장음표시 사용
122쪽
XUV. Duplex Dei opus nunc Moses nobis exhibet: narrat enim aquas in unum coactas locum, terrae Partem nudatam ac futurorum animantium habitationi domicilium paratum esse; terram deinde stirpium ubertate et copia fuisse vestitam. Iubet Deus: Congrestentur aquae sub coelo in locum unum i v. s. hebr. l. quod vulgatus interpretatur quae 3ub coelo sunt, uti et Seoptuaginta 1. Magetocchius opinatur, vocem hebraicam quae redditur congregentur, fidelius reddi posse , etsi parum latine , incaventur h. e. in cavo recondantur aquae ... in loco uno. Appareat arida. Terea aquis non operta etiam a Latinis dicitur piceum. Virg: Marinae in sieco ludum fulleae . Plinius: Neque in mari neque in eicco. Latina Εoclesia Ps. XCIV legendum praebest indiscriminatim: Et alacam manus eius formaverunt. Et aridam fundauerunt manus eius. Creduot plures, uti Petavius et Mazgocchius, illud: in laeum tι- num , ut ait.Vulgatus cum Bebraeo Vel in unam colleetionem
συναγωγ κν ut habent LXX, intelligendum esse distributive, h. e.
in unum aliquem locum unaquaeque aquarum collectio conssuat: et si plures sint colleoliones , aqua tamen Omnis Melo a o praesinito sibi loco consistat. Basilius docuit, cum plures aquarum sint
123쪽
collectiones. Mosen de principe et omnium maximis loqui: addit ,
lacus et stagna quaelibet non esse .proprie collectiones aquarum: quae vero maiores Sunt, ut et illae quas, velut Caspium, vocantur maria, per a portos v l occultos et subterraneos meatus in oceanum confluere, cum eoque committi. Sic etiam Tlaeodoretus, Procopius
et Beda. Tamen valde probabile est, primo illo tempore quo a paruit arida, h. e. quum retectae fuere terrae quaedam et nudatae aquis, valde probabile est, inquam, magnas aquarum collectiones omnes s quod ex dicendis apparebit in inter sese communicasso adeoque in unum locum unamque cog regationem fuisse collectas, parvo aliquo stagno fortasse excepto. Ad x. 9 addunt LXX: Et congregata est aqua quae sub coelo erat in congregationeS suas, et apparuit arida; quam lectionem Graeci recipiunt. et eum his Ambrosius. Verum haeo appendix deest intextu hebraeo et famaritano, uti in vulgata et in aliis vorsionibus et iantum implicite id asseritur illis verbis: et factum est ita.
Collectionem aquarum Deum appellasso maria, est in hebraeo v. 10. Vulgatus pluraliter reddit constrestationes: ita Et LXX. συστηματα collectiones seu concuraus aquarum. Hebraei maria vocabant etiam Iaeus , Sive dulcis sive salsa esset aqua , ut Mare Mortuum, muro Galileae; quod et aliae gentes aliquando praestiterunt 1. XLV. Inquiramus nunc, qua unam causa fuerit vel Oecasio qua recesserint aqRae et ad paruerit arida. An ea causa fuit unum Dei im-Perium , a voce cuius tonitrui , aquae formidarunt et fugerunt ut poetice Psalmista uit 2. dum ascendebant montes et descendetant
cumpi in locum quem fundaverat eis p Cerie nullum aliam ca amprimam illi essecius imbuere. Vorum illud Dei imperium distinctum omnino suisso a legibus quibus Ipse mundum regit i quod est
miraculum fuisse j hoc non videtur necessarium, adeoque iuxta re cepta S sayientum regulas non admittendum. Dicunt quidam, Sa Crum textum tam suom unicum operum Creationis instrumentum
indicaro Dei praecepta: F iat, congregentur; adduntque, Deum, bo minis instar, externis mediis ad operandum non indigere δ. Ad -
124쪽
121, vertendum est primo, hic de creatione non agi: nihil enim in hoo
