장음표시 사용
171쪽
denti obiecto. aut as militudine illius non minus , quam actus volitionis dependere debet ab intellectione obiecti. Vnde esicitur etiam in Deo ante perfiationem intesiectionis debere intelligi naturam. & essentiam illius constitutam per rationem subsantiae a se existentis, spiritualis atque intellectualis. Formari autem p test ratio in hunc modum. Natura. &essentia
diuina necessario est primum intelligibile, quandoquidem in illa debct intelligi prima ratio entis, ut per se patetr actualis autem intellectio non potest esse primum intelligibile; stetit enim volitio actualis non potest esse primum volibile, quia essentialiter prasupponit aliquod obie citim bonum, cuius sit volitio: ita etiam actualis intellectio esse non potest primum intelligibile, nam eadem ratione essentialiter praesupponit aliquod obiectum verum, cuius sit intellectio, di actualis & vitalis similitudo
S In qua ratione notandum est, quemadmodum intestinio diuina necessario est intellectio, non solum obiecti ratione distincti, sed etiam sui ipsius: ita et lain diuinam volitionem
non tantum esse volitionem obiecti ratione
distincti, sed etiam sui ipsus , nam Deus suam
etiam volitionem diligit. Quemadmodum autem , ut intelligatur in Deo ratio volitionis, necessario intelligenda est quaedam ratio antecedens obiecti boni, ut ita volitio si talis obiecti, di siti Ipsus t eadem ratione vi intelligatur in Deo intellectio , antecedere debet aliqua ratioentis intelligibilis , ex quo veluti sequatur intelleictio, non solum talis obieeti. sed etia in sui ipsus di inuoluit enim eontradictionem esse a- squam intellectionem aut volitionem, quae ad- a q uate sui tantum si intesiectio, aut volitio si
ne aliqua ratione antecedentis obiecti. Iraque
esse potest intellectio. & volitio, quae sit obiecti
alterius intAlectio, & volitici, non autem sui ipsus. Ρωerea etiam esse potest intesiectio, ει volitio , quae essentialiter Di non solum obiecti antecedentis 1 sed etiam sui ipsius. Fieri tamen non potest , ut aliqua si ratio intellectionis, aut volitionis, antequam non praeceis
dat mrdine rationis obiectum intelligibile, aut voli bile. C A p v T IV.
io A D primam rationem contrariae sententiata, respondetur ex doctrina S. Tho. q. 3.ar.8. hoe nomen, Deus, s gniscare quidem naturam Deitatis , ut ille docet, atque 1 postum sui se ab operatione intelligendi: in hoc tamen nomine, id, a quo nomen fuit impostum, diue sunresse ab eo, ad quod significandum fuit insitu tum, ut in multis aliis vocibus contingit, ut S. Thom. explicat ibidem in hoe nomine tipis. Ad seeundam neganda est illa propositio, nempe rationcm vitae persectae includere actualem operationem. Licet enim actualis operatio di- arrabulor Inrt. D. TE
eatur esse ultimum vitae complementum, eo sensu, quo operatio immanens est ultima persectio sui principijr ipsa tamen ratio vitae subiastantialis, quatenus pertinet ad naturam &es.sentiain , potius formaliter posta est in principio primo,& radicati talis operationis. Quapropter ratio vita intellectualis, quae instituit naturam diuinam, posta est in principio virtuali infinitae, & adtitalis intellectionis. Ex quibus respondendum etiam est ad teria Irtiam per distinctionem minoris propositionis,
nempe rationem vitae in Deo formaliter non
esse principium reale intellectionis , id est, quod per realem relationem sit principium intellectionis; haee enim relatio realis esse non potest sine reali distinctione principij, & actionis,
is docet s. Thom. lib. 2. contra Gentes c. I .
esse tamen rationem vitae diuinae in principio virtuali actualis intellectionis, id est, in tali ratione substantiae, quae necessario coniunctam habere debeat operationem intelligendi sine reali distinctione , cuius operationis reale esset
principium diuina substantia, nis id impediret
persectio simplicitatis diuinae, quae eum reali identitate eum natura sicit esse omnia, quae sor- maliter sunt in illar in hoe enim posta est ratio principii virtualis, ut explicat Gaet.lib. I.poster.
Ad 4. neganda est minor propositio: nam et- ariam in ea in tessectione, quae essentialiter est sui ipsus intellectio, ordine rationis debet antecedere ratio entis intelligibilis; licet ratio entis , qua talis intesiectio constituitur, esse non posse ante essentiam talis intellectionis, neeessarium
tamen est,ut aliquod aliud obiectum ratio ς distinetiim anteeedat, cuius intesiectio esse possit.
Ad testimonia autem S.Tho m. quae adduxi mus pro prima sententia. Respondetur ex dictis, verba illa. Intelligere Deiectis sis esse, tantum habere sensum identicum, ut Caiet. & Ferrari exponunt: nec tamen D. Thons. solum ex hoe sensu identieci colligit intellectionem essemu- cun rerum, quas Deus esseit; sed ex hoe solum, quodDeus sit substantia intellectualis; omnis Gnim intellectualis substantia per intellectionem& volitionem est causa rerum: Deus autem non
solum est substantia pure intellectualis, sed etiam re ipsa est ipsum intelligere,& velle. Notandum autem est hoc loco dilcrimen inter intellectionem & volitionem, quod intellectio est prima operatio vitalis,quae ordine rationis antec
dit volέtionem. Quapropter ratio vitae in Deo per habitudinem aci intellectionem potius, quam volitionem eonstituitur. Quate id ,quod eY vi suae processionis est vetbum subs stens,p euliari quagam ratione procedit smile in natu ra viventis substantiae intellectualis: ex quo capite sumi potest peculiaris ratio explicandi, cur potius persona diuina, quae procedit per intellectionem, dicatur procedere smilis in natura intellectuali ex vi suae processionis, id est. in quantum est terminus talis processionis.
172쪽
D. Miam expiat r. rq D Estat breue qhoddam dubium, an sicut an ctualis intellectio est attributum virtute
distinctum a natara diuina , ita etiam intellectus quasi in actu primo si eiusdem naturat a tributum. Videtur enim id esse assirmandum, atque in Deo consideranda esse tria, nempe eL sentiam,& naturam,& deinde intellectum qu
si potentiam, & principium proximum intellectionis, S tandem intellectionem ipsam. Nam
in creatis haec tria re ipsa differunt: ergo in natura diuina, quam per creaturas intelligimus,
distinguere debemus illa tria ; idem enim fundamentum esse videtur huius distinctionis, atque est ut distinguamus actualem Dei intelleia tionem ab ipsus natura. Confirmatur testi
monio S. Thom. r. contra Gentes cap. Io. ubi In triticius. inquit, Oratantas in Deo non suntτtpo-- rentia. sed sium ut uctiones, ni erandum nostrum modum intelligendi. Docet enim S.Thom. in eo c.
