장음표시 사용
81쪽
Tenebras substantivas esse ei a Deo sactas olim nonnulli putarunt quorum Simplicitas modo ridetur , non consulatur. Λι Manichaeorum multo stolidiorem et vero impium errorem salis Super- quo consutarunt Basilius, Ambrosius, Augustinus ot Titus Bostron-5iS. Tenebras enim eadem cum Deo aeternitate potitas, ipsius quo que Dei adversarias, tamquam principium rerum alterum veteres illi Manichaei statuebant. Haec de tenebris: aliqua dissiculta3 os an
Spiritus Dei ferebatur luper aquas. Ita Vulgatus. QuaereS 1.' quaenam haec aqua' 2.' quinam hic Spiritus Dei, ct quomodo ferebatur super aqua38 Aquam, ait Augustinus, hic idem eSSe ac abyssum et materiam illam invisam et informem; et dicta eὀι aqua, inquit , quia facilis et duetilis rubi ebat operanti, ut de illa omnia formarentur 1. Credit s. Thomas a quod Moses propter invisibilitatem aeris et
similium corporum, omnia huiusmodi corpora sub aqrιac nomine comprehendat.Λii Petavius a ab7ssi voeabulo aquam significari. et Abyssu et et aqua una sunt et cadem res .... AbSSSi nomine aquam intelu ligi, una est Omnium interpretum opinio. B Apud s. Ephrem legitur: a Tenebrao operientes abyssum aquarum. D Et Rabbi Sal mon 4 pariter superiora verba interpretando: et tenebrae crant su-α per faciem aquarum quae erant super terram. n Gregorius Nissenus d hanc primam aquam putat diversam a communi aqua qua odeorsum fuit. S. Ephrem si aquam proprie dictam primo illo tempore non extitisse eamque a Deo non una cum eo elo et terra , sed postea creatam existimavit 7. Mullo magis, ut puto, Ephrem. Nissenus, Λugustinus. aliique Patres aquam illam a communi aqua dissorre putassent. et hanc in principio creatam negassent, si illorum tempore eam non inter clementa, sed in mixtis reponendam eSSosuisset perspectum. Illa ad speciem confusa mole eularum congeries
I Do Gon. coni. Man. L. I. c. d. 2 I. P. q. LXVIII. ar. a. ad 3.3 De opis L. I. C. 3. g I. d. c. 4, g I. 4 Apud Fagiam in Ioe. h.
5 In Itiaeagm. P. 18.6 In Gen. e. I.
V Etiam R. D. Ioseph Rossi aquam nonuisi se evada die factam eredebat. Π:
82쪽
aqua videtur poluisse vocari quia et aquao clementis non exigua ex parto constabat, nullaquo Pollens cohaesione, lluida omnino nec colorata crat neque opaca. IIydrargirum, licet opacum , ita vocatur quasi aqua argentea aut argentum aqueum et ita etiam apud Sinas audit) oh persectam si uiditatem et cohaesionis desectum. Aquae maris terram operientes postea indicantur: at nuspiam dicitur hoc ab initio suisse.
XXX. Spiritum Dei πῖ q nTa Deum ipsum esso aut eius vir
tutem et efficientiam, plerique asserunt tam Latini quam Graeci: nominatim vero aliqui Spiritum Sanctum esse dicunt. Ita Cyrill. L. II. Cont. Iul. Apostat. . Basilius, Λugustinus et Hieronymus a. Cilatur etiam pro hac interpretatione Athanasius. Ambrosium 2 audiamus: et Spiritus Dei superferebatur super aquas: quem etsi aliqui Q pro aure accipiant, vel aliqui pro Spiritu quem spiramus et carpi et mus aurao huius vitalis Spiritum l habebantne tunc notionem sal - α tem consusam existentis in aure communi Spiritus seu auris vitalis si qui nunc oxygenium dicitur' l: nos lamon cum Sanctorum et Fμα delium sententia congruentes, Spiritum Sanctum accipimus. nuarius Victor cecinii: Et Sacer eaetensis impendens Spiritus undis Altricea animabat aquas, dans Semina rerum. Hinc Ecclesia in sontium benedictione Spiritui Sancto accinit: si Tua super aquas laturus eas serebaris. B Albertus M. 3 scripsit. et Se et eundum Damascenum et Gregorium Nissenum videtur illo Spiritus et Domini esse aur et ignis .... dicendum quod secundum Hieronymum et et Hebraicam veritatem non potest intelligi de spiritu creato. Dicit
et enim Glossa: In Hebraeo habetur TlBIT D , h. o. incubabat vel so-u Vebat, more Volueris ova calore animantis. Intelligimus ergo non do
K Spiritu mundi dici, ut putant multi, sed de Spiritu Sancto, quia i-
η pse omnium vivifieator est. B His susbcribit s.Thomas 4. Tantis munitam auctoribus interpretationem contemnero nemo debet. Nemo
