장음표시 사용
151쪽
osi divisio, aperitis, et partus novus et maetimus. Qualiscumque antea suerii luminarium eoelestium Status, certe quod ad terram speetat, eis rant illa veluti commixta et confusa, atque ab illa concretorum vaporum eommtalione eorum adspectus telluri prohibebatur. Postea fornix nebulosus uiuisus est coelumque apertum, et primo, quoad nostram
LVII. Distinctionem aliquam inter diem naturalem et nociem, si vera est nostra hypothesis fg XXXIX etc. , iam secunda et tertia periodo faciebat mediato quidem lux solis adhuc telluri incogniti, immediale vero radii ipsius luminosi a nebuloso sornice non spe- eulariter reflexi, sed diffusi 1. At modo incipit fieri immediate a sole, qui praeest diei et per diem radios directo in tellurem effundit. Luna quoque et stellae mensurandis temporibus inserviunt quae homines, astrorum ope, in dies et menses partesque mensis, tum et in annos annique tempestates partiuntur. Temporis inatrumenta a Platone dicuntur astra. Et claudianus cecinit: Ille Pater rerum qui tempora dividi ι astris. Hi ne Deus per Mosen dicit: et Ut dividant inter diem et noctem, et u sint in signa temporum mensium, vel quatur anni tempestatum K dierum et annorum B. Haec, ut mihi videtur, probabilis interpralatio, Hebraeo non adversatur, nec vulgalae quae cum illo habet ins Una et tempora et dies et annos. Nolum enim est, particulam leti tum apud Hebraeos tum apud Latinos, quando duo nomina copulat, indicare aliquando, posterius nomen genitivi vel adiectivi Ioco positum esse. Ita Gen. IlI, 16 et Multiplicabo dolorem et conce-κ Plum tuum, n i. c. dolorem eonceptus tui. Ita ac t. XXIII: a Dou spe et resurrectione mortuorum ego iudicor n i. e. de Spe re surrectionis. Ibid. XIV, 11: et Sacerdos tauros et coronas starenso, quod probabiliter interpretabere tauros coronatos. Ita Rom. I, 5 v Per quem accepimus gratiam et apostolatum n quod est, gratiam apo in stolatus. Et l. Cor. XI, 7: et Quia imago et gloria Dei est s i. o. imago Dei gloriosa, vel imago gloriae Dei. Talia sunt illa Virgilii:
I Inter veram seu speeularem rellaxionem, ei dissusionem lucis a eorporibus illuminalis iure distinguunt Eulotus aliique acturatiores Physiei.
152쪽
et Mesemque et montes insuper alios imposuit. t, u et a Pateris li-α bamus et auro '; n et apud Lucanum K Chal Ibem Doenosque momordit. v In sacra Lythurgia quotidie postulamus, ut perceptio do minici Corporis non sit nobis in iudicium et condemnationem, quod est, in iudicium condemnationis. Multi lamen in hoc v. 11. malunt omnino Seiungere nomen ligna ab alio tempora; signa vero vel interpretantur menses . ex Zodiaci signis , quamquam antiquissima mensium discriminatio a Luna suit, stique etiam nunc lunari mense utuntut rudiores gentes, aut magis antiquitatis tonaces , vel indicia esse putant quae ab astris accipimus serendi, plantandi, metendi, navigandi etc., vel signa pluviae etc. Ait s. Thomas 3: si Ex lumina-u ribus coeli accipitur significatio pluviosi temporis vel sereni, quae et sunt apta diversis negotiis, et quantum ad hoc dicit: ut sint ina signa. v Etiam hoc indicari loco isto. non est improbabito; et etiam illud quod ad sestos dies determinandos, astris homines essent usuri. a Luna, ostensio temporis et signum aevi. Α Luna signum dieie festi. n Eccli. XLIII. I. Eadem sero ac Aquinas docuere Basilius, Ambrosius. Thoederetus, aliique; qui et astrologorum et genethlia