in Deo non esse ratiotiem potentiae secundum rem comparatione actionis, a qua non distin guitur, sed solum comparatione effectus. Probabilior est contraria sententi rationem intellectus in Deo non esse attributum virtute distinctum ab actuali intellectione , & a natura diuina, sed potiusidem ratione esse eum essentia, aut eum actuali intellectione. Hanc sententiam significant verba citatas.ThOm.in Deo intellectus, & voluntas non fiant ut potentiae, sed solum ut actiones; licet enim S.I om dicat ese m Deo potentiam, saltem secundum rationem comparatione actionis, dum tamen paulo
post loquitur de intellectu, & voluntate, cum particula exclusiua, ait in Deo intellectum, Zevoluntatem solum esse. ut actiones. Probatur autem primo a smili; quia in actibys notionalibus non est ratio, aut notio virtute distincta potentia ab actuali productione ; secus Gnim potentia spirandi diuersa esset notio ab actuati spiratione , sicut & potentia generativa actuali generatione: hoc autem non potest diei ob aliam rationem , nisi quia intellectus , prout ratione distinguitur ab essentia, non potest virtute Istingui ab actuali intellectione,
stanquam peculiare , & distinctum attributum incus enim ut dicebam, in Trinitate plures ensent, quam 'uinque notiones, cuius oppositum docent I heo gi in hac I. p q. 32. art. q. Secundo, in creaturis propterea distinguitur potentia. quae est actionis principium, a natura Ze essentia substantiae, quia substantia, ratione suae finitae persectionis, non potest esse immediatum principium operationis, & quia operatio re ipsa produc tur, necessario constituitur media potentia ;nter substantiam & actionem, quae potentia sit immediatum operandi princi pium i in diuina autem substantia ratio essentiae habet itanitatem in ratione naturae, ac proinde
in ratione principii operationis , in qua sta est
ratio naturae. Deinde actualis operatio naturae diuinae re ipsa non differt ab eadem natura, neque per realem causalitatem ab illa escitur: emgo inter naturam diuinam,& actualem ipsius mperationem nullum potest intelligi attributum, quod virtute ab utraque distinguatur.
Confirmatur: nam etiam in creaturis natura, IT& esentia substantialis, licet non sit immediatum principium operationis accidentalis . est tamen principium immediatum earum passi num, & proprietatum, quae ad perfectionem essentiae requiruntur: in diuina autem substantia ratio actualis intellectionis magis necessario
e niungitur cum natura, tanquam necessaris
ad illius perfectionem, quam proprietates cum natura substantiali: erso scut essentia creata
per se ipsam est principium proprietatum sine
ratione agendi, quae ab ipsa virtute distinguatur . ita essentia 4psa naturae diuinae est virtuso principium proximum intellectionis, s ne alio intermedio attributo, quod virtualiter distinguatur ab actuali operatione, & essentia diuina. Itaque ratio intellectus, si confideretur in actu primo, quatenus virtute est ante actualem imtellectionem, nil aliud formaliter est in Deo . quam ipsa essentia diuina a quam rem pluribus confirmat Aureol. in 1.disci.&consenti et do cti Theologi recentiores. Ex dictis autem respondendum est ad rathia ignem initio allatam, nempe disparem esse rati
nem in creaturist nam earum natura. ratione
suae limitatae persectionis , non ea suffriens
principium operationum accidentalium t Dei autem natura in ratione persectionis naturae est
infinita ; quare per se est principium virtualesti sciens intellectionis. Quare secundum hane rationem ipsa Dei natura clici potest potentia.
aut principium virtuale r ut enim ait s. Thcim. q. I. de potentia. art. I. ad a. licet essentia diuin non haheat principium , neque re, neque ratio
ne ; Operatio tamen diuina aliquod habet principium , atque essentia secundum qu g est vi tuale principium operationis, dici potest potentia intellectiva . ut ait idem S. Thom: in Ia
Expiscaris Arriciatorum. Conclusio est affirmans , certa ex fide Geis ines. I. Vidit Deus cuncta quis fecerat. adHA.q. Omnia sunt aperta oculi. ιθιtis, O nulla oratura essi sibιIis in constem eiis. Demonstratione et lain
naturali certa etiam est , quia in Deo ratione praestantissimae immaterialitatis, praestantissima etiam est vis intelligendi, ac proinde cognoscendi quidquid cognoscibile est.
Contra hanc vero alteriuinem esse videtur x
173쪽
ὀissicile testimontium S. Hieron. ad verba illa
'abac. r. M visant oculi tui, ne videant malam Ibi Hieron. In caeteris, inquit, animatibus generalem quidem Dei d οβιonem , O ordιnem. cu suma. reram musta repost. s. verri gratia, quomodo nis statur animatium inaltilaedo , o quibus alia psιν citus. Caterum absurdum est ad hoc lisi dedaceremtestatem, ut sciat per momeota fingula. quot nascuntur casus, aut quasi muscaram mutirturirnon m tam faui adulatores Dei, ut dampsentiam eam ad ima detrahιmas , in nos in retarios, eandem arrationabiliam cum rationabitibus prauidentium
eqsed centes. Dissicilia quidem sunt haec verba sine dubio , tamen in illis verbis est aliquis occultus sensus, nihil contrarius Catholicae veritati. Hane enim S.Hieron. apcrte alibi tradidit. praecipue autem in c, Matth. Iς. ubi , Si parua, Inquit, ammatia absque Deo authere non ricidiant, or qua inuti perstara sor, e Dei volantate non occiaumt , vos, qui aeterni esti, non r mere debetu, quod absive Des vitiatu prouidentia. Respondeo ergo, Hier n. allatis virbisbolum signiscare in Deo circa singulas ercaturas irrationalcs non esse cognitionem alicuius peculiaris prouidentiae supra naturalem exigentiam,&concursum causarum secundarum; cum iamcn circa singulos
homines sit peculiaris aliqua Dei prouidentia
supra exigentiam , di cursum causarum natu
Vt autem eonstet hune esse sensum verborum Hier. statuendum est primo, illum non loqui de cognitione speculativa, sed de cognitione praetica Dei, in qua posita est ratio prouidentiae.Proponit enim dubium, quomodo in eo eapite dicatur Deus homines hahere, sicut pisces maris, aut quasi reptilia, cum singulis hominibus sngulos Angelos dederit ad coria incucstodiam: & subditi Motm hominibus, etiam ριν
bas esse seneralemDei illi Ositionem, secursum rerum caseram absurdum esse ire dicamus Deum scire per momenta gula quot nascantur cutico, dic. Ex verbis autem sequentibus constat, illum solum velle negare scientiam talis prouidentiae peculiaris . per quam Deus aliquid singulis ereaturi, irrationalibus prouiderit supra ordinem gen
talem.& cursum causarum lecundarum inde
nim eolligit stultitiae damnandum esse librum
illum, in quo scriptum crat: sesiis uniue s .atque omnibtis arborslus proprios in cooriam Angelasfuisse a Deo designatos. Porro autem hoc discrimen diuinae prouidentiae erga ereaturas rationales, & irrationales tradit S.I hom. vi videri possit interpretari voluisse hoe testimonium D Hieron. In hac enim
I .p. o. Ir3.art.2. stata proti dentia Dei principaliter, inquit. est ειν ca illa. qad perpetuo manent, ideo Des prouidentia aliterae halet ad hominc ad alias corrupistiles creararas, quia ha asterse habent ad incorruptristitutem: composiar enim ad gutis homines in indiuiduo,stut comparatur ad sutilis ge-teris , via steries alia V rerum corra ιbitium. Quo loco eadem ratione , atque S. Hieron. Antibus in I.Pan.D. N.