3 II. P. Tr. XI. e. XLVII. 4 l. P. q. LXXIV. ar. 3, ad 4.
83쪽
negabit Spiritum Dei tertiam Trinitatis personam optimo significare. Cum Hieronymo dici potest: Deus Palur, eui Omnipotentia tribuitur, in principio nempe in Filio, cui iribuitur sapientia et in quo omnia
lacla sunt, creavit coelum et terram, quae Spiritus Sanctus, cui tribuitur charitas, amanter fovebat, ut cuncta creata foecundaret. Attamen et hic dico quod occasione verborum In principio paullo ante dicebam g. XXIIJ. Est quidem haec interpretatio reverenter excipienda, satis stabilita et commendatione dignissima : verum potius spiritalis, ni fallor, est quam vere litteratis. Non facile crodendum videtur, Mosen, qui non sapientum auribus recondita et abstrusa eo m- mittebat, Sed ad mldis hebetisquo populi captum verba Sua Senteutiasque temperabat, ut ait Pelavius, voluisse tantummodo tertiam Sanctissimae Trinitatis Personam verbis illis indicare, ct non etiam aliquid materiale, quod sacilius et solum a multitudine Iudaeorum aliquo modo intelligi posset, quodque ab aliis de quibus modo sermo St, coelo, terra, abysso, aqua, tenebris et luce non maxime distaret. Hoc es satum: Et spiritus Dei movens Super faciem aquarum respondere aliquo modo videtur antecedenti: Et tenebrae super faciem abyssi e tenebris, scilicet privationi corporeae lucis, aliquid respondero convenit vel illis simile, vel analogum, vel contrarium, aut certe ali quid physicum; quod tamen rei sublimissimae, quaeque indocta oplebi impervia laret, si gura esse poterat. C. Vis I. v. 1. dicitur quod post diluvium Deus adduxit spiritum super terram, et imminutae Sunt Gquae. Targum Ionathae et Τargum hierosolymitanum explicant ventum misericordiarum. Ambrosius credit, non esse ventum sed Spiritum divinum aut Spiritum Sanctum. Ita etiam Theodoretus. Tamen communis est sententia, Spiritum hunc ventum fuisse. Atque Sensus hic litteratis tenendus est . quamvis et spiritalis illo admitti queat. Post historiae veritalem spiritualiter accipienda sunt, ait Hierony mus 1. Λl quinam nostri huius Spiritus Dei erit sensus , non adeo sublimis at magis littoralis' Λudivimus materiam tenuem , auream vel aetheream, nonnullos credidisse hunc Spiritum Dei. Da Silius resert hanc interpretationem eamque Severianus Gaballianus ' sequitur:
nam de aure, ait, u liquo meminisse debuit: sic Ps. LVII. Flabit spiritus eius. Procopius vel Deum vel aerem Spiritu illo indicari credit.