corum commenta redarguunt arbitrantium, suturas et fortuitas res in eoelestibus corporibus, veluti in quibusdam Signis, esse deseriptas. Superstitiosa aut vana signa reprobat Deus per Ieremiam IX, 2. dicens: et Haec dicit Dominus: iuxta vias gentium nolite discere; et aa signis coeli nolite metuere, quae timent gentes. nLVIII. Sol hae tertia periodo et sequentibus dies metiebatur ; at non hino sequitur, diem quartum, quintum et sextum C. I. ordinarios dies 21 horarum fuisse. Nihil obstat quominus dies illi longae periodi fuerint, plana ut primus ei sequentes duo; ac sorte etiam longiores. Sol enim plusquam dimidiam terraqueao sphaerae Partem illustrans, in diversis quidem globi partibus vices dierum ac noctium, at in globo ipso longam et continuam diem ili. e. tem pus lucis constituebat cui, in quarta et sequenti periodo, veSpera tantum illa tquam obscuritatem a subterraneis emanationibus et telluris perturbationibus perductam esse coniecimus, g XLVIIὶ ii-nem imponebat. Ad haec vel ipse dies, quem in aliqua mundi parte
153쪽
producit sol, non seinper viginti Iuatuor horarum ambitu continetur. Idem e uim soI , qui in maxima mundi parie viginti quatuor horis diem me litur, in polaribus regionibus integro anno diem sucit ae . qualem. Νemo itaque nus cogit ut credamus , postquam sol terris apparuit, tres genesiacos dies qui Sequuntur a tribus prioribus natura habendos esse diversos. Alioquin supponendum foret, Eolarem telluris diem usquedum homo creatus suit; non quid om viginti quatuor horis aut paullo longiori temporis intervallo, sed multis annis et vero saeculis constitisse: id quod aliquis, verum solummodo uti possibilem hypothesim . proposuit; quae ita se habet. Cum luna eamdem semper faciem telluri ostendat, tempus rotationis eius circa proprium axem aequale est tempori ipsius periodico quo per Orbitam suam circa tellurem desertur. Si ci terra, dum in sua orbita circa solem transfertur, idem perpetuo hemisphaerium soli obvertereti profecto nulla esset nobis dierum ac noctium successio. At si n-gito, ic myus rotationis telluri datum nou Omnino aequale esse tem pori quo orbitam suam circa solem percurrit, sed alterum altero minima quantitate esse celerius: erit aliquis in terra locus ubi looga continQnter meridies ad sensum habebitur, ac deinde post multos annos aut multa saecula, mensurabili aliquo spatio a primo loco dimotus sol apparebit, donee tandem, post Crepusculum plurium saeculorum. sol occidet, longissima hemisphaerium illud nocte deme Sum deserens. In hac igitur hypothesi esset quidem solaris hic dies, at nullam prorsus eum diebus hisco nostris vigintiquatuor horarum proportionem haberet. Hoe si in diebus mosaicis accidere potuisse dicas. rem sane dicis quae non repugnat: Lamea cum nihil de hoc in Scriptura ne obseure quidem innuatur; cum nullam adhue astrorum scientia rationem suppeditet qua maximum hoc diseri man inter Velocitalem rotationis terrestris, quae nunc est, et eam quae tunc singitur sui3se, probari nobis po4sit: profecto ne probabilis quidem haec hypothesis dicenda est. Rationabilium mendaciorum polestalem concessam esse poetis, sed non i argiorem, docet Augustinus it multo
magis conceditur Philosophis et Theologis, ubi lux certitudinis defieit, ut ad hypotheses confugiant, sed eae rationabiles esse debent, hoc est rationi probabili innixae: quae vero sunt tantum possibiles,
154쪽
eae recipi numquam. debent; ne tum solummodo in medium adduci possunt, quum nulla alia ratio Suppetit, ut ostendatur, rem utiquam, quae vel ex humana aetentia vel ex revelatione deducitur, ut omnino
impossibilum reiciendam non Dμθ. - .
