장음표시 사용
191쪽
cutivam, non esscit effectum per seientiam illius intuitiuam , qua illum cognoscit existentem, sed per aliam rationem scientiae . qua cognoscit naturam essectus sub ratione Actibilis, di qua cognoscit modum, & rationem, 'citiaidem effectus fieri debete ergo smiliter Deus
tanquam per causam girigentem hon esscit res creatas per scientiam intuitiuam, oua illas cognoscit actu existentes, aut futuras, sed solum per
illam scientiam, qua illas cognoscit sub ratione entis ab ipso factibilis. 3 Antecedens probatur manifeste , nam illaseientis intuitiua qua artifex cognoscit suum' effectum prout existentem, non potest in illo
causari nisi per speetes sens biles productas ab iapsa re artificiata, neque enim in se habet arti sex Ipecim aliquam aliam, quae intuitiue obieetiim xepraesentet: scientia autem illa intuitiua, qua in artifice generatur per species sens biles a re artificiata productas, non potest esse causa giri-pens . aut esciens existentiain re; artificiata .
Simili ratione manifestum est illum, qui loquiatur Greee, aut Latine per internam scientiam dirigentem non loqui ea ratione per illam ipsam cognitionem intuitiuam, qua se audit loquentem, sed per aliam scientiam, cognoscit, quomodo Graece , aut Latine loquendum strigitur Deus non esticit res erratas per suam scientiam ea ratione, qua intuitiua est,& terminatur ad res prout existentes, sed per eandem scientiam , quatenus terminatur ad res possibiles,& ad modum quo fieri debent. Cori sequentia probatu dinci solum a paritate rationis, quam in explicanda hae causalitate S. Doctor c se uari voluit, sed etiam a potiori ratione t nam scientia diuina perscistius cognoscit rem quamcunque faetibilem, & modum, quo fieri debet, quam scicntia creata artis cis suum obieetiim cognoscat. Quapropter si scientia artificis, quatenus terminatur solum ad rem factibilem &ad rationem, qua fieri debet ; est sussciens euparte intellectus ad directionem virtutis, ex quentis, multo magis scientia diuina, quatenus est ars. 3e ratio rei factibilis, & terminatur solvim ad rem in ratione entia iactibilis, erit suis ciens ex parte diuini intelle mis ad dirigendam executionem di quapropter diuina scientia, ut
terminatur ad rem existentem, aut suturam ,
non potest esse principium rei futurae, ut situ-ha est.
C A p v et VILProbato a priori mera tentia.
la A priori autem inde sumitur ratio, quia ad
In directionem virtutis euiuscunque ex
quentis satis est notitia rei factibilis, qua cogno- eatur natura operis factibilis, & modus quo itilud seri debet: quare notitia terminata ad aetii alem operis existentiam, non est principium necessarium ad executionem, sed vel concomitanter, vel consequenter se habet comparatione
actionis, qua fit effectus. Igitur in intellectu diuino scientia, quae concurrit ut principium dirigens, sussciens illa est, qua cognoscitur natura rei sactibilis. R modus quo fieri debeat, qua- 're quod talis scientia terminetur ad rem existentem , stq; actualis repraesentatio illius, non potest concurrere ex parte principij ad effecti
Ex quo escitur primum, Deum res creatas a producere ex parte intellectus per scientiam implicis intelligentia, qua cognoscit res creatas in ratione entis factibilis, non tamen sine d terminatione voluntatis imperantis, per habitudinem ad quam voluntatem illa scientia desumit appellationem scientiae approbationis.
Secundo ex eadem ratione efficitur . scientiam diuinam ea ratione, qua est intuitiua, id est, te minatur ad res prout existentes, non esse in Deci
scientiam practicam , sed mere speculati m. Ratio est manifesta, quia scientia practica dici
tur , quae dirigendo operantem est operatiua . scientia autem Dei ea ratione, qua est intuitiua viso, S terminatur secundum suam repraesentationem ad rei existentiam, & praesentialitatem, non est principium dirigens virtutem ex quentem , quae in Deo est, vi iam ostendimus tergo diuina scientia ea ratione, qua est intuitiaua, dieenda est men speculativa. Qus vero aliqui obiiciunt eontra hane asse tionem, scientiam speculativam in Dereesse mmnino necessariam. & referri solum, ac terminari ad rerum necessarias essentias, non autem
ad existentias contingentes : Denique in Deo scientiam speculativam intelligi non posse postscicntiam practicam , ae proinde scientiam visonis intuitiuam circa ereaturas , quae non est in Deo necessaria, & terminatur agrerum existentias, non posse esse speculativam , gratis -mnino ,& sal assumuntur ab ipsa, quia scutin artisee creato post scientiam practicam, per quam operatur, est scientia intuitiua, & speculativa, qua videt opus a se factum,& quae terminatur in contingentem operis existentiam: ita
omnino in Deo post cognitionem practicam, di determinationem diuinae voluntatis intelligimus esse scientiam rei existentis I quae cum non si operandi principium dirigens, est mere speculativa relata ad existentiam creaturae, & si-bere , &contingenter m ipso existens post Metum scientiae praetiem, quo Deus eognoscit rem in ratione entis iactibilis' fle modum quo seri debet i quae sane obiecta plane pertinent ad seientiam sinplicis intelligentiae. Repraese
ratio enim ac ualis existentiae exercitae in creatura non potest concurrere adessectione eiundem ercaturae. Quapropter illius esse futurum praesupponit,ac proinfle est mere speculativa. .
