장음표시 사용
161쪽
Hum partiale obiectum , quam ad aliud, non Ad argumentum in hae disputatione alia a
est habitus aliquis concurrens ex parte potςn- tum pro secunda sententia , Respondetur neatiae, sed principium illud, quod cocurrit ex Par gando paritatem rationis; nam similitudo imis te obiectu ut in facultatibus sentiendi eii mani- pressa, quae ex parte obiecti concurrit, indiui festum:quod ergo ab intellectu creato quaedam duari potest per habitudine ad obiectum Devia obiecta lecundaria in Deo videantur potiu ,iliare, quod repraesentat: lume aute gloriae potiusquam alia, referendum est in illud principium, eli habitus concurrens ex parte potentiae, qui quod e currit ex parte obiecti. Quod enim proinde ex se est idoneus ad operandum circa principium, ut obiectum vitibile potentiam mQ- omnia obiecta secundaria, quae in Deo non ponuet, ut videat aliquod aliud in ipio, debeat ut iam sunt manifestari, tanquam in obiecto praecipuo, illam determinare, ut videat potius unum, qua di formali. 'aliud. Secundo, quod intra eandem speciem videantur quaedam indiuidi. a, potius, quam alia, non potest referri tanquam in causam in intensionem, aut disterentiam indiuidualein luminis gloriae: quate reserri debet in diuinam essentiam concurrentem ex parte obiecti. Illa autem eaderatione pote it determinare, ut inter multitudinem creaturarum persectiores potius quaedam
Tertio diuini essentia virtutem habet concurrendi ex parte obiecti ad vilionem tui, & 1llorum, quae in i plo Virui te continentur, qua facultate, uec potentia concurrendi ex parte obiecti , libere utitur diuina voluntas non minus, quam utitur auao inni potatia, dum uisicit quas-
clam creatura, potius, quam alias . ergo diuina ellentia concurrendo libere, ac diuertim ode ex
Parte ob ccti, potest determinare intellectum illuminatum lumine gloriae, ut Uideat ipsum cuquibus da creaturis potius,quam cum alijs,concurrendo scilicet, quomodo opus est, ut ciliciatur illa visio, per quam certae quaedam creaturae
repraesententur, non autem alia ratione numero
citiae ita , qua diuina essentia vcbet concurrere Ex parte obiecti, ut efficiatur vilio alia , per quam aliae creaturae repraesentarentur. Quae eis mira vilio diuerta Obiecta materialia formati terre praetentat, necessario etiam debet ab obiectootueriimode concurrente in ratione obiecti pendari
Solusio rationis dubitandi , ct argumen
EX dictis soluitur ratio dubitandi posita in
pt incipio,&primo argumento , quod pro prima sententia in superiori disjvitatione attulimus- Licet enim diuina elluntia aequaliter contineat oes creaturas, atq; illas aequaliter repraesentet in actu primo, ta inen in actu secundo libere illas repraetentat, sicut speculum volunta-xium, hoc est, diuerti mode concurrendo, ex parte ob .ecti ad vitionem unius potius, quam alterius obiecti secundat ij. Vt enim substantia diuina nece stario habet virtutem producendi creaturas , quas libere pro sua voluntate producit; ita necessario habet virtutem concurrendi, de determinandi intellectum ex parte obiecti, per quam virtutem libere, ac diuerti mode in actu
Ad illud quod D.Thomait, quo plus aliquis 1 Avidet Deu, eo videre plures creaturas, dicedum est id est e verum,non ratione physicae caulatitatis,& necessitatis, quasi intensior visio este non posset cum minori cognitione creaturarum; sed ratione cuiusdam congruent in , & causalitatis moralis qua decet illum, cuius maior est gradus
beatitudinis, maiorem habere cognitione creaturam: quare diuina voluntas ratione habita illorui quae intersimi alicuius beati pro ratione sui status, maiore tribuit cognitionc creaturam illi, qui ratione maioris gratiae ius habet ad maiotem beatitudin ac proinde ad intestore Dei visione. Sed contra obiiciet aliquis,si lumen gloriae re- χε
millum ex te est et idoneum ad efficienda vitionem creatura m,qua non efiicit, ii ii esset conaturalis cocursus ex parte obiecti ac proinde contra illius natura, S exigentia est non adiuuari ad efficiendam visionem omnium creaturarum ilis
latum,quae per ipsum possunt manifellari; sicut
contra naturam luminis gloriae esset non adiuuati ex parte obiecti ad efficienda vitionem Dei. Respondetur negando primam consequen- titiam, & ad probationem neganda est similiter paritas rationis;nam lumini gloriae connaturalis est concursus ex parte obiecti ad manifestationem obiecti primarij,& pro ratione flatus subiecti, in quo est, ad manifestationem obiecti iecundaris , non autem aliarum rerum materia
lium. Sicut in potent ijs cognoscendi connaturalia sunt illa media, per quae potentia possit scire obiectum suum formale ι non tamen per quae possit percipere omnia obiecta materialia ; hoc enim peruenire debet ex diuersa causarum co gn: tione, per quas potentiae applicentur ad q mdain obiecta potius, quam alia.
Oolici potest ultimo, ex disserentia indiuiis 1 ad uali vilionis oritur formaliter , ut quaedam creaturae potius, quam alia' in Deo viderentura haec autem d:fferentia indiuidualis si tion minus 1 lumine gloriae, quam a diuina essentia con currente ex parte obiecti: ergo illa determinatio ut videantur in Deo quaedam creaturae potius, quam aliae, non minus fit a lumine gloriae, quam ex diuina essentia concurrente ex parte
obiecti. Rel pondetur differentiam indiuid istem vilioni, tanquam a causa exequenti esse ab utroque principio, tamen tanquam , caris determinante solum esse 1 diuina essentia ι haec enim determinat lumen gloriae, ut talem potius visionem efficiat , hoc est ceristarum creaturarum potius quam aliarum.
162쪽
I tur intuitiue Deus, necessarium sit videri aliquam creaturam. Respondendum est secundum communem legem eo plures creaturas in specie cognosci , quo persectius cognoscitur Deus. Praeterea etiam dum Deus videtur, necessario cognosci rationem communem creaturae, hoc est entis possibilis; simpliciter tamen posse videri Deum,& intense, nulla cognita peculiari creatura .ptimam partem huius propositionis tradit S. Thomas in hoc articulo. Eius autem ratio est, quia cognitio rerum in specie proprietas quaedam est coniuncta cum beatitudine essentiali: quare qui persectius Deum vident, ac proinde maiorem habent beatitudinem essentialem, maiorem habent cognitionem rerum in specie. secundam partem , hoe est dum videtur Deus, necessario cognosci rationem communem creaturae docet Sotus d. 49. quaest. 3 art 3. Eius autem ratio est e quia vita diuina essentia, necessario videtur ratio omnipotentiae , quae proprie,& formaliter est in Deo, nec a parte rei differt a diuina substantia: ratio autem omnipotentiae non potest cognosti sine ratione entis possibilis. Licet enim diuina potentia non dicatur habere respectum realem ad creaturas possibiles, ea tamen est connexio inter potentiam,& ens possibile, ut neutrum sine alio possieognosci. Vltima pars propositionis sequitur ex dictis, quia quod videantur aliquae creaturae in particulari, non oritur ex sola intensione luminis gloriae, sed ex ratione concursus diuinae eL sentiae ex parte obiecti, qui esse potest valde in- tensus circa idem obiectum in creatum, sine ullo respectu ad creaturas in specie; intensio enim solum est ratio videndi melius idem obiectum, non autem videndi obiecta alia. Confirmatur; quia diuina essentia non habet necessariam connexionem cum una creatura potius, quam aliarquare sicut videri potest sine qualibet creatura in specie; ita etiam videri potest sine omnibus.1s Sed contra obijciet aliquis,cum creatura cognoscitur quid ditatiue, & intuitiue, necessatio cognoscuntur in particulari aliquii effectus illius, quandoquidem per cognitionem abstractivam, quae imperfectior est , aliqui effectus incauta cognoscuntur secundum rationem possibiles ergo diuina omnipotentia, quae perfectior est causa, non potest quid ditatiue cognosci, quin cognoleantur aliqui illius effectus in specie.
