장음표시 사용
181쪽
u latili in euoli et univera is quae moventur ivel repunιὶ in terra, et in
ἡ quibuR est anima vivens, ut habe ni sid vescendum. n Vorum huius. modi voma cuncιis, omni, univerais non semper pressiori sensu aeriis piendas esse paullo ante i LXi XJ monuimus: hio evidens est strietis simo sensu accipi non poste, nisi vero quia dieat, omnes omnino hor. bas arboresque omnes omnibus animantibus cibum esse opportunum. Sed possu ut haec omnia si e eommode explieari, ut dieamus, plantarum univer itatem, regnum vegetabile, magnis histo classibus quadrupedum, volitantium, et reptilium a Deo in escam tribui. Optima s. Thomas ti. Non enim per peceatum hominis natura animalium est mutata, ut a quibus nune naturale est comedere aliorum animalium earnesi tunea vixis ent de herbis, si eut Leones et Faleones. Nee glossa Bedas dia eii Gen. l, quod Ityna et herbae datae sint omnibus animalibus et a-u vibiis in cibum. ged quibusdam a. Prastorea, ut mittam earn ivora aliquando herbis vesci, ut videmus in eanibus, vegetabilia toti regni an iis mali eseam praehent vel immediata vel mediain: ferae enim nutriuniue animalibus quae vegetabilibus aluntur. LXxl l . Vita animali iam servet terrarum orbis: nulla est regio suisonimantibua orba Cesserunt nitidis habitandae piseibus undae: et erra feras eepito volvoras astitabilis aεr. Saneιius hia animal, mentisqυε camelua altae merat adhue, et quod dominari in cetera posset, Nasua homo est a. a Ut convivatorea non prius ad coenam vocant, quam ad epulum n a cessaria prasparaverint, et qui gymnicos ludos et theatrales exhibent,
si antequam spectatores in theatra vel stadia congregent, eertatoruma et earum rerum quae ad oculorum usi aurium oblectamentum auia nent, copiam parant: ita totius mundi princeps, tamquam certauri a nis aut convivii dator, hominem ad epulas et spectaculum Voc turus,
et quidquid ad utrumque pertinebat, apparavit: ut tu mundum ingressi sus ille, statini inveniret et convivium et ibeatrum ι eratissimum..1 ubi adpra.
182쪽
gorius Nissenus. Non minus eleganter Clirysostomus et Fulgentius ab Imperatore similitudinem ducunt; quem in urbem ingressurum pala lini et domesti ei protectores anteire solent, qui palatium praeparent quemadmodum prodeuntem solem radii, ut ait Synesius i. Hominem non antea factum quam terra et maria viventibus animantibus et stirpibus scaterent, optimo natura distributione ac sue eessione fossilium confirmat; atque geologi nostri aevi omnes, quidquid de religione sentiant. Mosi hac in re facile assentiuntur. Nullas enim in antiquis stratis fossiliseris. inter tot utriusque regni naturalis exuvias, hominis aut humanarum artium reliquias inveniunt. uuare quod in vulgari distrum genesiacorum expositione obieetio est contra
Mosis historiam, eaque non facile solvenda: est o contrario in senten- . tia nostra valida eiusdem confirmatio.
Cum Theologi peculiari tractatione de homine agant, licebit nobis praecipuum hoc Dei opus, quod ad Dei ipsius imaginem factum diei citur, sestinante nonnihil calamo pertractare. Fuit etiam ab ethnicis hoc animadversum, uti a Platone 2 et ab Euryso Pythagorico in Lib. de Fortunae hominem nempe Dei quamdam similitudinem praeseserre. Eaeemplumque Dei quique est in imagine parva, ait Manilius 4. Ovidius 3 esticium hominem canit in e sigiem moderantum cuncta Deorum. Sed in ipso humano corpore hanc Deorum essigiem videtur ille reperisse. Sequitur enim: Pronaque cum vectenι animalia celera terram. . - in homini sublime dediι, eoelumque ιueri. Iulsiti et erectos ad sidera tollere vullus.