Quod adeo est in se manifestum, ut illi ipsi, asqui hanc nostram sententiam impugnant , f teantur, scientiam Dei, ea ratione qua est intutitiua , praesupponere se ipsam in quantum est operativa, & practica, atque adeo etiam secundum denominationem scientiae intestiuae do
192쪽
pendere in genere causae sormalis a praesentialitate rerum. Quibus duabus cones usonibus a sirmantur omnia, quae in nostra sententia as ' runtur, atque destruuntur Omnia, quae contra
eandem sententiam ab eisdem dicta fuerant, ut illi magis & saepius secum pugnent. quam cum sententia quam impugnant. Nam si Dei cognitio ea ratione, qua est intuitiua, praesupponit seipsam prout est productiva rei creatae igitur eadem scientia, in quantum est repraesentatio intuitiua rei, non est productiva illius, ac proinde
secundum talem rationem repraesentationis,
cum non sit operativa cognitio,dici debet mere specula tua, cuius oppositum ipsi contendunt. Secundo, si scientiaDei, ut est intuitiua, praesupponit se ipsam, ut est productiva : ergo etiam praesupponit rationem, per quam est productiva rei. Igitur Deus,qui per suam scientiam Operatur quatenus illa est productiva res, non operatur per suam scientiam , quatenus intuitiua repraesentatio rei praesentis , euius oppositum etiam e2 instituto ipsi confirmare nituntur. Tertio, si hetc ratio scientiae intuitiuae pr supponit seipsam. ut est practica, &produistiua rei: ergo in Deo post scientiam practiciun est ratio scientia intuitiuae, non practicae, sed speculatiuuae, cum tamen paulo superius assirment, nullam esse in Deo scientiam 3peculativam post practicam. Quarto,s diuina scientia, quatenus est intui- sua, non est operativa, & secundum hanc denominationem dependet a rerum praesentialitate r ergo res non habent actualem existentiam eo quod intuiti uerepra sententur perscientiam diuinam, quare neque sunt res creatae suturae, propterea quod sciantur futurae, quandoquidem haec scientia prout est intuitiua,cum supponat se ipsam, prout est productiva, neque
ecundum s neque adiuncta voluntate est causa rerum: quare necesse non est, ut testimonia Patrum superius relata intelligantur solum significare scientiam diuinam rerum futurarum non esse causam rerum sne voluntate: nam talis scientia, quae prout intuitiua pr supponit rerum praesentialitatem, neque per se separate, neque cum voluntate est causa rerum. Patres autem citati, qui docent non propterea aliquid
esse futurum, quia Deus cognoscit illud esse suturum , aperte loquutuur de scientia diuina, ut est intuitiua repraesentatio rei futurae, habetq; denominationem sciciatis intuitiuae. Et tamenii defensores S. Thoria. dicunt, omnes hos Patres esse explicandos de diuina scientia secun
C A p v et VIII Ἀ- Itist obviam. 27 Λ D argumenta, quae pro contraria sententa tia attulimus,facile responderi potest. Priamum ad testimonium S. Thomae dicendum est, illam, quae appellatur in Deo scientia approb
tionis: csse causam rerum, hanc tamen scientiam esse posse scientiam simplicis intelligentis, quae per adiunctam voluntatem faciendi obi cium sortitur denominationem scientiae adi
probationis, id est obiecti i Deo approbati per
voluntatem , scientia enim approbationis protatione sui obiecti existentis, aut possibilis , interdum est scientia visonis; interdum vero scientia simplicis intelligentiae. Quare si eY hoe quod s. Tho m. aut aliquis alius dicat, scientiam Dei approbationis esse causam rerum, non infertur totam scientiam visionis esse rerum causam. Quod veto sal om. quaest. illa 7. de veritate. diu insuit scientiam approbationis a Gen- tia simplicis notitiae Dei, nihil facit ad rem praesentem; nam eci loco s. Doctor per scientiam approbationis solum intelligit scientiai es erga praedestinatos; hoc autem loco alio sensu accipit scientiam approbationis, & simplicis notitiae,ut enim patet ex ara . per scientiam simpli eis intelligentiae intelligit cognitionem Dei es ea possibilia, in hoc autem articulo per scientiam approbationis intelligit scientiam Dei et ca quemlibet cffcctum a Deo volitum, & non solum erga praedestinatos, ut hanc vocem sumpsit quaest illa 7. de veritate ar 8. Ad secundum testimonium iam responsum asest, D.Thom non negare sensum illorum verborum Origenis, Non propterea utiquid erit, quia missu illados viturum. sed potius illorum verborum sensum concedere ; respondere autem ex ea authoritate Origenis , non colligi scientiam Dei non esse causam rerum , quia in Deo alia est ratio scientia, nempe approbationis, sinplicis intelligentiae, quae est rerum causa, &ad quam Origenes respexit, ut loquendo de alia seientia , assirmaret . eam non esse causam
Ad testimonium S. August. respondetur illis es
verbis: Ideo res sint, quia ras Mars Deus, tum pru-bare, Dei scientiam esse causam rerum; non autem quod scientia visionis earum sit causar minus enim late patet scientia prout est visonis. quam ratio scientiae absolute dictae, a superiori autem ad inserius inanis est argumentatio ansrmans. Sed contra inquiunt, illa verba de scientia approbationis interpretantur Mapister,& alij Theologi in a.d.38. ergo intelligenda sunt de scientia visionis. Respondetur negando consequentiam, quia scientia approbationis latius etiam patet, quam scientia visionis ; scientia enim enectus a Deo voliti appellatur scientia approbationis. quae interdum est seientia simplicis intelligentia, s si cognitio effectus possibilis. interdum vero est scientia visionis, si sit cognitio effectus suturi. Ad testimonium S. Gregor. iespondctur; illis soverbis solum significati, non ideo res cognos i a Deo , quia ista in tempore sunt realiter praesentes, se enim diceretur Deus scientiam ex rebus accipere, quod falsum est; ac proinde potius res secundum suam praesentialitatem,quam habent ratione sui temporis, esseDeo priscntes, quia
193쪽
uia illas videt ab aeterno in praesentialitate, O,m res habent in suo tempore. , i Ad tertiam, & quartam rationem expresse respondet S. Tho m. in ivd. 38. q. I.a. s. licet scientia Dei ex necelsitate sit in illo,atque ex se; qua tenus est ars rerum , Deo iactibilium, aequaliter refriatur ad omnia possibilia; ex illa tamen necessaria scientia libere procedere potius quas-
clam creaturas,quam alias, quia creaturae ex Dei scientia non procedunt, nisi mediante voluntate
libera relata potius ad unum effectum, quam ad alios piasibiles. 31 Ad quintum argumentum respondetur per distinctionem maiorii propositionis, illam quidem scientiam, lecundum rationem quae reprae osentationis terminatur ad esse creaturae actuale tanquam ad obiectum,elle scientiam vilionis:it Iam tamen scientiam, quae terminatur ad esse actuale pet caulalitatem tanquam ad effectum,
non autem per repraesentationem tanquam ad
obiectum, non esse scientiam visionis, hanc autem esse scientiam, quae dirigendo diuinam voluntatem, & virtutem Dei exequentem est cauis
33 Sed contra urgent scientiam secundum repraesentationem terminari ad illud ipsum, euius elica uia: ergo Dei scientia, quae ut causa terminatur adesse actuale creatum , smiliter etiam secundum repraesentationem terminatur ad idem esse actuale. Respondeo per distinctionem antecedentis , scientiam, quae est causa alicuius effectus, ad eandem quidem rem terminari per causalitatem.&per repraesentationem, non tamen se eundum eunde modum enendi, ut patet in selenistia, per qua operatur artifex creatus,cuius scienistia per repraesentationem solum terminatur ad
rem possibilem& ad moaum, quo seri debet:
per causalitatem autem terminatur ad exilienistiam actualem de exercitam operis facti. Quae rein lspontio accipitur ex s. Th in . in hac q. ar. 16. ad primum, ubi ait, scientiam Dei comparatione eo. laeum,quae actu existunt, esse causam in aAu, eorum autem, quae esse possunt, nunil autem fiunt, esse causam virtute,& in potentia: constat autem
causam virtute, di in actu secundo non dintre inter se ex parte principii causandἱ, sed solum lsecundum causalitatem a Gualem, quae diuersia lest a principio causante, Nessiciente igitur ex lmente S. Thom. eadem repraesentatio obiecti, iquae ex se eit caui; in potentia idonea ad caulandum, ac pertinet ad ic entiam simplicis intel
ligentiae, fit causa secundum actum per determinationem voluntatis quaDeus vult aliquid fieri. 3 Sed contra Vltimo obiicitur, illa sicientia, quae in Deo supponit determinationem voluntatis, plane es Veientia visionis; scientia autem diuina, quae est causa rerum, supponit determinationem 'oluntatis. aut saltem sime illa non est rerum causa. Re ondeo, scientiam, quae ut obiectum reis pret Ienter, exigit actum liberum diu me voluntatis, esse quid et in scientiam visionis; illam tamen scientiam, quae non exigit actum voluntatis, ut repraetentet tuum obiectum, sed ut applicetur ad
illud causindum, non esse scientiam visionis: sieni in cohsideretur secundum rationem repraesentationis, per quam constituitur in ratione
scientit actualis, non fertur ad actualem rei exi . stentiam, nee potest diei scientia visonis.
