장음표시 사용
141쪽
posset contingere, si betalitudo a terna alicui substantiae esset con naturalis.s Confirmatur, qui a s Dei viso con naturalis
esset alicui stibilantiae , necessario esset dicendum, eam persectionem gratiae, cui post hane violam, aeterna beatitudo est haereditas debita , per esentiam, & substantiam debete eontientie illi subitantiae intelle quali , cui eadem viso esset
eonnaturalis r isitur, qua ratione peccatum nunc est formaliter repugnans cum gratia, esset etiam repugnans eum virtute substantiali illius creaturae intellectualis, cui Dei visio esset con naturalis : nulla autem et possibilis substantia creata, cum qua peccatum sit formaliter incompossibile, aut qua ratione substa otiae sit impeeeabilis; q iae libet enim est idonea ad intelligendam rationem boni, honcssi etiam apparentis, quod cerni potest in obiecto, & indifferens, ut interisus cognoscat honum apparens , ex quo allici possit ad consensum inhonestum : nam eo ipsisqurid distinguitur realiter ab intellectione , divolitione honesti, est praedicta ratione indifferensi nulla igitur est possibilis creatura substantiali , eum qua peccatum formaliter repugnet, aut eui beatitudo, aut visio Dei possit esse con- naturalis. Vt enim ex gratia, tanquam ex principio nullum potest oriri peccatum : ita etiam non posset oriri ne veniale quidem peccatum ex illa sutiliantia, in qua substantia litet esset illa ipsa persectio , quae nunc accidentaliter est ingratia iustiseante, cui Dei visio tanquam haereditas quaedam est connaturalis.
Rusione a priori probatur vera
dit artie. 4. q ita virtus cmgnoscendi naturali, alie ui stibilantiae esse debet secundum modum essendi eiusdem substantiae, hoc est secundum modum immateriblitatis, & simplicitatis: nulla autem produci potest creatura ι quae in m. do essendi spiritualitatis , & immaterialitati, non lit Deo essent; aliter insitior. Haec vero ratio in hunc modum potest urgeri. Imper se-
. ctio, quae nunc in Angelis est cauti; ne ipsi, si naturalis facultas videndi Deum , est desectus ille simplicitatis, & immaterialitatis, quocum
snt capaces alicuius compositionis naturae , &suppositi, operationis, & subsistentiae, Deo sunt
simplicitate 3t immaterialitate inferiores: nulista autem produci potest substantia sne hae ini. pet sectione & improportionalitate i nulla ergo est pouei bilis substantia , cui tanquam subiccto cognoscenti facii lias videndi Deum possit esse
connaturalis. Maior probatur, quia cum ratio
immaterialitatis substantialis causa adaequata si, qua substantia est cognoscit tua, ut docet S Thoamas in hae prima parte quaest. i/.art. t. ex Arist. Itb 1. de Anima. text.ir . imperiecti in hoc genere imaraterialitatis,& spiritualitatis deb i esse
rat o impersectionis in facultate eognoscendia Ratio igitur, quae nunc in Angelis causa est, ne possint naturaliter videte Deum , desectus ethaliquis in genere immaterialitatis, qualis in illis assignari non potest praeter desectum illum sim-pi scitatis, quo sunt capaces alicuius realis com-νositionis.
Id praeterea constat inductione; nam ratione umaioris immaterialitatis omnes substantiae sunt plus, aut minus cognoscibiles ; quae enim subinitantiae sunt omnino materiales , Llum possunt percipere obiecta matrerialia, hoc est, sentibilia rhumana autem substantia, quae ex parte formae est immaterialis percipere quidem potest res spirituales, non quidem in seiplis, sed perspecies rerum materialium, &quasi velatas tegumento rerum sensibilium, & materialium: sicut etiam humana ipsa substantia sol mam immat rialem habet, in materia corporea. Angeli vero, qui sunt omnino immateriales , & incorporei, possunt percipere res spirituales modo omnino incorporeo, hoc est, independenter a rebus materialibus servibilibus , non tamen possunt Deum videre in te ipso, quod non potest aliun de oriri, nisi, quia huic obiecto sunt simplicitate, de immaterialitate inferiores, non minusquam sit bitantia humana ipsis immaterialitate est in serior. Quod autem nulla subitaritia creari postit, sine hac impersectione, est omnino manifestum, quia cum nulla po, sit produci essentiat uer infinita, nulla etiam produc i potest , quae realiter identificetur eum omni persectione, quam .habere possit. Ut enim aliqua substalitia cum operatione intelligendi realiter identificetur , necessaria est actualis infinitas, ut dicam
tio cognoscit sui spiritualis ad omne ens debet extendi: nulla igitur produci potest substantia sine illa imperfectione compositionis, quae e iam in Angelis ipsis est causa, ne saeuItas videndi Uzum sit ipsis connaturalis. Ex hae vero ratione est manifestum lumen iagloriae, facultas cum sit videndi Deum, nulli subitantiae creatae edeposse connaturale. Idem autem est iudicium de qualibet sipecie, per quam Deus intuit tu Elepraesentaretur. Licet enim haec esset possbilis, non posset tamen alicui lubstantiae este connaturalis ; estet enim principium videndi Deum, quod non potest subitamiae 4 re Naeesse connaturale. Ob eam1em rationem etiam
nulli creatae substantiae esse potest com)atulat L; quod Deus ei coniungarur, ut principium , uita nis intuitiuae , cuius influxus nulli malas stib- stantiae potest esse connaturalis. Atque hi,c ni do vim habere potest ratio, quam tradunt X 1-tus in d. s. q. t r. & Durandus quaest. r. dura dicunt, Dei visionem nulli creatae substantiae esse connaturalem, quia nulli creatae substantiae it naturale habere Deum praesentem in ratione obiecti intelligibilis, hoc est, potentis mouere potentiam ad intelligendum ; oportu diei tamen huius rationem reddere. Ea ratio est , quam
D. Thomas tradit, quia nulli creata substantiae
142쪽
est e naturalis facultas, aut principium viden di aliquod obiectum, quod in modo essendi spiritualitatis , & immaterialitatis sit essentia litet persectius, quia ex ratione immaterialitatis subsantialis, ae proinde pro ratione eiusdem im- materialitatis oritur ratio cognoscit tui, & potestas uidendi, aut intelligendi. Haec vero ratio
propterea mihi magis probatur , quod illa una
dissoluantur omnia, quae contra obiiciuntur.