84쪽
Stant pro aere f. Ephrem Syrus a, Theodore ius 8 Diodorus Tharsensis, nec non Moses Male monides. Neo Augustinus dissentit, ut insta
li non aerem simpliciter sed ventum interpretantur ; qui optime ab Augustino definitur: ventus est aer motus eι quasi fluctuans. Ita Aben-Εetra, qui Spiritum Dei ideo vocari putat quia a Domino missus erat ad terram exsiccandam, quod tamen inepte dicitur, nam recessit aqua et arida adparuit non ante diem tertium. Versio Samaritana: Spiritus Dei sufflans super sudiem aquae. Versio Arabica: Venti Dei insufflabanὶ: et Persica: Ventus Dei spirabat. Asseutitur et Targum Onhelos. Targum quoque Pseudo- Ionathae, nec non hierosolymitanum, quamvis mystice hunc locum explicaro videantur, huic tamen lavent interprelationi: scribuni enim: Ventus miser ordias a conspectu Dei spirabat. Illud Dei vel Domini, ut notum est, additur ab Hebraeis rebus maioribus aut potentioribus, aut in suo genero praestantioribus, in quibus magis Dei potentia elucet a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum. Ita stumem Dei Ps. LXlV, 10ὶ mons Dei seu montes
dicitur, in tox tu hebraico libri Ionae, civitas magna Dei III, 3J. Legitur etiam Spiritus Domini malus i1. Reg. XVI, 11, 15, 16, 23J. Invasit Spiritus Domini malus Saul Ιb. XVIII, 10J. Metus est Spiritus
Domini malus in Saul lXlX, 9. l. Nomrod erat robuSlus venator coram Domino lGen. X. 9J. tris dieitur arcus Dei Gen. IX, 13, 1lliet Eeoli. XLIII. v. 12. α Vide arcum et benedie eum qui secit illum; valde speciosus est in splendore suo, giravit scinxit) coelum in circuitu
gloriae suae: manus Excelsi aperuerunt illum n. Antequam coemur aliquid hac do ro probabile statuere, adve
lenda est vis ebraicae vocis rismo, quae movens videtur ad litteram explicari posse; quamque LXX reddunt με ρετο Super
ferebatur J , et vulgatus ferebatur. Verbum 'm ter invenitur in Bibliis : hic, Deut. XXXu . 11 , et Ier. XXm, , Deut. I. c. aits Ex emetu aeris, qui spiritus seu ventus est, Μosen eiusdem creationemo insinuare voluisse existimamus. . . Aerem Spiritus seu ventus consequitur. Pop. S. Ephr: ex interpret. Petri Benedicti S. I. T. I p. s. 2 Interr. 8. in Gen. 3 Adv. Hermog. e. 32.
85쪽
Moses a Sicut Aquila provocans ad Volandum Pullos suos, et suu per eos volitans ' Tri , expandit Deus in alas suas, et assum-
c psit eum lis raelo. . te re naias vero ait: et Contritum est cor meuma in medio mei . contremuerunt 'Bm omnia Ossa mea. D Et ossium trementium, et aquilae super pullos volitaniis eosque provocantis ad volatum, lenis ost motus nec respondens vehementissimo vento, cuiusmodi hunc spiritum Dei nonnulli fuisse putarunt. Praeterea quaenam memorandi huius venti caussa ' Quinam essectus 'Coniunctiones mole eularum homogenearum et heterogenearum, Sive combinationes chymicae et crystallisationes, crant primi omnium essuetus tum producendi , quibus non adiumento vehemens ventus
sed impedimento fuisset. Spiritus Dei Ps. CLXVII, 7, qui nivem et
