D. Julii Frid. Malblanc ... Doctrina de jurejurando, e genuinis legum naturalium, civilium, canonicarum et diversarum gentium antiquitatis fontibus illustrata. ... Tomus primus secundus 1

71쪽

so L. III: Deli reiitr. ex Rom. doctrina

tuum ac Pontificum maxime commissa erant, ut constanter servarentur, nec alienis ritibus surbarentur, non nisi publica auctoritate potuerunt recipi & approbari, quod cum amplificare suam religionem & ceremonias sacras augere vellent, peregrina Numina recipiemdo , fieri debuit. Ita enim N V M A omnia publica privataque sacra pontificiis scitis subjecit, ut esset, quo consultum plebes veniret, ne quid divini juris negligendo patrios ritus, peregrinosque adsciscendo turbaretur I, Atque in autiqua lege, cujus fragmenta Cice- To refert, dispossitum e separatim nemo habesse Deos neve novos, sed ne advenas , nisi publice adscitos privatim colanto, cujus rationem Tuulius addit: suosque Deos aut novos aut alieni9 nas coli, confusionem habet relisionum a .

g. XXVII.

Relisionis privata indoles. EX eo Vero, ceu integra religionis illius eompage demonstrari potest, libertatem con acientia singulis relictam , eamque eo usque evitensam fuisse, ut cuicunque de rebus divinissentire ac scribere pro libero fere arbitrio licuerit; pere grinis in re publica romana degentibus Deos patrios & sacra se a domestica colendi liberam fuisse facultatem, modo , si cultum publicum exercere vellent, accederet i Livius L. I. c. 2 et Cicero de Leg. L. II. c. 8. I . Cougie

72쪽

illiusque usu hodierno. 6 Imagistratuum consensus i) , denique insis ciavibus romanis indultum fuisse, si sacra aliena, inter publica nondum recepta singulatim c terent , modo Acra publica patria illis haud def-

truerentiar vel interverterentur, neve coetibus clia

desinis , reipublica perniciosis; aut svitiis impune committendis viasemeretur. Quae enim in allegato legis fragmento , a Cicerone in lucem prod ueto occurrunt verba , neve privatim Deos pereyrinos colendos ei e , quae a plerisque male intellecta inveni, illa minime id, quo 1 quidem nos hodie privatum religionis cultum appellare consuevimus, indicant, sed unice de sacris familiarum, quarum quaeque sua hahere debuerat, publica auctoritate approbata, intelligenda sunt. Atqui vero ista familiarum sacra haud minus ad cultum religionis, nostro sensu publicum spectabant. Ergo prohibitio illa ad ea quoque extendenda erat. Uerum enim vero longe diversa ratio fuit, devoti nis seu sacrorum alienorum cultus privatii, a si stilis exerciti, qualem , secretnm apud Romanos dictum , toleratum fuisse , praeter ea, quod ob pluralitatem Deorum generatim religionis systema haud repugnabat. ex aliis adhuc argumentis probari potest, & quidem ex insis sacrorum pereyrinorum prohibitionibus obvarios excessus interdumfactis, quae, tolerantiam tam diu, quam damnum reipublicae inde haud imminebat, &ad cultum publicum non trahebantur ea sacra, obtinuisse, satis 1 Quod innumeris exemplis demonstravit ven.

alchius i. c.

73쪽

ca L. III. Dejurejur. ex Rom. doctrina docent. Confirmat id Livius, de quadam reipublicae periodo ita differens : quo diutius

trahebatur bellum' variabant secundae adverseque res , non fortunam mvis quam animos hominum tanta relisio, set ea m na ex parte extemna , civitatem incesse, ut aut homines aut Dii repente alii viderentur facti. Nec jam in secreto m do ed intra parietes abolebantur ritus romani,