Respondetur negando consequentiam; quoniam ratio potentiae creatae intrinsece resertur, di connexionem habet necessariam cum effectu in particulari, quae cognosti non potest sine effectu in particulari: at vero diuina potentia non habet connexionem necessariam cum creatura
aliqua in particulati, quae cognosci potest etiani
valde intenteteum sola cognitione rationis crea tutae in eommuni cognoscendo diuinam potentiam esse primipium idoneum ad faciendum totum id, quod non inuoluit contradictionem; hoc enim ipsum potest intense,& remisse cognosci. Quare sevi potest esse remissa cognitio iniatultiua, sine cognitione creaturarum in specie: ita etiam ese potest intensa: per intensionemeianim tantum fit, vi cognoscamur melius, hoc est cum maiore claritatis intensione. Dispuet Aetio XXVII.
l An omnes creaturae possint videtiin Deo/Duplo opinio refertur. Capa. CreaIuras omnes non posse ut in Dra vi aeri , sertia o mera sentensia docet.
rgumentis aduersarioram M obuiam
c A p v et LDuplex opinio refertur. CVm si certum, si distincte loquamur, creaturas omnes, hoc est , illarum quamlibet polli videri in Deo, quia quaelibet in diui
na virtute continetur, de tota creaturarum coia
lectione est controuersa. An tota illa possit simul in Deo videri ab aliquo creato intellectu tPrima sententia est, non selum hoc seri ponse, sed etiam necessario dum videtur Deus,crea- tutas omnes cognosci, saltem secundum rationem specialem entis possbilis. Ita Durandus in s. d. t4. q. a. & 4. d. s. q. 3. in quam selitentiam inclinat Basol. q. 4. Prolog. ait 3. Probatur primo; quia is, qui videt clare rem aliquam, eo ipso videt omnia , quae naturaliter in ea reprae lentantur: sed repraesentantur res omnes secundum rationem entis possibilis in Deoi ergo qui videt diuinam essentiam, necessatio videt
secundo, si quis intuitiue, & quidditatiue
cognosceret actualem cognitionem alicuius, necessario cognosceret totum numerum rerum , quae per illam repraesentarentur , cognoscerent enim proprium esse indiuiduale talis cognitionis, quod non potest cognosci nissi per res illas, quae tali cognitione repraesentantur. Omnes autem Beati intuentur diuinam intellectionem, in qua clare res omnes repraesentantur r omnes igitur Beati res omnes cognoscunt. sa -
163쪽
secunda sententia est, id quidem non essen cessarium, non tamen inuoluere contradictioia lnem, ac provide fieri posse. Ρtimo: quia non sequitur huiusmodi cognitionem esse debere ins nitam . Deus enim non mitius eth ins nitus , quam tota collectio rerum possibilium, cum ergo Deus possit per actum finitum videri, potetit etiam cognosci tota creaturarum collectio 3 secundo quodlibet lumen gloriae ex parte sua est idoneum ad saciendam cognitionem aliarum, atque aliarum creaturarum in institium; nec tamen propterea hoc lumen est infinitum inessentia, aut intensione: ergo similiter ese potest cognitio, quae simul sit aliarum, atque aliarum rerum possibilium in infinitum, quae in sua intrinseca persectione non esset infinita. Tertio , Christus secundum humanitatem peractum finitum videt totam collectionem reis tum suturarum, quae collectio infinita est: ergo licet collactici rerum possibilium sit in sinita,potest tamen pet snitam eognitionem in Deo videri.
7 Quarto, quia non sequitur huiusmodi cognitionem creaturarum in Deo suturam Dei comprehensionem i quia licet ea cognitio es et amilias inita; esset tamen ens participatum, ac proinde non infinita peressentiam , neque adaequata intelligibilitati Dei , quae est insialta per essentiam, & adaequa te cognoscitur per cognitionem Dei in sinitam per essentiam C A v v T. I I.
