D. Julii Frid. Malblanc ... Doctrina de jurejurando, e genuinis legum naturalium, civilium, canonicarum et diversarum gentium antiquitatis fontibus illustrata. ... Tomus primus secundus 1

151쪽

1 o L. III. Deiureiur. ex Rom doctrina adfingerent, eandemque ob causam proprio illud insignirent nomine. Ego vero neutiquam conspicio vera disi rentiae indicia, sed & hanc jurisjurandi speciem cum reliqua delatione amice conspirare puto. Constat enim , ab actoris producentis arbitrio pendere, rei negantis juratam di L fessionem ordinaria probatione praevenire &avertere, quod fieri potest secundum reliquam juris analogiam, scilicet totum productione, qui tempore subscriptionis praesentes fuerunt, eamue aliunde istis compe tam habent & comparatione litterarum, quae quamvis interdum est remedium lubricum S fallax , id tamen, concurrentibus aliis Veritatis adminiculis, interdum essicit, ut producens ad juramentum suppletorium admi

latur. Dum vero producens unum eorum

probandi modorum haud eligit, eo ipso tacite 3usjurandum adversario detulisse censetur, atque hic, quando aliud impedimentum non obstat, ad juratam dissessionem admittitur. Quae delationis tacitae natura intelligi vix

potest, nisi illius historia brevissime indi

cetur.

Nempe Germanis ob varias iuris manuarii 1 Polgiesser de obsagio personali. et Εhard de obligatione Itib paeua banni ecci salsiei imperiatis. Jen. 1739. 3 Brunquellae pict. sam. Mulier de oblig. suis infam. Engau de addictione debitorir ad manum ςreditoris. 4en. II 6.

152쪽

istiusque isti hodierno. I Ict bellorum privatorum turbas atque disicultates, semper curae cordique fuit, mutuum aliasve obligationes invicem contrRC-tas quovis modo firmare, ne taediosis processuum ambagibus , vel totali judiciorum inopia actio inanis fieret, aut executione destitueretur. Invenerunt eum in finem varios, personas debitorum arctius constringendi modos, ut e. g. Obligationem ad ob se

debitoris ad manum creditoris ), cum aliis psnormionum privatarum libertatibus: s .

quae remedia, cum maximam partem tanquam paci publicae adversa , legibus imperii sublata sunt 6 ; ea tamen reliquerunt vestigia, ut & jure recentiori remediis judicialibus executi vis adornandis insignis cura impensa fuerit. Igitur praeter Obligationes cam-hiales, non solum ex instrumentis publicis

aut clausula executiva munitis promtae eXecutiones, & mandata illimitata de solvendo decernuntur; sed invenerunt etiam Doctores Saxonici aliam procellas executi vi speciem, ob instrumenta quaevis clara, vitio visibili carentia, & causam debendi perspi-

153쪽

I a L. III. Deiureiur. ex Rom. doctriniscue indicantia ea ratione instituendum, uereus aut recognoscere instrumentum produ

tum & solvere, aut jurato statim illud dissiteri debeat 7 , exceptiones vero in contunenti haud liquidae durante processu executivo rejiciantur. Eo vero simul evenit, ut eadem principia de recognitionis & dissessionis iuratae obligatione, quamvis illorum ratio processui tantum executivo accommodata esset, ad reliqua etiam instrumenta privata

in judiciis producta translata , immo legibus communibus confirmata sint s8 . Induit vero, ut equidem puto, jurata dissessio in processu Ordinario jurisjurandi delati indolem. Sive enim illud exprese deferas, sive deficientibus aliis probandi modis per testes & litter Tum comparationem, tacite ilIud adprobes id juris diversitatem nullam sere gignere potest. Ob eandem similitudinem reum non

tum ad juratam diffessionem sive jurisiurandi

delati acceptationem admittendum, sed &relationem aut contrarii probationem, m dis ordinariis instituendam. ei concedendam esse censeo. Praestito vero jurejurando, producenti eatenus tantum probatio contra illud competere potest, quatenus & alias ea contra jusjurandum permittitur. Decet enim acto-

Cons Colerus de processibus executivis. Ber ger Elem. proc. exectit. Rutger Ruland thesaurtis juris executivi. Ulaproth in deu Suntinar. Prori

154쪽

rem , sollicite conquisitis omnibus probationum adminiculis rei jusjurandum evitare. Haeredibus & tertiis non nisi de propria subscriptione, aut de ignorantia subscriptionis

ab alio factae illud deferri posse puto. g. L I.