C A p v T IV. Restonso ad Argumenta. ,, Α D primum ergo argumentum, conceden
T, dum est totum antecedensi neganda vero est consequentiar licet enim lumen gloriae accident sit quoddam limitatae perfectionis, est tamen principium videndi Deum, cuius immate eialitati , di simplicitati nulla creata substantia potest aeq iari r dum autem aliquod accidens principium est intelligendi aliquod obiectum radiudicandum an illud esse possit con naturale alleui substantiae, non est tespiciendum ad mai rem , vel minorem illius persectionem , sed ad immaterialitatem obiecti & substantiae, de qua
iudicium fertur, an tale accidens possit esse illi connaturale. Vt enim diximus nulli sit, stantii est con naturalis iacultas cognoscendi obiectum immaterialius, & spiritualius, quam sit ipsa substantia. Ob quam rationem, licet substantia intellectualis, pro ratione maioris persectionis ensentialis, postulet accidentia periectiora r nulla tamen substantia creata, quantumuis crelcat in
persectione, potest naturaliter postulate lumen gloriae , aut aliam saeuitatem videndi Deum, quae necessario est essentialiter immaterialior, &spiritualior , quam quaelibet substantia creata. In genere ergo intellectionis creaturarum, aut intellectionis Dei per creaturas, substantia intellectualis, pro ratione maioris persectionis intellectualis, postulat accidentia persectiora, postulare tamen non potest illud accidens, quod principium est videndi Deum in seipso. 4 Ad secundum neganda est maior propositio Ad probationem aut es dicendum est , etiam sivit tus intelligendi naturalis substantiae possit crescere in infinitum , non tamen posse superare virtutem intelligendi, quae ex lumine gloriae &substantia intellectuali componitur. Haec enim virtus essentialiter est in genere superiori, quia refertur ad Deum in se ipso, ad quem reserti non potest facultas intelligendi naturalis substantiae creatae propter rationem traditam. Vt
enim viso obiecti creati, qui potest in insnitum crescere, non potest persectior esse, quam Dei visio: ita facultas naturalis intelligendi, quando
quidem esse debet circa obiecta creata, non
potest persectione aequati virtuti luminis gloriae.
Triptiae oli/ιtio dissoluisti . Ed contra potest obiici rationi Actr ipsum is
lumen gloriae, quod partes habet intensionis, compositum est quoddam, ac proinde in modosmplicitatis Deo est in serius: lumini autem gloriae connaturalis est Dei viso ergo salsum est quod diximus , rei habenti modum impersectiorem smphcitatis esse non connaturalem inistellectionem tibi ecti simplicioris , nec facultatem illud inteli gendi posse conuenire a natura.
Hi ne autem insertur, non obstante maiore compositione substantiae creatae, sacultatem videndi Deu in esse posse alicui subnantiae creatae connaturalem. Respondetur distinguendo minorem, hoc est, lumini gloriae visionem Dei esse conna-
turalem tanquam principio efficienti r non tamen tanquam Iubiccto cognoscenti. Lumen eis
nim gloria non videt Deum ; nam ut diximus supra, intelligere, & videte non est solum ess cere visionem, sed etiam illam recipere: licet autem lumen gloriae visionem efficiat, eam tamen in se non recipit, ac proinde nec videt, neque intelligit per actionem , cuius est principium. Illa autem proportici substantiae cognoscentis cum obiecto in spiritualitate, ac immateria litate non requiritur inter causam efficientem,& essectum, saepe enim unus effectus procedit a principio eis cienti constituto ex multis agentibus proportio ergo debet esse inter principium cogis noscens, S Obiectum cognitum: nullum enim principium cognostens potest nativa vit tute viis dete obiectum immaterialius, aut simplicius. Sed contra inquiet aliquis, compositum illud, quod conflatur ex substantia intellectuali,& lumine gloriae, est subiectum inteli igens a illi autem composito est eonnaturalis vitior ergo visci alicuitis obiecti simplicioris esse potest cannaturalis, etiam tanquam principio intelligenti, rei magis compositae, ac proinde minus immateriali. Respondeo negando maiorem a licet enim principium totale esseiens visonem si eompo
situm illud constitutum per lumen gloriae; principium tamen videns, quod per se sor maliter dicatur videre , sola est substantia intellectualis, quae praedita est intellectu; visio enim non rectis pitur in lumine, ne quidem scut in subiecto in- adaequat , unde nec inadaequale quidem lumen dici potest videte, aut intelligere. Huc autem pertinet, quod Sotus docet dist. 9 quaest a. artici A. circa snem: lumen gloriae dici disposti nem subitantiae intellectualis ad intelligendum,
non quod si dispositio ad recipiendam vis nem, sed quod sit disposti opotentii ad illam enficiendam. Qua ratione intelligendum cst quod
S. Thomas docet art. s. naturam creatam per lumen gloriae disponi ad recipiendam diuinam ensentia in in ratione sormae intelligibilis, quod nihil aliud significat, quam intellectum creatum
per lumen idem disponi ad visionem esse ten
143쪽
dam, eo operando cum d iuina essentia mouente in latione obiecti intelligibilis.Cum enim diuina essentia in ratione sormae intelligibilis solum influat mouendo in ratione obiecti potentiam,
intellectum illi miri tanquam imae intelligibili , aut disponi ad hanc unionem nihil est aliud , quam disponi ad essiciendam visionem
eum diuina essentia concurrente ex parte obiecti, hoe est in ratione obiecti mouentis potentiam instar speciei impressae. ν Secundo obiicitur, .Angelus inferior naturaliter intelligit, do videt superiorem, atque idem Angelus in immaterialitate, de spiritualitate eit in serior, tum , quia minus perlectuselt, tum etiam, quia non potest per unam speciem, neque per unam intellectionem intelligere illa obiecta,quae ab Angelo superiore per unam speciem,& per unam intelleAionem intelligi possunt: ergo desectus ille simplicitatis , qui positus eliin compolitione ex natura, & operatione, nihil impedit, quominus facultas, intelligendi rem simpliciorem connaturalis ine possit rei minus simplici. Respondetur negando minorem. A gelus enim inferior in ratIone simplicitatis inferior non est ; nulla enim eompositio esse potest in inferiori Angelo , quae in superiori esse non possit. Licet enim superior Angelus vim habeat intelligendi per unum actum obiecta, quae ab inferiori non possunt per unum actum intelligi , integrum tamen illi est inadaequare uti virtute sua, ac per plures actus percipere illa, quae ab Angelo inferiori perplures actus percipi debent. Quapropter in ratione mimaterialitatis, di simplicitatis nulla inter sit bitantias a materia separatas est inaequalitas. 18 Tertio obiicies. Quod libet accidens habet aliquod subiectum, cui sit naturale: omne enim accidens essentialiter ordinatur ad perficiendam iubstantiam: quare nullum videtur possibile accidens, quod non possit alicui subesse connaturaler lumen autem gloriae quoddam est accidens. Praeterea, omnis actus vitalis esse potest connaturalis alicui principio vitali: nam ex natura sua, di essentialiter ab illo dependet: visio autem Dei actus quidam est vitalis: ergo lumen gloriae, dc Dei visio alicui substantiae viventi possunt esse
Respondeo negando maiorem. Ad probationem autem dicendum est, ex hoc, quod acci- . dens essentialiter ordinetur ad perficiendam substantiam, solum emel, omne accidens habe re subiectum, quod ipsi accidenti sit connaturale , congruens naturae At intellectioni eiusdem accidentis; non tamen contra, nec enim ex inclinatione aecidentis ad subiectuin, sed ex inclinatione abiecti ad accidens colligendum est , an accidens alicui subiecta si connaturale. Eadem ratione ex dependentia essentiali actus vitalis a principio vivente solum emeitur, hoc principium esse satis comaturale actur vitali; non tamen e mei tui omnem actum italem es e connaturalem principio viventi quo citur: laitur lumen gloriae, viso traici habitus inlu-