s δ' Ertia sententia eli S. Thomar, 3: commu- nior , creaturas omnes non posse simul in Deo videri. Ita S. Thomas in hoc articulo, &3. p. q. o. art. 2. ubi argumentatur fore ut Deus comprehenderetur, si omnia in ipso viderenturiata etiam s. Bonaventura in s. d. q. art.f. q a. &art r. q 3. Ric. ar. I.&1. Paludanus, At Capreo-luq q i. Caietan.&alii Thomis e hic,&3 p.q io. at t. a. probatur haec sententia unica ratione, quia tota multitudo rerum possibilium non potest videri, nisi per cognitionem infinitam per esentiam, quae proinde sit Dei comprehensio, cognitio autem creata esse non potest ins nita peressentiam ergo &e. Arator propositio probatur hac ratione: cognitio creata, & quae non est infinita petesentiam suam particularem persectionem speciscam, aut indiuidualem habet per habitudinem ad obiecta , quae per ipsam actu repraesentantur: cognitio autem retum omnium possibilium non potest peculiarem aliquam perfectionem habete specificam, aut indiuidualem per habitudinem ad totam collectionem rerum pos bilium i ergo cognitio retum omnium non otest esse creata , neque snita per esentiam. lator propositio est omnino certa; minor autem,robatur, scilicet, nullam cognitionem posse ha-iere certam , ac peculiarem aliquam persectio-
nem per habitudinem ad totam collectionem creaturarum ; haec enim tota collectio secundum te non continet certum aliquem gradum
perfectionis essentialis, aut obiecti intelligibilis, quandoquidem nulla est substantia possbilis ita perfecta, quod non sit possibilis alia perfectiori per habitudinem autem ad collectionem obie et orum, in qua ita vaga est, di consuta persectio essentialis, ac proinde obiecti intelligibilis, nulla peculiaris, ac certa persectiosumi potest: nulla igitur esse potest cognitio creata,& finita per essentiam totius collectionis rerum possibilium. Ad intelligendam autem hanc rationem no- νtandum est, discrimen inter cognitionem diuinam, & creatam, quod diuina cognitio rationem persectionis ale existendi habet radicalem infinitam per egentiam, &praeterea etiam esse sit gulare,& individuum; nam ratio existentis ex se essentialiter est una numero, de incommunicabilis. Quapropter diuina cognitio, non obstante consutione, di multitudine rerum possibilium, est quoddam ens determinatum, hoc est peculiare: at cognitio creata, quae per huiusmodi gradum non potest constitui, neque habet infinitatem in se necessario , suum proprium esse habet ex habitudine ad obiectum: quare nulla esse potest creata cognitio obiecti, per habitudinem ad quod sumi non possit ratio peculiaris, de determinatae persectionis. Quapropter una creata cognitio esse non potest totius collectionis rerum possibilium , sic enim haec cognitio esset creaturarum in Deo, ac proinde speciem haberet ex obiecto primario, At increato; rationem tamen indiuidualem necessatio haberet per habitudinem ad obiectum secundarium. Esse enim cognitionem cuiusdam obiecti eteati, fine dubio est aliqua cognitionis persectio ; cum ergo non sit petiectio specifica, necessario esse debet indi uidualis. Quapropter si intelligeremus cognitionem non esse alicuius certae creaturae, necesilatio intelligeremus illam esse numero diueris 'lam, quandoquidem non esset inualis repraesen latio talis creaturae. In cognitione autem increata res aliter habet; quamuis enim creaturae futu- irae, quae a Deo videntur per scientiam visionis, non ellent re ipsa suturae , ac proinde non per Icientiam visionis cognosterentur,. esset tamen in Deo eadem numero cognitio eadem ratione persecta, quae nimirum non habet perfectiorumper essentiam ex hoc , quod rep sentet hanc, aut illam creaturam; se quia in se est talis per se et ionis, ut sit actualis repraesentatio cuiuique obiecti veri. Quod autem hoc, aut illud obiectum creatum habeat rationem veri, non est necessirium ad illam persectionem diuinam , pe- quam quodlibet obiectum creatum repraesen
Notandum est etiam persectionem aliquam iodici posse determinatam. Primo, quia est finita, ac proinde determinatio accipiatur prout opponitur infinitati, quo sensu nulla diuina periectio est determinata, sed potius infinita. Secundo,dicitur aliqua persectio determinata, hoc est ρο-
164쪽
culiaris, &eonstituta in aliquo certo esse speei seo, &indiuiditati, qua ratione determinatio non opponitur insinitati, sed opponitur consu- soni, atq/ie hoc sensu, quaelibet Dei persectio est determinata, id est peculiaris, Nuna numero. Cui unitati in cognitione diuina nihil obstat
confuso creaturarum, quae, ut diximus, non ha- lbent aliquem certum gradum persectionis essentialis, q uia diuina cognitio per rationem existendi a se est unica numero,& infinita per essentiam: consuso autem creaturarum in cognitione creata impedimento est, quominus certum a.
liquod, ac peculiare esse per habitudinem ad illam constituatur. Quapropter esse non potest vis Da cognitio totius collectionis creaturarum.
C ΑνvT III. Argumentis aduersariorum sis obaram ii A D ptimum argumentum sententiae responi, detur per distinctionem minoris propositionis, essentiam diuinam sibi quidem naturaliter repraesentate res omnes possibiles , intellectui autem creato illas repraesentare libete: sbi enim eas repraesentat ratione identitatis cum intellectu, ac proinde necessario, quia ea identitas necessaria est; intellectui autem creato non illas repraesentat, nisi per concursum quendam ex parte obiecti, qui concursus in actu secundo li-het ea omnino , seu i di aliae Dei operationes
tr Sed contra obiicit Durandus , creaturae pos-shiles in Deo videntur tanquam in causa ; Deus autem licet causa sit libera existentiae terum actualis: est tamen earum ea uti necessaria secun dum esse earum possibile. Respondeo oleaturas mediate quidem coenosci in diuina substantia, tanq iam in illarum caula, quae eas possit producere, non tamen immediate i potius enim immediate cognoscuntur in diuina substantia , tan. quam in obiecto visibili, hoc est tanquam in re,q.iae potentiam determinet ex parte obiecti per
virtutem, quam coneurrendi ex parte M lecti habeat ad cognitionem creaturarum , eo quod sit suprema causa , quae possit illas producere. Quare creaturae videri debent in Deo immo diate tanquam in obiecto, hoc est, tanquam in re concurrente ex parte obiecti per virtutem , quam habet in ratione entis visibilis ad determinandam potentiam ad visionem sui, di creatura. rum ; mediate autem tanquam in causa earum
essectiva. H Ad secundum, neganda paritas rationis, nam cognitio creata in sua specie, aut saltem in indiuiduci constituitur per habitudinem ad omnia obiecta , quae repraesentat: quare non potest cognosti quidditatiue sicuti est, quin aliqua t/tione cognoscantur omnia, quae repraesentat obiectum increata autem cognitio non constitui
tur in specie, aut indiuiduo per habitudinem ad
creaturas, quas repraesentat, sed quia ratione infinitatis , quam habet in essentia, est actualis r
praesentatio omnis vetitatis : quare cognosia potest quid ditatiue sicuti est, quin cognoscantur
singuim creaturae, aut determinate aliqua earum, quas repraesentat.
Ad primum secundae sententiae, negandum I est antecedens, ad probationem autem dicendum est, Deum ita es Ie infinitum, ut simul etiam stens singulare determinarum: quate per habitudinem ad illum certa quaedam ratio specifica, &indiuidualis cognitionis potest coniti tui: ins nita enim collectio creaturarum nullum dicit certum gradum persectionis essentialis, aut indiuidualis, aqua lumi possit peculiaris, atquei mdiuidua ratio cogniti is creatae: quare non est par ratio. Ad secundum neganda est consequentia; nam Isi hi men gloriae non constituitur in indiuiduo per habitudinem ad creaturas, sed per habitudinem l ad subiectum: quare confusio creaturarum nihil obstat illius unitati indiuiduali; nullus enim habitus constituitur in indiuiduo per habitudinem
ad obiectum materiale. Contra vero actus cognitionis creatae constitui debet in indiuiduo per habitudinem ad numerum, & persectionem Obiectorum: quate non est par rati .
Ad id vero quod dicitur de ins nitate, Re - 16 spondendum eli, posse quidem lumen quodli-het efiicere in Deo cognitionem aliarum, atque aliarum creaturarum, ac proinde magis, ac magis perfectim in indiuiduo , non tamen per sei olum, sed cum alia causa ins nita, cum qua peratur, hoc est, cum diuina essentia, quae potest
maiorem , atque maiorem concursum ex parte
obiecti tr;buere. Quare totum hoc potest accidete fine infinitate luminis gloridi. Cognitio autem, si simul isset omnium creaturarum possibilium, totum hoc haberet per intrinsecam, & actualem persectionem sine respectu ad aliam
causam infinitam, cuius adiutor io creaturas re
praesentaret, ac proinde id non posset sacere sine infinitat Licet enim in s nita Dei virtus posse causae essicienti coniungi in emciendo, id est adessectum in genere causae ei scientis, non tamen potest coniungi cum genete causae formali, ad in formandum, neque ad cffectum sormalem primarium; cognitio autem formaliter repraesentat
obiectum suum, ac proinde se sola. Ad tertium neganda est consequentia; nam Ο- omnia sutura, hoc est cogitationes liberae, non solum habent finitum, ac certum gradum persectionis intra finitas quasdam species , sed ea o mnia continentur in virtute determinata, Ac peculiati substantiarum finitarum , quae cognosci possunt per certam quandam , de peculiar mcognitionem , quae peculiarem habent persectionem per habitudinem ad illa , quae s utura sunt, quatenus omnIa sunt effectus quidam voluntatis , aut intellectus finiti; nec enim multi ludo infinita futurorum est te tum stitistantialium, sed actionum accidentalium, quae decuset u aeternitatis suturae sunt creaturis.