docet, Dei prouidentiam esse intelligendam
eirca sngulos homines , scut circa alia senera , vel species in uniuersas, ait enim hoc ita eL se dicendum ratione perpetuitatis, quam snguli homines habent in anima rationali r eadem ratione, qua S. Hieron. ex aeternitate col-
Iegit peculiarem Dei prouidentiam erga sin
ΑΗ cuius rei maiorem intelligentiam notan- sdum est,concursum,& prouidentiam Dei, quae in illo esse intelligitur post praeuisionem exigentiae causarum locundarum, quae coniunctae lint ad asiquid esciendum, communi usu appellari generalem, non quia reseratur ad generalem solum rationem generis, vel speciei effectus, qui producitur, non potius ad singularem, & indiuiduam rei entitatem , sed quia est veluti communis singulis rerum naturis se cundum singularem earum exigentiam; quod ergo dixit S. Hieron. in caeteris animalibus esse intelligendam generalem Dei dispostionem,
S cursum rerum, id est,secundarum causarum,
solum fgnificat prouidentiam generalem, quae licet reseratur ad sngulos effectus , appellatur tamen generalis prouidentia ratione explicata. Quare verbis illis sequentibus: absurdum ess scire Deum per gula momenta quot nascantur calices. Solum fgnisi eat absurdum esse ponere in Deo scientiam peculiaris prouidentiae, quae sit supra generalem cursim,& etitia
gentiam secundarum causarum, non enim vult Deo tribuere aliquam scientiam, & prouidentiain circa res in communi, quam Deus non habeat' elaea' singulos effectus , sed fgnificare
vult esse in Deo 'tantum prouidentiam generalem circa creaturas irrationales , quae generalis prouidentia ex exigentia causaruns secundarum respiciat etiam effectus in indiuiduo, cum tamen circa sngulos homines si peetiliaris prouidentia supra generalem cursum tausarum secundarum , qualis non est tirea creaturas irratiCnales , circa quas in genere, vel in specie
spectas dici potest in Deo fuisse intentionem,
ex qua ordinauit secundas causas; claea sngulos tamen essectus in indiuiduo non est intelli menda peculiaris Dei stoluntas, nisi post priuia1ionem exigentiae causarum secundarum, qua postulent concursum ad producendum talem
effectum. Contra eandem veritatem videtur esse Arist. cI2.14et. c. s. atra. 3. ubi cum doceat, diuinam
substantiam esse inueclligentem, atque suam intellectionem, ait intelligere se ipsam,& esse sui i-lsus intellectionem, atque intellectionis intelectionem, videtur asserere nihil praeter se intelligere. Respondetur, Aristotelem eo loco solum si- gnificate Deum solum intelligere se ipsum tanquam obiectum netessarium ad persectionem suae intellectionis , quale est solum obiectum
primarium intellectionis , non tamen negare cognoscere alias creaturas in se ipso ; nam aliis locis, nempe lib. io. Et hic. c. 8. manifeste
174쪽
inerit Deo esse curam rerum humanarum, quae sine earum iri teaiectione esse non posset. Ea vero ratio, quam Aristot. tradit, quia melius est quaedam non videre, quam videre, ita intelli genda cst iuxta sensum supra traditum , quia melius est al; qua non videre, quam ea videre in seipsis tanquam obiecta necessaria ad persectionem talis intellectionis, hoe enim fieri non posset sine mutatione, Leonsequenter, nec sne perturbatione intelligentia, qui si eapax esset talis mutationis,capax etiam csset doloris,& tria
sitiae pro ratione obiecti intellecti, quapropterea ratione melius esset aliqua non videre, quam Videre.
I Vltimo obitet potest ratio naturalis, quia Omnis cognitio habet intrinsecum res etiam ad rem intellectam suamq; intrinsecam persectimnem' saltem indiuidualem per habitudinem ad
quodcunque Obiectum etiam materiale, aut se cundisium. Manifestum est enim visonem, qua aliquae creaturae in Deo videntur, tanquam in obiecto primario, esse persectiorem, saltem secundum rationem indiui)uam, quam illam visionem , per quam pauciores creaturae, aut solum Deus videtur. Deus antem per habitudinem ad res creatas, eas praesertim quae contingenter existunt, 'nullam potest habere perfectionem, quam sine eisdem intellectis haberet nullam ergo habes hognitionem creaturarum. , Respondeo per distinctionem ad maiorem propositionem, omnem quidem cognitionem alicuius oblini, quae per habitudinem ad aliud primarium obiectum non habet ins nitam perfectionem in ratione cognitionis, per habitudi- . nem ad tale obiectum habere aliquam intrinseiacam persectionem saltem indiuid ualem, quam sine huiusmodi obiecto non haberet: earn t men cognitionem, quae ex alio primario obiscio habet persectionem infinitam cognitionis, esse posse etium aliorem obiectorum coanitionem sine ulla intrinseca noua persectione, quam habeat per habitudinem ad huiusmodi obiecta secundanar talem autem es e cognitionem diuinam; ea enim ex eo quod sit adaequata comprehenso diuinae substantis , est idonea ad repraesentandum actualiter omnem veritatem dependentem a diuina substantia; intelligendum est enim diuinam intellectionem ex vi
primarii obiecti com prehens habere infinit
rem essentialem in ratione cognitionis, ae perhoe solum esse idoneam ad actualem repraesentationem cuiuscunque veritatis creatae, ut recte axplicat RVMq disso. num .a .ST IO
Deus cognostat creaturas in se ipso ut in obiecto primario.
Prima opinio Nominatium neo at . p. l.
Seetinas opinio probabstior a firmat. Ca8. 2. Resoncietur a timentis, o obiectionibus. p. 3.
Prima vinis Nominatium negat. Ponendum ess Deum creaturas omnes, quas tintelligit, in aliquo sensi intelligere in seia
pso. Hanc propos hem docet S.Thom .atet . .&6. atque in ea consentiunt grauiores The logi, ut in serius reseremus, & est aperta sententia S.Dionysi j cap. . de diuinis nominibus post
medium, ubi, ω uaestor, inquit, cognost/tDem, non rerum noritιa, sed suae quae verba saltem senis eant Deum non intelligere creaturas per scientiam, quae ex creaturis dependeati igitur
saltem hoc sensu verum est, Deum in seipio in telligere alia obiecta creata, quia di illa ex se ipso cognoscit, non autem ex aliqua smilitudine, aut principio, quod ad intelligendum eu illis accipiat, aut per aliquam dependentiam ab OMiecto intellecto, quasi mouentriae determinante intellectum diuinum. . Duo vero in hae dispositione sunt in com ditrouersa, prius est, an Deus in seipse intelligat obiecta creata , non solum tanqnam in specie impressa, & expressa eorundem, sed etiam tanquam in obiecto primario. Prima sententia est negans, quam tradidit OGm, i .dis 33. q. .