sed in publico etiam Uforo , capitolioque mulierum turba erat, nec facriscantium nec precamtium patrio more. Primo secreta honorum indisnationes exaudiebantur. Deinde ad patres etiam Upublicam querimoniam exeust res. Incusati9raviter a senatu sediles Triumvirique capitales, quod non prohiberent. Quum amovere eam multitudinem e foro ae disjiceresacrorum amaratus

conarentur, haud procul abfuit, quin violarentur. Vbi potentius jam esse id malum apparuit , quam ut minores per mayisratus sedaretur , M. Agilio Praetori urbis a senatu datvm est, ut his r Isionibus populum liberaret. Is N in concione Scium recitavit se' edixit, ut quicunque libros vaticinos , precationesve aut artem facrificandi conscripta si haberet, eos libros omnes litterasique ad se ante Kalendas Aprilis deferret, nec quis in Publico, saerone loco novo aut externo ritu sacri

caret i . Clarissime vero ista cultus privati tolerantia patet ex notissima Bacchanalium sacrorum e Graecia transsatorum, ob periculosas

coitiones foedissimasque, quibus initiati sese polluerant, flagitiorum sordes, facta prohibitione, cujus sequentia praecipue Uerba no- 1 Livius L. a . c. I.

74쪽

illiusque usu hodierno. σφ'

tanda sunt: ne quae Bacchanalia Romae, neve in Italia e sent: Si quis tale factum solemne V necesarium duceret, nec sne relisione V piaculo omittere posset, ud Pratorem urbanum Pro teretur. Pratorsenatum confideret, si ei permissum ebet, quum in fenatu centum non minus eis fent . ita idscrtim faceret, dum ne plus quinque sacriscio interestent, ne qua pecunia commistia , neu quis msser Jacrorum aut sacerdos ei et ). Adeo summa quoque periculorum tempestate singulis privata religionis libertas indulta, modo ea evitarentur, quae societatis periculosae forman aut cultus publici speciem haberent. Immo ex Marciani ICti relatione constat: religionis causa coire non prohibitum fuisse , dum tamen per hoc non fiat coniatra SC tum quo illicita collegia arcentur set . Deinde plenissimum illi sententiae robur ad aditur callido Maecenatis consilio. Qui, cum, teste Dione, Augusto Imperatori commendaret, ut Deos quoque ipse semper & ubique

ita colat, ut moribus patriis receptum sit, ad eundem cultum alios compellat, peregrin rum vero religionum auctores odio & suppliciis persequatur, non Deorum modo gratia , quos , qui contemnant, haud dubie neminem alium quoque magni facerent, sed i Livius L. 3'. c. I 8. Scium illud de Bacchaisnalibus, aere incisum extans, egregie illustravit Corn. v. BynherShoeli, l. C. 2 L. I. pr. D. de Colleg. Corp. add. Paulus rec.sent. L. V. t. 2I. f. a. l. 3 . D. de poenis l. a.

D. de extraord. crim.

75쪽

64 L. III. Dejurejur. ex Rom. doctrina

propterea etiam, quod , qui nova Numina introducant, multos ad usum peregrinarum legum pellicerent, inde Vero conjurationes, coitiones, conciliabula existerent, res minime unius principatui commodae; Augustus t men ea Omnia, quae Maecenas sua ut, agere haud instituit, veritus, ne, si subito homines in alium statum traducere cuperet, res ea parum esset sibi successura, ideoque alia statim nutavit, alia postea tempori S , nonnulla etiam secuturis Imperatoribus perficienda reliquit I . Ex quo, quantum privato religionis cultui tributum fuerit, luc

lenter patet.

f. XXVIII.

Inde in causis, tantum ad rempublicam spectantibus , jusjurandum sacris publicis accomm dari debuit. Additur illiusforma. Itaque, quam , ut statim ulterius explicabo, iusjurandum in causis ad rempublicam De tantibus, inde potissimu in ortum suum traheret, quia negotia quavis publica non nisi cum Deorum a pictis & sacrificiis illis oblatis suscipi, alias vero in iis praecipue, quae in comitiis peragebantur, felices eventus ex Lpectari haud posse credebant; facile jam exis. timari potest , tale jusjurandum , illiusque

praestandi rationem minime vago privatorum arbitrio relictum fuisse , sed potius pro causa- i Dio L. LII. c. 36. S I.