An Deus dici possit ideo scire res futuras
quia illae futurae sunt. Ruriis dubitandi proponitur. Cap. . Multi ex discrimen reperi r inter eo LIionem creatam increatam. Cap. a.
Origenu, c, aliorum patrum mens elucida.
tione, quam in praecedenti. ex una enim parte, ut superius retulimus, multi sunt Eeelesiae Patres, qui absolute sne alia explicatione pronunciant, propterea Deum aliquid seire esse suturum, quia illua re ipsa futurum est. Huiusmodi autem sunt Origen.Iustin. Hieron.&Damase. quorum verba superiori disputatione attulimus. Praeterea ctiam s. Aug. lib. 3.de Civit. c. IO
geda l;b.de variis quaestionibus quaest. I s. Ex alia vero parte sunt Theologi antiqui qui a agrinant, illam propositionein esse falsam. s illa particula causalis, Quia, accipiatur secundum causam essendi, non autem solum secundu causa in inserendi.&cognoscessi huiusmodi autem sunt in primiss.Tho m. iii hoc articulo,in post riori parte raponsonis ad primum argumentu.
ubi ait, verba illa orig. Propterea Deus cis as quide si utarum, quia illis futurum est esse intelligenda secundum eausam consequentiar, non auicni secundum causam essendi, quia res suturae non sunt causae, quod Deus illas sciat. Idem docet q. a. de veritate R. I iii resposone ad primum argumentum. Praeterea etiam Alberi. dis 38. iam cit. a. s. in s ne corporis. Alensis I. par. q. 2 q. memb.3. v bi: Concedendum, inquit, non e R. que quia Eiquid futuram en ideo Deus scit illud essestiturum: eandem sententiam ex instituto eonfirmati& refutat sententiam contrariam Abulens s in c. II. Iosue q. I . atque in eadem sententia sunt Doctore nomistie. Hate vero Doctorum dis senso facile in eo cordiam reuocari potest; non
eni in potest esse diuensio in re, de qua disput
194쪽
mus, quanquam in modo loquendi aliqua pos-lit esse diuertitas. 3 Pro intelligentia ergo notandum est. Primo Particulas illas causales, ideo, quia, &similes . accipi posse duplicitet: primo uolum secundum Tationem , di causam consequentiae, id est, inserendi unum ex alio, dum scilicet per illas signi Matur unum esse causam cognoscendi &inserendi aliud: secundo autem secundum rationem causalitatis essendi, dum scilicet per illas particulas significatur antecedens esse caulam
Veritatis consequentis, cum autem certum sit secundum rationem illationis, de consequentiae
dici posse Deum aliquid cognoscere, quia illud futurum est, quia certo colligimus Deum aliquid scire ex eo quod cognoscamus illud esse
futurum. Controuersia tantum est an secundum
rationem causalitatis essendi dici possit Deus ideo cognoscere res suturas, quia illae suturae sunt: quia scilicet esse rem suturam sit caula, vel conditio antecedens ex parte obiecti, ut dicatur Deus illam scire. C A p v T H.
Multiplex di imen reperitur inter e nisi Ionem creaIam, or isureatam. Criundo est notandum in actu scientiae, quo Deus dicitur cognoscere aliquid futurum esse, non solum includi actum immanentem, di intrinsecum diuini intel lectus, qui actus increatus eth in eodem intellectu, ted etiam respectum de ordinem quendam adrem futuram, quae per actum diuinae scientiae dicitur cognosti; non
enim dici potest Deus aliquid scire nisi peta tum, qui terminari intelligatur, tanquam ad obiectum, ad illud, quod per talem actum dicitur cognosci. Hoc vero est discrimen inter actum scientiae creatae, de increatae, quod in actu scientiae creatae persectio ipsa intrinseca actus intelligendi, de habitudo ad rem intellectam, ad quam terminatur, re ipsa non distinguuntur,neque separari possunt;non enim potest manere illa ipsa persectio creata, per quam aliquid cogonoicitur sine eadem terminatione ad illam ipsam rem, quae aliquando per ipsam cognoscitur.quia essentialis, aut saltem indiuidualis perfectio cognitionis creatae desium itur ab obiecto cognito: quare non potest esse in cognitione eadem indiuidualis perfectio sine eadem terminatione ad idem obiectum materiale; in Deo autem persectio intrinseca actus, quo cognoscit aliquid esse futurum, distincta dc separabilis est a terminatione illa, qua intelligitur reserti ad obiectum futurum: nam si illud obiectum non esset re ipsa futurum, nee diuina scientia ad illud tetis minaretur , tanquam ad suturum, non tamen propterea aliquid internae persectionis deesset in actu diuina scientiae. Quam quidem diuinae scientiae excellentiam nos docuit Hugo Victori n. lib. I.de Sacramentis p.r c. s. ini: MIMura, inquit, ii essent, in Deo nascuntia tun essu ,se
eae hoc Athalaminis in Deo scientia fiusset. Idem docent Sahom.q.3. de veritate ar. 3 ad 8. Ferrar. I. contra Gentes c. 73. Dera Hispalensis in i .
dis 38. q. t. q. Termo not.1 dum est.
