장음표시 사용
81쪽
'o L. III. De iureiur. ex Rom. doctrisa
sente maxima iuramentorum in causis publicis apud veteres Romanos usitatorum pars, ad quorum exemplum postea, sine ratione, ingens juramentorum officialium numerus ad perversum plane finem inventus videtur, originem traxit , e quibus hic speciminis loco quaedam tantum recensere juvat.
I Livius L. I. c. 18. ibi: Aecitur Numa
sent Romulus augurato urbe condenda regnum
adeptus est, de se quoque Deos consuli jugsit. Inde ab Augure cui deinde honoris ergo publicum id, perpetuumque facerdotitim: fuit deductus in amcem , in lapide ad meridiem versus consedit. --gur ad uvam ejus eapite velato sedem cepit, demara manra hastilum suo nodo a ncum teneπF quem liturim appellaverunt, inde ubi, pro pectu in Wrbem agrumque capto, Deos precasus , regione M oriente ad occasum determinavit, dextras ad
meridiem pytes , iatiar ad septentrionem Uso vixis. Sunum contra, quo longissime conspectuit oculi ferebant, animo finivit. Ttim lutio in Duam manum trarastato , dextra in captit Numa imposit precatur es ita : Iupiter Pater , si est fas, hunc Numam Pompilium, cujus ego caput teneo, Regem Romae esse, uti in signa nobis certa adci rassis inter eos fines. quos feci. Tum peregit verin his auspicia, quae mitti vellet, quibus missis declaratus Rex Numa de templo descendit. a Plinius Paneg. o. 64. 6 .
Ob Magistratum plus quinque dies, nisi qui im
82쪽
Ellassis usu hodierno I. XXXII.
Praecipua Iuramentorum publicorum apud Romanos veteres inlatorum species.
Eo igitur reserenda sunt juramenta RG sum i), Consulum sa) , reliquorum masti stratuum , qui idem interdum finito quoque munere, se contra leges nihil egisse, repetebant Iudieum, praesertim in judiciis publicis subsortitorum 4 , Accusatorum cumrasset in leges, non gerere licuisse, patet ex Livist L. XXXI. c. so. Inter juramenta finito ossicio praestita notum est illud Ciceronis. Cons. ejusdem Orat. pro Domο c. s 3. Ep. fam. L. II. ep. a. ibi: nam, eum ille trib. pleb. ) mihi nil, ut , ut jurarem, permitteret, magna voce juravi verissimum , pu cherrimiιmque jusjurandum, quod populux item magna voce, me vere juresse , juravit. De censore v. Livium L. XXIX. c. 3 . ibi: Exitu eeisia surae, quum in leger jurasset C. Claudius Maerarium ascendisset, intre nomina eorum , qu8Sararios relinquebat, dedit eollega nomen. 4 Cicero OT L. III. c. Io. Ac neque eontra rempublicam neque contra jusjurandum ae Mens
amiel Di causa vir bonus faciet, nee s Judex
quidem erit, de ipso amico. Ponit enim personam amici, dum induit judicis. Tantum dabit amiciistia , ut veram amici cu ama use malit, tit perο- rauda litis tempus, quoad per leges liceat, accommodet. cum vero jurato dicenda sententia Ν, -- minerit , Deum se adhihere testem, i. e. ut ego rbitror, mentem suam , qua nil homini d dit i se Deus diuinisti Sigonius de Mae L. I. c. 23. I. u.
83쪽
va L. III. Jurejin. ex Rom. doctrina delatione nominis & subscriptione in crimen simul de calumnia sese purgantium I . Testium in publicis judiciis productorum. Praet Tea, cum populus ipse sub communi quodam vinculo sine ea religione contineri haud potuisset, sed eandem ob causam quam maxume necessarium fuit, varia de miraculo Deorum influxu & auxilio commenta atque superstitiones animis inserere, quibus homines bello efferati, in otio vero luxuriantes ad communia consilia ineunda, atque concordiam conjungerentur, inde non solum generatim comitia & quosvis publicos civium conventus non nisi cum Deorum auspiciis celebrari debuisse neminem fugit sed & speciatim cum foedera pangerentur, leyes COnderentur, quarum sanctior custodia ad pu-hlicam salutem maxime spectare videbatur, jusjurandum, quo Diis superis violantium capita devovebantur ; insuper accedebat, plexumque a Fecialium principe patre patrato, ad id electo, nomine populi praestitum. Immo & idem populus, sententiam tanquam judex in causa quadam pronunciaturus, caeterique in comitiis quidquam agentes, e. g.
