole derivata, ea etiam , quae non nisi puririoribus sanae rationis & religionis principiis tribuenda erant, in Romanorum legi hus exquirere, illisque adfingere voluerit, eumque in finem probationis atque pacti heterogeneas partim naturas consuere studuerit, ubi potius eas separare debuisset. Quanta vero intercedat differentia inter uir
que principia indicata, id e singulis juris j randi delati momentis sequentibus clarius.
f. X L I I. De personis deferentibus, V quibus deferri potes
jusjurandum fecundum ius romanum usum hodiernum
Iusjurandum secundum principia juris romani is tantum deferre potest, qui pacis.
x Iussi Henning. Boehmerus de probatione per delasionem juramenti. Exercit. ad PM L T. LIL
103쪽
sia L. III. De jurejur. ex Rom. doctrinaeendi atque de rebus disponendi Acultate gaudet. Recte igitur Ulpianus ait: sive pro pacto convento, foe pro solutione, sive pro Iudicio hoc jusjurandum cedit, non ab aliis dei tum probari potes, quam qui ad hae habiles sunt i . Ergo deferre tantum possunt domini, ad bonorum administrationem habiles a), ex qua ratione excluduntur pupilli a , miariores, curae subjecti, qui tamen si & ipsi administraverint, ob incautam delationem in integrum restituuntur, quando se captos
3 L. I . F. r. D. de jurejur. ibi: Pupillas imiore auctore jusjurandum deserre debet. suod Ane tutore auctore detulerit, exceptis quidem objstahit, sed replicabitur, quia rerum adminifran rum jus ei non competit. 4 L. v. f. 4. D. de jurejurando, ibi: Si mi Bor XXV. annis detulerit, se hoc ipse eaptum se dicat, adversus exceptionem jtirisjura udi replicari Ghebit, ut Pomponiur ait. Ego autem puto, baucveplicationem non semper e Fe dandam , sed plerumque ipsum Praetorem debere cognoscere, an capturD, Use in integrum resiluere. Nec enim utique,
qui nor es , satim Se eircumscriptaem se docuit. Praeterea exceptio isa saetitiam tempus psi XXV.
L. M. S. I. eod. Prodigus, A deserat jus
'randum, audien y non es. 6 L. I . f. 3. D. de jurejur. Procurator qu isque, quod detulit, ratum labendum es, scilitas, si Diuitiam by Corale
104쪽
Recte deserunt illi, quibus illimitata bonorum administatio commissa eis a domino 64. Tutores & curato/ra, in quantum alienare poΩ,
sunt 7 , alias decreto magiitiatus opuS eth; procuratores speciali mandato instrueti 8 ,
Non vero generale tantum mandatum habentes, etiamsi clausula cum libera inserta sit 9 ; eodemque modo defensores municia piortim & procuratores Isci, si nempe Oecim liter ad delationem instructi sunt io . Deferri jusjurandum potest omnibus, quibuscum iis agitur. Eorum intuitu jus ro-
aut universorum bonorum administrationem susti mi, aut si id ipsum nominatim mandatum sit, iam Ii in rem suam proturator st. ) L. 3.D. jurejur. Tutor pupilli omnibus proia Bationibus aliis descientIhur, jusjuravdum deferens audiendus es , quandoque enim pupillo denegabitur actio. L. II. f. a. eod. Si tutor, qtiita telam geris, aut curator furiosi, prodigiis, γέ- jurandum detulerit, ratum id haberi debet. Nam se alienare res V solvi eis potes ,-agendo rem iujtidicium de ctivi. 8 L. i . f. I. D. de Iurejur. 9 L. I S. D. eod. ς Alias autem procuratorem deferentem iusjurandum non esse audiendum Iulianus libro X. Digestorum scribit L. I9. eod. Si igitur mandatum fuit, procurator ut petat, ille jusjurandum detulit, aliud fuit, quam quod mandatum est V. io) L. 34. S. I. D. jurejur. Defensor municiispum vel cujusvis corporis jusjurandum defere potest , si super hoc mandatum habeat' ' L. I. I D
105쪽
s III. Dejurejuri ex Rom. doctrina
manum ad personalem habilitatem fere non respicit,'& quamvis Ulpianus ait: non sem- .