U. Jusjurandum in ipso proctissu executioo. deferrι potes. Quoniam iuris jurandi delatio est probandi

modus, qui maxima cum facilitate & celeritate expeditur, recte ille numeratur inter probationes in continenti liquidas, & in ipso pro celsu executivo partibus conceditur. Quod plerumque intuitu rei de exceptionibus probandis intelligendum est. Assumit enim interdum ea delatio, a reo facta, naturam relationis, cum nempe super eodem facto, e . g. subscriptione, quam reus jurato dissileri deberet, actori refertur juSjura

Delatio jurisiurandi sine probatione nraecedenti aliisve probabilibus arsumentis feri potes. Quaerunt nonnulli, num juris jurandi de- Iatio etiam sine praecedente aliquali proba- a C. O. C. P. III. t. 22. S. I. R. I. de Ios 4. f. 39,

155쪽

r III. Dejineiar. ex Rom. doctrinatione & conjecturis pro deserente militantibus fieri possit Qui negarunt, & probab

litatem quandam ac praesumtiones exegerunt , confusione diversarum juramenti a partibus & a judice delati specierum turbati sunt i . Ergo assirmantium sententia juris analogiae convenit, sine ulla alia praecedenti probatione deferri posse jusjurandum. Supra enim docui, jurisjuranch delationem inter

Veteres Romanos vices litis contestationis subiisse eamque exclusisse. Eo vero supposito de aliis probationibus sermo non esse potuit. Hodie autem eum praecipue usum praestat ille probandi modus per jumsjurandi delationem , ut, quod in variis casibus co tingere potest, deficientibus etiam omnibus probationibus, adsit tamen commune quoddam fidei receptaculum. Nonnulli porro ante ipsam delationis admissionem a deferente peculiarem exigunt demonstrationem , alios probandi modos deficere. Verum quamvis id naturae hujus juramenti subsidiariae admodum convenire videtur, universalis tamen regula inde formari haud potest, quoniam plerumque negativae probatio ad impossibilia pertinet, atque non nisi tum ea sententia obtinere posset, si ipsa negotii natura aliarum probationum existentiam prodit.

156쪽

illiusque isι hodierno.

De tempore delationis. supra jam docui, iure romano veteri eas causas, in quibus res per jurisjurandi relugionem conficiebatur, solemni litiscontest tione caruisse, ideoque delationem semper in jure coram Praetore, i. e. ante litis con testationem aut potius sine illa factam esse f. aa. Nempe eodem fere modo, quo solemni litis contestatione praeter testium invocationem judices pedanei eligebantur, in quos ceu arbitros compromittebant litigantes desuper quasi contrahentes, eo & interdum neglecta litis contestationis via immediate &statiin ad Deorum judicium jurisjurandi pacto coram Praetore provocabant, atque de controversia transigebant. Graviter itaque errant

Pragmatici plerique, cum ex transactionis indole liberam Romanis veteribus jusjurandum in quacunque judicii parte deferendi, facultatem adfingere conantur. Eodem argumento telum in ipsos retorqueri potest Partes enim aut transigebant de jurejurando praestando aut de contestanda lite. Si posterius factum. a compromita, quo judicium humanum electum, resilire non poterant ad

jusjurandum & judicium divinum; si jusjurandum electum, idem pactum revocationi minime obnoxium fuit. Ergo una transactionis species alteram exclusit, & semper ante litis contestationem, aut, ut rectius dicitur, Tom. I. Κ

157쪽

I4s L. III. Deiureiur. ex Rom. doctrina

a se .

sine ea fieri defuit jurisjurandi delatio. Fo

enim controversia stati in componebatur, ne isque adeo judicis datione, aut causae cognitione opus erat, sed ex jurejurando praestito aut nova actio aut exceptio peremtoria nasiacebatur. Successit enim jusjurandum in locum

huis intesationis i . Postquam vero sequenti tempore secundo praecipue R sequentibus Imperatorum seculis tota judiciorum forma sensim sensimque immututa est, litis contes. tationum formulae abolebantur, neque ea amplius, quae in jure, ab iis, quae in judicio fieri deberent, curatius discernebantur a); deinde, quod probe notandum, ea judicum consuetudo, qua ipsi interdum ob inopiam probationum jusjurandum in causis du-hais deferebant, a parvulis initiis orta latius propagabatur ; jam facile existimandum est.

eas mutationes , quarum rationem infra

illustrabo, insignes in jurisjurandi delatione exseruisse effectus, ut tandem, afferente Imp. Iustiniano, in quacunque judicii parte, vel i) L. 28. F. a. D. de Iud. Winhier de discria

inrue inter litis contesationem jure veteri ac hodierno. g. 8. et inliter i. c. c. Io. in fine. L. I a. C. de reb. Cred. Nov. 73. c. 4. Ius Saxonicum eadem fere principia adhu Cfovet, quae obtinebant jure romano veteri. Nempe jurisjurandi delatio ibi quoque non nisi ante litem pure contestatam fieri potest. Postea & praefixo termino probatorio cessat. CaryZori P. I. c. I 2. des. 32. 13. Zanget de Excepi. P. II. c. a I. n. 7 . Mentie