c. 6. Immo ipsos praetores, quamvis antea jam intuitu ossicii religione obstrictos postea tamen in singulis causis, se Iudices dolo malo non legisse , jurarunt ex lege Servilia Glaucia. Cicero pro Cluen
1 Livius L. XXXIII. c. 4 . Sigonius L c.
84쪽
illiusque usu hodierno. 73 arrogatores, jurejurando obstricti a . Porro
singulos cives de censu jusjurandum, quo nomina, aetatem & bona, seque liberorum Procreandorum causa uxores habere , inducabant, praestitisse constat et . Memoratu digna quoque sunt varia juramenta a militiabus praestita, quae iterum iterumque eum in finem haud adornata sunt, ut milites praeutiti jurisjurandi vi ad ossicia eo certius Observanda demum adigerentur, sed eam tantum habuere rationem, ut nempe sacrati Α), sub immediato Deorum auxilio pugnarent,
eorumque adjumentum experirentur. Ergo
milites statim in ipso delectu, cum professio nominum facta erat, singuli jurabant, quod
si acramentum vocabatur. Aut , cum subito
oriretur belli tumultus, & ob periculi vicianitatem tempus, singulos interrogandi non Vacaret, qui fuerat ducturus exercitum ibat ad capitolium, & exinde proferens duo vexillaunum roseum, quod ad pedites spectabat, &alterum caeruleum, quod erat equitum, qui rempublicam salvam esse Vellent, eos evocavit, & qui conveniebant, jurarunt, quae militia conjuratio dicebatur s . Postea vero Igitur L. Porcius Nasica Censori Catoni
secundum morem quaerenti: M tu ex animi traisententia uxorem haber 8 facete respondit: non hercle ex tui animi seutentia, Gellius N. A. L. Io. C. Eo. Cicero de or. L. II. c. 64.
M Livius L. VIII. c. 34. s Livius L. XXII. c. a4. IV. c. XLV.
85쪽
74 L. III. Detur ur. ex Rom. doctrina ad prius additum alterum adhuc jusjurandum , quod milites sacramento jam obstricti
praestabant, cum in centurias & decurias desiscriberentur. Nempe cum antiquis temporibus saepe contingeret, ut milites in decuriis ipsis sese invicem ad fortiter pugnandum adhortarentur, factisque spontaneis conjurationibus praeclara quaevis effecissent, res honi exempli, quamvis unice ad animi a fictum referri debui fiet, occasionem dedit,
ut ex voluntario quarundam centuriarum
decuriarumque jurejurando fieret necessarium, unde simul observare licet, varias juramentorum species a casu mere fortuito ortum traxit se. Denique milites interdum post metationem castrorum jurabant, se no furaturos, sed si quis forte aliquid invenerit, ad tribunos plebis delaturos, de praeda non intervertenda &c. IJ. Notandum etiam jusjurandum Ducis militaris a). Denique inventa quoque varia juramenta ab illis praeia tanda, qui ob morbum aliamve justam causam a militia caeterisque muneribus vacam
Applieatio ad satum hodiernum. Indagata igitur genuina juramentorum publicorum apud Romanos usitatorum ilia
1 Gellius N. A. L. XVI. c. 4. a Praecipue etiam eo agebatur de vero hastium
86쪽
dole, in promtu sententia ferri potest, ea a nobis minime in exemplum allegari posse, ut inde juramentorum ossicialium usum d sendamus. Quae enim inter Romanos illa progenuit ratio, nempe auspiciorum atque C mitiorum sub illis celebrandorum natura, taeteris religionis principiis conveniens, ea apud nos plane cessat, & nullo modo applucari potest. Nostra vero ossicialium jur menta ad diversum plane finem eoque solum tendunt, ut jurantes tali vinculo obstricti ad implendas quasvis ossiciorum partes eo sortius adigantur. Num vero haec philosophia sanae rationi conveniat, eam supra jam in examen revocavi quaestionem.
De iureiurando, in causin privatorum, spociatim a partibus delato extrajudiciali Ujudiciali. g. XXXIV. Jusjurando Ubertorium in causiis privatorum opartibus delatum Iudicii divini, pacto su
JUis Romani generatim de miraculo ac physico Deorum influxu circa jusjuran-
Caesorum ae civium amissorum numero indicando. Valer a Max. L. II. c. 8. ex. I.
87쪽
m L. III. Deiureiuri ex Rom. doctrina dum Avebant, atque sedulo propagabant,
opiniones, eas quoque ad causas privatorum, quamvis sub alia quadam sorma, transtul Tunt. Eo vero, ut infra pluribus demonstraho, non tam ad ineunda aut obfirmanda pacta atque promissa. quam potius ad dirumendas controversias utebantur. Repraesentabant enim sub illo immediatum Deorum judicium, ad quod pactis atque compromisisis partium eo fine provocari posset, ut in faulentis caput vindictas suas immitterent Dii, quibus deinde acquiesceret alter, qui, quod justum aequumve videbatur, ab adversario Bbtinere non potuit. Ergo non tam ad eruendam veritatem spectavit jusjurandum a pamtibus delatum, sed unice pacti naturam induit, quo in eo convenerunt litigantes, ut unus alterius jurejurando, quo ob malam causam iram Deorum, tanquam summum infortunium sibi contraxerit, contentus esset, damnumque cum vindictae illius voluptate compensaret.