Sic, modo quae fuerat rudis et line imagina tellus, Induit ignotas hominum conuerta Dura 3. Huc respexerunt alii multi. Seneca d: e me erexit tantummodo ho- minem; sed etiam, ad contemplationem factum, ut ab ortu sidera i αI V. Petav. De opis L. II e. l. 2 Rep. VI.a Astron. L. g. 4 Melam. l. F. 83. De otio sapient. M
183쪽
u occasum labentia prosequi posset. ot vultum suum ei reum sere cum AE toto, sublime fecit illi caput. v Silius xv, 84 Nonne vides, hominum ut celsos ad sidera vultus Sustulerit Deus, ac sublimia finaeerit oraZAristoteles scribit 1: a Bectum est solum hoc animul ex omnibus,
a eo quod natura eius et substantia divina sit. Porro Opus eius, quode est divinissimum, intelligere est ac sapere. Hoc autem noti est sagi a te, si vasta corporis moles desuper incumberet. Nam gravitas tara diorem mentem reddit, Sens umque communem. n ἰregorius Nissonus a rectam hominis figuram et ad coelum tenden-lem, imperii ac potestatis, et regiae cuiusdam uiguitatis argumentum esse, scribit. Cum e contrario animantia cetera prona et in terram spe e tantia, servitutem et submissione in suam eo corporis habitu testentur.
a Corpus hominis, ait Augustinus a. quia solum inter animalium c terrenorum corpora non Pronum in alvum prostratum est, cum situ visibile et ad intuendum coelum erectum; quod est principium vi-u sibilium, quamquam non sua sed animae praesentia vivere cogno- . Sestur, tamen non modo quia est et in quantum est, utique bonumu est; sed etiam quia tale est, ut ad contemplandum coelum sit aptius. magis in hoc ad imaginem et similitudinem Dei, quam cetera cora pora animalium, factum iuro videri potest. n Tametsi hic eo edat Augustinus,corpus hominis animatum, aliquo modo, ad Dei similitudinem factum; tamen materialem similitudinem corporis nostri cum
Deo alibi reiicia 4 ut ridiculum, imo impium figmentum, do estque, imaginem Dei ad quam lactus homo dicitur, non in exteriori homine, sed in interiori proprio consistere. Recta tamen statura et vultus tu coelum erectus indicat animum corpori rectorem, caelesti satum origine, Duique similem, aeternitatis et divinitalis capacem, superna Spectare ne porro assectare debere. Etenim, si tanti viιrumi quatiat margaritu'
I De pari. animal. L. Iv. c. 10.2 De hom. Opsi . e. 8. In L. Sa Quaeat. q. LI. 4 De Gen. coni. Munich. e. 17.
184쪽
Si talo est corpua, qualem deeet esse animam' ita Augustinus 1 et Bernardus 2.LLXIV. Faeiamur hominem ... et infra: Rustiamus ei adiutorium simile sibi. et Tumultuario quodammodo, ait Greg. Νissenus 3, crea- a tura reliqua divina virtute producitur, solo imperio subsistens. IIo si minis vero Structuram consilium antecedit: et ab artifice ipso qua-α dum sermonis pictura quod suturum erat adumbratur s. idem et Chrysostomus animadvertit δὲ et alii passim. Theologi catholi et sanctissimae Trinitatis mysterium hic tenent indicari. Non angelos illis verbis, quasi aequales, at Isequitur Deus, ac si eis humani corporis aedificationem committeret d, rationalis animae creationem sibi reservans. Η, e quod platonicus Philo alii quo Iudaei crediderunt, a Ss. PP. et nominatim a Ss. Basilio, Chrysostomo, Cyrillo Augustino I, et Thoma 8 omnino reprobatur. Non enim diceret ad imaginem nostram, si creaturas alloqueretur. Docent itaque PP. Chrysostomus, Basilius, Ruperius et alii, quod hoc dicitur ad signandum pluralitatem divinurum perSonarum, quarum imago eaepressius inuenitur in homine fuerba sunt Aquinatis : et quod Deus Pater Filium suum, ac Sp. S. allu quitur. Imo Concilium syrmiense lapud Hilarium Pictaviensem L. de bynodis iis omnibus qui aliter hunc locum explieant anathema dixit.