s, & similia Iuxta propriam inelinationem sunt
in substantia creata intellectuali. Nullum enim melius subiectum habere possunt , neque congluentius conseruatione ipsorum nullum tamen ex his accidens est con naturale subiecto, in quo est , q aandoquidem est supra illius inclinata nem , cum tamen subiectum non sit supra inclinationem talis accidentis
stantia supernaturalis : ergo pmiabilis est substantia,cui gratia, lumen gloriae, visio Dei,&s milia accidentia, quae dicuntur supernatural ia,
ex natura conueniant, ac proinde connatura ita
sint. Antecedens probatur primo , quia supcr- naturalitas inueniri potest in genere inscriori, hoc est qualitat is, in quo genete gratia, es si mengloriae continentur e ergo etiam repuriri potest in genere pet femori stibilanti x peries ubi illentis. Nulla enim videtur esse ratio, cur supernatu talitas coniungi possit cum genere qualitatis, non autem cum genere subitantiae cicatae. Pro batur secundo idem antecedens ; quia produci potest modus substantialis iupet naturalis, quali, eli unici hypostatica creatae substantii cum persona diuina: ergo etiam potest prodi, ei subiaitantia aliqua subsistens supernaturalis. Tertio, supernaturalitas non repugnat s bitantiae creatae ratione uniuersalis ellentiae substintile, quandoquidem repetitur in Deo, qui vere est sinuantia supernaturalis, neque illi repugnat ratione .enistis creati; quandoquidem in lumine cisato su per naturalis inuenitur : ergo integra essentiae subitantiae creati supernaturalitas non repugnatrpotest igitur produci substantia ci eata luperna
Respondeo negan)o primum illud anteis ardens: nam nomine naturae, prout distinguitur ah Authore naturae , nihil aliud intelligitur , quam substantia creata totalis, aut pati talis; per naturam enim intelligendum est radicale pi in cipium motus ti quietis, qualis est ouanis cicata substantia i tantum igitur abest stitis antia creata a supernaturalitate, ut potius substantia creata sit ipsistima na: ura. Appellatur quidem diuina substantia supernaturalis , s ctit etiam eius intellectus, ut loquit ut S Thomas 3 p.q 76.art. 7.
in corpore. tamen substantia creata supernatu
talis dici non potest. Hoc autem explicari potest a similii nam licet supremus Angelus persectione sit superior omnibus substantiis cieatis, ac proinde h ibeat quaedam naturalia accidentia supra alias subitantias; non est tamen supernatu- talis, sed potius comprehenditur nomine creatae naturae: idem ergo iudicium este ditiet de qualia het alia substantia persectiori .
inod enim dici posset, per substantiam creari iatam supernaturalem intelligi poste substantiam, cui lumen gloriae, di simitia accidentia sitit con-
144쪽
naturalia, inuoluit petitionem principiis nam de hac ipsa re disputamus, an sit possibilis talis substantia r & nos iam reddidimus rationem, ob q iam huiusmodi substantia possibilis non sit: quin potius haec est ratio, ob quam lumen gloriae, Dei visio, gratia,& similia accidentia dicantur lupernaturalia secundum essentiam , &substantiam, quoniam sunt supra inclinationem,& exigentiam omnis creatae substantiae, ac proinde omnis naturae. iniae enim accidentia sunt suis pra exigentiam aliquarum solum substantiarum, non autem supra exigentiam omnis creatae substantiae, non dicuntur supernaturalia, ut patet in accidentibus, quae cum sint supra naturam huis manam, connaturalia sunt Angelis omnibus, aut aliquibus, ac proinde absolute dicuntur natura. lia, hoc est contineri intra ordinem naturae, quia sunt tecundum exigentiam alicuius subitantiae
2, Hine vero respondendum est ad primam probationem antecedentis, negando paritatem rationis ; nam genus qualitatis essentialiter est aliquid superueniens, atque adiacens lubitantiae, ac proinde esse potest supra inclinationem & exi gentiam substantiae creatae. At vero siubstantia creata non potest esse aliquod superueniens substantiae, sed potius ipsa inter substantias creatas debet numerari, ac proinde esse debet natura per te subliliens, potius quam res lupernaturatis: nec enim illa esse potest principium totius naturae, quod intelligitur per lubitantiam superis
naturalem, ac proinde lolum attribuitur Deo. Ex his etiam rei pondetur ad secundam probationem , negando paritatem rationis ι nam mo-
dui subitantialis non est aliquid complete sub mens in se, sed potius adiacet substantiae, & esse
potest vinculum substantiae creatae cum diuina, quae dicitur supernaturalis, ac proinde esse potest supra exigentiam substantiae creatae, & eL 1entialiter lupernaturalis, ficut diximus de qua . litate : ipsa enim substantia creata complete in se subsistens, cum don sit res alteri superueniens,
non potest alii adiungi supra exigentiam eius ,
quare nec esse supernaturalis.
24 Ad tertiam probationem respondetur , supernaturalitatem non repugnare substantiae creatae propter solam rationem substantiae, nec propter solam rationem entis creati prout abstrahit 1 substantia, & accidenti, sed propter rationem, ac modum entis creati subsistentis: nam hoc est constitutivum naturae, ut dii linguitur ab Auctore naturae, unde sormaliter repugnat cum supernaturalitate, per hanc enim substantia creata extraheretur a propria ratione, hoc
est, a modo illo per se subfistendi creato, per quem constituitur genus su
Vtrum videntium Dei essentiam inus alia perfecti s vadeat e Explicatio Articuli.
D Espondet S. Doctor affirmando, cuius reis In sponsio est certa ex Fide , ex verbis illis
S. Pauli i. ad Corinth. 13. Ilia ria raras Solia , alia
claritas Lana, alia riami assetarum i sella enim asella deeri in claritate : β ct resurremo moris tuorum. Cuius loci lite talis sensus est, suturam inaequat itatem beatitudinis post resurrectionem. Itaque in Concilio Florentino definitum est, animas Beatorum intueri clare Deum Trinum, &Vnum sicuti est i alium autem alio persectius pro meritorum diuersitate. In Concilio etiam Tridentino sess. 6. can. 3Σ. definitum est, iustos per bona opera mereri augmentum gloriae, quod gloriae augmentum in augmento visonis Dei positum est. Fusor autem probatio huius veritatis pertinet ad Tractatum de Beatitudine I. a. quaest. 3. de qua plura dicit Vasqueet hoc loco d. q7. Quod vero attinet ag rem praesentem, ad in- atelligendam inaequalitatem visionis Dei, notandum est primo, huiusmodi inaequalitatem non esse in essentia visionis , quasi actus videndi Deum in Angelis , & hominibus essentialiter disset anta potius enim huiusmodi visones sunt
eiusdem speciei infimae , ut recte Durand. in aed. 4. q. I. SOtus in A.q 3 art. a. Rato autem est,
quia sol male obiectum supernaturale in acti hus videndi Deum, tam in Angelis, quam in hominibus, est Deus ipse sicuti est, ac proinde sub ea
dem ratione formali r in obiecto igitur tam tu men gloriae, quam Dei viso habent eandem naturam. Nec refert, quod Angelorum intellectus
inter se , di ab intellectu humano essentialiter differant; non enim sunt principia visonis sor- maliter loquendo per gradum illum, quo inter se essentialiter disserunt, ex diuerso modo intelligendi res creatas; sed per naturam illam, in qua conueniunt, quae est satis, ut visio Dei possiesὰ intellectio υ italis. Quod enim si intuitiua Dei sicuti est, radicaliter prouenit a lumine gloriae, di concursu Dei ex parte obiecti, quae eiusdem rationis sunt in Angelis,& hominibus.