Ad quartum, patet ex dictis, cognitionem Omnium poliabilium in Deo esse debete ins ni
165쪽
tam per e sentiam, ac proinde adaequatam comis lprehensionem diuinae substantiae. Qua te recte ls.Thom. argumentatus eli fore ut comprehendat ut Deus, si omnia videantur in ipso, quia hoc non potest contingere sine cognitione infinita per essentiam, Nadaequata intelligibilitati diuinae substantiae. Vt enim iam diximus, creata cognitio, quae rationem specificam, aut saltem indiuidualem debet accipere ab obiecto, esse non potest circa totam collectionem rerum possibi
Is sed contra obiiciet aliquis, intellectus potest eleuati ad videndum totum id, quod patticipatrationem entis, propterea enim diximus articulo primo, eleuari posse intellectum creatum ad videndum Deum , quod contineatur sub ratione entis, quod est obiectum intellectus
Omnes autem res possbiles participant rationem entis: quare etiam videntur simul a Deo: ro ergo M.
Respondetur distinguendo maiorem, intellectum eleuari posse ad videndum id, quod participat rationem entis alicuius creatae naturae,
qua sumi possit ratio specisca, aut saltem indiuidualis cognitionis: non autem ad illam rationem entis,quae distincte continet omnia possibilia. ac proinde nullam habere certam rationem obiecti. Nam creatus inhellectus non potest eleuati nisi ad operandum per actum crea tum,& snitum per esentiam, quod proinde rationem indiuidualem habete debeat per habitudinem ad summum obiectum , qualis habeti non potest per habitudinem ad totam rerum collectionem distincte cognitam Licet enim ratio entis in communi, prout est una analogice,
nec distincte continet inferiora, sit huiusmodi, a qua possit indiuati illius cognitio: tota tamen iterum possbilium cognitio, quae actu,& distincte includit res omnes particulares, non potest esse obiectum cognitionis, quae ab obiecto indiuiduati debet.
A RTI C. IX.& X. creaturae in Deo per aliquam similitudinem, aut successsue
deanture Explicatio articulorum.
i XI Triusque atticuli responsio est facilis , &V cohaerens ea quae in Deo videntur , non videri per similitudinem aliquam creatam impressam, nee successue; sed simul ab ipso beati. tudinis initio Quae responsio non intelligitur de
illis,quae beatae mentes in Deo cognoscunt so- . tum tanquam in causa teuelante, nam haec per propriam similitudinem creatam, & successive videntur, vis. homas docet in haci p. quaesi.
ibid. Bona uentura,&Scotus ins dis i . Intelligitur ergo conclusio de his obiecti , quae videntur in Deo tanquam in obiecto visibili; ac pro
inde tanquam in re con eurrente ex parte 'obiecti ad visionem sui,& aliorum, quae eontinentur in ipso. Quod enim hac ratione .videtur in Deo, videtur per concursum diuinae essentiae ex parte obiecti, scut & ipse Deus. Quapropter S. Th. diuinam essentiam ait esse propriam similitudinem creaturarum , quamuis ex parte obiecti possit concurrere ad illarum visonem. Quae doctrina notanda est valde ad ostendefidum D. Thomam non negasse, Dei esse posse creatam similitudinem, ob illam solum rationem, quia inister Deum, di creaturam non possit esse illa conuenientia in esse naturae . quae inter smilitudinem, obiectum esse debet. Nam iuxta hanc rationem D. Tho.etiam negaret, esse posse increatam similitudinem creaturarum, quia inter illam , & creaturam non potest esse illa naturm
conuenientia, quae in tet obiectum,&s militudi nem reperitur. Cum ergo D.Thom. ait, essentiam diuinam esse propriam creaturarum simi liatudinemi aperte signiscat inter similitudinem,& obiectum necessariam non esse unitatem aliquam in natura. ,
Iam veto illa, quae in Deo videntur tanqua m in obiecto visibili ab initio beatitudinis, simul, R semper videri patet, quia illa, quae hac ratione videntur in Deo, per ipsam beatiscam visi nem cognoscuntur. In qua visone nulla est unquam mutatio; haec enim planὸ repugnat perpetuitati connaturali heatitudinis, ut recte Scotus argumentatur in A.dis 49.qs. art. 3. Vnus est Ferrariensis 3.contra Gent.c ss. qui ait, post
quam in Deo videntur naturae specificae, posse successue gnosci indiuidua sine intrinseca vilionis mutatione. Sed hoc alii metito refellunt, qola non potest esse nouus effectus alicuius sol navi in subiecto in genere causae sormalis, hoc est per informationem ipsam , quin serma aliqua
ratione in se mutetur : quod autem per cognitionem creatam aliquod individuum repraesentetur, effectus est ab illa pet insormationem proueniens: ergo &e. Deinde non potest intellectus diuersimoda eomparari ad aliquid sine mutatione sua,aut alterius, ad quod refertur cuni autem intellectus creatus denuo cognoscit ali
quod individuum, plane diuersimode ad illud
comparatur;quod cum non accidat ex indiuidui mutatione, necesse est accidere ex mutatione ipsiu, intellectus, v recte argumentatur. P. Gais briel Varquea ad hunc articulum.
Artieuli etiam ra. responso est facilis; solum ienim pertinet ad sacram historiam: an SS. Moy ses , NPaulus in hae vita mortali Deum ali, quando viderint ρ Qua de re erudite ais
166쪽
De nominibus Dei. Ninua insuper, WX hoc quod Deus sit per naturam creatam a inuisibilis,& creatura omnino incomprehensibilis, de quo Dei attributo egimus quaestione praecedenti, illi conuenit aliud attribu
tum hoc est neque per creatam virtutem totaliter,ac persecte. Ad quos attributum intelligenis dum, notandum est, ut res aliqua figniscetur s euti est,requiri duo, lei licet, cognitionem rei siseuti est in illo,qui nomen imponit - & praeterea etiam facultatem intelligendi eandem tem, seu ti est in illo, ad quem nomen dirigitur, ut ei .em fgniscet, sicut est in conceptu loquentis.