I VI De Ge . ad lit. 12.2 Sarm. XXIV. in Cant
I a Placet illa Theodori tuops uesteni et aliorum interpretum , si ad hunc
re modum intelligatur . Deum , hoe est sanctissimam Trinitatem , cum Primum a res Omnes vel earum inalerialu condidit. nullo usa in esse sermone , quod a nondum exstiterim angeli. Iis vero sub iude produehis, inter s. loeutas esseu Per Bonas divinas, hoe est, sermonem aliquem , cuiusinodi ab angelis perei Piu potest, extrinsecus sudisse s non voee fieri sibili. quae cum soniis ac Stres pitu ad aures accideret et angelorum iusinuasse mentibus. Sic enim De adu illos Sermonem axplicat Gresorius Papa: nee abhorret ab illo sensu et iniero pretatione S. Augustinus I i. De Gen. ad lit. e. 8. u Pelavius de Ang. L I.
185쪽
Iι ei, acus 1: ait 'a Per manus eius plasmatus est: hoc esι per Filium eiu Sp. S. quibus et dixit: Faciamus hominem 2. nEt ereavit Deus hominem ad imaginem suam v. 27. Vox in et ereavit sit imago Dei indicant satis, hic non de solo corpore, sed
et de anima ratio nuli agi ex non-existenti creata. Verbum
applicatur hominis formationi etiam C. V, 1, 2. C. VI, I, et Duut. IV, 32. Porro in seguenti C. II, 7. clarius hominis sormatio duplex
exprimitur. α Formavit Dominus Deus hominem de limo terrae 3, . et inspiravit in faciem eius spiraculum vitae, et laetus est homo u in animam viventem 4 s. duo in loco spiraculum significat animam d quae explicite C. I. non nominatur): quam rationalem et intelligentem animam interpretantur Hebraei. Verum probabile est, voco illa universo animam, sui male corpus insormantem, designari, quae utique in homine rationalis est 6. Duas adeo diversas naturas, animum rationalem et pulverem lut legit Hebraeust seu limum terrae, Deus miro prorsus modo in unam personam zonsociavit et conglutinavit.
In hune loeum intendebat Ecclesiastes scribens s C. ult. v. 7. α Revertatur pulvis in terram, unde orat ecco hominem iactvmu ex pulvere terrae , et spiritus redeat ad Deum qui dedit illum v l en tibi spiraculum a Deo inspiratum in n. Pulverem legit Hebr. Sed ea cum humiditate mixta, nempe tutum, debet intelligi: nam verbum proprie ad figuli nam pertinet, idemque est ac plasmaviι. Sap. VIL 1, Adam vocatur protoplastos et terristem: et t. Cor. XV ι47, de terra terrenus primus homo appellatur T.
In Prael. L. IV.2 Eeel. Xlli, I legitur in Hebri Memento creatorum tuorum, quod etiam h εdieat pluralitatem personarum in unitate essentiae. 3 3. XX vertunt pulverem Oeeipiens e terra. 4 Fatius est primus homo Adam in animam viventem: Paulus I. cor. XV, 41.5 Non Splius Sanetus, ut putavit Philastrius tri meres. haer. m. Ieuius opinio. nem relata, Aug. De civ. Dei XHI, e. 24. Et Leontias com. in D. I. credit, gratiam suisse hoe spiraculum. si Seleueiani dieebant, ereatores animarum effie angelos , ut refert Aug. Ds
I In Letra ex qua Adae eorpus laetum est , esse poterant humani eor potis elementa, quae in aqua et in aere non sunt. si terra illa erat rubra, ut Hebraei
186쪽
uuemadmodum Iid sitarum terras. ita di homi uis corpus ex prae 4 exsistenta term Deum secisse, tradit Moses lG. I, 24, ιI,. 