Secundo notandum est, inaequalitatem viso - , nis Dei, quae est in Beatis, non esse ex parte Obiecti increatir omnes eni in Beati vident idem omnino obiectum, Neasdem illius petiectiones, ut dicemus ad articulum octauum : nec verra
praedicta inaequalitas eli solum ex parte obiecti creati, eo quod quidam Beati plutes videant
creaturas in Deo, quam alii; nam Beati non lunt tales, ex eo quod videant creaturas, sed quia videant Deum. Inaequalitas ergo visonis, quae esta debet in ratione beatitudinis, non consistit solum in maiori, aut minori cognitione creatur
tum in Deo, sed in modo coPolcendi ipsum
145쪽
Deum. Posta igitur est inaequalitas in sola in istensione, per quam diuinae perfectiones intensiusti melius ab uno, quam ab alio videantur. Haec veto intensio in Dei visione explicanda est per augmentum initi secum illius, sicuti explicat ut augmentum intensionis aliarum qualitatum. Vt igitur aliarum qualitatum ma tot intensio posita est in maiori multitudine illarum partium gradualium, ex quibus constituitutinis tensio: ita etiam inaequalitas visionis beatis citea idem obiectum increatum posita est in maiori , aut minori multitudine partium gradualium eiusdem visonis circa idem obiectum increatum , ut recte explicat P. Cabriel Vasqueet in sine huius atticuli. D spvTATIO XXII.
An visio Dei esse possit persectior ex maiori perfectione intellectus e
, Alde controuersum est, An maior perse-V ctio visionis in uno sublecto, quam in alio oriri po sit ex maiori perfectione naturali in- lici lectus , ita ut licet lumen gloriae aequale sit lin duobus intellectibus, visio tamen maior efficiat ut ab eo lumine,quod inhaeret in intellectu perfectiore, v. g. supremi Angeli. Affirmant plures , S graues Doctores , Dur. in 3. disi. q.
quaest. I. Scotus in . dist. 3 o. quaest. 1. Ricar dis . in .art. 3. Henr. quod lib. ia. quaest. 5. Setid hominis Caietanus 3. par quaestion. art. 4.circa respons ad secundum uuia visus , inquit,
acutιον melius videt , quam usus minia ac tirus.
Praeterea etiam Robertus Olciat quaest. 8. art. i. ad 4. Ludovicus Molina in hoe atticulo disp. r. q tot in Doctorum aliqui idem , congruenterpliciti sententiae, contingere aiunt in voluntate, hoc eli propter inaequalitatem naturalis persectionis accidere, ut actus supernaturalis producatur pet sectior, tametsi principium infusae gratiae sit omnino aequale. Ita Scotus in s. dili. s.
quaest. 3.&alij nonnulli. di Probatur hre sententia; quia saepe accidit, Mi cum dodicaui, simul esse iunt eundem εὐ-ctum, is pCrsectior producatur propter ma lorem perfectionem unius; qua ratione eadem videndisa cultas persectiorem circa idem obiectum efficit visionem, si adiuuetur persectiori obiecti specie Quicunque etiam artifex persectiorem
esscit effectum, cum rimet melioribus instruia mentis: lumen autem gloriae non est ita causa
totalis visionis Dei, ut sit etiam causa sufficiens ad illam esse tendam sine activitate intellectus: ergo si intellectus persectior sit, ac proinde maiorem habeat activitatem, lumen gloriae aequa te efficere poterit intensiorem visionem, ratione scilicet maioris activitatis, & persectionis naturalis intellectus,cum quo operatur.
Secundo, habitus luminis s dei persectiorem scognitionem, & assentum Yerum fidei esscit cae-eteri, patibus cum m tellectu perfectiori, quiquel magis instructus sit retum naturalium scientia. Hoc autem argumento est, principia supernaturalis gratiae persectiores erecere actus pro ratione maioris persectionis naturalis potentiae, cum qua operantur. Similiter etiam habitus charitatis, & aliarum virtutum insutarum, noni semper operantat actus aeque intensos,non quidem quod huiusmodi habitus ex se non incli-l nent ad operandum quantum possunt: sed quial voluntas, quae libere illis vitrer, pro sua libertatet plus, aut minus insuit eum illisi ergo similiteri accidere potest, ut lumen gloriae aequale propter inaequalitatem influxus virtutis intellectivae es ficiat inaequalem visionem. C A p v T II.
Secunda, en vera sententia negat, Ontraria sententia est sine dubio S. Th
mae , & omnino vera, non posse accidere ex inaequalitate in persectione naturali intellectus, ut Numine gloriae aequali, inaequales enficiantur in intensione actus videndi Deum. Nam in responsione ad tertium , Dιuestia videndι Deum, non oritur, inquit S. Doctor, ex parte obiecta, neque per disserentessimilitudines odi θι, s. orittir per diuersam facultatem intellectia,
non quidem naturalem sed gloriosum. Nec opposit una ali 3. part quaest. Io. art. . ad a. dum dicit
perfectionem visionis Dei magis esse attendendam expersectione luminis, quam expersectione intellectus , sensus est enim, potius esse attendendum ex perfectione luminis, ut ait in hoc articulo illud enim adverbium Magis. non semper comparationem ligniscat, sed interdum pro par ticula potivi usurpatur , cum in diuinis litetis,
tum inscripti, ecclesiasticis. Eandem lententiam defendit Dominicus Solus in η. dist. 9 quaest. . artie. i. Bannes in hunc atticulum , Vasqueet
Probant autem aliqui primo, quia ex oppo- 3sta sententia sequeretur , esse posse inaequalem Dei vitionem sine inaequalitate merit rum, nempe ex inaequalitate intellectus. Si enim duo, videlicet homo, & Angelus , meritis snt aequales, aequale lumen gloriae recipient : quapropter Angelus , cuius intellectus esentialiter est persectior, visionem etiam csscet et persectiorem sne meritorum inaequa litate.