per consonans e se, per omnia referri jusjurandum , defertur, cum ex diversitate rerum se personarum quaedam emersant, qua variet
tem inducant i id tamen effatum moniti solum rationem habet, quod & Quintilianus egit ca), incautam jurisjurandi delationem patronis causarum dissuadens. Nempe secundum religionem romanam cuicunque liberum esse debuit, caput suum Diis devovere, qua vindicta si deferens contentus este voluit, judex illud non impedire poterat. Nulla enim doctrina moralis aut cUra anima rum ad eam religionem spectavit. Igitur Paulus ait: qui juresse dicitur, nihil refert, cuius sexus aetatisve sit. Omni enim modo eoodiri debet
jus iurandum adoersus eum, qui contentus eo,
cum deferret, fuit ). Ex eo vero jam explicari potest, cur 'upillis jusjurandum non solum deserri potuerit, sed & iidem, si voluerunt, illud ipsum pressare potuerint. Eadem enim ratione, qua meliorem conditio
nem suam efficere poterat pupillus, etiam jusjurandum ab eo praestitum, si eo con-
i) L. 34. S. 8. D. de jnrejur. a Quintil. Ins. orat. L. V. G. 7. n. 6. 3 L. 26. D. de jurejur. 4) L. 26. D. l. c. O L. 42. D. de jure iur. 6 L. 34. f. 2. D. juretur. Cons Barclajus Comm. ad tit. D. de jureyur. p. Ottonem in thes rari rom. T. III p. 9so.
106쪽
tentus esset deserens, validum erat, & omnes effectus producere, putabatur Α), quod claris verbis assirmat Pomponius s) , cui sententiae, quamvis contradicere videatur Ulpianus 6 , hic tamen ita intelligendus est, pupillum cogi non posse ad jusjura dum praestandum, neque odiosos illius recusati effectus in eum redundare, quoniam quidem meliorem non vero deteriorem reddere causam potest 7 ; desertur tutoribus &curatoribus, qui de iis, quae ab ipsis gesta sunt, jurare debebant 8 . immo etiam, si deferens contentus fuit, de factis ab ipsis non susceptis, sed volentes tantum jurare poterant, frave enim videbatur, ae isnorantes Ninvitos tutores sub alieni compendii emolumento etiam periurium anceps sibi/ e. Si tamen tam eam adfectionem se illa suo vel adolescenti tui res vel curatores Prasiare Doliant, auctoritas j ris non refrastabitur, quin judicio, quod inter
ipsos acceptum est, mis ejusmodi possit actiaberi s non enim ad suam utilitatem referenda es , sed ad domini, cujus nomine tutela ratio posulatur 9 similiter procvratoribus & defensio ialtis, qui secundum eadem religionis princi-
8) L. f. C. de R. C. cum etiam a pupillorum tutoribus velut ab ipsis pupillis relicta fideicommissa videantur, super fideicommissis Praeses provinciae eognoscet, ct si id tibi relictum esse constiterit, reddi tibi essiciet. Idem si inficietur, ad jusjurandum, ut desideras, tutorem adiget'. L. ao. C. desdeicommidsis. y M. D. Iur. in sis. L. 34. g. 3. D. deIurej.
107쪽
96 L. III. Dejuretur. Maom. doctrina pia volentes illud ipsum praestare potuerunt,
dominoque actiones inde oriundas acquisiv Tunt, quoniam meliorem omnino illius conditionem effecerunt i . Neque tamen semper dominis jusjurandum cum effectu deferri
potest . quo praecipue pertinent debitores ob.
