장음표시 사용
101쪽
crearse, Aed etiam sacere ut crescerent et huelissearent sine aqua: verum, quo uiam terrae foecunditatem aquas commillere decreverat, ideo, inquit, voluit ut aquae etiam ad primam earum formationem. uti et lux eooperarentur; ideo et aquas et lucem ante plantas hertiasque produxit. Ita dicero nobis licebit, potuisse Deum ab initio aquam creare; verum quoniam 8 latuerat eam non aliter Saoculorum Uecursu progignendam e5se, nisi ex suorum copulatione elementorum , ita hale praeexistero voluit ci primae aquae proprie dictae formationi inservire. Quod pariter et cla aliis mixtis inorganicis dicere possumus ; imo magis do his quam de plantis quae sola aqua et luce siue praeexistente semine non fiunι. Quibusdam dicentibus, primam lucem fuisse qua nidam nubem lu-eidam quae poat modum, facto 3ole, in muteriam praeiacentem rediit. opponit s. Tliomas: a Scriptura in principio Genesis commemorat si institutio uena naturae quae postmodum perseverat: unde non de-α bet dici quod aliquid tunc factum fuerit, quod postmodum esse a desierit s. n Id et nos irae explicationi opponi posse videtur. Sed facitis responsio esset, siquis istud opponeret. Nos enim substantiam multam dicimus primo ille saeiam, quae postea desierit. Tantum in nostra sententia Dei lex de luce a chymicis enmbinalionibus producenda eo tempore, ut ita dicam, promulgata fuit; quae lex perseverat adhuc: eiusque vi semper progignitur lux . Praeterea valda probabiliter lux in prima illa periodo non in tellure modo, sed ei in sole accensa est. fortasse et in stellis lixis, et in his perseverat. Εae vero substantiae quas tunc ex illa luce sive igne saetas arbitramur, ut, pulsi aqua et terrae, nequaquam postmodum esse desierunt.
XXXV. Vidit Deus lucem quod esset bona. Bona ecrie ct pulchra est lux ibonum et pulchrum significat hebe. IJ; at sensus hujus sententiae melius, ni fallor, percipitur, si, iuxta expositam doctrinam, lux illa consideratur ut quao lot nobis utiliat aquam praesertim , generavit. At laudem hanc cum et luci et suis aliis operibus tribuerit Deus ivv. 10. 12, 18, 21, 25J, non illam tamen traditur, tuti corpo icae substantiae, quum eam in principio ex nihilo
102쪽
produxit, tribuisse. cur hos Respondet Marrocellius s. si Id quia
K Ipse per se molitus est, nulla approbatio sequitur. Praeparata ae deinde materia universa, singulti pene opera creaturis facienda a loeasse, hic et in sequentibus scribitur, ui: germinet terra. . . item x alibi: producant aquae reptile. . . et rursum alibi: producat terrast iumenta et reptilia. Non mirum ergo si eadem opera, postquama suero facta, ad artis suae, i. e. divinae sapientiae regulas ex-a egisse, ae demum probavisse dicatur supremus Arti sex. v Ita confirmari videtur, productionem illam Coeli et terrae iv. 1. J veram suisse ereationem , non vero sic productionem lueis hac prima die: Divisit lucem a tenebris. Vulg. Separavit inter lucem et inter tenebras luebr. Haec hucusque dictis minime opponuntur. Non enini narrat, lucem in una Coeli plaga ortam, in oppositam occidisse post