7, 19 , si ita nostrae.humilitatis nos admonet: verum sublimitas illa verseborum quibus narratur sormatio imsginis Dei, nostruct natural oxia cellantiam satis demonstrat. K Manus iuste secerunt me, et plasma a verunt me totum in circuitu a dieebat Deo Iob s K Memento, qua a so, quod sicu4 lutum soceris me. . Nequa in hoo ei Eliu contra. dicit: ait enim: g Ε, me sicut et la lacii Deus, et do eodem Iuto ego si quoquo sol maius sum . . Porro de manibus Dei saepe mentio est apud vetores, dum da hominis formationis loquuntur. Irenaeum audivimus: audiamus Tertullianum 3: a Quis denique dignus incolere Deia opera, quam ipsius imago si similitudo ' Eam quoque bonitas, et a quidem praestantior, operata es , non imperiali verbo, sed lamia liari manu, etiam vorbo blandiente praemisso: Faciamus hominem et ad imaginem eι rimilitudinem nostram. Bonitas dixit: Bonitas finxita hominem de limo. . Prosper in Carm. de Pros. a Cumque Omniau verbo-Conderet, hunc manibus, quo plus genitoris haberet, Di- a gnatur formara suis. v Et Prudelitius di Tantus amor terras, tanta es ι dileolio nostri Dignatur praepinquis humi eomprendere mollem Divinia 9lebam digitis; nec sordida cεnset
Solus homo emeruit domini formabιle u ι raos capere, ει trabro Ositutis simine naret. Manus autem Dei et digitos, figurate inlclligendoS esse, satis palel. 1 renaeus Filium significari dicit . et Sp. S., qui manus interdum Dei Patris uppellantur. Hac tropies locutione, a qua auctor Genessos abstinuit, significari simpliciter potest, peculiare quoddam Dei attingis in ho-
dicunt i Ioseph antiqv. L. I. c. I. uteron. Ouαest. hebr. eolorem hune aeei. piebat ex oxydo ferri, quod in sanguina reperitur , eique colorem dat.
187쪽
18 Iminem elaborandum incumbentis studium et industria. Tamen, ut o mittamus anthropomorphitas, suerunt qui crederent, Deum nescio quam emgiem corporis sumpsisse ut hominem o luto lingeret, imo vero ut adspeetabilem quoque mundum crearet: quae res vel nimiam occidenti litterae adhaesionem, vel mentem phantasiae mancipatam ostendere mihi videtur. LXXV. Musculum et foeminam creavit eos. Ita eodem v. 27 c. I. et c. V, 2. Nisi alibi de sormatione mulieris ageretur. putaremus, laeminam et masculum uno oodemque tempore factos. Tamen rem longe aliter Eusenisse c. II nos docet. Atque hie mihi temperare non possum,quin illud obiter advertam: Si uti c. II sormatio proto- parentum paullo su-sius exponitur ita in alio capite alia quaevis divina operatio ex iis quae e. I indicantur, latius describeretur, ut, puta, formatio Plantarum, aut vola lilium, aut terrestrium animantium; quam multa quae ita c. I. describuntur ut eodem, aut sere eodem tempore essecla videantur, diversis omnino, ac longe dissilis temporibus producta esse comperiremus inominem legimus a Deo croatum c. I. 20, ut, sui veluti vicarius et imago, animantibus praeeSset: protO- parentibus enim non modo dicitur v. 28 a Crescite et multiplicamini et replete terram n . Sed additur: . Et subiicite eam, et dominamini Piscibus maris , et volatilibus o coeli, et universis animantibus quae moventur Super terram. α Insignum vero dominii huius g XXXVIJ datur homini ut nomina anima a-tibus imponat 1 II, 19, 20 . Mira rest haec nominum impositio cum sormatione mulieris quamdam relationem habet. Ecce enim quomodo rerum Successio c. ΙΙ. exponatur. V. 18. e Dixit Dominus Deus: non estu bonum esse hominem Adam) solum non est bonum Adae a, non
est bonum sexui virili, non dico speciei humanae, nam species Sino altero Sexu nulla est; non est, sed post hominum susticientem pro-l a Nam et hominibus, ait hie Chrysostomus, nsi latum illud est, hoc uti st
u gno dominationis, ut tum servos emerint, eorum nomina eommutent. n Hom.
4 in Gen. Et Philo: a Est autem duel et prineipi tonsentaneam , unieuiquan Subieetorum sibi proprium nomen assignare n. Da mundi opis Et Moses Bar- Cepha idem de servis exemplum affert L. da Parad. P. I. e. 28. 2 M Cum adhue rudis mundus et inanis est, eopia foecundi talis generatur P 0Pagamur, crescimus ad humaui generis augmentum. v b. Cypr. L. De Ira bitu Virginum.