Gabr. q.etiam 3.art.2. refertur etiam Aure L pud Capr. ead. dist. q. a. concl. I. Verum nequel Aureol. hanc sententiam docuit , neque C preol. refert Aureolum ; imo, in eadem distinctione 2. parte, art. . g. 2. Propostro, & art. a. o. Sedati non ob antibus, tantum abest, ut dicat creaturas esse obiectum primarium cognitionis diutunae, ut potius contendat, qua inuis creaturae a Deo distincte intelligantur, non tamen esse obiecta terminantia diuinam cognitionem; est
enim essentiam diuinam esse obiectum admquate terminans ipsus cognitionem, quod refert Capri quaest. est. in argumentis contra secundam eonesusionem. Quocirca aliqui erroris condemnant sententiam Aureoli, quod dixerit cognitionem diuinam non terminari ad cre turas , quod videri potest apud P. Molin. art. 6. alter error. Sed nimis seuera est censura, cum Aureol.dicat, Deum distincte in sua essentia intelligere omnes creaturas, solum autem lignita eat essentiam diuinam ese adaequatum, Limmediatum terminum diuinae intuitionis, necessarium ad totam illius persectionem. Sententia autem Nominalium probari po- 3test, quia id quod non cognoscitur in seipso, sed in alto,id est, quod non cognostitur per speciem sui, sed per alienam, quae si propria simit ludo alicuiua obiecti, non potest cognoscidia sincte,seut est in se, sed necessario cognoscitur ad modum illius, per euius smilitudinem coPnostitur: his enim est ratio ob quam res spira-etuales, non ut sunt in se, sed eas apprehendimus ad modum rerum materialium, quia per harum species illas intelligimus. Deus autem non inteuligit creaturas ad modum sua diuinae subcta i a
175쪽
tim, sed potius eas intelligit distincte, &intui-tiue sicut sint: ergo eas non intelligit in se scutin obiecto primari . secundo obiectum, quod non solum ordine perseetionis dicitur primatium , sed secundum rationem, & ordincm ob tecti, eomparatur ad Obiecta secundaria, sicut obiectum formale ad materialia, id est, tanquam ad obiecta, quae ratione alterius sint intelligibi
lia. Deus autem ad creaturas non comparatur,
sicut obiectum sot male ad obiecta materialia; nam obiecta materialia, ut a potentia percipiantur, participare debent rationem Ohiodii se malis a creaturat autem a Deo intellectae non participant rationem diuinae essentia , ncque ab illa in ratione obiecti informantur: ergo D cusnon est obiectum primarium, in quo ipse creaturas intelligat. DOeent igit ut Authorcs huius sententiae Deum quidem ordine dignitatis esse - obiectum primarium. id est perseetulimum diuinae intcllectionis, non tamen secundum rationem, & ordinem obiecit, id est, terminandi intellectionem diuinam.
C a s v et II. Seranda opinis probabilior af mat. Ecunda sententia est, Deum esse primarium
1 obiectum diuinat intesiectionis. atque in sua essentia, tanquam in obiecto primario , a quo tanquam a specificante sumatur ratio diuinae intellectionis, intellisere creaturas scut obi cta secundaria. Qvi lententia communior, &probabilior, est in primis S. Thoin. art. s. nam eum in fine corporis dixisset, Deum videre alia, non in seipiis, sed in seipso, in responsione ad tertium, hae verba explieat. R addit, intellectionem non speciscari per id, quod in alio in tellisitur, sed per principale intellectum,in quo
alia intelliguntur. Vnde non oporici quod in telligere diuinum specificutur per aliud, quam per essentiam diuinam. Idem docent antiqui res Theologi, Alberi. in I. dist.M. ari t. Alens s
qui in eandem sententiam explicant verba S. ii cinys c. . de diuinis nominibus. Idem docuit Henriq. quodlibo. q. a. rigidius dis. 33. quaest. I. Duran. q.2. Mot. q. r. f.ad a. Thomas de Argentinas. q. I. Caiet. 5: alii interpretes Saho m.
ad artis a, Ratione autem haec sententia probatur, quam
in responsione ad tertium S. I non . indicauit, quia omnis cognitio respicit suum primarium obiectum, tanquam necessarium aci suam persectionem in ratione cognitionis , habet enim speciem a suo primatio obiecto, atque adeo intrinsecam etiam,& transcendentalem habitudinem ad illud, si id a tali cognitione distinctu intit: Dei autem cognitio suam persectionem ba bere non potest per habitudinem ad creaturas ab ipso intellectas e ergo diuina cognitio non potist comparari ad creaturas intellectas, os quam ad obiecta primaria primo, & per se intuti
ligibilia. Minor probatur, quia in qualibet Dei
persectione est summa existendi necessitas, id est, eadem, atque in diuina essentia; creatutae autem a Deo intellectae, multae saltem in ratio ne intolligibilis non habent necessitatem, Iacmpe illae, quae a Deo intelliguntur existentes in aliqua temporis differentia; cuiusque enim creaturae exissentia est contingens, quae potuit non esse: igitur veritas intelligibilis, quae constituitur secundum exissentiam creaturarum. nequiteste obiectum primarium intellectionis diuinae. Simile autem argumentum seri potest circa res possibiles, tantum consideratas secundum es sentiam: quaelibet enim eo itio distincta a suo primario obiecto debet ad illud reserri intrinse- ea habitudine : Dei autem eognitio nulla in trinseca habitudine resertur ad essentiam crc turarum possibilium; perfectior enim hae cognitio intelligitur absoluta a respectu essentiali ad singulas creaturas possibiles, nam per locutri intrinseeum destrueretur diuina cognitio , si haec, aut illa erratura possibilis non esset: ergo diuina cognitio ad creaturas possibiles non re sertur, tanquam ad obiecta primaria , neque tanquam ad obiecta, in quibus primo,& immediate ratio diuinae cognitionis terminetur. Dieendum est seeundo, licet Deus res creatas scognoscat in seipso, tanquam in obiecto primario, id est, quasi mouente ad cognitionem
sui, & creaturarum, eius tamen cognitionem rei ad res ereatas distincte, di secundum peculiares earuti rationes, ae proinde Deum creaturas intelligere in carum natura, saltem terminative. Haec etiam propositio sumitur eY S. Thom. in iis duobus articulis, nam cum art. I. in fine eorporis dixisset, Deum creaturas videre
non in ipsis, sed in se ipso, tanquam in obiecto principali,postea art. 6.in responsone ad i. in fi ne sic inquit: Deus non sium cognoscit res esse in se ipse , fitaper id, quod in se ipse continet res, cognosiue, in propria naturae terminati autem cogniti
nem ad aliquod obiectum nihil aliud est, quam per illam illud obiectum intelligi: cum ergo per
cognitionem diuinam creaturae a Deo intelli pantur, scut obiecta secundaria, dicendum est, diuinam cognitionem terminari ad creaturas, setit ad secundaria obiecta, & creaturas saltem
terminatiue, scut secundaria obiecta in se ipsa a Deo intelligi, id est. distincte se ut sunt secundum proprias entitates. Ad quam quidem conclusonein intelligoadam notandum est, obiectum duplici habitudine comparari posse ad cognitionem, per quam cognoscitur ; prima
tanquam res mouens, & determinans potentiam quas ad eliciendam talem intellectionem.