Ratio est manifesta, quia nomen rem significat. ea ratione, qua est in conceptu loquentis: non ergo potest tem signiscare si uti est, eadem ra . tione res scuti est, apprehendatur in conceptu loquentis, ut recte s. Thom. I. a. e s.& communitet alii Doctores .Quare nulla ratione probandum est,quod recentiores quidam asserunt rdicunt enim, modum signiscationis vocis magis
pendere a sacultate illiu , ad quem nomen dirigitur, quam modo intelligendi illius , qui
per nomen aliquid significat. Nam lumine naturali est notum vvoces subsitu, loco rerum,ea solum etatione, qua intelliguntur.
a secundo, ad significandam rem aliquam sicuti est in illo, ad quem nomen diri tur,requirritur saeuitas intelligendi rem scuti est; non enim potest percipere significationem, nisi perU-piendorem scuti est in conceptu loquentis: qua ratione non potest rem percipere, sne sacultate intelligendi rem sicuti est , quandoquidem res scuti in apprehenditur ab illo, qui nomen imponit. 3 Ex hoc uno sundamento intelliguntur illa, quae pertinent ad Dei inessabilitatem, quorum primum est Deum a viatoribus, nedum per sci- Iam naturam, non possμgnificari scuti est, quia
Deus neque per vim naturae, neque viatoribus
intelligitur, sicuti est Secundo, ex eodem prin-eipio colligitur, ne beatos quidem posse nomen imponere, per quod illum viatoribus significent scuti est: m licet ipsi si cultate luminis gloriae Deum cognoscant scuti est; illi tamen, qui sunt in hac mortalitate, non possunt Deum sicuti est intelligere, ac proinde neque illa ratione , qua
4 Tertio deducitur, beatos posse uti nomine, quo intes se Deum fgnificent scuti est cum enim po3siit Deum scuti est intelligere , per nomen etiam possunt apprehendere Deum scuti est in conceptu alterius beati non tamen possunt nomen imponere , quod ipsem comprehensue signi seet. Nam licet Deus se ip- sun comprehendat, nullus est tamen, ad quem
possies Impositum diligi possit, qui Deum pos-st , apprehendere sicuti est eomprehensue thipse intellectu Dei. Quod vero attinet ad illa nomina, quibus in uehac vira Deum fgnificamus, notandum est quod
S. Tho. docet ari 8.hoc nomen, Deus, licet impositum si quadam Deo operatione; scilicet scientia aut prouidentia signis ea re tamen ipsam Dei naturam, in qua eli scientia , & prouidentia
Notandum est secundo quod docet art. ii .inis εter nomnia quibus Deum significamus,omnium aptissimum esse coniunctum illud, qui est; nam
per hoc significatur prima rei persectio, hoc est,
ex te4pso existere sne dependentia ab ulla causi. Ita Na ian=enus oratione 38. non longe a principio,& Damasten liti l . de fide c. a. Per alis lud enim. inquiunt, nomen in nita perfectioms petitus ignificatur De nomine veto controuersa est, aliquod ne jst nomen, quod proprie Deum signiscet, aut proprie de Deo dicatur Dicendum est breuiter,h pet illam particulam propri igniscetur modus fgnificandi scuti is , nullum isse nomen viatoribus impos tum , quod proprie significet Deum iuxta illud quod ex D.Tho dixi mi , a s.
Si vero per illam particulam, pro irre, non deNO-tetur modus fgnificandi, sed modus, quo res signi sexta conuenit illi,de quo dicitur. Respondendum est, multa esse nomina, quae sproprie de Deo dicuntur, hoc est, solum de Deo: esse Omnipotentem, ex se existere, & alia huius modi, ut docet Scotus OKam, & Gahr. dicaa. quaesta. i. Tandem quo sensu Hebraicum no iamen Iehoua , inessa Gileah Hebraeis diceretur; 'obabilior est illa sententia, quae asserit, te ipsa
illud nomen fgnificate illud ipsum, quod illud
compositum, qua HI; nec suisse nomen illud ineffabile, quod illud nemo sciat perferre, sed quod per consuetudinem ad signis candem Dei ines hi litatem, dum in scripturis sacris nomen illud occurrebat lcgentium, aliud Dei nomen proserebatur, ut cum multis aliis probal P Gabriel VarqueZ. disp. 9.
De scientia Dei. IN plamedemibus quaestionibus egit s. Thomas de iis persectionibus, quae intelliguntur esse in diuina substantia ratione persectionis ex istendi a te, in hac qummone exorditur disputationem de aliis attributi; , quae in Deo esse intelliguntur ratione vitae spuitualis ,& intellectualis, qua vivit; ideo autem prius agit S. Thomas descientia, quam de vita ipsa intellectuali, quae ratione prior est in Deo, quam selemia: quia vita intellectualis in actu secundo in Deo proprie est actualis operatio intelligendi, & ratio vitae in actii primo expileati debet per haiarud nem ad vitalem operationem intelligendi &sor- maliter posita est in ratione stitistantiae simplicis.& spiritualis, quam persectionem explicauit supras. Doctor quis. I. AR. TI
167쪽
ARTICVLVs LVtrum in Deo siusilentiat
ruelaratio articuli. T Rimo Ioco quaerit S. Tho. idque pertinet ad I q i aestionem an sit, id est, an in Deo sit scienistia. Respondet autem amrmando , eiusque responsio eth certa ex fide, di demonstratione luminis naturalis, ut patet ex verbis illis Ecelesiastici 2I. Dculi Domni lacidiores sunt super solem,
circumst cientes omnes vias hominum , dccap N. Non est quicquam absonditum ab oculis issius. Pial. 32. inre It omnia opera eorum. Ad Rona. ia O aDtιtudo divitiarum , sepientis,ctscientia Dei. Ad Heb.4.Omnia syra nuda , ct aperta Gulis a G. Eandem assertionem tradiderunt etiam Philosophi,Aristote l. praesertim lib. tr. Met cap. 7.
text. 36. neque ullus fuit,qui Deum dixerit carere virtute intellectrice. x Ratione etiam naturali, quam S.Thom. tradit in hoc articulo, demonstratur haecipis askrtior quae enim lubitantia persectist na ratione est spiritualis, de immaterialis, necessario habet virtutem intelligendi, ae vivit vita intellectualii Deus autem ex te i plo exiliens, ob hane ipsam rationem modo persectissimo est immaterialis,& spiritualis: et γ&c. Pries propositio lumine etiam naturali nota est Ptimo, tun illi quia in
rebus creatis ratio substantiae immater talis eoi iunctain habet vitam intellectualem , quamuis
non sint ita persecte spirituales, & simplices atque est Deus : ergo in Deo, in quo praestantio est simpluitas,&spiritualitas, vis etiam intelligendi esse debet. Secundo etiam eadem propositio nota est 1 posterior od est, ab operatione, quae esse dιbet in omni subitantia spirituali:cum enim haec substantia persectior sit, quam iuba.