opere creatum dicitur. Dum primam Moses indicat caussam, quae una ad sinem quem intendebat erat Opportuna , prosecis non negat in aliqua Dei lege i nimirum in aliqua uniformi et permanente Dei volitione qua alios multos essectus postea produxit atque adeo nunc produciti peculiarem hanc volitionem inclusam suis sq. Mediis certe externis non indiget.Deus: Sed non est a Mobis quae- .rendum quid ad miraculum potentiae Suae operari possit divina vi ius, sed Imtius, quid Illo qui disponit omnia suaviter sacere soleat. Dignius. certo videtur Dei sapientia, ipsum perleges a se in principio positas et materiae concreatas esse cisso primum, ut tellus recens nata aquis contegeretur, ut, clum sub iis delitesceret, magna ex aquae sedimentis acciperet incrementa; postea vero modo hae, modo illa o telluris partes ex equi 3 emergerent, ut plantas ac terrestres animantes sustinero possent. Haec dum ita concipio, nae illud exclamare cogor: Omnia in sapientia fecisti l Ps- CHI, 24 l. Vide quam
multi essectus ex paucis ac simplicibus legibus proficiscanturi Ecce quomodo, una Ddi volitione, cuncta ad suum Scopum procedunt. Haec sententia i utor verbis et doctrina Suarii 1') esι muois philosophica et rationi conformis, cui magis inhaerendum est, quando Scriptura non cogit. Idem docet: Non est ad caussum primam recurrendum , cum possunt esseclus ad caussas secundas reduci 2. Contra si dicam, solummodo peculiari quodam Dei imporio tellurem aquis fuisse coopertam, pOStea alia Dei iussione ac priori cOutraria ipsam tellurem ab aquis emersisse, quin aut causa ulla aut utilis aliquis esseelus huius ablutionis adpareat, vereor equidem , ne sapionium huius mundi scommatibus Scripturam cXponain, quod maxime cavendum iam audivimus; Sed expedit pluries audire Essectus naturales Scriptura Deo tribuit: vero quidem et philosophice, Omnes enim esse eius , qui a Creata Vuluntato. non Oriuntur, a Sola Creatoris voluntato oriantur necesse est. Et haec doctrina plerisque hominum abunde sufficit: qui enim eam didicerunt ac tenent, longe praestant tum iis qui olim, operibus attendentes, non a9n erunt quis easet artiseae; Sed aut Unem, aut spiritum, aut citatum aurem. aut Drum stellarum , aut nimiam a
I De op. sea dier. II. e. z. 2 De Ang. l. 1, n. 8.
125쪽
quum, aut Solem et lunam, rectores orbis terrarum Deos putave
mιnt i Sap. XIII , 2ὶ; tum recentioribus Pseudo-Philosophis qui .
per semitas scientiarum ad veterem ignorantiam reversi, rectores orbis et mundi putant ignem, aquam , solem , attractionem universalem , Bis nitatem , aliasque naturae leges , quae , dum illi Creatorem reiiciunt, sunt effectus sino causa et Ieges sino legislatore. Illud tamen , ut fidei sufficiat, non sum cit et scientiae euius est conari, ut effectus ii qui certe a peculiari aliqua Dei voluntate Orium non.habuerunt i ut creatio et miracula ad legem aliquam generalem ab eo positam reserat. Timaeus apud Tulli iundocet 1: illum qui intelligentiae sapientiaeque s8 amatorem profi-urur, necesse esse ut et primas naturae caussas conquirat, ae deinde feci ius. Atque hac quidem scientia, ubicumque aliquis rerum naturalium eum supernaturalibus nexus est, Theologus opus
habet , ut potens sit ad eos arguendos qui contradicunt et veritati resistunt; ut ostendat et in sacris scientiis i quamvis immutabilia sint dogmata, quia veritas sunt j clari profectum; ut intellistatur , ipso exponente, illustrius quod antea obscurius eredebatur , uι per ipsum posteritas intellectum gratuletur qu, antea vetustas non intellectum uenerabatur; eadem tamen s dogmata in quae didiciι tradens, ut eum dicit noue, non dicat nova IV. vino.
Lirin commonit. C. XXVII XXV illi.