duram grandinem resolvit in fluentem aquam . est quidem ventu S, at non vehemens; vehemens enim ventus praesertim si e regione pOlari spiret. glaciem e contrario indurat sagentes frigora venti. Virg. J: Sed potius venius lenis, tepidus et australis. Syriaca versio pro ferebatur habet fovens. quod SS. PP. adnotarunt. Basilium 1 audiamus. u Dieam tibi non meam, Sed viri Syri sena lentiam, qui tantum a mundi distabat sapientia, quantum ad re- rum verarum scientiam appropinquabat. Aiebat igitur, vocem Sy u Iorum et Significationem esse, et ob Suam cum hebraica lingua α cogn3tionem. quodammodo ad Scripturarum Sen Sum propius acu cedere. Itaque talem dicebat esse huius dicti sententiam. Illud , u inquiebat, verbum superferebatur interpretantes Sumunt pro veru bo eonfovebat, et naturae aquarum vim tribuebat laetificandi, in-u star incubantis avis, et vitalem quamdam saeuitatem iis quae sο-u vehantur impertientis . , Similiter Diodorus Tharsensis a Illud su-ic perferebatur una quidem apud Hebraeos dictio est, apud nos nu- si tum i Graecos in una voce exprimi nequit. Dictionis quippe liebrai si cae, quae voci illi respondet, hic est sensus. Uti avi S Ova pen-κ nis molliter contingens, ipsa invet, ipsisque vitalem calorem im-u primit; sic Spiritus aquis superserebatur , fovens atque calorem imprimens '. si Pro eo quod in nostris codicibus scriptum est fe-α rebullir, in hebraeo habetur merepheth, quod nos appellare pos-d sumus incubabat, seu confovebat , in similitudinem volucris ova
86쪽
calore animantis. n Similia liabent Ambrosius et ipse syram versionem citans, Caesarius Gregorii Nagianaeni frater i , et Augustinus a. Ita sentit etiam Salomon-larchi. In hac explicatione motus illo habendus erit quantum fieri potest tenuissimus. forins et calefaciens: calefaciens autem motus non est translationis, sed mo- lecularis, oscillatorius, et sensu non perceptibilis. R. Nehemanides 3 da aere hunc locum exponit, quem ideo arbitratur cum nomino Elohim coniungi, ut eius subtilitas qua ceteris est elementis omnibus superior, indicetur. Non videtur tainen de aere communi seu athmosphaerico hie agi: non de creatione sermo est quae, quoad hunc aerem l verius quoad elementa eius ὶ tunc suit, quando creavit Deus Coelum et terram; nec potest intelligi, aurem hunc iam tunc sphaeram scirmasse circa aqueum globum, quae suisset athmosphaerae huic nostrae similis, apta ad dividendum inter aquas et aquas, quam nonnisi Secundo die lactam docet ' Moses. Eritne Spiritus Dei, litterati sensu, substantia illa aere communi valde subulior, actuosissima, corpora omnia penetrans, calefaciendi atque aliquo modo laecundandi vi praedita . quemadmodum Gali-
nus dum scripsit 5 : et Potest taliter intelligi, ut Spiritum Dei, vi-
talem creaturam qua universus iste visibilis mundus atquo o-st mnia corporea continentur et moventur, intelligamus, cui Deus et omnipotens tribuit vim quamdam sibi serviendi ad operandum et in iis quae gignuntur; qui Spiritus, cum sit omni corpore aethea reo melior, quia Omnem visibilem creaturam omnis invisibilis a creatura antecedit, non absurde Spiritus Dei dicitur. n Petavius 6 in haec verba adnotai: et Ergo invisibilem hunc facit et creatum, si puto etiam aethereum, sed in eo genere Praestanti SSimum, uti et que corporeum. B ChrysOStomus huic interpretationi aliquo modo subscribit Hom. II l. in Gen. Censet enim indicari vitalem quan
et Dial. I. 2 De Gen. ad liι. L. I. c. 18.3 Apud Fagium in h. l. 4 In Epist. ad Arehi p. Dini. In edit. operum G. Galil. Milano 18ll est T. vll. p. 569. I De Gen. Impers e. 4.