stantia corporea, operationem etiam habete debet persectiorem:nulla autem persectior operatio as ignari potest , quae tribuatur substantiae spiri tuali, quam intellectio: nulla igitur esse potest spiritualis lubstantia , quae eo ipso non habeat intelligendi virtutem. Quapropter potiori quadam ratione dicendum eli hanc virtutem esse in ea subitantia, in qua praestantissima est rationis simplicitatis, & immaterialitatis.1 QDd autem Deus ex seipso existens persectissima ratione sit spirituali , de immaterialis, manifeste ostenditur ex persectione existendi a se, sine dependentia ab aliqua caula; quae enim res est accidens alterius, eatuam sui habet illam
ipsam rem cui inhaeret sicut etiam res composta, tanquam a causa, ab illis dependet, ex quibus constatur: quae ergo res nullam habet siui caulam,
qualis est Deus esse non potest accidens, neque res composita qua propter esse debet in se , &per se subsistens, atque omnimoda ratione timplex. Ex hac vero omnimoda Dei simplicitate . palam fit, illum esse immaterialem,atque persectissima rationc spiritualem; omnis enun sub-
stantia eorporea eompositionem habet saItem ex partibus, quas appellamus integrantes; quapropter subitantia omnino simplex esse non potest corporea, nec admittere quantitatem illam, qua locus occupaturr hoc autem est illam esse spiritualem. Ad diluenda autem nonnulla,quae contra ra- 4tionem S Tho. obi jeientur , notandum est in propolitione illa: Immateriaeuas aliculas rei est ratio, ut ista fit conio siens. immatetialitatem non accipi pro sola negatione, aut piluatione materiae, neque enim priuatio potest esse radix, aut ratio virtutis intellige hsed pro persectione politiua spiritualitatis, squx pet negationem a nobis signifieatur, eum appellat ut immatierialitas;est autem in te persectio positiva, ac proinde esse potest radix .irtutis intellectricis. Secundo
praeterea notandum est, eum immaterialitas euspiritualitas dicitur radix intelligendi, iminateriali tatem non accipi uniuerse pro illa, quis Iu stantiae, & aecidentibus potest este communis,led solum pro immaterialitate substantiali, quae nimirum potest constituere essentiam talis lub- stamiae, ac proinde etiam potest esse radix viti tis intelligendit nam immaterialitas accidentalis, quae est in voluntate , aut in accidentibus, quae voluntati insunt, dici non potest radix in telligendi,ut per se patet. Quae omnia recte explicat Aureo l. in I. di .as .artic. l. . Tertia propesi
rio, Capreolan eadem dis quhst L cone x & intesponsione ad argumenta contra eandem secundam conclusionem,&P. Mol. in hunc aniculum.
Sed contra obliciunt aliqui r Non inuoluit seontradictionem produci a Deo aliquam lubstantiam ab omni corpore, & materia separa istam, quae virtutem non habeat intelligendis sicut enim in substantia corporea quaedam stat substantiae viventes &cognoscentes uia autem, quae nullam habent vim sentiendidi ita in genere substantii lpiritualis videntur posse produci aliqliae substantiae, quae vim non habeant intelli gendi, quam tamen habeant alia substantiae r ergo immaterialitas substantiaIis non ita est adaequata ratio, ut substantia, in qua reperitur , sit
cognoscens, ut non possit repetiti substantia spiritualis, quae intellectualis non sit. Respondeo negando primum antecedens a quia contradictione inuoluit esse naturam spiritualem subis stant i a lem, eu i rio sit naturalis aliqua operatio in corporea ea autem assignari non potest , quae aut non sit intellectio, aut non praesupponat in tellectionem.
Ad probationem autem simili, quae in str- 8gumento affertur ex Iubstant is corporeis, neganda est paritas rationis: quia sub genere su itanti corporeae esse possunt substantiae sine ij , quae requiruntiit ad vitam vegetantem, aut sen tientem, in quibus tamen possi esse materialis motus, sine actione vitali, aut sensitiuar at vero isti genete substantiae Uiritualis nulla esse potest, quae non sit idoneum sub lactum v clutis,& actionis intelligendi,quia ut diximus, nulla
168쪽
esse potest talis substantia sine eonnaturali operationo, aut motu, qualis substantiae spirituali tribui non potest sine intellectione. Ex qua responsione iam constat, non posse produci ullam substantiam spiritualem, quae non vivat vita intellectualii huiusmodi enim vita intellectualis nihilo differt substantia li radice, ex qua oritur virtus intelligendi: nulla autem este potest substantia spiritualis, quae radix non sit intellectricis virtutis: quare neque esse potest substantia spirituali in qua non sit ipsa vita intellectualis: haec enim nihil est aliud, quam Yaclicate principium intelligendi r substantia autem spiritualissor maliter per hane rationem substantialis imis materialitatis est intelligendi radicate principium.
ARTICVLVS II. Irum Detis intelligat se ipsum ΑRTi CVLVs III Vtrum Deus comprehendat se ipsume
Declaratio vIrι que isticuli. Oncluso vitiusque articuli est affirmans, via nempe intelligendo se, comprehendere seipsum. Assertio horum articulorum militer est certa ex fide,& naturali demonstratione, sicut assertio atticuli primi Nam quod Deus se ipsum intelligat, aperte sagnificant verba illa Christi,
trem quis notiit, ni Fιtius. Et illa Paul. I. ad C rinth a. Qua Iaut μι, nem/ ιognouit, ns Spiritus Dei, Ohiritus omnias ruta: tir etiam profunda De per quas voces persecta etiam cognitio, quar dicitur comprchensio, significari videtur. Praeterea patres hanc a sertionem, ut dogma fidei tradunt. S. Cyril. Hier. Catecheli 6. Solus Spirstus sanctus, τι oportet. Deum videt. Et S. Aug. lib. 4. de Gen. ad litter. c. s. alti uuamvis homines sur aequales la elis.ιn beat ladane, nan tamen ege Illi, notam
do vinitatem, si ut illa est notasbi ipsi Quod etiam ldocet Fulgent. lib. ad serrandum Diaconum in responsione ad quaest.3. ubi ex identitate, qua obiectum cognitum idem est cum Deo cognoscente, colligit altiorem esse cognitionem, qua diuinitas cognoscit se ipsam. Author etiam ille, qui nomen praesert S. Aug. in lib. Meditationum c 19.& lib. Soli loquiorum c. 3 i. ait Sanctissimam Ttinitatem sibi soli esse integre notam.1 Demonstratione autem naturali eadem alteratio ostenditur: quia tunc dicitur res aliqua cognitione comprehendi, cum peruenitur ad finem cognitionis ipsius, ac proinde cognoscit ut tam pers.cte , quam cognoscibilis est, ut desinit S. Thom art. s. cognitio autem Dei comparatione cuiuscunque obiecti est huiusmodi, quia in Deo, sicut cst altissmia ratio immaterialitatis, spiritualitatis, quae est radix virtutis intelligendi, ita etiam esse debet praestantissima omnium inul-
ligendi ratio, ac proinde tanta quanta est quaeli bet ratio entis intelligibilis: nam non potest esse ratio entis intelligibilis , cui non respondeat adaequata aliqua vatio virtutis intellectricis et quandoquidem ratio entis intelligibilis constitui debet per hahitudinem ad virtutem intelligentem. Necesse autem est, ut virtus haec adaeis
quata intelligendi quodlibet obiectum , reperiatur in ea substantia, in qua eum persectissmaratione substantiae spiritualis est persectissima ratio,& vis intelligendi, qualis est substantia diuina. Deus igitur cognitione comprehensiua , quae est omnium persecti; sima , cognoscit se ipsum, & quodcunque aliud obiectum intelligibile. Notandum vero est quod docet S Thoma ad i. non dici Deum comprehendi cognitione ipsius, eo quod proprie finiatur sua cognitione , sed quia cognoscitur eognitione adaequata sibi in quantum intelligibilis, id est, aeque insnita , sicut ipse iosnitus est. In qua infinitate cognitionis non solum id includitur , ut per ipsam cognoscatur quidquid sor maliter est in De secletiam illud, ut cognoscatur tam excellenti gradu cognitionis , quam cognoscibilis est diuina substantia, id est, infinita intellectionet scut diuina substantia propter infinitatem suae entittitis est ex se infinita ratione intelligibilis, id est in ratione obiecti quasi mouentis, At determinantis potentiam, concurrere per se potest ad infinitam tui intel lectionem Tune autem obiectum vide tur adaequale cognosci, cum cognoscitur tanta cognitione , quanta est illaeognitio, ad euius perfectionem ipsum per se potest concurrere mouendo,N determinando potentiam ea ratione , qua obiectum , vel ipsus species impressa mouere, de deteνminare prirest virtutem intelligentem.