146쪽
g Seὸ quamuis liri ratio speciem quandam ha- ne ad visonem solum requiritur, ut viso sitialheat prohibilitatis, re tamen ipsa non est fir- tellectio vitalis, qualis esse non potest nisi a ma, nee tam certa, ut in re praesenti postulatur. ctiuitate potentiae cognoscit tuae, di vitalis, ad Responderi enim posset , cum finis , propter hanc vero rationem non solum idoneus est qui- quem datur lumen gloriae, sit Dei viso , quae libet intellectus etiam minus perfectus , sed ex ptoportionata sutura est meritis, illi, qui habita necessitate etiam eum lumine, & obiecto influit ratione persectioris intellectus, non indigeret ad actum: ergo ex inaequalitate naturali intelle tanto lumine ad visionem meritis proportiona- ctus non potest accidere , ut eum lumen striatam, non dari tantum lumen, quantum alteri, quale insta latitudinem intensionis illius, aliqua ac proinde omnes illos, qui meritis sint pares, in visione oriatur diaequalitas. Posita enim ta aequalem semper habere visionem. Itaque non tione intellectionis vitalis , ad quam intelle necessario sequitur illud absurdum. Quod au-actus requiritur, & est idoneus, quod viso sttem obiicitur , lumen i plum gloriae cum dona- intensior, & circa Deum sicuti eli , sussetis tur propter merita, & pro ratione meritorum ter resertur in lumen , &concursum ex parte dati aequale omnibus illis, quorum merita sunt obiecti, & in eorum intensionem nullo ergo aequalia, facile dissolui pollet dicendo, dari modo potest accidere inaequalitas in visione, quidem lumen gloriae pro ratione meritorum, etiam si in intellectu aliqua sit naturalis inaequa- non quidem inlotiate sumptorum a sed relateilitas. prout reseruntur ad visionem, hoe est, tantum In qua ratione accurate notandum est, oppo- , lumen euilibet dari , quantum illi opus est a distam sententiam respective posse defendi, pilis totam illam visionem, quae meritis illius debe-imo quidem ex inaequalitate Nexcessi intellectuitur. Cum enim lumen ipsum gloriae non si vi-iposse in visione accidere aliquem excessum supra timatum praemium, sed medium quoddam ad activitatem luminis. Qua ratione ea sententia efficiendam visonem, quae est praemium, pro-icensenda esset plusquam improbabilis ; ex ea e-culdubio datur habita ratione visonis , ad nim sequeretur, idem esse dicendum in aliis ope quam datur, & quae debetur meritis. Qua pro-iribus supernaturalibus; inde autem aperte sopter minus daretur illi, qui cum haberet meritatqueretur, aliquam partem esse in beatitudine, aequalia ad aequalem visonem, maiori lumine aut Opere pietatis, quae non sit ex gratia,&meti non indigeret. tis Christi quod affirmare non licet. Nee vero credi potes Doctores illo , qui assimantDei vi-C A p v T ' III. sionem , & opera pia esse supernaturalia secundum quamlibet rationem sormalem ipsorum, Ratio es ax pro verastensentia. eo sensu asseruisse in visione posse esse inaequalem ex maiori naturali persectione intellectus,
' Λ igitur ratione probatur concluso; quia quod aliquis illius gradus supta activitatem lu-
Lex inaequalitate persectionis naturalis non minis producatur. In hoc enim tam aperta inpotest esset visio Dei ultra activitatem luminis, uoluitur contradictio, ut ignotari nisi ab aliquo nec praeterea infra illius activitatem nulla igi- stupido non possit. tur ratione potest accidere , ut Dei viso non si l Alia igitur ratione posset sententia illa de- , o lumini aequalis in intensione , ae proinde nee inisendi, insta intensionem luminis supernaturalisi visone possit esse inaequalitas ratione maiorisiposse accidere inaequalitatem invisionibus exin persectionis intellectus. Prior pars anteceden- l aequalitate intellectus; non quod maior potentiaetis videtur manifesta a nam qualibet particu spersectio esse possit sufficiens causa alicuius exta visoni, Dei est inessentia supernaturalis, ae t cessus ; sed quia minor illius persectio impedi-
proinde esse non potest nisi a principio efficien- l mento esse posset, quominus actus producereturti supernaturali, quod in re praesenti est lumen i aequalis activitati luminis. Q13a ratione ex inae- gloriae, ergo contradictionem inuoluit, viso- l qualitate specierum eiusdem obiecti in visonenem Dei in intensione esset persectiorem ultra accidit inaequalitas, non quod maior persectio activitatem luminis gloriae a quantumuis enim speciei esse possit causa alicuius partis visionis crescat perfectio naturalis intellectus , non est supra activitatem potentiae; sed quia imperse- principium sufficiens, aut idoneum alicuius pae ictio speciei alterius esse potest causa, ne produlis visionis Dei. Quapropter si loquamur deicatur actus tam perfectus, quam oriri posset ex persectione visionis, & intensonis vitta activi-iactivitate potentiae, quod, proprie loquendo, talem, de intensonem luminis gloriae, omnino non est actum esse posse persectiorem, ratione est manifestum supra huiusmodi intensonem ,lpersectioris Instrumenti, sed esse interdum im visionem Dei non posse esse persectiorem ratio-ipersectiorem , quam possit a potentia producine maioris persectionis naturalis potentiae intel-ipropter imperfectionem instrumenti. Ex qua lectiva. sententia non sequuntur absurda illa, quaesies Quod vero infra latitudinem intensionis, querentur ex priori explicatione : solum eis ad quam lumen gloria ex parte sua est idoneum, i nim sequitur priuationem maioris intensionis non possit contingere , ut viso efficiatur pet- l in actu supernaturali posse oriri ex imperse- sectior a luminem intellectu magis persecto, i ctione potentiae. Sed neque hoc affirmandum est probatur, quia potentia intellectiva cum lumi- in re praesenti ; quia cum intellectus ex neces
147쪽
state influat cum lumine gloriae, & cum quali-het illius parte, impedimento esse non potest,
quominus lumen actum producat sibi aequalem, ac proinde tantum quantum potest: non ergo potest in visione inaequalitas accidere ex inaequa. litate naturali intellectus. C A v v T IV.