Cur sol dicatur praeeste diei et aliquo modo per diem domina ri, nemo non videt. Statim ac ad hurigontem accedit, potens illε diei Rex s. edtera 3stra omnia pallent, ac praepotenti ipsius luele leguntur. Sol unus intor astea omnia dat nobis vas instrumentum l admirabile meelsi, eaeurena ymntes, radio3 ignitos exstinans. fraeli. XLIII. 3ὶ et magnus fons ludis ac vitae, pulchritudinis es laetitiae 2; quamvis per se haee tanta non praustet, sBd qua Creatoris minister constitutus est. Luna quoque dum fulget in coulo, non Pau- ea obseurantur astra; ut ipsa prindipatum quemdam ac veluti pote-aιatem nocιia tenore videatur. Ad illam praecipue populorum oeuli diriguntur , adeo ipsam , tamquam Coeli Rectinum , uti est apud Iorem iam 3. Ethnici populi superstitioso venerarentur. Diminariumagna vocantur Sol et Luna, quia longa maioros ullis astris ad parent, et quia revera sunt malam sic Etiam vorti potest in luim nuria telluris, nam eam multo magis quam stellae illuminant. At Luna, quae stellis comparata vocatur luminare magnum vel maius, dicitur, mi lata cum sole, luminaro parvum vel minus utroquo enim modo verti potest vox hebraea cum comparativis careant Hebraei. Audiamus s. Thomaua b. a Sicut Chrysostomus dicit, dicuntur duo ιuminaria magna, non tam quantitate, quam estieacia. et virtute.α uuia etsi aliae stellae sint inuiores quanti tute quam luna. t Rinenκ effectus lunae mstgis sentitur in istis inferioribus, et citaui Sectan
a dum sensum maior adparet. DLIX. meo luminariis ait Moses vv. 15 17 l a Deo sacta, tu Iu-eerent in Armamento Oooli , eι illuminarem Ierram. Nemadmodum his verbis non intendit dicoro. quod sui per noctem i ac ius a Perdiem luceant in firmamento et te iram illuminent, ita nec innuero
155쪽
xuli , lunam ad hoc suisse in coelo positam ui singulis noetibus ac toto noctis tempore terras illustret. Illud unum de inna prae. dicat quod ipsa sacit, eaque tantum rations asSerit a luna noetes it Iuminari, quemadmodum ab ipsa PraeSiari, Oculis quisque suis vis det. Cumque usus rerum , praesertim qui naturales sunt, sint fines a Deo rebus ipsis, constituti, ideo ad hoc duo illa luminaria facta dicit a Deo, ut terram illuminent. Lunam dixit Secundus philosoplius esse Solis aemulam, maleficiorum inimicam , lolamen iter agentium , et Epictetus diei adiutricem, et noelia oeulum. Audiendus iterum s. Thomas 1. et Moyses , ut populum ab idolatria res vocaret, illam solam causam tetigit, secundum quod sunt facinu ad utilitatem nostram. οLa-Place scripsit, quosdam lautores caussarum finaIium eommenotos esse Iunam telluri datam , ut eam per noctem illuminaret, atque his opponit, multas esse noctes quae hac luce carent; ipso vero indieat quomodo Iuna disponi potuisset, ut perpetuo totam faciem illuminatam nobis Ostenderet. Sed, collocata luna ut eam ipso ponit, nempe extra conum telluris umbrosum, ne radii solares ad lunam directi a terrae umbra intercipiantur ; Iuna ipsa sexies minor nobis adpareret, adeoque numquam lucem Salis copiosam nobis ministraret. Praeterea docti Geometrae demonstrarunt , positis naturae legibus ut eae statutae sunt , neque in lIta hypothesi posse a luna totum partem illuminatam telluri semper ostendi : ex quo it Iud tandem sulurum esset, ut luna per Iongum temporis intervallum suam lueem telluri omnino subduceret. Non erat autem e0nveniens , Deum immutare suas leges , ut aliquando melius terra illustraretur, eo praesertim tempore quod hominum miliorumque animantium quieti destinatum est. Lunam Deus secit etiam ad hoc , ut terram scilicet illuminaret, non vero Per cunctas noctes nec optimo quo fieri posset modo, sed ita solum, quemadmodum eam illuminare perci Pimus . ..
Stellas Moses solummodo memorat quia, licet maximam creationis materialis partem ipsae con Stituant, minimam tamen habent cum tellure et hominibus necessitudinem. Si ea tantummodo attendimus qu0rum Moses expresse meminit; pro seclo opus huius quarti diei
156쪽
hrevi admodum tempore perfici potuisse videtur. Tamen ex hae die non infirmum argumentum deduci, ad confirmandum , in his diebus longas latere periodos-, superius ostendimus i g XVI l.
LX. Astra esse animata, plures veteres rati Sunt; quam opinionem,
ex Academia et prophana philosophia derivatam , Philo Iudaeus amplexus est, uti euam Malemonides qui eam Legi, i. e. uosis doctrinae , maxime consentaneam iudicavit. Docetur insuper haec opinio in pluribus libris Oeigonis; et in eommeatariis in Ioannis mangelium, proastris ipsis suspicatur hie auctor passum esse Christum. Tamen in Ibhris de Principiis Origines scribiti quod hac de re manifeste non traditur. Suppositius Clemens in Lib. V Recognit . in eadem versalue Opinione. At generatim PP. commento isti contradicunt, ut Eusebius Caesariensis quamvis Origenis admirator et fautor , Basilius , Chrysostomus , Theodoreius , Dionysius , seu auctor Libri de Div. Nom. eiusque scholiasius Maximus Martyr, Cyrillus Alexandrinus, Ioan nes Damascenus , Procopius , Lactantius , et Petrus ChrFsologus, quorum loca collegit Petavius De opis sm dier. Lib. I. c. XlI.