Oriso iurisiurandi delati extrajudicialis , pact
que des er initi curatius invasatiar ,-deria vatur , ab antiquo judiciorum defectu ae --
Progredior ad varias jurisiurandi in causis Controversis a partibus delati species, inter quas ob antiquitatem primum tenet locum usuurandum extra judicium delatum, quod pam
88쪽
ti atque transactionis naturam induere, alta voce canit communis interpretum cohors,
quamvis ipsi, quid proprie subistis vocibus intelligendum sit, nesciant, & in mera te minorum , per integram seculorum seriem Propagatorum indicatione subsistant. Igitur, quae fuerit illius jurisjurandi origo & indolese simplici veterum Romanorum sentiendi Rgendique ratione altius repetendum est. Iam Primum, ubi ad antiquas hominum & imprimis Rcimanorum coalitiones animum adve timus, cum primam eorum sollicitudinem in eo unice versatam intelligimus, ut regulas quasdam ordinesque , quibus Vim externam a recenti societate arcerent , justaque cum
holtibus acie dimicarent, inter se stabilirent, caeterum paci internae judiciis legibusque sanciendae, minimum adhuc curae illi impenderunt; tum progressu quoque temporis, ubi attrita quodammo io morum ferocitate ad ulteriorem vitae socialis gradum sese admovebant,
illud semper durissimum ac intolerabile fere fuit animis, nimia libertate luxuriantibus , suspensis quasi armis ac belli privati juribus,
necessitate quadam cogente, aliorum hominum ipsis aequalium arbitrio causas, controversiasque suas dirimendas subjicere; ut, quo majorem roboris innati vim, quam nescio an libertatis elogio mactare possis, antiquorum hominum praecordia occupasse constat , eo lentiori fere gradu, varias iudiciorum fommas ac constitutiones processisse, ex indubitatis historiarum documentis facile ad oculum demonitrari posset, quod non solum ex
89쪽
L. III. Dejurejur. ex Rom. doctrina historia rei judiciariae romanae, sed & antiquo Germanorum statu clarius adhuc patet. Itaque alio artificio Rθmanorum legi satori-hus antiquis opus fuisse inveni, ut efferatos coalescentium hominum animos avi, bellisCque privatis societatis indoli adversis sensim arcerent, eosque passim ad subeunda judiciorum juga praepararent. In Vecto enim variorum Deorum aliorumque sacrorum cultu, ut mens tota religioso trepidaret metu, omni studio laborarunt, eoque simul essecerunt, ut , qui judiciorum humanorum vinculis nondum subjici poterant, immediatis tamen Deorum judiciis parerent homines rudiores, in exquirendis limplicibus naturae legibus,
ac probabilitatem regulis tardiores, eo procliviores vero ad qualescunque eventus ab occultis qualitatibus. Deorumque miraculis derivandos. Inde iusius iurisjurandi a partibus
in causis controversis Ob judiciorum defectum ex pacto praestiti originem traxit, eoque essectum, ut adversarius religionis metu ad praestandum id, quod jus fasque esset, adigeretur, aut ii falso quoque jurasset, alter ta- /men a vindictae & irae divinae in adversarii caput ruentis exspectatione voluptatem qua dam caperet, eoque damnum in patrimonio passum compensaret. Ergo antiquissimis temporibus in causis dubiis plerumque ex alterutrius partis, sti ac facramento , arbitria 1 3 Dionys. L. II. a ) Νuper eam pontificum auctoritatem illustravit Christ. Fri4. Gluch D. in tr. de Iare eiciti Pa
90쪽
uriusiae usu hodierno. τ' facta fuisse apprime testatur Dionysius i). Fuit tamen ea juris jurandi extra judicium delati indoles, ut alter ad acceptationem cogi non posset, sed judicium divinum libero pac- Ito & compromisso acciperetur.
Maxima Ponti cum potesate eam in causis sacris quam civilibus conspicua. Auxit eam jurisiurandi in definiendis liti-htis auctoritatem maxima Ponti iam atictoriatas, tam in jure sacro, quam civili primis Romae temporibus conspicua a . Sicuti enim, teste Dionysio omnes lites sacras dirimebarat, novas de sacris leges condebant, in omnes magistratus, quibus sacra erant commissa, inquirebant, rudi & imperitae plebi de cultu Deorum rebusque sacris respondebant, ritusque ei interpretabantur, adeo, ut quod
trer Pontisces salvisitent, id semper populo ro- εmano, femper seniatvi, semper ipsis Diis satis sanEtam, satis a usum, fatis reliqiosum viliumst ; ita quoque insignis fuit illorum potestas non solum in causis ad rempublicam spectantibus, cum in comitiis nil rite peragi posset, nisi iis praesentibus ac legitimas preces & sacra facientibus. sed & pr cipue circa privato um causas litesque. Tenebant enim . 4piriano, Halae I 8o. S. 31. sq. ) Dionysius L. II. Cicero de harnis. resp. c. 6.