Ex hoc autem discrimine Oritur aliud olde snotandum inter actum scientiae creatae & in creatae r quod in actu scientiae creatae illud ipsum, quod est causa, aut conditio antecedens terminationis ad obiectum, est etiam causa, aut conditio antecedens comparatione persecti nis intrinsecae eiusdem actus. Persectio enim haec intrinseca non differt ab intrinseca habitudine aut terminatione ad obiectum. Quare illud ipsum, quod est eausa huiua habitudinis, aut terminationis ad obiectum, est etiam cauissa, aut conditio antecedens persectioni intrinsecae ciuidem actus, quia hic re ipsa non differea sua habitudine di terminatione ad obiectum. Contra vero in actu scientiae diuini fieri potest, ut aliquid sit ratio, aut eausa terminationis ad obiectum a non autem perfectionis intrinsecaee usdem actus; illa enim duo in actu scientia diuinae separabilia sunt, ut diximus: quare fieri
potest, ut aliquid si causa vel conditio necessaria unius, nempe terminationis ad obiectum, non autem alterius, id est, intrinseca x resis
perfectionis actus diuini. C A p v v I IL Gid ιeνIam in hae confrauer . His ita positis omnino certum est. res crea- vitas es suturas, non esse causam, neque antecedentem rationem, aut conditionem ne
cessariam comparatione realis perfectionis actus scientiae diuinae, haee eniin persectio est omnino necessaria, nempe ipsa diuina substantia, quare non potest depedere vlla ratione a re contingenti. cuiusmodi est rem esse futuram. Inua quidere non est probandus loquendi mo-uscuiusdam recentioris Theologi. qui ait in Deo notitiam visonis, qua intuetur aliquid esse futurum: seeuhdum intrio secam persectionem,& realem seientiam dependere a praesentialitate rei futurae in genere cauis materialis, nil nim creatum dici potest causa materialis comparatione persectionis Dei increatae r scientia igitur intuitiua Dei secundum suam realem persectionem diei non potest dependere a re futurae mistentia in genere causae materialis. Deinde nihil dicitur dependere ab alio , quo ablato ipsum eadein ratione & perfectione manere potest, nam hoe est non dependere ab alio, habere posse s ne illo quidquid habet, sed
tota persectio diuinae scientiae eade ratione maneret ablata existentia rerum futurarum, quod idem Doctor concedit: igitur persectio scientiae diuinae neque in genere causae materialis, neque vlla alia ratione dici potest dependere a rerum praesentialitate. Quocirca s. Thom. infra q. 23. art. I. dum quaerit an prascientia meritorumst causa praedestiuationis: Narras, inquit, fuit
195쪽
ram issana mentis, qui dixerit merita esse caresam distinae praedestinationis, ex parte adtis predestinautis. Idem autem iudicium est de diuina praestientia ex parte actus di persectionis diuinae , qua
Deus intuetur res tuturas. Licet autem id sit omnino certum; quoniam tamen respectu terminationis assignati poteli aliqua ratio, ideo in controuersia eth, an &quo lenia dici positi
Deus uite id quod est futurum , quia i plum futurum est.
Verasutentia triplici comtusione explicatur. π uendum est primo, quod res aliqua sit fu . - tura, ratio elt & conditio ex parte obiecti
antecedens respectum terminationis diuinae scientiae ad eandem rem, sicut ad obtectum, ac proinde per particulam causalem quia, affirmari poteli ideo se lentiam diuinam terminari tanquam ad obiectum ad rem suturam , quia illa futura est. In hac prima propoliti ne consentiunt sere Doctores omnes qui licet meo dilientiant, an dici possit Deus icire rem futuram, quia illa futura est, consentiunt tamen rem est e suturam, esse rationem antecedentem extrinseci resipectus, quo diuina scientia dici tur terminari ad rem futuram, tanquam adobiectum, & colligitur ex doctrina Patrum quos
8 Ratio vero est manifesta, quia omnis scientia, quae non facit obiectum, ad quod terminatur , ac proinde neque eit practica cognitio te
sp cc tu illius, necessario illud lupponit tanquam obiectum, ut pol sit ad illud terminari, ideo enim ad tale obiectum potius quam ad aliud te minatur, quia illud veritatem habet intelligibilem, quam non habet aliud obiectu mi scientia
autem diuina ea ratione, qua eli intuitiua rei
futurae, id est, terminatur ad existentiam rei fit turm , non est causa sui obiecti, ut futurum est neque eis practica cognitio respectu illius, led
potius comparatione illius eli mere speculat tua: ergo actus diuinae scientiae intuitiuae, quatenus terminatur ad suturam existentiam rei, essentialiter praesupponit eandem rem suturam, ac proinde per particulam causalem dici poterit, ideo seientiam diu in terminari ad rem suturam . quia illa sutura est; in hac enim propositione significatus particulae causalis , quia . non refertur ad intrinsecam persectionem scientiae diuinae, sed solum ad tespectum terminationis, cuius rei pectus line dubio ratio antecedens neces laria ex parte obiecti est veritas rei suturae. In qua quidem te notandum est, quod ait Rich.
in r. dic. 48. art. I. q. adaequatam rationem ter
minationis seientiae diuinae ad rem suturam none Ile solam vetitatem illius, sed limul etiam perfectionem intrinsecam diuinae icientia: licui enim diuina scientia non terminatetur ad rem fututam, nisi illa sutura esset: ita etiam quamuis Errubal inLParι. D. TL
illa esset sutura, non terminaretur nis haberet in se infinitam persectionem, per quam est expressa repraesentatio omnis veritatis.
Dicendum est secundo, secundum respectum sterminationis scientiae diuinae ad obiectum
dici potest Deus ideo aliquid stire, quia illud
futurum est. In hac etiam propositione consentiunt Theologi in hae & praecedenti disputatione, di colligitur ex doctrina Patrum, quos retulimus. Nam Iustinus absolute pronuntiatrem futuram esse causam, quod , Deo praesciatur: & Damascenus ait, licet vis praesciendi diuina 3 nobis causam non habea t, a nobis tamen eia
se, quod per eam vim Deus praesciat id , quod
facturi sumus: S Beda q. t3.cit Non coegit,inquit, nos Deus ut musti videremur; sed potisti nos coeo
mus illum, ut nas malos viderer, quia praurras nosra
latere non potait prosentiam iudicis. Atque sine
dubio in sensu causali locuti sunt Origenes S D. Hieronymus, cum dixerunt propterea Deum se ire aliquid esse suturum , qtita illud futurum est. Cum autem hoc non possit ita intelligi, ut sigaeficatus particulae causalis reseratur ad intrinsecam persectionem diuini actus , quasi res futura dici possit ratio , aut causa illius persectionis, necessario dicendum est in ea propositione signiscatum particulae causalis pose referisii ad respectum extrinsecum terminationis ad obiectum r igitur si in propositione causali ali- quid ponatur, per quod denotetur signiscatum
particulae causalis referri tantum ad respectum extrinsecum terminationis scientis ad obiectum vera erit proposito etiam in sensu causali. Dicendum est tertio secundum propriam v - IO
cum significationem absolute dici non posse ideo Deum scite aliquid esse futurum, quia illud suturum est; sed potius, ut vera sit propositio, in ea debere poni aliquid, aut saltem subintelligi, per quod denotetur significatum particulae
causalis solum referri ad extrinsecum respectum terminationis diu ins scientis ad obiectum. Hanc tertiam conclusionem doeuerunt S Thom. Alberi. & Alens s locis citatis; potissima autem ratio est, quia cum diuinoe per Aionis res futura non sit causa, aut conditio necessaria, vera esse
non potest propolitio, in qua respectus euus alitatis significatus per particulam causalem applicatur perscctioni diuinae scientim: si autem absolute clieamus fine alia limitatione, ideo Deum scire aliquid esse fututum , quia illud suturum est, signiscatus particulae causalis plane rescitur etiam ad intrinsecam persectionem actus diuina , per quam scit aliquid esse suturum: illa enim persectio primatio signi Matur per ver-hum sciendi aliquid esse futurum : quare causa i ita , quae resertut ad actum sciendi rem suturam , necessario resertur ad persectionem eiusdem actus, nisi per aliquam limitationem de notemus tignificatum particulae causalis solum referri ad respectum tetminationis scientiae ad
Hoe vero 3 simili manifeste ostendituri docent enim Theologi cum S. Thom. infra q. I9.