Ilis adde Didymum i De Trinitate L. II. e. VII , segm. M l et
Rusinum, seu auctorem Lib. De Fide qui Rufino adseribitur. Hi ede astris ait: α Haec nonnulli, mentis errore decepti, animaliau rationabilia esse dixerunt, quorum dementiam etiam nefarius Ori-κ gines secutus est. n Εt Orosius inter errores origenistarum hunc ponit: et creaturam quoque subiectam corruptioni non volentem , α intelligendam esse dicebant solem , lunam , et siellas , et haeca non elementares essρ sulgores, sed rationales potestat es I. BIn 0rigenis doctrinam propendere videntur Ambrosius et Rieronymus , uterque uno tantum in loco. Verum Ambrosii verba apio interpretanda et ad figuram sunt reserenda ; qua et Paulus usus esso videtur in loco quem imitatus est et collatavit Ambrosius, nempe ad Rom.VlII, 19: ab pectatio creaturae reuelationem tili rum Dei e ectat. Vanitati enim ereaιura subiecta est non volens: Sed propιer eum, qui lubieciι eam in sys. v Ubi creaturae nomina totam rerum universitatem significari plerique veterum existimant. At prosopopaeiam ibi esse Chrysostomus adnotat , instar eius, qua Prophetae robus inanimis sensum et intelligentiam accomodant. Quid
157쪽
quod Ambrosius lisae iam. II, 4, illam opinionem rase Iero vi datur Hieronymi quoque verba benignam patius iur interpretationem, qui
praeterea ab illa sententia pluribus in locis sa alienum ostendit, et doctrinam quus Omnia puta ι animantia, errorem haereticorum appellat. Augustinus olim es astrorum anima dubitavit ψ varum yn ista ium alibi, tum in II Retravi. e. VII ostendii in ea in obfirmatum Sententia , astra anima 4ensuque omnino carere. lustinianus impgraior in Epist. ad V Synodum adversus Origenis errores , Origenem ipsum accusat amentiae , quod coelum , sol mi lunam ad stellas ct aquas quae sunt super coelos . animala essa dixerii: et inter anathematismos . qui epistolae subiecti sun ι , sextus est: Si quis dicit, coelum et solem ae lunam et stellas, necnon aquaa quae lunt Sustra coelos unimatas et materialer falli rationa praeditas essa qua3dom virtutes, anathema sit. Resert hos anathematismos Ni E-plior us Callisti et eosque ab ipsa Synodo pronuntiatos scribit. Nimirum ex lustiniani epistola illos sumpserunt, et auctoritate synodicaratos secerunt Episcopi, quod testatur Cedrenus. tetanus coelos animatos asseruit 2 , Ecclesiae frotus auctoritate quae in sacra Lithurgia canti: coeli coelorumque. virιutes, ac beata S raphim. Indignum, inquit Pelavius, acuti ingenii Theologo ac plebe tum argumenti genus, quod si ullam vim habet, eodem et terram et elemenia omnia, ac nihil non denique animatum esse conseceris: nam haec omnia sic interdum Scriptura commomorat, tamquam iis animam ac spiritum et rationem tribuat; quod tropiee et figurato intelligendum esse, ne pueris quidem ignorare Iicet. LXI. S. Thomas Contra Gentes II. astrorum animae favere videtur: Verum c. LXX aperto profitetur, quae de illa quaestione veluti assi r- mando dixit, non se quasi asserendo reinisse secundum fidei Meιrinam, ad quam ni hil pertinet Isme sie sive aliter dieatur a uuamobrem, si ali Pelavius, eatenus sententiam suam edidit, ut neutrem in partem re pronuntiatum esse ab Ecelesia dixerit, cum quintae nodi acta de-u eretaque de Drigenρ non exstent. me cuius tamen auctoritate et iu- dicio non posse modo dubitari arbitror: idque lum cx lustiniani ε-u pistola, et an allie malismis ibidem expositis, tum ex Nicephori alio- ου rumque testificatione salis constare: tametsi non non eousque, ut
158쪽