ARTICVLVS IV. Vtrum intelligere missi eius submissis pConclusio ess. intellectio Dei est ipsi, sub
stantia. IIum conchι tinti/ siensis duplex esse potest . prior en, integeetionem Dei re ipsa aut a parte rei, vel ex natura νει non distingui a disina subsantia. quotiensi conι lina a Thom. os intellectus cst M. quia illa. qua formal/ter stint ni diuisasti a tia. ab ea re ipsa non distinxtimur secus enim in Deo esset re ais, aut ex natura rei compositis, atque in Deo per 'Mιanes essent re ipsa dependentes a substantia. tanquam a siubiecto. ct scienti, τt ex D. Hom. a cipitur supra quast. 3 ct dolet major pos Theologoram eadem asione, O inferius quae . 28. arris. 2. Posteriisse a conclusonu esse poreis. Dei tmessectionem esse Iubstantium. Baiuram. essent ram Dei. eo quod natura diuina primo, Gormatiter consι- ruatur per intellectronem eadem ratione, quis consti- turtur per rationem exseruti a se, aut per i usioneri Iubsaηtia sitieηtu. atqtie ixti il)atiatu otia se ψιde xeritate conclusonu esse potiucontrouersa.
169쪽
DrapvTATro XXVIII. An intellectio sit ratio primo constituens diuinam essentiam lStatus dissutationis. p. Pr ma opinio refertur. Cap. x. lSecunda, severa opimo docet,1-tesiis emnon constituere formaliter essentiam, sed inmeonsequi. CV.3.' . Aroumentissetis'. Cap. . Daiolum expedit-.Cap. D
Notandum est primo ex sententia sancto rum Patrum, & Scholasticorum, in Dei substantia quasdam esse perfectiones quasi essentiales, &quid ditati uas, quae primo, &
maliter ipsius essentiam , & naturam constituant, & quasdam alias, quae saltem virtualiter consequantur eandem essentiam eonstitutam in ratione naturae per priores persectiones. ut enim inquit Damast. lib. I. de fide cap. . & ta. Bonum, iustum .sanctam, ct catera huiusmodι natu
ram quidem Dei confiequuntur. caterum naturam ia
sim non expluant. Nazian Z.etiam orat 38. de εχ. ait, pluriarem non esse Deo naturam. Ad quae verba Nicetas: Simplicitu, inquit, nonsignificat Dei naturam, si illam potius consequitur. Idem ex instituto probat Iust. MarI. quaest.3. ad Gentes in refutatione, responsionis Graecorum, ubi, voluntas, inquit, Dra eli exsubstantia:substantia au rem non eII ex voluntate; aliud ergo estsubstantia, MLad voluntas. Simili ratione argumentatur S.Chrysost. HomiLI. de incomprehens bili Dei
natura, ubi, a natura, inquit, inseptentιa, non autem exsapientra natura. Nymnus in lib. illo, in quo probat, dici non posse en tres Deos, ait, nomina, quae vulgo Deo tribuimus, non sigΚὶ-fieare Dei naturam, sed persectiόnes, quae eius naturam circumstant. Igitur iuxta doctrinam Patru m, ita in hac mortalitate debemus intelli gere diuinam substantiam, ut in ea consideremus quasdam persectiones; quibus illa primo, 8 somnaliter constituatur , S quasdam alias, quae consequantur saltem virtualiter essentiam Dei iam constitutam per praecedentes pers ctiones. Quod quidem docuerunt Scholastici, A tb. in i . dii . r. ar. I9. Altisod. lib. I. c. . q. vlt.
Alex. I.p. q. 32. membr.I. & ex Tho. Capr. in i .dis. 8. arti c. I. Caret . artic. . in hac q. Sc 2.2. q. I. f.Adeuigeutram. P.Mol. I.p.A. 2. art. . in sin .atque hane esse etiam S. Tho. sententiam manifestum erit ex iis, quae infra referemus.
Ex iis intclligitur status disputationis, an scien-
tia in Deo constituat primo, 3 formaliter eius naturam, perinde atque ratio substantiae spiritualis, & intellectualis 3 An vero sit proprietas
quasi secundaria, quae ex diuina natura consequatur, non minus, quam voluntas, iustitia,vel potentia.