XLVI. Ad recessum aquae revertamur, qua in re illud laticiter ae-eidit, ut Geologi communiter cum Mose conveniant. Hi enim ex observatis deducunt, terram quondam aquis opertam fuisse, postea vero perturbationes aliquas accidisse ob quas Emersere fretis mon tes , orbisqus per undas Eaesiliit a ; et strata ex aquae sedimentis concreta , quae primitus sera horirontalia luerant, magna ex parto elevata et inclinata , directionem obliquam et etiam vertiealem acceperunt. De Luc Supposuit, immensas in tellure suis sa cavernas,
ruptisque rupibus superiores sornices sustinentibus, edet disse illos infra aquarum libellam ; tum aquas, ima petentes, in casitates de- Scendisse, et partes elatiores terreni quod sub aqua suerat, ex hac caput extulisse: Crescunt loca decrescentibur undis
126쪽
Verosimilior haec ct magis recepta modo cSt Opinio, montes et alia terrena ex imo ascendisse vi subterranei ignis cuius maxima virtus certissima est. Multa sunt temporum historicorum etiam recentiorum exempla quibus aliquando rapido, aliquando Paullatim, ex imo ascendentes terrae, nec raro ab aquis exhibentur. Haec referre simulque sundamenta exponere huius doctrina os qua satile explicari phaenomena indicata g XVII l nemo non videt in et indagare caussam physicam qua subterraneus calor ad haec Operanda excitatur, nostrum non est. Fateor, Geologos ex observationibus docero non semel sed pluries huiusmodi elevationes accidisse , et illas, quaa validius observationibus firmantur, creatio-no quorumdam viventium ί η XVIII posteriores fuisse. Verum Scriptura non dicit terram omnem, quae modo est arida, ex undis emersisse dio tertio. Moses, qui historiam non scribit vicissitudinum globi, illius tantum meminit quae epocham unam summi momenti in historia terrao constituit, ut quae terram ad persectioin nem ipsi debitam valde promovit. Tunc enim terrae proprie diglaesive aridae initium fuit: tunc primo plantis, quae animantibus ipsique homini tam sunt necessariae, paratus est locus. Posteriores, de quibus Ceologi agunt, elevationes ad tertium diem non pertinent.
Ante hanc elevationem a Moso memoratam, sui tuo similis Sira torum elevatio 2 Si qua suit ea parva fuit . nee super aquas ter ram eduxit. Moses do illa agit in qua appareit arida et in qua
Et mare contrahitur, siccaeque est campus arenae uod modo pontus erat; quosque alium t erat aequor distunt montes.s ovid. Mel. II. Montes sub aquis exstitisse antequam terra ex undis caput tolle ret, indicari videtur Ps. CHI. et Super montes stabunt i. e. stabant lα aquae s: Ab increpationo tua fugient: a voco tonitrui tui formia dabunt. v verum ad haec explicanda non pulo necessarium, ut adi P. De Carrieres verili a les ea ux, qui S Meve ut eomaee des inuni agnos. D
127쪽
o levationes terrae ignis vi iactas confugiamus. Etiam antequam istaesierent, in ea globi parte quae solidum iam statum acquisiverat, supponere licet iractus aliquos plus celeris elevatos, i ut ei in pomis sit j: atque lii tractus iura dici montes potuerunt. Vorosimilius lamen videtur, montes istos sub aquis sinules non aliud suisse
quam terras in montes elevandas . .
XLVII. Τertius dios probabiliter debili Iaco illuminatus suit, ut de se eundo g XXX lX J dixi: verosimile est, aliquando minus de
bilem lianc lucem suisse, praecipitatis ex aere multis opacis aut Semi-opacis mole culis. Si necesse usi invenire Obscuritatem quae vespera dicatus huius dioi, non absurda hypothesi cani iudicabimus. Magna via ex imo in altum terrena satis extensa agens, atque ad ea super aquas elevanda idonea, si uno aut sere eodem tempore in multis terrae par libus iisque inter so dissitis operata est, potuit materia ex imo in aurem eiaculata Obscuritatem quamdam producere, ut. saepe sit in aliqua parte auris quum ignivomorum montium sauces eructant. Praeter eiaculatam materiam, magnam quoque vaporis vim tune elevatam et cum vapore innumeras heterogeneas particulas quaa in aqua tunc erant , aestimare possumus. Nec GL necesse perfectam ponere Obscuritatem: non enim, ut iam dixi, tenebras hiememorantur aut nox, sed tantummodo Despera.