196쪽
t. 3 . in corpore re ad I. nullam esse causam actus diuinae voluntatis, nec Deo aliquid creatum esse causam volendi atquid aliud, quod
aitS.Thom.eodem loco,& i contra gentes c. 87. atque adeo etiam S. Augiom. lib. deGenes contra Manich. ea. 2. ubi ait nullam esse causam a Deo distinctam ob quam voluerit creare caelum &terram i s autem per huiusmodi voces
proprie, &absolute sumptas significari posset
sola causalitas terminationi satius diuini ad obiectum , vere dici posset aliquid esse causam diuinae voluntatis, id est, terminationis, verbi gratia , ad creandum caelum & tetram: nam sine dubio homo, propter quem Deus voluit haec es
causa fuit terminationis diuinae voluntatis ad creandum coelum & terram, vis. Thom. ait c. ci . bi: alioram, inquit, a Deo volitarum nati m est Deo eos volendi a iussed unum ess cos altos, ut dinem habeat ad diuinam volantarem θ μ inte tigitur Deus vesti unam propteν aliud. Iudicium igitur ell, cum absolute aliqud significatur causa, aut ratio actus scientiae , aut voluntatis diuinoe, causalitatem referri ad persectionem diuini a. ctus, ac proinde salsamese propositionem, nisi in ea expresse ponatur , vel ex antecedentibus subintelligatur limitatio, per quam sPiscatus particulae causalis reseratur ad solum respectum terminationis actus diuini ad obiectum.12 Iuxta quas conclusiones in primis verae sunt
huiusmodi locutiones. Ideo scienti a diuina termi- .atur ad rem futuram tanquam ad obiectum. quia infusura est, vel secundum terminationem
ad obiectum. Ideo Deus sit aliquid esse turum. quia it ad futurum es. Idem autem iudicium est de hae propositione. Idea Dὸas scit aliquid esse futuram, quia illudfuturum est. Si ex antecedentibus aut consequentibus ea limitatio subintelligatur, quamuis non exprimaturr atque hac ratione intelligendi sunt Theologi, qui absolute pronuntiant ideo Deum aliquid scite, quia est
futurum i in eorum enim locutione ea limitatio subintelligitur pet quam causalitas reseratur ad solum hespectum terminationis scientiae diuinae , ut patet ex iis , quae docent P. Valent. in hae quaestione punctoε. fi 3. ratione 3. in sne. P. Vasq. disput. 68. num. 6. Idem quoque svificant antiquiores Theologi Alensis r. p.
R. 24. memb. I. in quadam responsione ad secundum. Marsi. in I q. o. in responsione ad quintam rationem. Greg. in I.dis 38. q. a.a. 3. Bona auent. eadem distinctione art. i. q. h. in corpore. Richar. ar. I q. 3. qui omnes explicant rem sutuo tam solum habere rationem causae comparatione relationis ὀiuinae scientis ad obiectum: non autem intrinsecae persectionis diuini actus. Iuxta quae dicendum in in iis propositionibus perparticulam, cara, denotari causam formalem extrinsecam a res enim futura solum est causa
formalis extrinseca comparatione terminatio
nis scientim diuinae, ad qtam solum re sertur signifieatus particulae
Na vero superest obiectio,quod Patres clia iitati, ex quibus nostram doctrinam confirmauimus, sine limitatione pronuntiarunt, non
ideo rem esse suturam, quia Deus scit illam ecse futuram, sed potius contrar Ergo ea causa lis propositio absolute est vera. atque eius fgni scatio proprie loquendo solum refertur ad solum respectum terminationis, licet in propositione nulla alia limitatio ponatur. Respondetur negando antecedens, nam potius Patres illi aliquid semper in ea propositione, vel in ant cedentibus posuerunt, ex quo subintelligi pos si ea limitatio, quam diximus necessariam. In primis enim s. Hier. in c. 26. Hierem . sic inquit sed quia faturam ess H Detis ηοkit , quasi prasius futuroram, id est, quia vim ex se habet praesciendi sutura. Clarius etiam Damascenus prius d cet : Quamuis vis praesciendi a nobis causum non habeat, quod tamen prasciat id, o factur,sumus. anobuprafisci. Quibus aperte significatur caus litas solius terminationis scientiae ad obiectutii. Eadem ratione Origc nes, I ustinus, & Bedi diaxerunt ideo Deum scire aliquid esse futurum. quia futurum est, quia nihil latere potest naturam illam ubique praesintem. Itaque ratione lumitationis subintellectae , qua denotatur signiscatum particulae causalis rescres ad solam te minationem diuinae scientiae, verae sunt huius. modi causiles locutiones.
E2 dicti, autemDoctoribus disicilius,quam et
caeteri, loquitur Origenes, quae causa fuit, ut in illo uno explicando sollieiti fuerint antiqui
Theolosi, nulla mentione facta verborum li rum Patrum, quae mani seste constabat referri solum ad terminationem actus diuinit licet Gnim Origenes diY erit substantiam diuinam nihil latere posse, ob ipsus ins nitatem, id tamen multo ante docuerat, quam diceret illud quod retulimus, scilicet, quia aliquid futurum eu, ideo sciri a Deo antequam fiat: quae oecaso fuit existimandi per haee verba fgniscari aliquam
rationem actus diuini Idcirco Asens s loco citato rcspondet, originem non posuisse verbum illud activum, propterea scit Deuc sed verbum passuum, propterea aliquid scitur a Deo suturum, Ut per hoc verbum passuum nonsgniscaretur causa persectionis diuinae scientiae, sed aptitudinis ex parte obiecti, ut a Deo sciaturi ctensus sit; ideo rem suturam sciri, hoc est aptam esse ut sciatur, quia sutura est. Quae interpretatio, licet ingeniosa st, non tamen satis congruit contextui Origenis , nam eadem ratione
ex iis verbis colligit, non ideirco aliquid esse futurum , quia Prophetae illud praedixerunt, sed potius Prophetas illud praedixisse , quia cxvoluntate di nequitia Qturum erat , quo loco
verbum illud activum posuit a igitur Origenes
197쪽
non voluit discrimen aliquod constituere ex eo quoed active, aut passive significetur, vel Deus stitae suturum; vel sciri,&cognosci , Deo. Atque
ex Lecunda parte verborum Origenis sumitur occassio existimandi, quemadmodum rem esse fututram fuit conditio necessaria realis actus illud praedicendit ira etiam esse conditionem necessa
riam persectionis scientiae diuinae, quod absurdum & falsum est. Ys Alia ergo expositio fuit S. Thom. illa verba
Origenis esse accipienda solum secundum canis iam consequentiae Sc illationis, ae proinde sensium Origenis fuisse, scientiam Dei ea ratione, quae it intuitiua, non esse causiam eius, quod fututum est; nobis tamen id ,quod futurum est, esse causam cognoscendi Ze inserendi illud fuisse , Deo cognitum. ae expositio, licet probabilis videatur, re ipsa tamen non congruit
uerbis Otigenis, qui eodem sensu , quo statim dicit ideo aliquid praedici a Prophetis, quia futurum est,dixerat ideo aliquid a Deo sciti suturum, quia futuram illud est; unum enim ex altero infert Origenes , in illis autem verbis:
Ideo Propheta edixerunt. quia futurum est, no potest esse sensus secundum caulam solius conle-quentiae, quia non possumus recte insene ex eo
quod aliquid futurum est, illud fuisse prius dictum 1 Prophetis. Illud tamen est obseruandum
in diae interpretatione S. Thomae quamuis it Ia ex sententia S. Thomae positi adhiberi ver- his Origenis , non tamen propterea posse il- Iam adhibeti verbis aliorum Patrum, sicut nerque illam adhibuit S. Tho. Alij enim Patres aperte dicunt id, quod futurum eli, causam esse Praeleientiae, de a nobis esse quod Deus praesciat,
quod sumus facturi, atque adeo nos cogere Deum, ut mali illi videamur. Quae verba acci
pi non possis secundum causam solius conle-quentiae.16 Vera igitur interpretitio verborum Origenis est id, quod est suturum, esse causam forma Iem,Se obiectivam, non persectionis actus diuini, sed terminationis ad obiectum , quomodo intcrpretati sunt Alensis, Richar. & alij. Adeo enim exploratum est id, quod est futurum, non
esse caulam persectionis diuinae, ut quandocun- quoe significatur ratio, aut causa alicuius actus clia ini, ratione saltem materiae subintelligenda sit illa limitatio, qua denotetur causi erminationis diuini actus, non vero persectionis illius rlicet enim significatio vocum, si absolute sumanatur,indicate videatur causam persectionis scientiae , materia tamen, de qua eit sermo, est satis, ut subintelligatur causa solius respectus, & tet na inationis actus ad obiectum. C a s v T VI.