Secunda autem tanquam res terminans ea
dem intellectionem ; sertur enim intelligens per cognitionem in obiectum quodlibet intelia lectum: quare cognitio dicitur in obiecto eognito terminari; ab illo autem obiecto, per cuius concursum cum potentia elicitur cognitio, dicitur esse ab obiecto mouente, & tanquam d terminante potentiam: quamuis autem creatu-
176쪽
a te neque per se , neque per sui s militudinem
moticant intellectum diuinum , secundum tamen suas distinctas emitates terminant illius in tollectionem , sciit obiecta illius sic daria, &ideo in suis naturis cognoscuntiar, non quidem in citiue, sed terminative: atque hac ratione nulla est contradictio in verbis S. Thom. Cum enim ait art. 3. creaturas non intelligi a Deo in se ipsis, s is eat non intelligi in se tanquam in obiecto mouente intellilium diuinum, cum autem art. 6.ait, creaturas a Deo intestisi distin ete in suis naturis, solii in s is eat eas intelligi in se tanquam obiecto secundario terminante diuinam cognitionem. 7 Dicendum est icrtio, creaturas ad intellectionem diuinam comparari solum, sicut obi eta materialia, quae proinde per diuinam intellectionem non repraesententur primo, & pcr se, neque aeque immediate atquc diuina mentia, 7ua est veluti adaequatum obiectum formaleiuinae intellectionis. Hanc totam concluso nem tradit. N multis probat S.Thom. . contra Gentcs cap. 8. Ad partem ctiam illius tradit hoe ioco artic. 3. ad 3. dum explicat, essentiam diui nam solum esse obiectum , a quo speciscetur
diuina cognitior atque candem tradunt cx sin tentia f. hom. Capreol.in I. s.d. quaest.2.art. I. cones. . FerranI. contra Centcs cap. cit. S Probatur autem ratione s. Tho m. quia omnis cognitio sp scatur a suo obiecto formali, nec potist sne illo habere totam Grea perfectionem t Dei autem cognitio speciem non habet per habitudinem ad creaturas : ergo creaturae non comparantur ad cognitionem diui nam, sicut obieetum scirinaler eodem autem argumento probatur, creaturas, cuin primo, &per se non terminent cosnitionem diuinam, per illam non repraesentam immediate: actualis enim repraesintatio nequit totam suam perfectionem habere sine illo, quod immediate, &per se repraesentatur: tota autem Dei perfectio, quae est in actuali cognitione, Se repraesentatio ne , perquam ille intelligit, est independensa creaturis: quapropter, licet creaturae dici debeant intclligi in diuina essentia tanquam in specie expressa, perqham actualiter repraesentcntur, cici tamen non possunt intelligi in diuiana essentia solum, sicut in specie expressa, nam etiam intelliguntur in illa cetit in obiecto pruinario: diuina enim essentia, licet sit quasi species expressa, di actualis repraesentatio creatura ruin, non est tamen rarum repraesentatio, tanquam primarij obiecti: ergo necessario dicen dum est eas intelligi per talem Dei repraesciatationein in illo obiecto primario, quoci est obiectum formale respectu illius , & quod mouet in ratione obiecti diuinum intelleetiam, ut ecsentiam diuinam, & ereaturas intelligat, ex hoc autem, quod sola increata Dei persectio habeat rationem sormalis obiem comparatione diuitinae scientia, facile intestigetur ratio, Ob quam scientia diuina, non solum realiter, sed etiam virtu te,di sotan aliter sit uniea in Deo perfectio, atque unicum illius attributum.
a om5m. AD primum argumentum neganda est ma- sior propositio, si ea uniue lite aeripi tur, licet enim aliqua intelligantur per species alienas, quae non possunt per illas intellisti stetit sunt in se; sin tamen potest, ut aliquid intui-tiue etiam repraesentetur per speciem alienam, id est,alterius obiecti, in quo virtute plene aliud contineatur. Quare ad probationem eiusdem propositionis respondendum est negando
paritatem rationis, quia res spirituales non continentur in virtute rerum materialium: quare stetit non continentur in illarum virtute in ratione entis, ita neque in ratione intellis bilis
obiecti, Ad ideo non possint intelligi scut sunt,
dum apprehenduntur per species rerum mat rialium , in diuina autem essentia virtute perse-etissima ratione continentur omnes creaturae
quare repraesentari possimi, sicut sunt, per speciem diuinae essentiae. Ad secundum neganda est minor proposi- ratio, iam enim diximus essentiam diuinam comparari ad creaturas, scut obiectum Armale ad materialia. Ad probationem autem respondetur per distinctionem, nempe id quod est obiectum materiale , debere participare rationem formalis obiecti, non vindem semper secundum praedicationem, sediatum secundum aliquam habitudinem, qua materiale obiectum reseratur ad formale. Sie enim creaturae diligi possunt per charitatem propter bonitatem diuinam, quae est sorinale obiectum charitatis: nam licet diuina honitas non praedicetur de
creaturis, creaturae tamen ita referuntur ad dia
uinam bonitatem, ut possimus in illis velle bo num Deo. ac proinde eas etiam diligere propter diuinam bonitatem. sed contra obiiciet aliquis , ereaturae sunt x Isor maliter entia, atque per se & intrinsece participant rationem entis: ergo sunt per se intesti-gibiles, etiam ut obiedia formalia. Respondeo per distinctionem consequentis, creaturas quidem cise per se intelligibilies comparatione illius intellectus qui possit in sua intellectione ab illis pendere, qualis est creatus, non tamen esse per se intelligibiles comparatione diuini intellectus hie enim sicut in sua perlectione non potest dependere a creaturis, ita nec Cas respicere, ut obiecta formalia. Sed contra inquiet aliquis, cognitio creatum, qua illam respiciat ut obiectum formale per se intest editam , est omnino
simplex persectio, id est, non includit essentialiter imperfectionem admistam ergo esse potest
in diuino intellectu. Respontico negando anteeedens, nam cOD Dhitio immediate ι & per se relata ad creaturam, sicut ad obiectum sermale, necessario inuoluit dependentiam ab illa, sicut ab obiecto, nec habere
177쪽
habere potest maiorem existendi necessitatem,
quam creatura per se . intellecta. Quare hane imperfectionem inuoluit repugnantem persectioni diuinae essentiae, quae a creaturis nulla T t ione potest dependere.