76쪽

illiusque Uti hodierno. Cf

rum diversitate certas illius atque perpetuas formas, a majoribus, felicem eventum prumum expertis, Vceptas, eandemque ob causam sanctissime semper custoditas extitisse. Ergo per Deos patrios, eosque speciatim , quOS cuicunque negotio praeesse idque i fluxu suo moderare putabant, potissimum

per Iovem i , cui & juris jurandi vox originem debet, jurarunt, additis interdum consuetis sacrificiorum ritibus a Pontifee a domnatis. Eademque ratione & praestatio juris-jurandi locis , cuicunque negotio conVeianientibus fiebat, e. g. in variis comitiorum camyis, campis, in rotris, in curis, ad aram ividitoria, in capitolio. Notandus imprimis est

celebris ille locus juri jurando destinatus, Puteat. f. ara in comitio ei loco , ubi defossa fuit 1) Cicero pro Fontejo c. ro. ibi : Iupiter ille ,

eustis nomine majorer no i sanctam testimoniorum fidem esse voluerunt. Derivationem jurisj randi v. apud Gellium N. A. L. V. c. II. De Sceditro Jovis & Lapide Silice ad jurandum adhibitis, cons. Festus voce Faeretrius ibi : Iupiter Feretrius dictur a ferendo, quod pacem ferre put νetur, ex cavius templo sumebaus sceptrum, pergnod jurarent N lapidem Dicem , quo faedus ferirent. add. Servius ad Virgilium Aen. L. XII. D. 2o 6. ibi: Majores ad foedera semper α- Iaera Jovis ad. bibebant, quod cum taediosum esset, praecipue, quando febant foedera ctim longe positis gentibus, juventum es. ut sceptrum tenem ter quas imaginem fmumeri reddereus Iovis. Sceptrum enim illius es imperium. Tom. I.

77쪽

66 L. III. De iureiur. ex Ram. doctrina Attii Navii novacula, impolita, apud quam interdum & judices, accusatores, testesque, in judiciis publicis de calu nulla sese purgantes jurasse, probabile est. Denique, ubi in causis publicis solemne jusjurandum praeiatandum erat, id plerumque fiebat conceptis verbis , quae pronunciavit Pontifex aliusve magistratus, ita, ut si illi alios tantum jurejurando obstringerent, praeirent, juranteS Uero verbis notissimis: exanimi sententia illa in se derivarent, quum vero & illi simul juransent, praejurare, reliqui vero verbis: Idem

in me , accedere dicerentur.

In causis vero privatorum pro libero partium a N

bitris per quaecunque 1 acra Drari potuit e , pacti, quo ad judicium divinum provocabatur, indoles secum ferebat. Quoniam vero jurisjurandi in causis privatorum adhibiti ea fuit indoles, ut, quod exsequentibus clarius patebit, pactis & compromictis ad judicium divinum causas controversias deferre, atque vindictae, in caput fallentis provocatae spe ac eventu acquiescere deberent partes ; ea religio, si quidem ad lites di rimendas, finiendasque applicari vellet, itaci l. s. D. De jurejtiraudo. a Plinius Hist. nat. L. II. c. 4s. ibi: Hominis genibas inegi quadam religio observatione gentium. Hae supplices attingrint. Aur hac manus tendtino,

78쪽

giusque iiste hodierno.