, A D ptimum argumentum respondetur, ne- R. gando paritatem rationis; nam species obiecti, eo quod sit inrqualis, hoe est, minus peris secta in intensione impedimento esse potest, lquominus potentia efficiat actumam intensum, quam ex parte sua pollet efiicere: ad intensionem enim actus videndi, intensio proportionata requiritur in specie: at minor persectio in intelleiactu impedire non potest, quominus lumen producat vitionem luminis intensioni aequalem. Disdem ratione relpondendum est ad posteriorem partem, inaequalitatem instrumenti rationem . este inaequalitatis in operibus altisciosis ; nam licet persectio instrumenti non sit sussciens ratatio maioris persectionis operis supta facultatem arti ε; minor tamen perfectio instrumenti impedimento esse potest, quominus artifex assequatur cffectum proportionatum sua facultati: in te Pectus autem non potest esse causa, ne lumen operetur totum, quod potest. xx Ad secundum recte respondit Gabr. Vasqueet in assensu fidei duo esse, hoc est, apprehensionem terminorum, de quibus seri ut iudicium, S ipsam sol malem rationem assensus, & iudicii, atque in hoc esse supernaturalem actum fidei t non autem in apprehensionibus terminorum , quae solum materialiter concurrunt ad tu dicium fidei; ex maiori autem persectione in tellectiis, quamuis oriri posset maior persectio in dictis applehensionibus, in ipsa tamen ratione sot mali iudicii fidei persectionem semper
esse pro potiionatam principio supernatura
IL Quo fit, homines pios, di simplices maiori saepius perscctione operari per astensum supernaturalem , quam homines ingeniosos , ac
3 Ad posteriorem partem neganda est paritas
rationis: nam habitus supernaturales, & alia principia gratiae non mouent ex nccessitate voluntatem in hac vita, quare voluntas magis, diminus perfecta per principia supcrinaturalia operatur: nunquam quidem supra illorum intensionem, saepissime tamen infra illorum intensio nem inaqualiter ; at intellectus ex necessitate insuit cum lumine gloria ad visionem tantum,
quantum potest, vicum D. Thoma diximus i 1.q r. . Quapropter semper emcit visionem aequalem lumini siue pei sectior,
ARTICVLVS VII. Utrum videntes Deum per essentiam, ipsium
Conclusio est negativa. Dis P v TATIO XXIII.
Vtrum videntes Deum, ipsum comprehendant. Comprehensionu acceptio multi ex. Cap. . Prima essecunda sintentia refertur. Cap. 2.
GMens Aut horis duplici emelusione explica
Resondetur ad D. Thomam, o ad opposita
Comprehensionis acceptio multiplex.
M spondet S. Doctor in hoc art. 7. negan- ido, cuius. responsio est omnino certa , ut ego quidem arbitror etiam ex fide, Ierem. 32. ubi Deus dicitur, Magnus consitio. ct incompre Mnflatu cogitatu. & Iob it. idem significant ii
Ia verba : Forsitan vestigia eius comprehendes. γ lue ad perfectum omnipotentem reperies t Ad quae verba S. Cregorius aperte ait, Deum neque a Beatis quidem esse comprehentibilem. Consentiunt Patres, quorum plures refert Fran. Suarcet par. quaest. o. art. q. Itaque in Con cilio Lateranensi, quod resertur in capite Irmiter. de summa Trinitate,& fide Catholica, diciatur este firmiter credendum unum esseDeum in-
finitum, immutabilem, & incomprelientibilem. Ex Doctoribus autem scholasticis Dominicus Solus in d. s. q s. ar. I. & alij I homillae
in hune articulum , hanc veritatem dicunt esse ex fide certam , quorum censuram sequitur Franci lcus SuareZ loco citato Ad explicandum autem, in quo sit posita ve- aritas huius dogmatis, notandum est, comprehensionem nonnunquam accipi pro sola conse cutione, & quasi possestione rei, quam habere a liquis prius optaueriti qua ratione aliqui Patres significant, Deum per visionem a Beatis comprehendi , hoc est, habeti ac teneri tanquam ultimum finem. S. Ioannes Dam. lib. q. cap. 37. S. Chrylost. Homil. io. in a. Epist. ad Corinth. ubi Cogita. inquit, quantam laeti Dam nobu allat
rasit manifesta ipse comprehensio, hoc est, consi cutio,ac fruitio Dei. Quod enim Deus alio sensast comprehensibilis etiam Beatis, idem Chrysostomus ex instituto demonstrat contraΑnornios
Homil. quinta de incomprehensibili Dei natura.
148쪽
Lodem sensu interdum Patres cum limitatione aiunt, Deum esse incomprehentibilem in hac vita, hoc est inuisibilem, ut Nati anZ. orat. 26 & ut etiam notat S I homas in hoc articulo in responsione ad prii num. Secundo modo comprehensio accipitur pro illa rei cognitione, quae rei adaequatur, & qua
res totaliter cognoscitur, quatenus ex te est cognoscibilis, ut ait S. Hom. in hoc articulo, de in Da in I έ. ar. 3 Hanc autem intellectualem comprehensionem S. August. Epist. i th. cap 3. definit, elle cognitionem, qua obiectum ita persecte cognostitur, ut nihil illius lateat cognolcentem. In qua desinitione explicanda, dc in explicando qua ratione Deus sit incomprehensibilis, grauis est disticultas, & magna Doctoiuin disceptatio Dubitandi ratio est, nam i Ieati Omnes vident Deum sicut est, ac proinde omnia, quae formaliter sunt in Deo: nihil ergo Dei latet Beatos ipsium videntes. Inde autem effici vi, detur, Deum non solum posse, sed etiam reiis pla a Beatis omnibus qomprehendi intellectua. li comprehensione. C A v v T II.
Prima essecunda opinio refertur. 1 R D explicandam incomprehensionem Dei,
k3c rationem sermalem comprehensionis prima sententia cli, comprehensionem esse de bere cognitionem persectissimam, S: intensissima in ramnium, quibus res possit cognosci ; ac proinde nullam creatam cosnitionem, quaecunque illa iit, esse Dei comprchensionem: quando-q iidem diuina ipsa cognitio, qua Deus uti cognoscibilis, multo peruetior est, quam quaelibet creata cognitio , quae esse non potest infiniista per essentiam, qualis est diuina cognitio, qua Deus cognoscibilis est. Ita Chamus in q.ls.&Gabr. in a.d ist. νε quaest. .ar. 3.dist. 2. qui con gruenter etiam amrmant , nullam creaturam
persecte comprehendi ab ulla creatura , quantumuis persectissima; qualibet enim data cognitione creaturae, dari potest alia persectior, de re ipsa datur cognitio diuina persectior ; ae
proinde nulla creatura per creatam cogniti nem tantum cognoscitur, quantum est cognoscibilis; quare neque comprehenditur.
ε Haec sententia merito 1 reliquis Doctoribus refellitur ; quia quod res aliqua comprehendat e cognitione, pendere non potest ex persectione maiore, aut minori aliarum rerum in intelligendo; sed pendere debet ex ipsa rei entitate, d. intelligente, quae ut finita est in rebus creatis, ita cognitione finita potest comprehendi, nulla enim res ex se est magis intelligibilis,
quam ex se habeat rationem veri,& entis. Haec vero ratio finita est in qualibet creatura , ac
Iroinde, Si intelligibilitas illius finita est: eui
ibet autem intelligenti finito adaequari potest finita cognitio r ergo esse potest comprehensio
salta, etiam si esse postit alia ae aior cognitio c-
l iusdem rei ex maiori stilicet persectione intel
l l igentis, non autem ex maiori ratione veritatis , de intelligibilitatis , quae obiecto conueniat. Confirmatur, quia in corporali comprehensione, ex qua ducta est vox comprehensionis intes-lig bilis, ex eo quod aliqua res parua comprehendi possit localiter per locum aliquem maiorem, non tollitur quin eadem res comprehendi 'dicatur in loco minori, modo tota illo loco minori circumscribatur . ex eo igitur, quod res a
liqua ob maiorem intelligentis persectionem possit perfectiori cognitione intelligi, non tollitur , quominus comprehen3i etiam dicatur petcognitionem minorem , perquam tota ipsa res cognoscatur cognitione adaequata ipsius intelliugibilitatis. Secunda sententia est omnino contraria, cre- nitionem comprehensum tantum esse dicen. Zdam omnium illorum, quae in re intellecta formaliter, aut eminenter continentur, nihil autemelle curandum, qua persectione ex parte cogntistionis res intelligatur , modo illa cognostitur tantum, quantum est cognoic ibilis ex parte obiecti, hoc cit secundum omnem rationem verita tis, quae formaliter aut virtute tanquam in causa in obiecto reperiatur i Deum autem proprie 1 Beatis non comprehendi; nam licet ab illis videantur omnia, quae formaliter sunt in Deo, non tamen videntur omnia, nec videri postunt, quae
virtute, S: eminenter in illo continentur.