Nec illud caret probabilitate , ipso initio merum genesiacorum quarti, quinti et Sexti, tres revolutiones suisse in tellura et ab his elevationes novas, inaiores adhuc iis quas tertia haec periodus adduxit, prosectas. Animadverterunt Geologi , has telluris perturbationes , ut minus antiquae sunt , ita maiores essectus produxisse ; tum quoque vel ante lias perturbationes accidisso vel ab eis suisse inductas mulationes quasdam in aqua et in aere magni momenti, quibus factum est, ut haec media exsistentiae ac nutritioni novarum classium viventium. apta redderentur. Certe valde probabile videtur, aliquam in aere ante periodum quartam mutationem accidisse, ex qua diaphana essecta superior parS aeris, astrorum visum permisit, Et coelo terras ostendit et aethera terris 1; item mulationibus non parvis periodos quintam et sextam
128쪽
lneepisse: videmus enim , in hisce periodis tum terras tum aquas ad conservationem variarum classium animalium misso dispositas. Non absurde igitur supponere possumus , operibus trium horum
dierum praecessisse obScuritatem a maxima. copia vaporum concretorum , arenae et aliarum mole uiarum ex imo erumpentium essectam: obscuritatem semper innuo, non noctem de qua nulla
in historia horum dierum est mentio. Dispersio huius caliginis et restitutio Iucis , mane dici potest ; et ita sortasse illud: et fuit vespera , et fuit mane , in his diebus potest explicari. Non me latet,
ex geologicis observationibus, postquam viventia in terra esst coeperunt , non quatuor tantum sed plures terrenorum elevationes ad- millendas videri: quia imo est probabile decurrentibus quinta et sexta periodo maiores fuisse elevationes, quam illa suerit in qua apparuit arida , aut altera quam accidisse antequam adparerent a-Stra , coniicere possumus. Verum nil prohibet, quominus tres ex
revolutionibus post primam l diei tertiae j subsecutis, epochas in
terrae historia i ob effectus summi momenti, quibus praeiverunt memorandas determinaverint; et quamquam maiores montes non elevaverint quam aliae intermediae aut consequentes ; suerint tamen universales magis , ut quasi eodem tempore pluribus in locis evenerint , ac proinde obscuritatem magis diffusam generarim , sorsan etiam, ex copia et natura exhalationum, magis intensam. Haec indieasse hoc loco sit satis, nec amplius de obscuritate dierum sequentium aliquid addam. XLVIII. Emersa ex aquis terra, iubente Deo, herbas arboresque producit. α Germinet terra herbam .... et lignum pomiserum . . . . Exu protulit terra herbam ... lignumque lactens fructum , et habens si unumquodque die mentem secundum speciem suam i v v. 11, 12) h. incipit vita in tellure: plantae primo loco. inter viventia sese nobis offerunt, si in existentium scala a minus persectis ad persectiora ascendimus: et primau in Scriptura terram habitasso leguntur i Psique speciem , ut ita dicam , viventis habitumque dedisse. Moses qui non omnibus numeris absolutam naturae historiam exponit, . de plantis aquatilibus noe non de terrestribus quae seminct saltum conspicuo carent, mentionem non facit. Credibile esti primam earum existentiam sive Orium multarum ex illis speciebus , huic tertiae
periodo reserendam esse. Immo ea vegetalis regni classis , quam
129쪽
12si constituunt plantae, uti die unt , eryptogamae vaseulare3, antiquior
ossa celeris, ex doctorum observationibus, videtur. IIuiusmodi planistae. omni carent flore , et stimpliciora organa Duelus loco exhibent Veget alia autem marina in iis an riuioribus terrenis quae terrestria vegetalia continent, numquam reperta sunt. In terreno culeureo quod substat carboni lassili, plures species vegetabiles terrestres quam marinas , has vero tantummodo ex uno genere reperiit Adolphus
Hic idem suarum ope disquisitionum deducit, viventia prima su. per terram suisso vegetalia et ex hoe deduci videtur, prima illa vegetationis periodo multo maiorom vim aeidi eoerbonici suisse in aure quam modo sit; aerem proinde quam opportunum vegetationi pru-