188쪽
pagationem, bonum erit multis qui optimam eligent partem 1l: saeiamus ei adiutorium simile sibi vel ei conveniens in a V. 19. , Formalis igitur Dominus Deus de humo cunctis animantibus terrae, et . universis volatilibus coeli, adduxit ea ad Adam , ut videret quid vocaret ea. omne enim quod vocavit Adam , t vel quod vocasset homo J animae viventis, ipsum est luel esset J nomen eius. a Vult ne in dicare Moses, esse hominis quem Deus super bruta constituit, ipsis brutis nomen imponero' Cur ergo non legitur homini commissum, ut et plantis nomen inderet, quamvis in earum culturam incumbere de-buret lI, 15 . An quia huiusmodi nominum impositio dominium illud, quod est in servos, indicat' Stirpes prosecto non sunt homini, qua rex est, uti bruta subiectae, sed datao illi in escam i I, 29ὶ.α V. 20. b Appellavitque Adam nominibus suis cuncta animantia mo-mestica vel herbivorast et universa volatilia coeli, et omnes bestias terrae Geras astrestes. Ailao vero non inveniebatur adiutor similis eius vel ei conveniens. a V. 21 n. Immisit ergo et immisit 2 Domi . . nus Deus soporem ἔκτασιν, ut vertunt Lx xl in Λdam: cumque obdormisset, tulit unam de costis eius luel unum eae partibus, uuam partem eius in et replevit carnem pro ea. QV. 22. v Et aedificavit Dominus Deus costam lsou partem in quam tulerat de fidam lΑrabs vertit: crescere fecit costam sublatam de Adam) in mulierem; et ad duoeit eam ad Adam. V. 23. l. a Dixitque Adam: hoc nunc Os ex os- si bus meis, et caro de carne mea n. Quasi diceret: alia animantia mihi non congruunt, quia specie dissimilia, prono vertice in te ram inclinata, loquelae ac rationis expertia; haec mihi simillima,
i a Prima Dei sententia erescere et generaro praeeepit, secunda eontinentiama suasit. 2 S. Cyprianus L. Da vabitu Uirginum. 2 Onhelos: quasi ipsum: quasi alterum in iam. 3 Aquila verιit κ--ορον, quasi diceret profundum quemdam soporam. David Ei mkius exponit, validum ad vehementem somnum. Ssterum quemdam animi excessum designatum hie putant Λugustinus, Procopius, Iinpertus, et Bernardus, qui hanc sententiam ex eo probat, quod per somnum illum quae fiebant a Deo vel vidit Adam, vel divinitus patelaeta didie it, et Statim atque est expergesactus expressit. Eadem seribit Moses Bar-Cepha. 4 α Dicunt Sapientes nostri J unam eae eotiis idem esse quod unam ex par
a tibus u. Ita Maiemonides, ellans Targum qui vocem reddit latus latus tabernaeuli . Graeci illam vocem reddunt, parsem. Ex . , l, 21, Ja; xxxv , 27.
189쪽
- et eam is meae et ossium pars et haec vocabitur virago mira υ; qu et de viro sumpta est n. Adam, quum nomen mulieri imponit, aliquam se in illam habere potestatom demonstrat. Aliud vero nomen quod
primaa mulieri peculiare remansit, dedit Adam uxori suae suI, 20 post Dei sententiam , in qua inter celera Ileva sibi dietum audio inrat: a Sub viri potestate eris, si ipso dominabitur tui IIl, 16 v. Multas dubitationes ex hac historia oriuntur. Relictis iis quae modo ad nos non pertinent, tantum de nonnullis aliquid di eam. LXXVI. Quaeres 1.' Utrum quas legimus de animantibus ad Adam adductis, nec non do Hevae ex corpore ipsius Adae formatione, litteraliter, an vero spiritaliter accipienda sint' 2.' Ε venarunt ne hae eomnia sexta dio' a.' Revera ne cuneta animantia terrae et volatilia universa nomine unumquodque suo Adam donavit' Num . tiam in aquis viventia, ut Chrysos inmus crudi di,' O.' Quomodo hi eventus intelligi possunt, ut nee litteralem gensum relinquamus. nec sacram hi Storiam risui sapientum huius mundi exponamus 'Ad trespondeo. Caietanus spiritaliter interpretatur quod de animantibus in Adae conspectum adductis scribitur. u Adduxit, ait, non locali motu, sed intellectuali adventu . . . ut videret oculis mentis