horas duodecim. Qui haec dicunt, non ea certe hauserunt ex Genesi, sed ex illa propensione mentis nostrae qua saepe de rebus remotis et sensui ignotis, ex praesentibus et cognitis iudicamus. Sententia Mosis generalis est: fuit tuae: quae nec ad Iudaeam refertur neque ad Aegyptum, magis quam ad Mexicum aut ad Harylandiam. Praesertim cum nulla luno regio, nulla insula aut continens terra haberetur. Basilius, Nissenus, g. XXXI VJ Ephrem,et Procopius Gagaeus lueem 4llam ubique diffusam putaverunt. a Illustrabatur aer, ait Ba a filius 2, imo permixtam sibi lucem habebat, celeres sulgoris di-4 stributiones ad suos ipsius terminos quaquaversus transmittens; et sursum enim, ad ipsum usquH aethera et usque ad coelum persi venit, in latitudine omnes mundi partes , tum aquilonares tum si australes tum Orientales tum occidentales , in brevi temporisa momento illuminabat. 8 Consentit Ambrosius. . Resplenduit suu bito aer, et expaverunt tenebrae novi luminis claritate: repreSu sit eas et quasi in abyssos demersit repente per universa mundiu sulgor lucis insusus. B Ioan . Damascenus idem sentire se ostendit;
nam cum Basilio eredit diei ac noctis distinctionem eo tempore sa-u clam effusione lucis et eontractione, seu ut exponit Eustachius Basilii interpres , diffusione principalis luminis modo se subducenti3, modo denuo reducentis. Ra lustini nomine vulgala fidei expositio,
103쪽
eontraela et collecta luee, noctem esse saetam asseri l. Hane opini nem commemorat Augustinus de Gen. ad Lit. L. I. c. 16. a Emissio-α nem velo contractionemque lucis illius, si velimus diem n tema que intelligere, nee Causam videmus cur ita fieret: non enim iamu erant animalia quibus haec vicissitudo salubriter exhiberetur. nIdem hanc sententiam refert ut non improbabilem. L. IV. c. 3. Bais sit ius set cum eo Procopius ) illud divisit lucem. . . interpretatur :hoe est utrarumque naturam misιurae tuitigeumque incapacem, eι alteram alleri eae adver3o oppositam Deus reddidit. Cum tenebrae sint lucis desectus, repugnat utraque simul exsistere: numquam in eodem loco et tempore lucis ac tenebrarum societas possibilis est, adeoquo essentia ipsa sua divisae sunt. Deus Praeterea voluit, ut neque perpetuo, neque in omni loco sive lux sive tenebrae dominarentur, Sed Sua regna utrisque divisit.
XXXVI. Deus. lucem seu lucis tempust appellavit diem et leno-bras stenebrarum tempust noctem l v. 5. . Latini aliquando e converso diem ipsum lucem vocant, cuiusmodi est illud Tullii: Cent sima tuae haee est ab interitu P. Clodii. Sane simplex esset qui eroderet Deum tunc has voces, quamquam nemo audiret, protulisse, Nimirum per vacua spatia resonare secisse. n Nondum de nominibusa agebatur, ath Augustinus, postea adhibita sunt vocabula et dies otet nox. v Appellavit, metonymia est: voluit Deus ut aliquo tempore lux regnaret et id emceret quod dicitur dies, aliquo vero tempore regnarent tenebrae per quas li. e. ex lucis desectu) ille rerum status producitur quem dicimus noctem. v Intelligitur, docet s. Thomas 1, c ubique per hoc, quod dicitur vocavit, i. e. dedit naturam et prosi prietatem ut possit sic vocari. v Praeterea nomina imponere, signum dominii est: mos enim apud orientales gentes obtinebat, ut quialterius dominio subiiceretur, nomen ab ipso acciperet. IV. Reg.