κ pro haeretico, qui illam asserat, habendus videatue. u. Idem s. Τho. mas in P. I. Summae latius eam quaestionem pertractat iuuaest. LXXar. 3. J, argumentaque eorum, qui coeli luminaria animata ponunt, uis, solvit, ac demum concludii, quod corpora coelestia non sunt animataeo modo quo plantae squod tunc schola docebati eι animalia, seu aequivoce. est: non sunt revera animata, quia nulla anima e3t eorum forma, aut ipsi S coniungitur ut unum compositum ollarmet; sed sunt illis coniunctae intelligentiae inolrices per conlucιum uir ιulis , sicut motor unitur mobili. Addit s. Doctor: a Unde inter ponentes cae eSSe animala et ponentes ea in animata, parva vel nulla disserentiau invenitur in re, sed in voco tantum s. Huc ex praecedentibus explicatur : a Platonici etiam animas corporibus uniri non ponebant, nisi e per contactum virtutis, sicut motor mobili. Et sic per liue quod Pla-u lo ponit corpora coelestia animata, nihil aliud datur intelligi, quamu quod substantiae spirituales uniuntur corporibus coelestibus, utu motores mobilibus. η Et revera , si ita declaretur sente tia hae equae esse astra animata docet, valde illa accedit ad cam motorum coelestium doctrinam quam semper toleravit Ecclesia; quamque Philosophia, quae modo eam reiicit, illo tempore non modo tolerabat, sed et necessariam putabat. Tamen Platonici, licet non ructo animae
eum corpore combinationum declararent, probe tamen norant doloruastici animum, eum corpus percutitur; nec non Cres ere, SeneScure,
et infirmari una cum eorpore ipsas animi vires; quod certe moturi non accidit: non enim dolorem patitur equus, si vehiculum perculiatur, nec moritur ille aut in morbum in eidit, dum ipsum vehiculum omnino confringitur. Iam si illi ita sentiebant, ut in tui pretatur AquindS, Peius serie loquebantur quam sentirent. Quis enim currum , eo quod eius motor, scilicet auriga, sit rationalis, ratione praeditum diceret. et luce cognitionis illuminatum a sapientia, quod do astris dicit Origenes' 1. Nec aureum solis currum animatum aut rationalem lingit Ovidius, quamvis eum nonni Si Phoebus ageret, sed animalos ignemque Vomentes et ambrosiae succo saturos equos illum trahentes. Nostro certe tempore intelligentias motrices non cogitabat illo
philosophus f Schel lingi qui , quum astra appellavit animalia rationabilia , animalia beatu , Deosque immortales, Stultitiae Prusecto , non vero Sapicntiae amicum se ostendit.
159쪽
Non est necesse ut moneamus, motrices illas intelligentias nullum in Seripturis lundamentum habere, sed idω solummodo a multis theologis suisse receptas , quod illas ad coelestes motus producendos Philosophia, per ea tempora, necessarias putaret; qua in re non dicam laudem , sed veniam certe ipsi merentur. Cum vero nunc astrorum motus simplicissimis legibus a Deo naturae impositis optime explicentur , non magis ad intelligentias motrieesii sunt reserendi, quam vel cst sus gravium , vel aquarum per declive descensus, vel quieumque alius motus a naturalibus caussis, ut puta a calore aut ab electrica vi aut a chymica assinitate , de
160쪽
LXII. Da animatis, non in quarta die ubi de astris , sed In quinta hac loquitur Moses. Dies haec videtur suisse periodus longissima cui magna aliqua terrestris Perturbatio praecessit , obscuritatam per aliquod tempus probabiliter inducens , et sive aquae sive aeris statum vitae animali reddens aptiorem. Iussit Deus scatero aquas reptilibus II Id , et volatilo volara super terram, auper faciem eatensionis coeli firmamenti j 1. Ita laxius hebraeus et famaritanus, ita versiones syra et famaritana. Vuugatus , minus verba quam verborum sententiam sye glans, ita reddit di Sub firmamento coeli. At sensus idem est: volatilia enim volant et per coelum qui dicitur aer, et saepe super inferiorem eius
el omne animal visens, repens aut natans , quod prod prant i. g. produxerunt in aquae et omne volatiis alatum. Nunc primo post creationem coeli eb terrae v. 1. , utitur Moses verbo N a creavit. Quare hoc, si materia corporum animalium creata erat in principio' Pro- duoeerunt aquae iv. 21ὶ corpora aquatilium mi lium, quae, non magis quam plantae tertii diei. ex nihilo creata dici possunt. Videtur hoc verbo , ni saltor , hic indicari s et clarius v. M ubi de homine sermo est Creatorem, dum animalia lacit, non modo excreata materia corpora quaedam organis praedita effinxisse , quod fecit et quum plantas formavit; verum etiam aliquid non anteal Vel: contra firmamentum e-Ii.