Secundo potest obiici , illhd intelligitur in
seipso tanquam primarium, & formale cibi cium, quod intelligitur per similitudinem sui,
non autem per similitudinem alterius , in quo
contineatur: creaturae autem hac ratione intelliguntur a Deo per essentiam diuinam , tanquam per speciem, quae essentia similitudo quae
dam eli creaturarum, ut D. Thom. ait articis.;u corpore, & ad a. & contra Gentes, non autem est similitudo Dei, neque tanqu/m illius s-
militudo determinat intellectum ad cognitionem substantiae diuinae: ergo creaturae proprae' in se ipsa a Deo cognoscuntur ; non autem. indiuina essentia, sicut in obiecto primario. Minor propositio probatur , quia cum aliquod obiectum est re liter praesens inte lectui, atque etiam est omnino spirituale, per se ipsum realiter praesens mouet, & determinat eundem intellectum ; non autem per aliquod esse intentionale r qua ratione Angeliea substantia diciatur mouere inteflemim Angeli per se ipsam realiter praesentem, non autem per aliquam intentionalem similitudinem sui: diuina autem subsantia per se ipsam est realiter praesens , atoue
actu intelligibilis, quapropter diuinum intellectum determinat per se ipsam, non autem pers militudinem intentinalem sui, quare solum est similitudo creaturarum, ex quo si creaturas intelligi a Deo per similitudinem ipsis adae- 'uatam, hoc est, quae non si similitudo est
xlus, quam creaturarum, h c autem est, ere
turas intelligi quidem in se ipsis, & non in alio,
si eut in primario obiecto,ut docet S.Thoart. 3.& per se patet in obiectis, quae intelliguntur per impressas similitudines. Respondeo essentiain diuinam similitudinem dici creaturarum, aut speciem intelligibilem, quae intellectum determinet ad earum intellectionem , non quidem quod proprie, &formaliter si species intelligibilis ereaturarum; sed solum virtute &sminenter, quia per illud 4psum esse immateriale realiter eraesena , quo mouet intellectum diuinum ad sui intellecti
nem , quas etiam mouet ad intellectionem creaturarum , non minus, quam similitudines impressae facere soleant. Caeterum manifestum est,essentiam diuinam, quamuis si species quas expressa, id est, actualis repraesentatio creaturarum , Armaliter tamen non esse speciem in telligibilem earum, aut substantiae diuinae, ut argramentum propositum conuincit ; illud Nnim esse realiter praesens diuinae essentiae intelligendum est quas principium ex parte Obi et t. quo intellectus diuinus determinetur non solum ad intellectionem ipsus substantiae diuinae realiter praesentis, sed etiam creaturarum, quae in illius virtute continentur : haec autem
est diuinam substantiam realiter prasentem vi
tute esse s militudinem erraturarum. Ex quo fit creaturas intelligi in diuina essentia , sicut in obiecto primario realiter praesenti. per cuius
concursum cum potentia intelligatur virtute procedere intellectio Dei, & ereaturarum. Ultimo potest obiici, attributum diuinae o- ismnipotentiae propria speciscatur per habitudinem ad creaturas, id est, ad rationem non inuoluendi contradictionemr ergo smili ratione esse potest in Deo ratio intellectionis erraturarum, quae per habitudinem ad erraturas specuscetur, 's non actu existentes, at certe possibiles , in quantum non inuoluunt contradictionem: est enim omnino per ratio. Respondeo negando primum anteeedens, Itnam persectio omnipotentiae ita est in diuina
substantia i eadem aeque persecta esset, quamuis nullae essent possibiles creaturae, aut quamuis omnes inuoluerent contradictionem a ratio enim diuinae omnipotentiae posita est in ea persectione , perquam ipsis ossit alia a se ess-cere , si ea quidem contradictionem non inuoluant, aut ii sit ratio non inuoluendi contradictionem 1 hoc vero indicium est apertum, diuinam omnipotentiam non speci cari per habutudinem ad aliquid aliisl non inuoluens contradictionem ; quae enim ratio speciscatur per habitudinem acs aliud, per locum intrinsecum destruitur eo ablato per habitudinem ad quot specificatur: quod vero attinet ad cognitionem contingentiae aliquorum obiectorum, quaere iapsa possunt non esse, & quae distincte a Deo e gnoscuntur, cogit ut asseramus persectionem ςognitionis diuinae nulla ratione 1peciscari per habitudinem ad obiecta creata. . Habemus igitur ex hae disputatione primum II in eognitione diuina esse assignandum aliquid. quod habeat rationem obiecti formalis , atque hoe obiectum sordiale eum non possit egeereat uni . nil aliud esse quam ipsam diuinam es.sentiam. Itaque hane esse obiectum formale adaequatum diuini intellectus , creaturas autem
solum esse obiectum illias materiales Habem uusecundo creaturas Omnes a Deo intelligi in diu uina essentia, non solum sicut in specie earum . expressa, sed etiam tanquam in obiecto prima rio, quod per virtutem concurrendi ex parte obiecti cum potentia ad intellectionem. determinet intellectum non solum ag cognitionem sui, sed etiam creaturarum. Iam vero videndum est,an in hoc obiecto intelligat Deus ere turas , non soluin tanquam in principio m uente ex parte obiecti, sed etiam sicut in obi cto praecognito,id est,prius terminante eandem intellectionem,quam ea termianetur ad creaturas. v
178쪽
An Deus creaturas intelligat in seipso, sicut in medio prius ratione cognito. Cognitio tanquam in obiecto primario. ct tanquam in medio prius vis, in quo dissorat. Cap. Prima opinio docet, Deum videre creaturasisset , ut in medio prius raIIone cognito. Cap. a.
Secunda opinio vera duplici conclusine elu.eidatur.Cap. Argumentorum in oppositum silurio. Cap.4.
Cognitio tanquam in obiecto primario, ortamquam in medio priuν vis, in quo asserat.