malia conceditur, primus eius dominii actus nominum impositio est. lli. Gen. 19. J. Pari modo, hac nominum impositione, supremum Dei dominium in diem et noctem, quod est in omne tempus, hie
iudicari videtur, uti paullo post ivv. 8, 10ὶ dominium Dei in coe-
104쪽
101 os, terram et maria, quod est in omnia quaecumque exsistunt in spatio, imposita ab Ipso nomina coelum, terra et maria common-δtrant. Tinis est dies, et tua eat nox. Ps. LXXIIl, 16. Tui sunt coeli. et tua est ι erra. . . Mare tu creasti Psia LXXXVIII, 12. Mirum est et apud profanos memoriam de nominibus diei noctiqua divinitus imposiιis reperiri. Proclus enim ait, diem noctem quo Deos esse, quorum nomina a Diis ipsis Meepimus. Putat Magrocchius, ex hoe loco Geneseos id hausisse Proclum, vel eum certe a quo id Proclus accepit. Proclo antiquiorem Frontonem, M. Aurelii praeceptorem, de Feriis Alsiensibus Ep. III videro Magaocchio non licuit: adhuc enim Frontonis scripta in Ambrosiana hibliotheca latebant 1:Εn eius vorba ad rem nostram. a Iovem Patrem serunt, cum res hu-α manas a primordio conderet, aevum vi melium uno ictu percus
a sum in duas pariis undique paris dissidisse: partem alteram lua ce, alteram tenebris amicisse: diem noctemque appelIaὀse: noctia que otium, diei negotium tradidisse n. Factumque esι vespere eι mane. iEι fuit mane. Hebr. dies unus. Quod primus hic di , non primus sed unus nominetur, mysticum nescio quid et arcanum redolere visum est Philami, Origeni, Ba Silio, Caesario, Procopio, aliisque; at perspicuum videtur tribuendum hoc potius cuidam hebraicae Iinguae proprietati qua fit, ut cardinales numeri pro ordinalibus frequenter usurpentur. Ut Gen. VIII, 5, Num. l. 1. hebr. . In Novo Testamento quam Mathliaeus XXVIII, 1 vocat primam Sabbati; Ioannes, XX. 1, nominat unam Subbal Hoc v. 5. putant plurimi vocabulum dies duplicem sensam habere lappellavit diem lucem ... die3 unus , nempe 1. temporis Iucis et 2.m diei ciuilis ex die et nocte conflati. Versio syriaca duabus diversis vocibus utitur quam rem, diligentiam scriptoris laudans, notat L. Hiretet s. Sed vero hoc mihi non videtur necessarium potius illud probabilius credam; cum Moses immediate ante haec verba dixerit, appellatam a Deo lueem Diem, quod est verum Diem esse ipsum lucisi Unda multa Frontonis iratit et edidit ei. Logelus Mai , naac. s. R. E. Cardinalis, vir de re literaria optime meritus. 2 De Pentat. Uers. Syr. Lipsiae 1825. P. 63.
105쪽
tempus 1: potius, dico, eredam, Gem primum appellari ab eo tempus illud, quantumcumque demum fuerit, quod inter primitivae lucis intiatium eius usque sinem comprehenditur quodque tenebrae praecesserunt. Principium diei vox Dei est: siat luae, ait Ambrosius. Et Basiliusseribit: a uui status suit in mundo ante lucis generationem, is nona erat nox, sed tenebrae n. Et Augustinus 2: a Llae tenebrae nondum si arant nox, nondum enim praecesserat dies: divisit quippe Deusa inter lucem et tenebras, et prius lucem vocavit diem, deinde si tenebras noctem et, facta luce, usque ad alterum mane comme- . moratus est dies unus: manifestum est illos dies a luce eoepisse etu transacta luce usque ad mane singulos terminatos t. Ita sentiunt eomplures. inter quos Chrysostomus, Ioan . Philoponus qui Τheodorum Mopsues tenum contraria docentem refellere conatur, et Victorinus qui libellum do hae quaestione scripsit, editum cum aliis opusculis RP. Sirmon do. Non multum roboris habet, ad probandum dies istos incipere a vespera, id quod asserunt, videlicet, diem apud Hebraeos a vespera duxisse initium; praesertim cum dies illi iudaici a vespera ad vesperam extenderentur; dies vero mosaici, si a vos pera incoepe in re quia vespera prius nominatur, iidem cum mane terminasse dicen di essent; quod et valda distat ab Hebraeorum consuetudino, et ridiculum est, quia esset dies idem ac nox. De Vocibus vespera et mane multa superius diximus t g XI et Xlli. credendum videretur , primo die , mane suisse quando lux illa incoepit, et vesperam quando deficiebat et languidior evaserat: neque enim verisimile est, illam ad summum splendoris gradum statim pervenisse aut momento extinetam esse , sed magis credibilo videtur, eam gradatim et paullatim usquo ad maximum SplendO- rem crevisse , et post certum tempus per gradus defecisse, et tan dem omnino fuisse extinctam. Ast hoc asserere non audeo, quia Phra
sis illa, fuit vespera , praemittitur alteri phrasi , et fuit mane. Itaque a Iterutrum ex his duobus teneri potest: vel quod primus dies, a prima lucis apparitione ducens initium, tum vesperam ha buerit , quum lux illa coepit deficere; mane autem ibi memoratum