movendae , tam ineptum animalium respirationi eo tempore extilisse. Ita recens nata tellus stirpibus supervestiebatur, stirpes vero in aere sic praeparato opimum alimentum reperiebant. Hoe pacto explicatur cur vegetalis regni creatio praecesserit, et stirpes animalibus sint antiquiores. Revera Providentia divina omnia euaviter disponens ot faciens in tempore suo , eradenda est distulisse sormationem animalium, eorum praesertim qui liberum aerem respirant, ad illud usque tempus quo atmosphaera opportunior respirationi evasit. Et quoniam Deus successive res perfici voluit, facito creditur, vegetalia, quibus animalia vivunt et crescunt, ante horum ortum in lucem edita et salis propagata suisse. Addo, primas illas plantas cryptogamas minus aptas videri nutritioni terrestrium animantium , ob soliorum rigiditatem et carentiam Ductuum succuleniorum et granorum sarinam praebentium. Nolatu digna sunt quae anno 1812 legebat in Academia seientiarum Parisiensi Cl. Gaudieba ud: et Deus, tellure ereata , eam lae-α cundure voluit. . . Validissima ingenia veteris et recentioris aevi in κ hoc eonveniunt, plantas animalibus praecessisse, terramque illis Q convestilam suisse totam, priusquam haec apparerent, quod idem qin historia septem epocharum aut divinorum,dierum creationis et ab aetato in aetatem transmisit Theologia. Nostri temporis Phi-κ losophi, quidam demonstrantes , hominem in antiquioribus ter-κ renis vestigia suae existentiae non reliquisse; alii quae simplicio κώ ra Sunt inter vegetalia illis praecessisse quae complicatiori pol - leni eonstitutione , magnis epochis priorum temporum scientiae
130쪽
α ea Ieulum addiderunt. Omne sareulum suos adducit progressus .u alqua omnis humani spiritus Prosectus ad veritatis aeternae con-α sumationem novum affert argumentum n. Mareellus de Serres scribit et et lux la Mosen, aeque ac iuxta geo et logicas observationes, a vegetantibus et primo a plantis herbaci estis vita in tellum incepit. Saltem magnus ille historicus constana ter herbam ante lignum nominai; quamvis arbores longe magisu oculos ad se trahant quam herbula. Hanc ergo veritatem, quae α nunc solummodo post multa observationum saeeula demonstra i ta est, illo tenebat; nempe viventia in ratione inversa compli a cationis eorum structumo altera alteris praecessisse. Huiusmodia syirpium εuccessio cum bae complicatione relationem habens val-α de est attendenda. Mirum est, illam in libro adeo antiquγ. utia est Gonesis, invenire; nota enim aliundo non est, nisi ad sum 1 mum a dimidio saeculo n. De quodam dubio circa anteriorem vegetantium existentiam dicemus cum de ortu animalium agendum erit. XLIX. Ex consideratione lassilium regni vegetalis, quae in antiquioribus stratis reperiuntur . eolligendum videtur, terram tunc ab aquis reliciam quaedam tantummodo insulas etaimasse, quandoque in archipolagum coniunctas temperiem vero magis suisse elevatam quam in calidioribu . terrae partibus modo' sit, et in variis regionibus magis uniformem, quod uniformitas vegetationis Ostendit. Abundabant tuno silices, equiselaceas et seopodiaceae arboreae, quibus modo vix aliquid similo, in ea lidioribus tantum modo plagis , reperitur. Haec vegetantia copiosiora sunt atque maiora, ubi ealidius et udum clima est. Eo autem tempore culor 'lee- restris superficiei erat praecipue ab interna globi temporio repo-iendus, et sere a sole independens , adeoque diurnas variationes vix patiens. Fontes thermales calidique vaporis exhalationes , probabiliter frequentiores, insuper et nebulae nocturnam terrae frigo- facientem radiationem temperare debebant. In uda, calida et constante temperie optime evenire plantis compertum est. si Primissi temporibus post creationem entium organicorum , tellus quae si non valde etalis insulis constituehalur, cooperiebatur immensa