Suomuosis in nostra potesate, ut Deus praeo
sciat aliquid, vel non asciat.1, NX solutione autem huius quaestionis re- .spondendum est ad aliam, quo sensu affir-
mare possimus in potestate voluntatis creatae eue, utDeus praesciat id, quod ab eadem voluntate futurum est. Ad quam quaestionem respondendum est iuxta distinctionem supra explicatam, persectionem quidem realem actus diuini , quo Deus scit aliquid esse futurum, nullo
modo esse in nostra potestate: tamen quod diuina scientia terminetur ad illa, quae ex n str voluntate sunt futura, plane esse in nostra potestate, si enim nos non liberὸ essemus rem facturi, illa non esset sutura, quare nec Deus illam praesciret, nec diuina scientia ad illam terminaretur tanquam ad rem futuram: in nostra igitur potestate est, ut diuina scientia termin tur ad ea, quae facturi sumus. Hoc rectὸ docuerunt Grego. & mrsi. supra citati. Praeterea etiam Vualdensis lib. t. doctrinalis fidei c. 27. ubi ait in potestate seeundae causae esse, ut esse ctus illius non praesciantur. Atque id signisicantvetba illa Bedae: nas coenmps Deam, ut nM mala videret, quia auιtas nostra non potest latere pr
sentιam uesicas: Cum ver3 dicimus in nostra potestate esse , ut diuina scientia ad nostros actus terminetur, non significatur in nostra potestate esse, ut postquam diuina scientia terminata eit
ad nostros actus, postea ad illos non terminetur, ae proinde in illa mutetur terminatio aut resip ctus ad obiectum: in nostra enim potestate non
eli, ut postquam aliquid est futurum, antequam
sit, mutetur in non futurum. Quare in nostra potestate esse non potest, ut postquam diuina scientia terminata est ad aliquid futurum, postea ad illud non terminetur Ideo igitur in nostra potestate est, ut diuina scientia non terminetur ad illa, quae libere iacturi sumus di quia sicut possumus illa non facete, ita absolute loquendo a nostra potestate dependet quod diuina scientia ad nostros actu terminetur, quia si illi a nostra potestate non essent futuri, icientia diui nou terminaretur ad illos, tanquam ad res futuras et it que cum id dicimus esse in nolira potestate, considerare debemus scientiam diuinam absoluth, antequam habeat rationem pr*scientiae, aut respectum ad obiectum futurum, & antequam supponamus illud esse saturum, ut recte exinplicat P. Ualq. disp. is 8. cap. 7. qui recte etiam do cet rationem, propter quam non potest mutari
in diuina scientia respectus ad obiectu futurum, non illam esse, quia sequeretur in diuina scientia aliqua intrinseca mutatio; illa enim terminatio, sine qua esse potuisset scientia divina, non est intrinseca illius persectio, quare mutatio in ea ter minatione non esset intrinseca mutatio scientiae diuinae. Ratio igitur alia est, quia scientia diuina necessario terminatur ad obiectum, quod praesupponitur habere lationem entis suturi; in nulla autem potestate est, ut postquam aliquid habet rationem fututi, antequam si mutetur a futuro in non futurum : hoe enim contradicti nem inuoluit, nam ille transitus ad non suturum
per locum intrinsecum destruit id, quod prae supponitur, nempe rem fuisse suturam. Quae vero in hac de praecedenti disputatio. Is
198쪽
ne constituta sunt, multum conserunt ad intel- tuendum scientiam diuinam , quantumuis si certa, & invariabilis, nullo modo esse contra riam creatae libertati, nam s accipiatur scientia diuina. ut est intuitiua,& terminatur ad rem suturam , essentialiter praesupponit rem esse futuram. eum ilia ipsa contingentia & libertare,cum qua sutura est. Quare non potest destruere contingentiam S libertatem , quam potius in suo obiecto praesupponit. Quae ratio conciliandi libertatem cum scientia diuina, nec noua est, ut aliqui asserunt, nec nouo innititur fundamento,sed potius antiquat doctrinae Patrum,& Do
ctorum Thomistarum, qui ad hoc ipsum explicandum docuerunt, non ideo rem esse futuram,
quia Deus seit illam esse futuram , sed potius contra, id est, ideo ipsus scientiam secundum
rationem intuitionis terminari ad rem futuram
quia sutura est. Ex parte vero scientiae simplicis intelligent; ae nulla potest esse dis scultas in concilianJa illa eum nostra libertate;illa enim scientia secundum se non habet necessariam eonn xionem eum re contingenter futura, ut futura
est, sed solum cum re futura habet connexionem ex decreto, & determinatione diuinae v luntatis , quare dissicultas explicandi concordiam nostra libertatis solum esse poterit com paratione diuinae voluntatis.
entium. COηιl . est Urmam. Explurat autem S. Dactypo non entia, quorum Devi dratur scientiam labere, non solum intelligi sila , qua n quam sunt, aut erunt, sunt autem ιn potentia altitia usis Dei. ut impotentia actis . vespa uis creaturae aluuius; sed etiam illa, qtius, is potentM 1magoandi, opinanae,aur quocunque modoin cod per quis entia araguatianssant antellum, nis entia rationis, nam haesiam possunt addi iis, qua sunt in potentia aeriai, Hlpa v. utio cuca Bunnes in hunc ausculum ex iis ver his colluι au. Deum cognoscere res uiis, quae M lent esse an potentia Mina ιmaginata M. Fadem ratione hae verba interpretaruν Caten dicens Deum cognoscol non solam illa, qua sumi in potentia reali sed etiam illa, qua sarit an iratis opinatia . p. autem ΜοI . per hae verba Agmificare ait a Deo cognosci emria rationis, neque in explicarisne S. Thomais pliadis sensi neque issius volu admattant aliam sensim.