1 Tempus lueis etiam a censorin0 dieitur naturalia et uerus dies. De dio natali C. XXIlI. 2 Serm. LXXIX diuers.
106쪽
suerii ut in ilium et veluti aurora se eundi diei; quod eum Augustini doctrina δ IX et X li optime convenit: vel quod iis Mosis
verba explicanda sint: et fuit obscuritas, i quae non erat dies, nee
diei pars, sed diei anteibali et fuit mane i lucescebail et tunc sa
clus est dies primus. IIanc vero interpretationem probabiliorem esso in sequentibus apparebit. Si vero placeret secundum vocum origines s ῆ XI l voces
illas vesperam et i mane j interpretari: ita Mosis verba
explicari possent: eι fuit commistio, et fuit mane seu aperitio: vel ita: et fuerat commistio,.et tuit mane, adaperiιio nempe et prima nativitaε, εeu parιus primus. Revera, uti tenebrae quae in prin-eipio fuerunt, minus proprie videntur appellari vespera , quae latinis est imperfecta obscuritas post lucem et diem; ita optimo eis eonvenit appellatio eommixtionis, non modo quia in tenebris nihil distinctum apparet , nulla figura , color nullus, sed praecipuis quia primo illo tempore nulli rei sua forma manebat, et aer lucis egens, et omnes elementa res substantia a commixtae erant eteonsusae, illae quoque quae ad efformanda prima mixta corpora erant destinatae. Commixtio illa et omnimoda obscuritas non sunt proprio diei pars , sed ideo memorantur quia diei initium illas anteisse εupponit; ex earum enina cessatione fit dies. Primam vero lucem decuit appellari mane etiam antonomastice , atque aduperili nem et partum primum, quia, veluti aperia abysso, ex tenebrosa alta alvo lux proditit qua corporeus mundus tunc primum adparuit et in lucem est editus et primogenita inter compositas substantias tum primitus producta Sunt. XXXVIJ. Temporis spatium quo luminosus illa calor perduraVit, sive dum globus terrestris formaretur sive postquam iam satis esset hic Constitutus, determinare certa non valeo. Divinari tamen possumus, incendium illud omnium maximum non adeo celeritariles buisse. Putandum enim est, hunc recens natum terrarum orbem totum suisse ignitum, saltem a superficie ad certam usque Profunditatem, tum ex corporum combinationibus quae ibi fiebant, tum ob ignita corpuscula o superiori regione decidentia quibus globi ipsius moles concrescebat. Praeterea haec superior circum stans regio et ipsa ignita cum esset, maximum calorem globi con-3ervabat. Si vero constagi alio ultra sublunaria spatia, et ad alia
107쪽
coelestia corpora protendebatur, Immensa illa radiationis vis ex omnibus coeli partibus tellurem versus convergens, diu Sane refrigerationem ipsius telluris quae ex proprii caloris radiatione fieri potuisset , impedire ac disserre debuit. ΡIaeet hic cursim an madvertere , non potuisse hominem , si tunc adfuisset, hoc tempus ignitionis ac lucis metiri; luce enim ubicumque ac semper fu gente, deerant vices ii Iae, quibus tempus metimur, obscuritatis e Iucis. Amisit landem superficies terrestris temperiem illam luminosi caloris i et citius quoque eam amisit circumstans spatium quod mole culis variarum Specierum occupabatur : sed non illico putandum videtur, diei secundae opus suisse inchoatum. Ηoe enim supponit veram et proprie dictam, seu liquidam, aquam super faciem terrae exsistentem ivv. 6. 7. J: aqua vero, statim ac splendor lucis desierat immo adhuc longe postea, tantum debuit retinere caloris, ut diu liquidum statum obtinere non posset, esto Probabile sit, gradum illum temperiei quo aqua ebullit, ob maiorem atmosphaerao pressionem, aliquanto magis per id tempus suisse elevatum. Igitur hoc secundum temporis spatium constituero potuit vesperam quae secundam diem vel periodum antecessit. Cui hoc non arridet, P test hoc de quo loquimur obscuritatis tempus ita considerare, ut intervallum aliquod inter primum ac Secundum diem interiecbum .' nequo enim necesse est mosaicos istos dies immodiato, nullo interposito temporis spatio, altorum alteri successisso δ. XIl.