adornari debuit, ut alter alterius conscientiam stringeret. Deficiebat autem apud RomanOS Commune, quale nobis suggerit unici ac veri Dei cognitio, religionis dogma, quod omnibus fuisset unicum atque firmissimum eruatis vinculum. Sed inter eos quisque fere propriis suis conscientiae scrupulis aliis. que sacrorum superstitionibus laborabat, illisque regebatur, ad quae in causis privatOrum, si quidem iusjurandum vim quandam haberet, unice respici debuit. Ergo, cum S ea , quam supra demonstravi relirionis pria Datae libertas hoc casu efficax fuit, jusjura dum in causis privatorum per quoscunque Deos Deasive, per aquas Asias ipsi Iovi fommidabiles , per Deos Penates Laresque, per sonios , per caput salutemve, uno Verbo per qua vis sacra, modo non speciali lege reprobata essent, immo ex propria supersitione concipi potuisse constat, quod optime explicat Uupianus : Omne omnino licitiam Iusjurandum , per

quod volvit quis , sibi jurari , idoneum est. Et si

ex eo fuerit juratum, praetor id tuebitur. Divus Pius jurejurando, quod propria superstitione juratum est, sandum refcripsit I . Notanda quoque sunt ex immensa formularum farragine illae, quae ad varias corporum partes a) imprimis vero ad cineres Gyaque defunctoriam , quorum sanctior memoria fuit et , dirigebantur, aliorumve objectorum sancto-

haec ut aras adorant. Ines V aliis partibus qumdam religio; - tit dextra in fide pomuitur. 3 Tibulus L. II. Eug. 6. D. 29--33. Prope riui L. II. Meg. ao. v. Is . Seneca controv. L. HE.

79쪽

68 L. III. Deiureiur. ex Rom. doctrinarum e. g. ara, mensa hospitalis tactu aut m nutim elevatione in coelum fiebant, quarum variae ad sequentia quoque tempora sese pr pagarunt & aliis religiosis ritibus occasionem dedisse videntur.

f. XXX. Omnia, quae in hoc capite protuli, hodie

quidem usu sorensi destituuntur. Apud nos enim omne jusjurandum tam in causis publicis , quam privatis Uuice ad verum Deum dirigi debere, supra jam demonstravi. Sed maximi momenti est illa penitior religionis romanae cognitio in interpretandis legibus romanis, ad jusjurandum spectantibus, quas fine ea nec intelligere nec ad statum nostrum juste applicare poteS.

De iurejurando Romanorum in causis publicis. f. XXXI.

Romani in eo cum taeteris antiquis conspirarunt, quod Iurejurando tantum uterentur in causspublicis quidem ad auspicii sacri ii

modum. Et in causis privatorum ut Iudicium . divinum sub illo representarent.

QUAM generatim sere apud antiquos de

80쪽

adserui , quod nempe in causis & negotiis publicis ad auspicii sive sacrificii modum illuduplicaverint, & in causis privatorum immo Aneum Deorum judicium sub eo intellex rint, eam etiam inter Romanos animadvertere licet. Nempe hominibus libertatem naturalem spirantibus, vel ad minimum nullis aliis, quam quae sanguinis & sympathiae adfectus colligaverant, socialitatis vinculis adsuetis postea, cum primas quasi vitae civilis lineas ducerent, atque necessarias magistr tuum ossiciorumque publicor'm notiones definire vellent, variis opus Erat imagin tionis lusibus, ut aliorum arbitriis sese submittere, rem duram primo adspectu, addis cerent. Ergo eundem in finem inventa varia auspiciorum, auguriorum, aliarumque diutinandi artium genera, ut, quibus reipublicae gubernacula concrederentur, ii immediata quasi Deorum vocatione e vulgari hominum coetu eximerentur, illisque simul tanquam a Diis ipsis electis & sanctitate munitis comsecratione auctoritas necessaria atque securitas ab aliorum injuriis conciliaretur. Iisdem auspiciorum inaugurationumque ritibus nul- tibi, quam quidem apud veteres Romanos honor atque auctoritas major stetit qui gen ratim ne ulla quidem comitiorum genera populique conciones rite peragi, aut negotia publica ventilari posse statuerunt, nisi prius auspiciis sacrificiisque adhibitis Dii consulerentur, & placarentur. Ex eodem Vero