I AD enodandum hanc disputationem , no- , tandum est non esse idem, quod requiritur, ut dicatur Deus intelligere erea tutas in seipso, sicut in obiecto primam intelligibili determinante intellectum ad intelligendum, & ut dicatur eas intelligore in seipso, tanquam in obiecto praecognito, & prius determinante intellectionem, quam ea ad creaturas terminetur. Vt enim
dicatur creatutas intelligere in se, sicut in primatio obiecto intelligibili, hoc solum requiritur, nempe ut diuina essentia per realem sui praesentiam concurrat determinando intellectum ad intellectionem sui, & creaturarum, ea ratione, qua species impressa concurrere dicitur ad intellectionem, tanquam illius principium in iis obiectis, quae non mouent potentiam per realem
sui praesentiam, sed per similitudinem ipsorum sicut enim hie modus concurrendi per stematis, ut aliquid dicatui intelligi in se ipso; ita etiam sat est, ut aliquid dicatur intelligi in alio, sicut in obiecto intelligibili mouente de determinante potentiam: nam illa partieula, in, idem genus causalitatis ex parte cibiecti significare poteli, eum dicitur aliquid intelligi in alio, atque cum dicitur intelligi in se, sicut in obiecto intelligibili
concurrente ex parte obiecti determinando potentiam: ut vero dicatur Deus creaturas intelliis
gere ἱn Ie sicut in obiecto prius ratione cognito, necesse est, ut essentia diuina, per aliquam rationem Aiectivam , atque intellectam , quasi deducat intelligentem in notitiam creaturarum, hoe est determinet potentiam quas ad progrediendum ad aliud obiectum ; neque hoc faciat praecisse per realem praesentiam, sed quia cognoscitur, atque per cognitionem intellectui applicatam illum determinat ad intelligendas creaturas , ad quem modum causalitatis necessaria est xliqua persectio cognita in obiecto, primario , quae necessariam habeat connexionem cum obiecto secundatio, ita ut veritatem habere non
possit, nisi etiam vetitatem intelligibilem ha
beat obiectum secundarium: & per locum viis trinsecum eY destructione obiecti secundarii sequatur etiam destructio illius persectionis,
ratiane cuius intelligitur obiectum secundarium in alio primario, ea ratione, qua est bona consequentia a destructione consequentis ad destructionem antecedentis. Ratio huius est manifesta, nam illa, quae co- agnoscuntur in aliquo obiecto formaliter exustentia esse indifferentia comparatione alterius
obiecti, ut esse possint cum illo, & sine illo, non possunt determinare intellectum per sui cognitionem , ut intelligat potius assimationem, quam negationem obiecti secundarii; ut igitur ereaturae intelligantur in Deo, sicut in medio prius ratione cognito, necessarium est aliquid apparere in eadem essentia, quod apprehenda
tur necessario connexum cum vera late intelli
gibili creaturarum , quod scilicet in Deo so maliter esse non posset , nisi esset illa veritasereaturarum , quae dicitur cognosci in essentia diuina sicut in obiecto prius ratione cognito,& quas in medio syllogistico idoneo a4 collia
C A v v et II. Prima opinio dura, Deum viaere creatura
ins, ps , is in medio prius raraone
Rima iam sententia est , Deum intellistere screaturas in sua essentia, non quidem sicut in obiecto prius cognito prioritate temporis. aut ex natura rei, nam in simplietisma Dei cognitione esse non potest ordo aliquis ex natura reii sed seut in obiecto prius ratione cognito. Huius sententiae fuit Durandus in 1. dis 3 s. quaest. r. Caiet. artis. Bannesari. s. & alii recentiores interpretes S. Thom. qui ad hoe magis explicandum dicunt,creaturas secundum rationem entis possibilis eognosci a Deo in i psius omnipotentia prius ratione cognita, eo quod necessaria sit connexio inter Dei omnipotentiam &creaturas possibiles; creaturas autem contingenter existentes dicunt a Deo e gnosci in diuina volitione, qua vult, aut eas producere per se, vel cum secunda causa, aut eas permittere, si huiusmodi sint, quae θ Deo solum dependeant, tanquam a permittente. Significant autem hi Doctores, Deum cognoscere creaturas in se, sicut in oblecto habente
necessar am eonnexionem eum veritate erea
turarum , quia potentia connexionem habet eum creaturarum possbilitate; volitio autem libera laabet necessariam connexionem eum illarum sutura existentia. probatur autem primo haec sententia, nam qquidquid cognoscitur ex vi cognitionis ait rius , recte dicitur in illo cognosci, tanquam in obiecto prius ratione cognito, quia dicitur cognosci ex vi illius, ut cognitum est: idem enim esse videtur cognosci aliquid ex vi cognitionis
179쪽
alterius, atque ex vi alterius obiecti cognitii sed creaturae a Deo intelliguntur ex vi cognitionis essentiae: ergo, &e. Minor probatur manifeste. Primo , quia Deus cognoscit creaturas ex vi comprehensionis essentiae, hoc enim est de rati ne comprehensonis intelicet ualis , ut vel
per ipsa in formaliter intelligantur quae sunt in virtute obiecit conlprehensi, vel saltem intelligatur illius cognitione, quia scilicet non intest situr adaequata obiecto intelligibili, nis habeat
alterutrum. Probatur secundo cadem minor, quia terminatio cognitionis diuinae a leti isten et a m actualem creaturarum, non addit supra cognitionem diuinae essentia aliquam pers ctionem realem ratione distinctam , sed solum respcctum rationis, aut extrinsecam denomi mationem a veritate intelligibili creaturarum huius autem respectus aut denominationis fundamentum anteccdens est cognitio , qua
Deus se intelligit, quare intellectio Dei terminationem habet ad creaturas ex vi suae intrinsecae perseetionis; hoc antem est creaturas a Deo intelligi ex vi intellectionis, qua se ipsum com prehcndit. I Secundo, ut creaturae dicantur intellisi in aliqua ratione diuinae essentiae prius intellecta, sat est connexio diuinae Omnipotentiae eum v xitate possibilitatis ereaturarum. & diuinae volitionis cum existentia illius rei, quam Deus vult producere: potest igitur creaturas possibiles intelligere in sua omnipotentia; exilientes autem in sua volitione determinata , sicut in obiecto Prius ratione cognitor pro qo a sententia vid xur esse &Hom. a. contra Centes, cap. 3 . ubi rQuod Deia, inquit ,se perfecte cognoscat, iam ostensum est, cognito autem ipse, cognoscat id, quod ab ipso ea. Fauet etiam, quod sepe dicit, Deum per c unitionem sua: essentia cognoscere creaturas.
C A p v et III. see vi opinio vera dupliei conclusione
elacidatur. c CFeunda sententia est, Deum non cognose ore omnes creaturas in aliqua ratione prius in ipso cognita. Huius sententiae est S. Bonavent. in a.dis 33.art.I.quaest. I.P. Vasq.in hac q. disp. coid etiam docuerunt CKam. &Gabr. citati dic putatione praecedenti: ij enim ne tanquam in obiecto quidem primario intelligibili meunt Deum non intelligere creaturas in se ipso, quo rum sententia superius a nobis impugnata est. Caeterum quod non cognoscat Deus creaturas in se ipso sicut in obiecto prius ratione cognito
necessario connexo cum veritate creaturarum,
manifeste probari videtur ex fundamento, quod initio huius disputationis iecimus ratione illa, quam p.ri'. tertio locs adducit; quia in essentia diuina nihil Deo eognoscenti obiicitur , quod nec ariam connexionem habeat tum creaturis; si enim sermo sit comparatione creaturarum possibilaum , hcet aliquis dicere
posset, attributum omnipotentiae habere ne .cessariam connexionem cum ratione non implicandi contradictionem e dici tamen probabiliter non potest attributum diuinae Omnipo-tcntiae esse necessario connexum cum qualibetereatura singulari; quis enim dicat, si equus implicaret contradictionem,m Deo non futurum attributum eiusdem omnipotentiae, qua re ipsa est Deus: cum ergo Dei cognitio feratur ad sin gulas croturas determinatas , diei non potest Deum eas cognoscere in sua omnipotentia prius cognita, sicut in medio connexo cum veritate creaturarum possibilium. Simile argumentum fieri potest circa res erratas existentes, cum quarum existentia omnipotentia Dei non habet necessariam connexionem, sed potius totam suam perfectionem habet indisserentem ad hoc, quod illae sint, aut non sint. Quod verol in decreto libero suae voluntatis, sicut in Obie cici prius ratione cognito , Deus non intelligat omnes creaturas exilientes, emcaciter demonstratur ratione, quam idem P. Va'. adducit disp. 63. n. o. quia in decreto diuinae volitionis duo tantum fgnificantur, nempe persectio iapsa increata volitionis diuinae, quae in Deo necessario existit, S terminatio libera non neces.saria ad creaturas futuras, quae terminatio non
est in Deo persectio ratione distincta a praece desii, sed solum super illam addit extrinsecam
denominationem per habitudinem ad res futuras libere ex Dei volitione. Deus autem ere turas non potest intelligere . sicut in obieeto cum creaturis connexo in increata perseetione suae voluntatis, quia haec Dei perfectici ex se in disterens est adcxistentiam crcaturarum, Rad oppositam negationem: quare cum non habeat determinatam connexionem cum alterutra parte , non potest per aliquam connexionem determinare intellectum diuinum, ut magis vinam partem intelligat, quam opposita me in terminatione agitem eiusdem voluntatis ad creaturas futuras non possi int omnes creaturae intelligi, scut in obiccio prius ratione cognito; nam extrinseca denominatio, quae sumitur per habitudinem ad res suturas , nulla ratione est
prius intelligibilis, quam illae creaturae, ex quibus sumitu Nullo igitur sensu dici potes Deus
creaturas futuras omnes cognoscere in decreto suae voluntatis, sicut in Obiecto prius cognito,& connexo cum veritate creaturarum. An v
ro , & qua ratione dici possit Deus in deercto
suae voluntatis aliquas creaturas intelligere, dicemus ad art. Is . hoc autem loco tantum dixi mus, Deum non posse intelligere creaturas δε-
mnes in decreto suae voluntatis, sicut in medio prius cognito, quod scilicet per aliquam conne vionem sui cum eveaturis suturis, esse possit ratio cognoscendi omnes creaturas futuras. Dieendum est secundo', Deum creatii raso-
mnes possibiles, &existentes cognoscere ex vi cognitionis, & penetrationis eiusdem essentia. Haec propositio sumitur ex S. Thom. art. s. ad a. cum enim obiecisset per essentiam creaturae non
180쪽
posse cognosci essentiam diuinam , ac proinde neque per essentiam diuinam posse cognosci essentiam creaturae. Respondet essentiam creaturae eomparari ag essentiam Dei, sicut adactum magis persectum, & Ideo Essentia. inquit, creatu-
νὰ non susscienter ducit in cognitionem essentiae dius
ne , sed e conuerso. Clarius autem r. contra Gent.