87쪽
dum bim et effieientium, o quis in Sidentem; ita ut stans aqua non esset, sed usitalu et vim habens vitalem α Theophilus Antiochenus Ili uno Spiritum aliquid relationis habere putavit cum luco et calore. Hanc, ait, Deus Creaturae dedit ob viventium generationem, quem-udmodum homini animam, ut hic Viritus 3ese aquae incorporaret, et haec ab illa penetrata calefaceret creaιuram ipsi 1e commiscens. Auctor sermonis intor opera s. Λug. 2 scripsit. si II ic spiritus res estu Dei, non iam seu ipse Deus intelligetur esse ... hie Spiritus, qui Su- 3 pεr ferebatur aquaS, seminarius est animandae conditionis: unde et aquae el terrae mox iussu Dei emerserunt, quia nec aqua negu terra viveret, nisi hic Dei spiritus animaret, unde et terra lausi ges, et aqua produxit pisces. n IIaec subobscura videntur: verum 5atis clara es Se neque uni verha, quae signa Sunt idearum, quando ideae nimis obscurae sunt et impersectae, cuiusmodi erant tunc tem P0ris notiones quae ad res physicas pertinebant. Aliquid tamen veri in his latere suspicor, et fortasse valde ad veritatem accedit coniectura Aug. in Imper . in Gen. Dieam quod sentio: sed meam Sen- leutiam ea mente proferam ut, utrum ea probabilis habenda sit necne, iis diiudicandum relinquam qui et de biblicis et de physicis rebus iudiearo possunt. Eam, ut puto, Chrysostomus, Theophilus
Antiochenus et Augustinus, si modo viverent, non admodum improbarent. Pleraeque philosoph0rum scholae tum veteres tum recentiores generatim agnovere existentiam certae cuiusdam substantiae, utique Corporeae, Verum crassa, ponderosa et ordinaria materia longe subtilioris nec parum ab ea diversae quae, ut ita dicam, minus malerialis cum sit, spiritus appellatione magis digna est. IIaec magnum semper in physicis exerere influxum eredita est. Modo aeιheris, modo ignis nomine, aliquando materiae subtilis, aut etiam lucis, calo vum aut fluidi cloetri ei, semper in scenam redit, nec iacile e reris natura cana possunt expellere qui ponderabilem tantum materiam volunt admittere; nam, natura ducente, ea usque recurrit.
Sine hae c. g. lucis essectus quomodo intelliguntur' Recentiores liano
I Ad Autolyeum L. tu, 13. 2 Serm. CXXXIV. de tempore. Modo Augustino abiudicatur, quia negat Spiritum Dei Esse Deum, quod Augustinus assirma it. In edit. Mauri v. e t Frint.157. Append. T. V.
88쪽
suhslantiam appstlluni ueιherem quam vocem Graeci adhibebant, eamque ali his mutuatam Lucretius et Tullius romana civitate donarunt. Ovidius ita cum describit i Liquidum et gravitate carentem Aethera, nec quidquam terrenae sueeis habentem. Nostro aevo Opit
ei essectus omnes tum luminosos. tum calorificos et e hymicos radiorum sive solis sive aliorum corporum ab eius vibrationibus repetero solent. Probabile quoque est, eum et a fluido electrico n0ndisserre, qui non modo in nubium rcgione omnibus sese manifestat ut spiritus proeellarum 2, sed in nullo non invenitur corpore, ut maximam cum ponderabili materia attractionem habero et magis minusve cum variae naturast moleculis videtur coniungi, tribuens illis electro-chymicas proprie lales eas, quibus varia corp0ra varia ratiu- ne instructa se produnt. Absque hoc aethere phaenomena mundi explicaro, sero idem censeo ut phaenomena hominis explicare velle. quin animus admittatur. Enim vero videtur aether hic veluti mundi corporei anima quaedam materialis, quae hunc tamquam Spiritus inlus alit, totamque infusu per artus HANC assisal molem, el mustno 1 e corpore miscet. Aeneid. VI. Deus certe, dum coclum et terram creavit, aetherem hune sane non praetermisit, cuius opo corporibus per se obscuris ae frigidis calu- rem et lucem erat daturus. illum creavit una cum moleculis ponderabilibus, interque lias et ipsum attractionis legem Concreavit . uti ius vi attractionis aether monadibus seu mole culis illis se eoniungebat ex qua coniunctione eas proprietate S illae accipiebant, quas in atomis Simplicium corporum Chymici modo notant. II inc agitatio illa molecularis oriri debebat, quae calorem corporum constituit qui ea lor, quamvis ad eum gradum non pervenisSet ut corpuscula illa ignita et luminosa estieerct, talis tamen erat, ut quasdam chy- micas coin binationes inter ipsa produceret, statim ac quae aeterogeneae erant naturae nil contactum accederent. Absque hoc vivificantu principio, in illa immensa mole cularum eongerie, probabiliter nullachymica amnitas, aut iners haec vis ac veluti mortua ex cal0ris desectu suisset. Fortasse nec enectus sequi poterant universalis gra-
uet. L. l. v. gr. 2 Can. Αng. Bellani loquens de fluido eleetrieo, ali: a Questo fluido eost a tu livo. . . . io sono indulto a riguarilario per lo spirito delle protolle , di eui R Partan o te Sacie suriitute. u Uiurn. di Fis. ira via , Si T.