158쪽

illiusque usu hodiereo. et T

in principio, vel in medio vel in ipso terminoluit delatio fieri potuerit ). Ηο die, qua vis jurisjurandi delatio unice ad modos pro bandi referenda sit, nullum tamen est dubium , quin ea, nisi jam cum ipso libello eventu aliter conjuncta fuerit ; non solum post responsionem rei, quam hodie litis contestationem, vocamus & in termino probatorio ; sed & post eae uxum terminum pro batorium, imino post alias probationes ante susceptas usque ad conclusionem litis fieri possit, atque jus romanum novissimum ob

1ervari debeat s . Quod etiam rationi a que indoli hujus remedii convenit. Potest enim aliquis bona fide testes producere ,

eosque factum, de quo sermo est, percepisse atque enunciaturos esse, credere. Quodsi vero ja m telles id ignorant, aut ad minimum

ignorantiam praetexunt, tota causa in eun

dem statum deducitur, ac si nullae probationes susceptae essent, & aequitati consentaneum est, ut actori concedatur ultimum rea ad proe. Sax. disp. 1 8. f. 4. Alibi ad terminum proahatorium adstricta est Ρuffendors ad Proc Brti o. P. III. e. s. f. Dissentiunt tamen. & ibi quoque postea adhuc delationem admittunt de puffendore

T. I. o. Is 4. Struberechil. Bed. P. I. n. I 64.

O voetius ad tit. F. de jurejrιr. f. a. Brunne mann mi L. I a. C. de reb. cred. G. L. Boehmet d. auctoritate judicis circa jusjurandum del. S. I 3. putandors l. c. Strube l. c. Cla proth biaeteri. Procis. 3aa. Rudolph. Christ. Henne de jurisjur di de. latione in Omui parte judicii licua. Erf. I 767.

159쪽

I 8 L. III. Dejurejur. ex Rom. doctrina fugium , ad eruendam veritatem inserviens. Adjicienda tamen limitatio per se clara, scilicet, tum cessare iurisjurandi delationem, cum probationes a deserente antea frusta sui

Ceptae contra eum tanquam producentem plene probant. Hoc casu reus contrarium probasse censetur, adeoque jusjurandum justo declinare potest.

De variis , quas alter post factam delationem inire potes, viis set quidem I. de Acceptatione juris randi juramento calumnia. Delato jurejurando alteri varia competere iuris remedia, supra jam explicaVi, quorum genuina ratio quaerenda est in pacti notione Nempe quoniam iniquum Romanis videbatur, alterius arbitrio absolute aliquem subjectum esse & ad certam pacti speciem cogi, reus, modo a vi privata abstineret, caeterum ex quibuscunque legitimis litem finietidi modis ipse, cui insistere, & qua transactionis specie causam terminari velit, eligere pO-

r L. 37. D. de jurejur. ibi: Si non fuerit remissum iusjurandum ab eo , qui detulerit, sed de calumnia non juratur, consequens est, ut debeat ei denegari actio. Sibi enim imputet, qui pro-eessit ad delationem jurisjurandi, nec prius de calumnia juravit, ut sit iste remittenti si mi lis. V L. I x. S. I. D. de Act. rer. Amst. L. 9. C. de rebus

160쪽

istiusque usu hodie o 7 et 14stuit, modo causae qualitas & reliquae circums. tantiae delationis habilitati non obstarent. Ergo huc spectat Acceptatio iurisiurandi delati , quo tamen casu antea ab adversario deia ferente jusjurandum calumniae exigi poterat ci), eum non vexandi animo jusjurandum detulisse , a quo tamen liberi erant patroni atque parentes a . Genuinam vero jurisjurandi calumniae originem, equidem, si conjicere licet, a judicii divini indole derivandam esse censeo. Ut enim verum adesset compromissum, uterque ad Deorum tribunal provocare debuit. Idem & majores nos. tri, nempe Veteres Germani egerunt, dum ad probationes illas vulgares, quibus Dei miracula exigebant, suscipiendas interdum utrumque litigantium cogebant, neque unius

experimento contenti erant. iHodie, quamvis illa pacti notio ad non trum religionis ac judiciorum statum minime applicari potest, sed jurisjurandi delatio unice inter probandi modos referri debet ; attamen etiamnum illud aut acceptandum aut una reliquarum viarum eligenda est, quod quidem nunc illi pactorum libertati haud tri-

a clare id probant L. I 6. D. de ju ejur. L. T. f. D. de obsequio parentibus patrono pr. . Quibus contradicere videtur L. D. S. D. de jurejur. Sed lectionem aqtie in Noricis Pand. ociscurrentem textui Florentino, qui habet neque . praeferendam esse, tota iuris analogia suadet. cf. Bynhershoeli OU. L. VII. e. s. Leyser D. I.