cap. 49. Ex hoc, inquit, quod Deus se ipsum primo
oper se cognoscit, ponere oportet, quod etiam cogno-sar alia: essetius enim cognitio suscienter habetur per cognitionem causa. Eadem fere ratione loquiatur Ioannes Cyparis olus decade 8. cap. s. dum
enim interpretatur illa verba S. Dion ν si cap. q.
de diuinis nominibus t Deus igitur cognosiit ea,
qua sunt, non notitia ipsarum rerum, sed sui. vide, inquit cyparis olus , quomodo dicit Dion vi
Deum omnia cognoscere non ex cognitione rertim,
sed eae cognitisne sal. Probatur autem argumento
superius allato pro prima sentcntia, quia Deus
dieitur creaturas cognoscere ex vi comprehen- sonis suae essentia: haec autem in Deo comprehenso sormaliter est quaedam persecta cogniario essentiae diuinae, quare eodem sensi, quo di
eitur Deus creaturas intelligere ex vi comprehensionis stat esentiae, dici debet easdem intes ligere ex vi intellectionis & penetrationis sua Estentiae. s Nee vero hinc colligitur in Deo esse duaseognitiones virtute distinctas, quarum una intelligatur oriri ex altera, sed solum significitur
terminationem illam extrinsecam, qua cognitio diuina terminatdr ad creaturas, oriri ex persectione, qua intesiectio diuina intrinsece ter minatur ad diuinam substantiam, se ut ad primarium obiectum : inde enim habet diuinaeognitio, ut terminari cita inpossit ad creatu eas , si in illis aliqua se veritas intelligibilis. Ne
gare autem non possiimus terminationem hane
quasi ex fundamento oriri ex infinita, & redisi persectione cognitionis dissipat, quare necessata trio asseman4um est Deum creaturas intellige Ye, id est ad earum veritatem terminari ex vi in tellectionis diuinae essentia, scut etiam terminari dicitur. Ex vi comprehensonis eiusdem essemia ex hae concluso ne insertur, licet Deus non eo gnoseat in se creaturas , scut in medio connexo eum possibilitate illarum, eas tamen cognostere in se, scut in obiecto primario, &prius ratione eosnito ; cognoscit enim illa, in se , seut in obiecto terminante cognitionem suam ex quo obiecto comprehense eadem eo gnitio virtutem habet, ut terminari etiam pos si ad creaturarum veritatem . hoc vero satis est, ut Deus dicatur in se cognoscere creaturas, scut in obiecto primario, non autem scutin obiecto neeessario connexocum creaturarunt. eitate.
Stimentorum in opposi vim solutis. Ex dictis respondendum est ad primum argumentum , negando maiorem propos-tionean, non enim semper quidquid cognoscitur ex vi cognitionis alterius, cognoscitur in illo scut in inedio eo iancto eum alio: itaque satius patet eoinosci aliquid ex vi cognitionis alterius, quam cognosci ex vi connexionis alteritis obiecti cogniti. Duobus enim modis potest aliquid cognosti ex vi cognitionis alterius , uno quidem modo, ratione alicuius necessaria connexionis, quae appareat inter unum, & alterum obiectum, hoc autem idem est, atque eo- gnosti unum in alio scut in medio connexo.l secundo modo id contingere potest, non quidem ex vi connexionis rei intellectae ae terminantis cognitionem , sed ex vi persectionis, quam intellectio habet ex vi principij mouentis instar species impressae, & ex vi obiecti formalis terminantis intellectionem. Quod autem haeratione cognoscitur ex vi cosnitionis alterius, non cognoscitur in ilici sicut in medio connexo , sed potius ex vi illius principii quas elicientis, ex quo intellectio perfectionem habet, ut terminari possit non solum ad ipsum obiectumino uens, sed etiam ad aliquid aliud, quod ad Ldem obiectum mouens pertineat, saltem sicut effectus extrinsecus, atque hac solum ratione dicitur Deus erraturas intelligere ex vi intellectionis, di comprehensionis suae essentiar, non non ex vi alleuius connexionis essentia diuinae cum creaturis, s ne qua connexione nullum obiectum proprie dicitur medium ad cognitio- ιnem alterius, quia medium in syllogismo tantum est ille terminus , qui propter connexi
nem sui cum aliis duobus terminis, est ratio, veilli inter se eoniuncti esse intelligantur. ut patet ex regulis syllogisti ei, Ad secundum respondendum est, negando antecedens, quia in Dei omnipotentia nullus
est intrinsecus respectus, aut necessaria connexio cum creaturis possibilibus , sed potius indopendens quadam, di infinita persectio idonea ad productionem aliorum, nisi ipsa contradictionem inuoluanti quod vero illa contradictionem non includant, non est causa necessa ria, aut conditio, ut Deus perfectionem habeat suae potentiae r hoe autem magis manifestum, S aperetum est, s Dei potentia comparetur ad creaturas in specie determinatas, secundum quam rationem a Deo cognoscuntur ; neque
enim si aliquod individuum contradictionem
inuolueret, sequeretur Deum non habiturum tantam persectionem intrinsecam , quantam nunc habet. Ad iteram autem partem eiusdem argumenti, quae erat de decreto voluntatis diutinae, nepandum ea creaturas existentes posse in
illo intelligi, scut in obiecto prius viso, atque intuitiue eognito; nam liberum decretum Votitio