Qua ratione Deus habeat scientiam
Notationes pro deciaratione quaestionis.
Prima opinio refertur. Cap. a.
Demiado vera opimo. p. f. Prima conelusio propri parte dis ratus
Alicta distulationis pars enodatur. Cap.s. Duplex ratio tommunissententia. Cap. 6. Deus Drat entia rationis, ut docet vera opinio contra recent ιores. Cap. T.
Duplex obiecti luitur. p.LC A p v T LNotariones pro declaratione questionis. I me ultas in praecipue de illis non entibus, t
'uae habere non possunt rationem entis
positivi, qualia in primis sunt negationes, de
priuationes alicuius entis realis positivi; deinde etiam relationes rationis, vel impossibilia, quae in suo conceptu includunt extrema incompost sibilia, quae omnia ab intellectu creato apprehendi possunt secundum rationem enitis positivi, iὸ est, perinde atque si essent positiva, qua propter appellantur entia rationis , quia quasientia intelliguntur,cum tamen habere non pos sint aliquam positivam entitatem. Quaestio ν ro est, qua ratione haec non entia a Deo concipiantur. In cuius rei intelligentiam notandum in primum, ea tuae non sunt entia realia positiva, dupliciter posse intelligi; uno inodo per solum distensum, verbi gratia,cum concipimus aliquem non habere vinim, aut hominem non esse equum, qua ratione concipiuntur negati nes,& priuationes, non quidem tanquam entia, sed potius tanquam remotiones entium , ac proinde sicuti sunt in te, non quidem entia, sed ablationes alicuius retis. Secundo modo possunt huiusmodi non en- itia eoncipi per assensu in . cuin scilicet per pro positionem assirmativam, vel illa de aliis praedita camus, aut certe illis alia praedicata attribuumtur, ac si essententia.Dicuntur autem huiusn di fieri entia rationis, non cum obiiciuntur per dissensum intellectui, tunc enim non apprehenduntur per modum entis,sed cum per assensum intelliguntur, ae si essent entia. Ratio enim cntis rationis non perficitur per hoc solum, quod utcunque intellectui obiiciatur , sed per hoc quod obiiciatur tanquam ens postiuum; licci autem scientia diuina in se sit una sinpleo perfectio; per habitudinem tamen ad diuersa obiecta habet rationem assensus , aut dissensus pro ratione obiecti; comparatur enim ut assensus ad obiectum essematiuum, ad obiectum autem negativum, ut dissensus. Hoc vero est discrimen inter modum intellisendi creatum, de increatum, quod in intellecitone creata esse potest apprehensio obiecti imperfecta, id est, non quid ditativa, quae proinde sit sine iudicio assensus, aut dissensus; in Deo autem, in quo omnis ap- Iprehensio est circa obiectum, sicuti est, nulla est
199쪽
apprehensio sne idione iudicii, atque assensus
eorum, quae rei conueniunt, aut etiam dissensus eorum, quae rei non conueniunt.
3 seeundo est notandum , Deum duplicitereognoscere huiusmodi obiecta, quae appellan tun non entia. Primo per se sine respectu ad intellectum creatum, a quo cadem intelligantur. Secundo per respectum ad creatam inici lectionem ς Deus enim non solum cognoscit quid sit in se unaquaeque res, sed etiam qua ratione vn quaeque res intestigatur ab intellectu creato.Quapropter quaestio esse potest; an Deus co gnoscat non entia solum per dissensum , eum illa cognoscit per Ie r quaestio etiam esse potest an illa etiam per assensum cognoscat, cum intelligit. qua ratione ea intelligantur ab intelle
C A p v T ILFrima opinio refertur. N priori quaestionis parte aliquorum senten-l tia est, Deum etiam eum per se cognoscit aliqua , quae non sunt entia realia, ea cognoscere ad modum entis. Hane sententiam in simili si gnificarunt illi, qui docuerunt, Deum per se posse distinguere sua attributa, atque in illis amprehendere distinctionem aliquam. Huiusmodi sunt Henrie. quod lib. I. quast. I. Canari ensis in hae .par. quaest.28. aria. disr. 1 Molin .dis3.& s. eandem etiam indicant sententiam P. Valent. in hae quaestione puncto T. f. Hoc autem. P. Fons . mei. capa. quaest.6. Sect. t . plane e nim assirmant, entia rationis intelligi, & fieri per intellectum diuinum. Alii etiam recentiores assirmant id ipsum. Probari autem potest primum, quia S Thorn. quaestione sequentiar. a. ad 3.& 4. aperte ait, respectus, quibus multiplicantur ideae, non tausari a rebus, sed ab intelleiactu diuino comparante essentiam suam ad res, atque huiusmodi respectus non esse reales, sed: Deo intellectos. Seeundo, quia adaequatum obiectum intellectus est ens t ergo nihil potest concipere nis ad modum entis, quamuis igitur Deias cognoscat per se non entia sine respectu ad intellectum creatum, dici debet ea concipere
seeunda is verasentemia. , OEcunda sententia hute opposita est multo οργobabilior, cum Deus intelligit per se non
entia; ea non apprehendere per modum entis,
neque per assensum et sed solum per dissensum.
S sicut sunt in se, ut remotiones entium, aut quatenus non possunt habere realem ent;tatem. Hane sententiam in s mili docuerunt Capreol. in I. dis. 8. quaest artici3. in responsione ad s.cx iis quς primo loco affert contra primam conci usionem e N in responsone ad s. ex iis
i quae secundo loco affert contra eandem con clusonem, ubi ait, distinctionem rationis inter Dei attributa non posse appreheodi, aut fieri, nisi vel per creatum intellectum, vel per incre tum intelligentem, qua ratione dilainae pers
ctiones distinguantur, aut distingui possint per
intellectum creatiam r atque hane ait Mesententiam paludaniadem docet Hispalens s in ea dem dist. quaest. 4. eirca finem in responsione ad nonum,& ex instituto sententiam hanc confirmant P. Va'. in hoc articulo disp. 61. cap. 2. p. suar. in metaph.disp. 3 . sect. 2. B. ΣΟ. eandem indicat Bannes in hoc ar. dum ait, Deum non entia intelligere ea ratione , qua sunt in potestate intellectus creati. Atque adeo etiam s. Thom. in hoc articulo, ubi cum di 2isset quaedam esse solum in potentia opinandi, aut imaginandi, vel significandi, concludit: Quaecunquegstar possunt per creaturam fera vel cogitan vel dici, o etiam quacunque ipse cere potessi omnia trino sit Deus: quo loco illae voces: prerreaturam cognturi, vel stipossunt, vel qua Deus perse potes facere, plane sanificant Deum , non concipere non entia, nisi per habitudinem ad creaturam, aqua dici, aut cogitari possint. Non enim esset ulla ratio ea distinguendi ab iis , quae Deus potest per se sacere, nulla facta mentione eorum, quae a Deo cogitari possint, non autem fieri, si etiam Deus per se sine respectu ad intellectum ereatum posset huiusmodi non entia intelligere. Loquimr autem S. Doctor de cognitione non entium ad modum entis, S per assemum,ut patet ex principio artieuli ex illis verbis : Deus sis omnis quaecunque sunt quocisque modo : nil autem prohibet ea, qua non sunt fimpliciter, aliquo mori esse:& ex responsone ad primum argumentum.