Probari autem potest haec sententia ex S. Thois .ma art. sequenti, ubi probat, Beatos non videre omnia, quae sunt virtute in Deo. Si enim aliquis cognosceret omnia , quae Deus potest facere, comprehenderet diuinam virtutem ; ac protu- de illius ellentiam. Qua etiam ratione 3 p. si Io.art dcari. r. probat, animam Christi non videre ita Deo omnia obiecta possibilia i quia comprehenderet diuinam virtutem , di essentiam: haec autem consequutio nulla esset , si comprehenso, non solum esse deberet cognitio omnium, quae sunt formaliter, de eminen
ter in aliquo ; sed etiam ex parte ipsius deberet esse certo aliquo modo intensa,& persecta. Pot-let enim respondeii , omnia possibilia ab aliqua videri in Deo , non tamen visione infinita, quae adaequata sit infinitae Dei intelligibilitati. Ex mente igitur S. Thomae, comprehensio,
qua cognoscitur tantum res, quantum est intelligibilis, illa esse videtur, per quam omnis rati intestigibilis in obiecto ab intelligente cognoscitur. o Citatur pro hae sententia Solus L PhyL q. a. sar.3 sed falso ι nam in eo loco nunquam dicit, ex parte ci nitionis non requiri certam , &intrinsecam in illo persectionem , ut dicatur comprehensio 1 sed potius dum expIicat Deum
esse incomprehensibilem, docet oppositum: eam enim reddit rationem , quia cognitio creata non potest esse infinita di clarissimὶ autem in A. d. 69.q.h ar. I. explicat ex instituto, quae sit haee perfectio intensionis , quae ex parte cognitioniselle debet, ut sit comprehtaso , sicut Banne
149쪽
in hoc art. dub. i. nec ullus asserti potest Tho-m ista, qui usquam id negauerit aperte enim S. Thomas docet oppositum, ut patebit in sequentibus.1o Confirmati autem potest haec sententia ex deis sinitione comprehensionis tradita ab Augustino. Tst enim comprehensio, qua fit v ihil te ivisae ilateat videntem : cum autem cognitio est huiusmodi, per quam cognoscitur omnis ratio veri intelligibilis, quod est in obiecto, per illam fit, ut
nihil rei visae lateat videntem ergo cognitio est comprehensiva omnis illa, per quam cognoscuntur omnia, quae sunt sor maliter, di virtute in obiecto , etiam si cognitio ex parte sua non sit in
C Α p v et ' III. T νιia sementia vera, , i Ettia sententia inter has est media , & pro-I habilior, ac sine dubio S Thomae, &Tho.
misturum, comprehensonem esse cognitionem rei ad aequatam 1 hoe est qua re, tantum cognoscatur, quantum est cognoscibilis, non solum secundum omnia illa, quae formaliter, aut virtute sunt in ipsa, sed etiam ex parte cognitionis tam intense cognoscatur, quam postulat ipsius rei intelligibilitas, ac proinde intentius pro ratione maioris intelligibilitatis, ac persectionis ipsus. Ita S. Thom. in hoc atticulo, ubi primum dicit illud comprehendi, quod tantum cognoscitur, quantum est cognoscibile, ac proinde veritatem aliquam mathematicam non comprehendi, ssolum per opinionem cognoscatur , quia non cognoscitui illa vetitas quantum est cognoscibi istis. Constat autem totam obiecti veritatem per opinionem intelligi, quoniam tamen non cognoscitur per illam persectionem eognitionis, quae est in seientia, ait S Thom. huiusmodi veriotatem non intelligi quantum eli intelligibilis docete ergo voloet ex parte ipsius cognitionis esse debere certam quandam persectionem , ut dici possit comprehensio. IE Deinde in eodem articulo, cum dixisset per opinionem non attingi illum cognitionis m dum , quo res est cognoscibilis, ac propterea non Comprehendi, colli it, cum Deus sit infiniatum ens, ac proinde infinite cognoscibile, non posse comprehendi, quia nullus creatus intellectu potest habere infinitum lumen, quo infinite Deum intelligat; nullam autem mentionem seiscit eorum , quae virtute in Deo sunt, quae non possunt uniuerse 1 Beatis cognosci. Docuit ergo S, T m. comprehensionem ex parte ipsius cognitioni habete certam quandam perseetionem distinctam ab illa, quae est cognitio Omnium, quae
in obiecto sor maliter , aut virtute continentur. Similiter s. p. q. iob art. s. maxime in responsone
ad secondum explicat, Deum non comprehendi ab ani ma Christit quia licet videat totam Dei essentiam, non tamen eam videt totaliter, hoc
tit,non ita perfecte, sicut illa visibilis est, νιν-
ma. inquit, parte expositum est. Explicuit igitur s. Thom. mentem suam ese, in cognitione esse debere certam quandam persectionem pro ratione perfectionis, & intelligibilitatis, quae es hin obiecto, nee sne hae persectione poste esse
Idem ex Thomiliis explicat Sotu: , & Bannez I loco citato, qui etiam argum. 8. in responsione ad 3. aperte ait, cognoscete Deum totaliter esse illum cognostere infinit3, non solum extensue, hoc est comparatione omnium possibilium, sed etiam intensive. Caietanus etiam in eodem articulo, ait S. Thomam a posteriori argumentatum suis e Deum comprehendi , si in illo videantur omnia possibilia. Putauit igitur Caietanus persectionem comprehensionis antecedentem esse debete in comprehensione. Idem docet Ricardus in s. distinct. Iq. art. I. quaest. q. Durand.quaest. 3. Scotus q r. f Ad primum. Molina in hoc articulo in sine, & art. 8. ad primum, Suarez I p. q. io . sectio. q. .