Animadverte, magnopero me commendare Sapientiam quae in ve his Mosis elucet, verum de eius naturalium rerum scientia nihil asserere. An ipse intelligeret physicas veritates eas quac sub verborum suorum cortico latebant quasque sui temporis sapientes aeque auposteriorum saeculorum ignorabant; au vero, haec ei ipse ignorans, 'Scriberet tantum quae ves ex immediata Dei revelatione vel ex traditione maiorum clivinitus acceperal; do hac re nihil defini-lum volo. Hebraei certe illius aevi huiusmodi veritates in lolligere non poterant, Sed nec erat necesse: Satis erat uι croderent. Quoal opus e. g. primi diei, susticiebat illis credere, post rerum creationem, lucem seu cignem, Deo volenis, fulsisse; nequo hanc Iucem manil quod docuisso viden Lud Aegyptii ij, sed tantummodo Dei opus
108쪽
Si qui naturales primitivae lucis explicationes reiiciendas et ad supernaturalia tantum hac in ro confugiendum putarent, vellem equidem ut sibi in memoriam revocarent doctrinam Aquinatis qui in 'articulo ultimo circa opus primi diei i, loquens do posita a Basilio emissione et contractione luminis i g. XXXV , ait s Praeterea hoo si non habet natura corporis lucidi, ut retrahat lumen in sui praea sentia , Sed miraculose potest hoc fieri. In prima aulem instiιυμ tione naturae non quaeritur miraculam, sed quid natura rerum hau beat, uι Augustinus dicit . et
110쪽
vv. 6. 7. 8. XXVVIII. Docet Moses, hoc die laclum esse, iubente Deo. sirmamentum dividens inter superiores et inferiores aquas, et firmamentum a Deo coelum appellatum. De locutione Dei nihil addam v. S XXX l, XXXVI l. Firmamentum Vulgatae et Στε νέωμα Alaxandrinorum interpretum , hebraico est γ p Bene reddi hanc vocem eatensionem vel expansionem ex radice ysen distendit pandiι, satis communiter assirmant cruditi. Q Hac eni in significatione, ait Pererius, saepenu - ου mero usurpatur in sacris litteris , ut animadvertere Iicei Is. LXII. a Ps. CXXXV, Ier. X, aliisque locis. v Εxtensionem autem intelligunt, non omnino vacuam quae non βι non enim est substantia , sed subtilem tantum et invisibilem materiam in se conii uentem vacuam, si vis, at non sensu absoluto ut omnem excludat materiam , nec Sensu Physi eorum i qui vacuum Torricellianum et Myleanum appellant illud spatium ex quo elastica fluida , quantum licuit, extraxerunt l, sed eo vulgari sensu, quo vacua dicimus pocula, lagenas,arcaS, Pixides et similia, quando carent his quae conlinore solent vel ad quae retinenda sunt ordinata, et unum continent aerem. Tamen latendum est Saltem in quibusdam scripturae locis, uti in eo qui citatur a Pererio Ps. CXXXV, 4 vocem illam non minus sirmitatem aut stabilitatem significare posse,quam eatena ionem. Neque enim contemnenda est versio LXX et Vulgatae firmamentuml, observante Ioan . Clerico, apud Syros verbum ratali significaro premere aut comprimere. Michaelis 5cripsit 1. et Ex his quae do verbi significatu, usu linguau hebraicae Di iliaco by Cooste