89쪽
vitalionis. iuxta hSpollio sim Cl. Mussotti si qui ab altra etione inter
moleculas ponderabiles et eleetricum aetherem, gravitationis legem repetendam putat. Igitur, quum audio Spiritum Dei moventem se super aqua S, seu incubantem Super aquas, confoventem et soccundantem illas, intelligere possum hunc aetherem, utique corporeum, Sed lenuitata ac vi sua praestantissimum quo omnia corporea contunentur et moventur, qui statim a creatione Supra immensam illam mole-cularum congeriem movebatur eamque pervadebat, qui incubans supra commixta corporum Semina aliquo modo ad instar volueris ova calore animantis l. ea confovebat et soccundabat, disponens proxime elementa ad generalionem mixtorum, et remoto ad vegetalium generationem et ad vitam animalium alendam. Hae voces, incubare, confovere, foecundare, uti Spiritali sensu optime Spiritui S. conveniunt , ita sensu magis litterati et proprio aetheri illi congruunt qui certe. si umquam aliud, dignus erat ut divini spiritus vivificantis sigura et lypus exsisteret. Iudaei revera tum quum haec Mosis verba lectitabant, non satis adaequatam ideam huius aetherei spi rilus habebant animo conceptam; verum et ipsi radios illuminantes et calefacientes oculis sensuque usurpabant: adeoque et ipsi subtilem quamdam substantiam, aquas illas primitivas moventem, cale-sacientem aut foecundantem, aliquo modo intelligere poterant. Nec vile vobis videatur quod intelligentiam verborum Dei per sen-3ibiles creaturas quaeramus. Nam sicut dum doctum aliquod volu men perlegimus, non nos a characteribus atramento delineatis erudimur, Sed a scriptore qui ad suos sensus patefaciendos illas adhibuit; ita dum aliquid a magno hoc naturae libro discimus, ab eius auctoris docemur Deo. Sapientissime s. Thomas scripsit a. α Sicut vO-a ces ab homine formatae signa sunt intellectualis scientias ipsius; α ita creaturae a Deo conditae sunt signa sapientiae eius. UI de diu citur Eceli. I. quod Deus effudit sapientiam super omnia opera Sua.
o Sicut igitur dignius est doceri a Deo , quam ab homine; ita diu gnius est acet pere scientiam per Sensibiles creaturas, quam Pero hominis doctrinam. D
90쪽
At iam de primo rerum statu sit satis: ad primam diem accedamus. Uuorumdam opinio fuit a , primam coeli et terrae creationem aut Saltem rerum statum v. 2. descriptum, ad primum diem in quo postea lux adparuit, pertinere. Verum hic dies . alii observant, videtur probabilius incipi re a divino mandato mi disit Deus: sit litin non secus ac Deo iubente initium habent quinqua posteriores dies. Praeterea, cum dies sit tuae t v. 5. , non videtur diei pars ante primam lucem esse ponenda. Certe prima creatio diem omnem praecessit. Tamen animadvertendum est, vix aliquid interesso, si illi dies sunt in determinati temporis periodi, utrum Iongior fiat prima periodus, ei addendo tempus praecedens primordialium tenebrarum, aut Contra fiat brevior, et illi praeponatur alia periodus tenebrosa omni dicanturior. In apocrypho L. Esdrae IV. C. VI, 28 est. it O Domine. loqGens locutus es ab initio creaturae, in primo die dieens . Fiat eoelum et terrae et tuum Ver-hum opus Perseelum.