C A p v T II. Prima opinio refertur. ΡRima sententia est naturam diuinam pri- 3mo, di formaliter constitui per actualem intellectionem,& scientiam non minus,quam per rationem substantiae viventis, & intellectualis. Huius sententia primus author videtur Aureol. in L dis3 s. a 3. quam amplexi sunt doctἰ The
logi recentiores,eamq; aiunt esse s.Th m. nam art. 8. probat Dei scientiam esse causam rerum,
quia scientia Dei est ipsum esse Dei, quae verba habere non possunt solum sensum materialem. N identicu m, quo Omnia ,uae sunt in Deo, dicuntur esse ipsius subsantia, etiam relationes personales;inde enim non sequeretur scientiam Dei esse causam rerum, sicut neque id sequitur in aliis, quae identiscantur eum substantia Dei habent igitur sensum formalem. & essentialem. Simile indicium sumitur ex quaest.27. art. 2. ubi probat Verbum procedere a Patre per intest Ctionem in eadem natura, quia in Deo idem est istelligere, & esse e quae etiam verba habere via dentur sensum essentialen , & formalem; nam ex sensu identico , quo voluntas in Deo est ipsuin esse Dei, non potest inserit id, quod in Deo procedit per voluntatem, ex vi processionis procedere in eadem natura. probatur primo haec sententia, quia hoc no- men, De v. immediate significat Dei essentiain,& naturam, non autem consequentem illius mperationem , aut proprietatem ut ex sententia Patrum docet S. Hom. q.II. art. 8. Greg. Na-Σiana. Orat. IK. N Damast. lib. .c. I a. hoc autem
nomen, Detis, sumptum est ab operatione prospiciendi, ae proinde intelligendi, ut ait idem Damas& alii Patres: ergo operatio prospiciendi, ac etiam intelligendi non est proprietas consequens naturam diuinam, sed potius ratio primo , & sormaliter illam eonstitueriti secundo ratio vitae persectae includit actualem operationem vitalem, hac cnim completur persecta ratio viventis: Dei autem natura constitui debet per rationem vitae persectissimam, ae proinde non per solum principium operandi, sed potius per actualem, & immanentem operationem rhre autem esse des et ratio actualis intelle 'ionisAuae est prima operatio diuitiae substantiae. Tertio, ratio vita realis, aut ea in ratione sprincipij operandi vitaliter, aut in actuali operatione: inDeci autem ratio vitae formaliter non est in ratione principii intelligendi, aut alterius operationis vitalis: est enim in Deo ratio vitae secundum rem, & realis, eum tamen in illo noti
170쪽
cipii esse non potest sine distinctione reali, quais
lis non est inter diuina subitantum,&intellectionem: ergo ratio vitae in Deo formaliter poIita est in actuali, & vitali operatione, id eli, in actuali intellectione. Ex quo fit quemadmodum ratio vitae intellectua lis non est proprietas naturae diuinae, sed potius ipIa natura, ita actua- Iem Dei intellectionem non esse diuinae naturae proprietatem, sed potius illam primo, de sorma liter conitituere. Quarto. Si ob aliquam rationem intellectio non dicitur primo constituere naturam diuinam, maxime ob illam, quia ratioentis veti, tu intelligibilis debet esse prior, quam actualis intellectio hoc autem non est semper Verum; quia in intellectione, quae est sui ipsius intellectio, non prior est ratio entis, quam intellectionis. aut obiecti intellecti: diuina autem intellectio est entialiter elisui ipsius intellectio
non minus, quam subitantiae Dei: ergo in intellectione diuina non est necesse, ut aliqua ratioentis intelligibilis antecedat. Minor autem videtur certa, ut enim non sit processus in infinitum, neque aliqua ratio ignota, necessario veniisendum est ad aliquam intellectionem, quae per se ipsam sor maliter intelligatur, atque eLentia litet sit sui intellectio per suum primarium conis stitutivum, non autem per aliquam rationem
intellectionis consequentis, di quasi rei lexae. C A p v v III.
Meunda se vera opinis docet intellectionem non constituere formaliter e 1 tram,
Ecunda sententia est actualem Dei intelleis
Octionem esse attributum, de persectionem, quae virtualiter consequatur diuinam naturam non minus, quam volitionem, aut potentiam, non autem primo constituere ipsam Dei naturam. Hanc sententiam manifeste significant Capreol. Sc Caiet dc alij recentiores Thomiliae, ut licet de hae te expresse non disputent, signicant tamen aperte lententiam , quam dixi. In primis Capreol. ini. dis p. q. q. arca. Dei sapientiam numerat inter attributa illa, quae appellat persectiones secundarias, quae ex na tuta diuina sequantur, εἰ dis 2 s. quaest. I. art. Σ. ex instituto resutat sententiam Aureoli, quam retulimus. Deinde Caietanus qui in hac I parte quaestione i. articulo'. numerat etiam sapientiam inter proprietates naturae diuinae, &2. s Cundae quaestione a. articulo I. s. ad euidentiam hoc discrimen constituit inter Dei sapientiam, de veritatem, nempe transcendentalem, quod
sapientia supra naturam diuinam addit persectionem, ratione distinctam quare in hac quaest. articulo 1. M. Ad hoc igitur, ait hanc propositionem S. Tho. Deum ebe tuum intelligere, esse tan tum identicam, non autem formalem, quod etiam docet Ferrar.i. contra Gentes c. 6 I. Prae-
terea etiam Ranno I. p. q. 8. a.8. in fine. it, se ut immutabilitas inDeo est ratio aeternitatis,ac proinde aeternitis ad immutabilitatem comparatur,
ut proprietas, ita rationem entis intelligibilis esse in Deo proprietatem diuinae eRntiae. Nec dubitari potest, quin haec sit S. Tho. senis stentia; nam in hac quaestione in initio: Post con
derationem, inquit, eorum, qua pertinent ad divunain substantiam, restat confiderandum de N. qua pertinent ad operationem ' s.id est adscienti O voluntatemi docuit igitur S. doctor lcientiam operationem esse Dei, quae primo, de sormalit et
iubitantiam, Ze naturam eius non constituatem propterq 13. a. 2. ait hoc nomen Deus significare naturam diuinam; sumptum autem esse ab operatione, ac proinde in hoc nomine diuersum esse id, quod significatur ab eo, quo nome est impolitum. Denique in hoc articulo ex eo
probat intellectionem Dei esse ipsius substantiam,quia alias esset persectio, ad quam lubstantia diuina, sicut potentia, de subiectum compararetur: quaeratio solum adduci potuit ad pro bandum intellectionem non distingui ex natura rei a diuina substantia. Sensus ergo conclusionis
S. Tho. dum ait intelligere Dei esse ipsius substantiam ille est, Dei intellectionem ab ipsius substantia te ipsa non distingui, sicut neque u
litio distinguitur. Quocircaq. 1 . art. I. ait sicut
Deus est suum intelligere, ita etiam esse suum . velle, quibus aperte significauit diuinam substantiam non magis constitui per intellectionem quam per volitionem, sed apertissime in hoc ipso articulo, intelligere, inquit, sequitur speciem intelligibilem, in Deo autem ipsius essentiam esse intelligibilem, speciem: ergo ex sententia S.
Tho. actualis intellectio non conlii tuit, sed le-quitur diuinam essentiam. Confirmat ut autem haec sententia primo te
stim ijs Patrum; nam Nissenus libro illo citat in quo probat dici non posse tres Deos non longe ab initio ait ipsum nomen Dei propterea non significare essentiam, de naturam, quia significat operationem spectandi,& videndi,& concludit. Efficaciam ita uect no natural sat nomen initatis;videtur enimGregorius sensiste nomenin non tam impositum fuisse ab operatione intelligendi, sed etiam eam signiscare, ac propterea
esse nomen operationis potius qua naturae. Tantum autem abest; ut puta uetit per intellecti nem constitui naturam diuinam, ut potius propterea dixerit nomen Dei non lignificare natu ram, quia significat operationem intelligendi, aqua sumptum est. Praeterea etiam Chry1. Hom. cit. hanc sententiam aperte significat illis verbis
Non ex sapientia est bubstantia, sed potivi exsat
stantιa estsapientia.Et Damast lib. l. de fide cap. ΦBonum, inquit, iussu Osapiens non Deι naturam,sid qua naturam conseqvantur, exponunt: quibus
nil elatius dici potuit. Ratio autem eiusdem sententiae essem sumiis stur ex doctrina Arist. lib. I 2. Met. cap .ate . s. de S. Thom. in hoc art. hoc est ex dependentia, qua omnis intellectio pendet ab aliquo antece- , O