rati, quorum saltem recusatio & confessio in fraudem creditorum reliquorum allegari
non potest a . Ηodae , quamvis juris jurandi delatio non tam ex pacta regulis sit aelli manda, sed potius
inter probandi modos referenda, ea tamen est actus, variis cum praejudiciis conjunctus, ideoque maxima cum cautione in subsidium
eligendus, qui ab illis tantum valide suscipitur, qui ad res administrandas agendasque capaces sunt. Ergo principia juris romani de personis defcrentibus hoclienum applicari possunt. Per Iuris etiam deferendi facultas
competit, s) L. 9. f. 6. D. de jurejurando. Jusjurandum
defentoris vel procuratoris, ei ab adversario dei tum, prodesse, exceptionemque domino parere, Julianus scribit. Idem ergo dicendum erit . & si datus ad petendum procurator, reo de latente juraverat, dari mihi oportere. Nam actionem mihi pariti Quae sententia habet rationem . L. 3 q. . S. eod. procurator non compellitur jurare, necd fensor, & ita dulianus scribit'. L. io. Digest Tun . defensorem jurare non compelli, lassicereque ad plenam probationem, si paratus sit iudicium accipere L. 42. La. eod. Sed&, si aetore de se. rente , defensor absentis vel praesentis iuravit, eum,
108쪽
competit, cui quidem sententiae id adversari videtur, quod in tales nulla relatio fieri poΩsit a . Sed hodie referendi facultas non ex pacti libertate, ut apud Romanos, est explicanda , sed eo solum fine conceditur, ut facta referendi occasionne , is, qui majorem fidem habet, a partibus ipsis ad jurandum eligatur Atqui vero, qui vel ex delatione vel ex relatione jurat, in tali conditione versatur. Si autem ab initio in persona deserentis adest
impedimentum, tum nihil obstat, quo munus alter absolute aut ad jurandum aut ordianariam contrarii probationem adigatur. Contra autem hodie non omnes, in quos jure
romano jurisjurandi delatio fieri potest , ad
jurandum admitti possunt, neque ea Romanorum doctrina, qua quisque, cum quo deferens contentus esset, ex pacto jurare possit,
hodie applicanda. Igitur deferri jusjurandum non potest perjuris, qui , etiamsi deferens
contentus esset, tamen arcendi sunt, quoniam probabilitas fidei deficit, judici vero
quem defendit, dare non oportere, exceptio tuis risjurandi ei, cujus nomine juratum fuerit, dari debebit P. a L. 9. q. s. D. de jurejur. ibi: is Sed S, si
quis in fraudem creditorum jusjurandum detulerit debitori, adversus exceptionem jurisiurandi replicatio fraudis creditoribus debet dari. praeterea si fraudator detulerit jusjurandum creditori, ut juret , sibi decem dari oportere, mox bonis ejus venditis experiri volet, aut denegari debet actio, aut exceptio opponitur fraudatorum creditorum
109쪽
s8 L. III. De Jardiιr. ex Rom. doctrina ex ossicio incumbit, perjuria evitare, eo que cultum veri Dei casto jurisiurandi usu promoVere g. 7.). Caeterum deferri quia dem potest pupillis, sed praestatio auris jurandi utque ad habilem aetatem suspendenda est f. s. ); tutoribus & ratoribus super factis propriis ; de saetis alienis non sunt admittendi IJ, procuratoribus & defensoribus , praefectis principum , aliisque administratoribus & insitoribus, circa ea, quae ipsi getierunt sa). De factis alienis & domini procuratores eatenus tantum jurant, quatenus ex
mandato in animam alterius jurare licet, de quo infra. Immo ab iisdem personis sc. administratoribus, &c. in causis & negotiis ab ipsis gestis, aut illis solum notis praestandum est jusjurandum, etiamsi domino delatum fuerit ; defertur pluribus consortibus , comporibus & universitatibus, quo tamen casu, ut irrationalis multiplicatio evitetur, non O
nes jurant, sed quidam, qui rei notitiam oditimam habent, & regulariter ab ipsa unive
sitate eligi ac mandato instrui possunt ; si
110쪽
omnes in aequali notitia versantur, adminintratores & praesides ad jusjur. admittuntur s), quamvis existere posse casus concedam, quibus plurium aut omnium quoque jusjurandum exigat peculiaris caulae qualitas , de quibus tamen ob innumeras causarum huc spectantium diversitates regulae universales tradi non possunt.
De causis, in quibus jusjurandum deferri potest Iure romano V hodierno. Iusjurandum jure romano deserri potest 'in omnibus causis. transactionum pactorumque facultati subjectis, ergo in actionibus praejudicialibus & principalibus, realistis & pe sonalibus, po ei oriis & petitoriis, bonae fidei defricti juris 6 . Ulpianus enim ait: Ivj randum id ad pecunias N ad omnes res locum habet. - Νee de injuria queri adversarius potes, cum posis jusjurandum referre 7 . Quam etiam 6 L. 3. q. s. D. de juretur. ibi: Quacunque
autem amove quis conveniatu , sjuraverit. pro- fetet ei jusjurandum, sue in per fouam, sue in rem , Foe in factium . sve parnali actione vel qu vis alia agatur. sve de interdicto. L. Io. C. de R. c. ibi: In actione etiam de polai,quaJuper rebus quasi s e scriptis , datis movetur , jusjurandrim ad exemplum ciet erorum boua Mei judiciortim deferri potes. Varia exempla occurrunt in L. I 3. ιχ L. 28. D. de jurejurando.