C A p v et IV. Guens Atieroris duplici conclusione exaphcaIur. Dico igitur primo comprehensonem ali- 1 cuius obiecti imprimis esse debere cognitionem quid ditativam , qua obiectum in sua
quid ditate immediate intelligitur. Praeterea, esse debete cognitionem omnium, quae sormaliter , aut virtute in eodem obiecto continentur,&praeterea etiam tam intensam in clatitate , &euidentia, quam postulatur ab intelligibilitate obiecti. Circa duas priores conditiones communis est Doctorum sententia, ut vidimus, &constabit ex ratione sequenti. Tertia autem con ditio, hoc est,comprehensionem, cum est cognitio creata,& accidentalis, ese debere illius certae intensonis, qua res est ex se intelligibilis. Probatur manifesta ratione. Quia comprehensio esse debet cognitio adaequata obiecto intelligibili, ut intelligibile est per se,&ex sua persectione: sed cognitio non est adaequata obiecto intelligibili, nisi habeat tres conditiones supra enumeratas; ergo Sc. Minor probatur: nam res quaelibet non solum ex se est intelligibilis secundum quid-ditatem , di secundum omnia, quae formaliter, aut virtute sunt in ipsius quidditate: sed etiam est intelligibili, per se loquendo certa quadam intensioner ergo sine his conditionibus cognitio rei non potest esse comprehensua. Vltima pars antecedentis probatur; nam primo res quaelibet sensibili, vim habet efficiendi similitudinem ita plius, non quidem infinitam, neque indiuisbilem simplicem , N incapacem intensionis, sed determinatam , & snitam certa quadam intensione e hoc autem argumento est , quamlibet rem sens bilem esse cognoscibilem per sensum , certa quadam intensione cognitionis rid ergo dicendum .est de re qualibet intelligibili.
150쪽
1 1 Secundodubstantiae illae incorporeae quae sunt per se intelligibiles, saltem ab intellectu in illis
inhaerente, vim quandam habent mouendi intellectum ex parte obiecti ad certam quandam intensionem cognitionis, quam vim non haberent,
his essent per se intelligbiles praedicta certa intensione. Idem autem iudicium est de re qualibet intelligibili: nam licet non quaelibet possit immediate per se mouere intellectum, quaelibet tamen, secundum rationem suae entitatis, habet determinatam passionem veri intelligibilis, qua mouere possit intellectum per se ipsam, aut per sui sint litudinem: quate nisi cognitio rei q a id
ditativa perueniat ad tantam intensionem, quanta res est per se intelligibilis, non est adaequata obiecta, ut intelligibile, ac proinde nec est illius
comprehensio. 16 Ad intelligendam aυtem hane rationem notandum est hic,q sod Scotus,& BInnes recte docuerunt, duobus modis esse aliqiod obiectum intelligibile per cognitionem alicuius certae intensionis , hoc est, per se ratione suae persectionis, & in: elligibilitatis . & per accidens ratione alterius, in quo cognoscitur. per se obiectum est in te ligibile illa certa intensione , quae te
spondet entitati, di int iligib litati obiecti, qua intensione potest cognosci obiictum . etiam si
intelligatur separatum ab omni alio obiecto in istelli bili. Ratione autem alterius cibiecti, ae proinde pet accident, potest aliquid esse intellia gibile ratione persectioni sentitatis, tunc enim effectus re ipsa cognoscitur tanta intensione, quanta intelligitur causa, in qua cognoscitur: qua ratione in Deo quodlibet obiectum est intelligibile maiori, ae maiori intensione in infiniis
tum, quantum D us maiori, ae maiori intensio.
ne intelligibilis est. Quaelibet autem pars altioris intensionis potest idonea esse ad repraesentandam creaturam in Deo, sed ut dixi hoc est per accidens, non ratione propriae intelligibilitati,
ιν Simile quid cernitur in voluntate, nam cum res propter bonitatem propriam & limitatam, certa & limitata quadam intensione sit amabilii: propter honitatem tamen diuinam maiori, ac maiori in infinitum intensione amari potest, ratione insnitae bonitatis, propter quam amari potest. In conclusione autem diximus,comprehensonem esse d bere illius certae intensonis, quare; est per se intelligibilis, non alterius maioris intensionis, qua res potest intelligi ratione in telligibilitatis maioris causae, in qua potest intelligi. Ex his vero colligitur comprehensionem cognitionis creatae nunquam constitui in ratione talis per solam essentiam ipsius cognitionis, sed praeterea etiam per augmentum cuiusdam certae intensionis in eadem essentia: quia ut diximus , in cognitione comprehensiva, pro ratione maiori, intelligbilitatis obiecti, maior requiritur intenso claritatis, & euidentia. Haec vero maior intenso posita est in maiori multitudine earum partium gradu alium, quibus intenso teliniensibilis consi uuitur.
Dico secundo, propterea Deum a Beatis non igcomprehendi; quia licet videatur quid ditatiue
secun flum omnia , quae forma litet si int in ipso, non tamen videtur, nec videri potest tanta intensione , quanta ille ex se est visibilis, nec tanta extensione cognitionis ad Ohiecta, quae virtute
sunt in ipso, vanta intelligi potest. Sumitur hre
propolitio ex D.Thoma in hoc articulo, &sequenti. Eius autem ratio est: quia creata Dei cognitio non potest actu esse infinite intensa, ne iaque extendi actu ad Omnes creaturas possibilest
Deus autem per se est intelligibilis maiori intensione, quam sit quaelibet determinata: & similiter maiori extensione, quam sit in illa cogni tione, quae non extenditur ad omnia possibiliarnulla igitur finita cognitio esse potest Dei compreh nsio. Minor probatur, quia Deus eum stin sinite perfectus, intelligibilis est maiori , ae
maiori intensione, & maiori extensione ad obiecta possibilia, quam sit in cognitione, quae non extenditur ad omnia possibilia. Quare autem cognitio creata extendi non possit ad omnes res
, sibiles, sinu lostendemus atticulo sequenti. C A p v et v.
Res destir ad D. Thom. cs ad opposta
D testimonium S. Thomae respondetur Uillum sui se argumentatum, fore ut Deus comprehenderetur, si in ipso viderentur res omnes possibiles ; quia inde insertur ins nitas cognitionis respectu ipsius Dei, ae proinde sequitur etiam Dei comprehenso, in qua, ut dixi, infinita persectio, & intenso debet esse. Ad argumenta oppositae sententiae respondetur cum
in aliquo obiecto videntur omnia , quae in illo continentur formaliter & virtute, nihil quidem illius obiecti simpliciter Iatere, quandoquidem omnia in ipso videntur, secundum quid tamen , hoc est quoad cognitionis modiam omnia latere, nisi videantur tantae euidentiae, S claritatis in- . tensione,quanta obiectum est ex se vis bile. Vt enim aliquid comprehendatur, non solum de bent videli omnia, quae sunt in eo visbilia, sed etiam tota illa intensione, quae per se ab obiecto postulatur, atque hoc sensu verum est, quod aliis qui dicunt, comprehendi obiectum , cum videi tui omni modo, qui se tenet ex parte obiecti, i non solum intelligit ut id, quod in obiecto visibile est, aut ille modus, qui sorma litet est in Obiecto . sed ille etiam modus intensionis in ipsaeognitione, qui pollulatur ab ipso obiecto, qui quoniam perie postulatur ab obiecto , dicitur
esse ex parte obiecti, ut distinguatur ab alio in istensionis modo, qui non otitur ex ipsa obiecti intellectione, sed alterius, in quo intelligitur.