a naturam terrestrium etc. v Ila formatae Ilavae historiam negat, et secundum mysterium seu per parabolam interpretandam censeti Eum acriter, nec sine caussa, Catharinus redarguit. Sed multa scimur Caietanum nimis audacter . neque caule satis ad Scripturam sacramcdnotasse lPelavius 2 l. Interprolationes huiusmodi Ss. PP. et ΕΟ-clesiast doctores sibi contrarios habent. et noscio quid sapiunt ori- genianao hermeneuticae t g XX l; adeoque Omnino sunt reiiciendae. Quis umquam hominem dimetii ora Herodoti aut Livii loca ita toleraret interpretantem' Quamvis autem aliquas dissi euliatos in hae historia inveniantur, illae lamen non sunt Elus modi ut ab historico sensu recedere debeamus. Νon lamen ideirco cogimur in contrarium extremum ruere, et singula quaequa verba, sive hebraei textus sive vulgati, strictiori quem praeserunt, grammati O sensu accipere, B-1 Firago non sexum indieat, sed animum vitilem. Bahe. nil N signifieat na-
turam et sexum mulieris: derivatur εnim ab i. e. a viro, addito oε- minino. UIra Est antiqua minorum vox, testame sexto Pompeio. 2 m Opis L. H. e. s, g. 11.
190쪽
tiam quando minus congrua inde exsurgit ei minus verisimilis sententia.
Ad 2. um amrmalivo raspondeo. Non est hae in re audiendus Phila- sirius a Brixiansis Episcopus , qui tamquam haereticos traducit, qui dicant, prius eorpus Adae de terra confictum, quam animam creatam. Contra quos amemat, animam eius suisse procreatam dis Sexto; corpus vero die septimo, quando ei mulier de ipsius lateropum pia est: spiraeulum autem υilae ipsi non est anima; sed quasdam divini spiritus gratia. Nulla in prima illa position B salis communi, quaeque magis litterae respondet v. I. c. II, ne lato quidem' sensu, haeresis est. Adam vero facius die sexta aperie dicitur c. I, 26, seqq. aetamus hominem ... eι creavit Deus hominem ... J. Noude animabus tantum sermo est in c. I, nee anima sola est homo, nec animae separatae praesunt piscibus, volaιilibus et bestiis, unive Saeque terrae, neque illis dicitur: erescite eι mulιiplicamini, et replato terram, nec herbas et fructus arborum in eseam animae dantur. Quamquam autem nonnulli negaverint Hevam die sexto Dolam sortasse quia tot operibus, non Dei solum sed et ipsius Adae, unus 5 laris dies brevis videreturJ; tamen certis omnino argumentis Contrarium evincitur. Et primo: v. 27 c. I. legimus in sexto die: u Et creas vit Deus hominem ... MMculum et Deminum creavit eos. Benedixitu que illis Deus: et ait: Crescite cie .h Secundo: Deus die septimo compleverat opus Suum 2, et requievit die septimo ab tin merra opere quod patrarvi si I, 2ὶ; ergo die septimo nec primam mulierem, nec aliud quidquam novi secit. Tandem sexto diu a Vidit Deus euncta quae lacerat, et erant valde bona ii, 31ὶ n: Ergo tune homo non erat mitis sine muliere; nam hoc Deus non vidisset esse. valde bonum, sed non bonum II, 183. cum haec ita sint, nec ea quae le-
S. Philasirius. De meresibus. meri xLIx. Bellarminus ex s. Augustin ad Puoduuvdeum, ait, illum quandoque haeresibus aetensere quae eo nomiu.
2 in prima parte v. 2. c. II legitur in vulgata: compleuitquε Deus dis M-ptimo opus 3uum quod saeerat, sed intelligendum est eo Ieuerat; nam die septimo requievit, ut eodem v. dicitur. Et Ex. xx, Il: a nequievit io di' septimo, o idei reo benedixit Dominus diei sabbail D. Si aliquid noxi feeisset die si pu-mo, hoc utique indiearetur, uti opera indieantur praecedentium dieram. Υexlu et versio Samari laua , et Srrus c. II, 2 legunt: Compi Di et te Deus die aearo.