Prima conelusio nonima parte dissu-
Vm iis igitur Doctoribus dicendum est 6
priuio, Deum cognoscendo per se non entia , non apprehendere illa per modum entis,
sed ad illa terminari solum per dissensum, ac proinde ens rationis seri non posse per intellectum diuinum intelligentem res per se sine habitudine ad modum, quo non entia intestisun tur per intellectum eteatum. Ratio videtur manifesta, quia apprehendere per se ad modumentis id, quod non habet rationem eritis, quan tumuis dicatur fieri sine iudicio. ae proinde sne salstate, quae tantum esse potest in iudicio, di ni sinam dicit impersectionem, id est, dissimilitudinem inter repr sentationem,& rem lepraesentatami est enim apprehensio quaevis, dictitalis repraesentatio obiecti. Quapropter si illud repraesentet per se ad modum entis, cum non habeat entitatem , necessario est dissimilis suo obiecto, ae proinde imperfectionem includit, qui tribui non potest diuino intellictui.Secundo hae ratio urgeri potest magis , quia omnis
200쪽
persecta, & quidditativa apprehenso, qualis est
diuina, non tantum est apprehenso, sed iudicium eiusdem res, quae apprehenditur: manifestum autem est, diuinii iudicium terminati non
posse ad non ens per modum entis, nam hoe etiam salstatem includeret. & deceptionem: ergo in diuino intellectu nulla potest esse apprehensio non emis ad modum entis, cum illud intellia git per se sine habitudine ad intellectum erea tum , a quo non entia apprehendi post uni ad
v Ex iis autem etiam probatur secunda pars nostrae conclusionis, quia non ens tunc lumticquirit essentiam entis rationis cum intelligitur, ut ens. Deus autem intelligendo per se nonens, non potest illud apprehendere ad modumentis: ego per suum intellectum nequit facere ens rationis, intelligendo per se obiecta sine r spectu ad intellectum creatum. s Ad testimonium autem S. Thom. q. s. ar. 1. respondendum est, illum non loqui de respe-Etibus a Deo intellectis, qui proprie sint respe-esus rationis, sed de respectibus Deo evtrinsecis, ab eo autem intellectis, cum concipit essen etiam suam diuersimode imitabilem a creaturis, quare non dicit simpliciter respectus, de quibus loquitur, non esse reales, sed non esse reales si cui illos, quibus distinguuntur personae, qui nempe sunt Deo intrinscci, quales non sunt illi, quibus secundum rationem nostram multiplicantur idem . si Ad argumentum autem respondendum est per distinctionem antecedentis obiectum adae quatum intellectus , quatenus potcst operarirer assensum, solia in esse res in ratione ratis praeterea etiam h e tantum esse posse obiectum mouens intellectum , quod instar speciei ii n- pressae illum moueat; obiectum tamen terminatiuum intellectus , quatenus operari potest per dissensum, non esse ens in ratione entis i sed potius ipsum non ens, nam per dissensum non esse iudicari debet. atque terminari etiam debet intellectus ad hoc quod est praediratum , non conuenire subiecto. sicut enim in voluntate duo sunt actus , scilicet complac niti per modum prosecutionis,cuius obiectum est bonum:& displicentia per modum fugae , cuius Obi dium est inaham: ita in intellectu duplex est actus, nempe a sensus, cuius obiectum est res,&Assensus, cuius obiectum est non ens r vulgo autem dicitur ens esse adaequatu in obiectum antellectus, quia obiectum mouens solum estens, unde ipsum solum est obiectuin primarii actus intellectus, qualis est assensus: sicut etiam bonum dicitur Ohicetum voluntatis quia iussum est primum mouens banc potentiam , iapsumq; terminat huius potentiae actum primum, nempe complacentiam; amor enim boni
est ratio realis, aut virtualis 6splicentiae oppositi trivit.
ro sed contra obiicit quidam hoe loco , quia Deus non potest aliquid cognoscere , nisi admodum sui obiecti primath ; primarium au-
tein obiectum est ipsa diuina essentia ergoDeus non potest cognoscere non ens nis ad moduin
huius entis. Respondetur negando maiorem; serus enim hoexrgumento probaretur, Deum non solum appretiendere non ens ad modumentis saetibilis, sed potius ad motam suae ineritiae, quae est primarium obiectum ipsi us: consequens autem esse absurdum satis est manifestu in . Dicendum est igitur . Deum nil posse cognoscere nisi per suam essentiam instar spociei impressae concurrentem ad intellectionem: per hune tamen concursu in diuinum intelle elum terminari non soluin ad essentia in diuinam, & ad entia creata per assensum, sed etiam ad non entia per dissensum. Atque in hoc est discrimen, quod recte P. Vas'. ait, esse inter intellectum creatum & diuinum Quod intellectus creatus terminari potest ad non ens per modum entis . atque per assensum; cum tamen
Deus saltem intelligendo res sine habitudine
ad alium intestinum ad non eos Alum terminetur per dissensum. C A v v T R. Alura disputario pars enodasur. Α Ltera pars disputationis est inter Docto- r
I res minus controuersi, ait Deus possit eo-gnoscere ad modum entis non ens, saltem intelligendo illis L ut conceptum ab intellectu cre to , & per respectum ad modum. quo non ens intelligitur per intellectum creatum , nam omnes Doctores sere consentiunt in partem aia firmantem, nempe Henric. N Canari ensis supraeitati, & palud. Capr. & Hispale supra etiam citati : ex quibus Capreol. in responsone citata 'ad sextum argumentum. Distractu, inquit, rationis is cantest .icta esse ab aeterno, quia ad hoc ut entia ratιonis Mactu, susscat νt acta intelliguntur rcam i tur Deus Ab erno inulti ut omnem di ιη Hi emfactibilem per ικtellectum creatam, attrita
tu Deι dici possunt ab aeremo esse di=ncta secundum
rataonem. Atque hanc refert esse sententiam Paludanir eamq; eisiem pene verbis docuit Hispalensis Canari ensis autem disp. r. cit. dub. I. ait in hoe modo intellectionis diuinae, dum a Deo intelligitur, sua ratione intellestias creatus pos-st formare distinctionem, dicit, hanc rem cilem in mani fustam: quod etiam docet P. Molin in L uaest. 18. ar. a. disp. 3.concl. . quam ii duoauthores etiam assirmant, neu in sine respcctu ad intellectum creatum poste in suis attributis coneipere distinctionem, S relationem rationis, id quod multi alii docent, dum explicant
qua ratione Deus cognoscat suam esentiam in ratione exemplari vi infra reseremus. Praeterea etiam Zumel in eadem quaestione M. a. quaest. Ncirca sinem, dabιtari. docetDeum nac posteriori ratione, nempe intelligendo modum operandi intellectus creati, necisario concipere ea entia rationis, quae per intellectum creatum