장음표시 사용
281쪽
in custodisti mandata Dei tui; quod si in fuisset,
iam nuncpraeparasset Dominus Regnum taum insempit naim. Haec autem praeparatio nihil aliud significat, quam dispositionem diuinae voluntaris. quae re ipsa in Deo non fuit, ut euriatus docuit, ut significant illa. quae proxime sequuntur
verba, Sed neqviquam Regnum tuum ultra consurget. Cognouit ergo Samuel ex Dei reuelatione voluntatem absolutam eonfirmandi Regnum,
quam Deus hinuisset, si Saul illud inobedientre peccatum, non conlimisistet, quod quidem, ut sine alia antecedenti Dei proretissione intes-ligendum est veritatem habuisse, aut saltem ex Dei promissione: Noe sitiem ex aliqua antec deti promissione habet Deua certam eognitio- lnem alicuius absolutatvoluntatis, ut conditi - lnalitre futurae, quae tamen re ipsi &ab late fi ltura non sitis Quod antem etiam sine ulla promissione ante omnem liberam determinationem voluntatis diuinae actu existentis esse possit in Deo huiusmodi scientia; quia scilieet in obiecto sit
ratio entis conditionauter futuri, probatur ratione; nain quoriescundue libere aliquid fit dependenter a conditionibus, quae non necessario, sed contingenter existulit, prius ratione verum est conditionaliter illud esse futurum, si tales conditione, ponantur, quam verum sit illud esse absolute futurum; illa enim propositio conditionalis nil aliud significat quam euentum illum, qui habet esse ex ratibus conditionibus; quare conditionalis propositio prius est vera quam propositio absolut , qua Idein euentus purificatis conditionibus significatuhabsolute futurus; cum enim conditiones aliquae non necessam implentur ι prici habent esse possibile suspensium ab existentia, quam esse actuale & absolute stiturum e ergo protositio conditionalis, quae non sisnificat conditiones positas esse, nee absolute futuras, prius est vera, qua absoluta propositio,quae includit esse
conditionatum actuale di ablolute futurum: sed in Deo plures sunt voluntates eonsequentes ex praeuisione aliquarum condicionum, verbi gratia. efficiendi aliquod miraculum propter
honestam alicuius orationem , vel inuocationem: erso ante veritatem ab lutam talis vo-
Iu ntatis diuinae est vera propositio conditionalis . nempe λre ut Deus determinetur did tale obiectum, verbi gratia, ad faciendum miraculum, si praeuideat talem conditionem esse in tempore implendam , aut si talis eonditio in tempore implenda sti. Ex hae vero ratione collisitur, veritatem V luntatis diuinae conditionaliter taturae esse posse, quamuis talis voluntas nunquam re ipsa e istat; nam eum propositio conditionalis nihil ponat in esse,illiu veritas manere potest quamuis conditiones non impleantur, sicut re ipsa hosfiunt non impleri: ergo veritas illa conditionalis voluntatis diuinae laturae conditionaliter, quaeest ante veritat em absolutam esse posita fine tali absoluta veritate. Vnde etiam iu-am anni. Parn D.ra.
seriur, Deum cognoscere plures ipsius voluntates, ut conditicinaliter fututas: quae tamen re ipsa nunquam existunt, quia conditiones, ex quibus illae essent, re ipsi nunquam sunt implendae. Quod autem di hac re diximus de usinate tropontionis absolute , intelligendum est solum cum conditiones contingenter implentur,& manere possunt se semis ab eYistentia Nam si conditiori es necessario existant, v ritas conditionalis non est ante absolutam,qum possibilitas conditionis necessario existenti'. non in prior quam actualis existentia eiusdem conditionis.
Viaimo nostra sententia probatur ex dictis .
de contingentibus conditionatis volun- ptatis creatae; Deus cnim non eoinst cognoscere illa, qua sutura essent contingenter a v luntate crinia sne cognitione voluntatis, quὼ etiam re ipsa esset neees a ad dependentiam voluntatis ereatae r si ergo Deus cognoscit aliquam voluntatem creatam conditionaliter futura , similiter etiam cognoscit aliquam suam voluntatem , quae etiam sutura est et ad cooperandum eum voluntate creata ad talem
volitionem, quae re ipsa sutura non est. Nec vero ulla ratio discriminis potest assignati, ob quam cognoscat Deus, an voluntas creata
postis quibusda conditionibus aliquid volitura esset; non autem eosnoscat de sua increata .voluntate, afi positis eisdem conditionibus vo litura esset 'concurrere , & eo operari cum v luntate creata. Sicut etiam nulla ratio discriminis esse potesta ob quam veritas .eonditionalis esse possit per habitudinem ad volutatem creatam; non autem per habitudinem ad increata in voluntatem. Ex qua ratione colligitur, verita tem eonditionalem remis voluntatis conditi
naliter futurae dupliciter esse posse, primis p
nendo ex parte conditionum quandam volu
tatem diuinam hoc modo; si Petrus vocaretur tali vocatione nec Deus miraculose vellet suum concursum jubtrahere, ille eonsentiret. Quod est quoddam suturum conditionatum solum pecundum quid hoc est, quantum est ex vi voluntatis creavi in quo futuro nihil dieitur de voluntate diuina, an scilicet illa sutura esset agconcurrendum posta tala vocatione; & quaδη inclinatione voluntatis erratae ad consentu
serendo modo fotest esse veritas conditi natis, etiam si in eonditionibus, quae sunt in an- atecedenti, non ponatur voluntas Dei ad too perandum; sed potius ipsa quoque Dei volum ras denotetur conditionaliter futura. seut futura denotatur voluntas creata. Nam id quoq; verum esse potest , s Petrus vocaretur tali v
282쪽
eatione , sore ut Deus vellet cooperari iuxta exigentiam talis vocationis , & ut creata etiam voluntas eidem vocationi consentiret, quia ut dixi, conditionalis veritas ratione est prior, quam vetitas abloluta. ι Absiolute autem verum est posita tali vocatione , Deum vere illi cooperari, & creatam voluntatem illi conissentire: ergo prius ratione fuit verum sub conis ditione , nempe si Petrus tali vocatione vocaretur , fore ut Deus vellet cooperari, Sc vo luntas consentiret. Hanc rationem paucis insinuauit P. Vasq. disput. 67. num. 16. dc magni momenti est in re praesenti. Iam vero si in obiectis, quae diximus, est veritas conditiona- llis, cum denotatur voluntas diuina conditionais lIiter sutura, manifeste sequitur in Deo etiam lesse scientiam talis veritatis, ac proinde etiam lesse scientiam volitionum diuinarum multarum, quae re ipsa nunquam existant; suturae au- ltem einent, si conditiones essent implendae in l
9 Quod vero Authores oppositae sententiae dicunt de in tori illo excessu , quo Deus comprehendit voluntatem ereatam,quam suam, non videtur probandum; aut enim propositiones, in quibus volitiones diuinae denotantur conditionaliter futurae, re ipsa sent verae, aut lecus; si vera, s ne dubio a Deo cognoscuntur , qui cognoseit omnem veritatem ; si non sunt verae, quamuis Deus comprehenderet te iplum tanto,
aut maiori excessu, quam voluntatem creatam
non posset illas cognoicere, quia non potest intelligere id, quod non habet veritatem : ergo maior ille excessus, quo Deus dicitur comprehendere creatas voluntates, nihil sacere potest,
ut cognoscat potius creatas voluntates conditionaliter futuras , quam contingentia conditionata suae increatae voluntatis. Deinde Deus contingentia conditionata creatae voluntatis
non videt, tanquam in causa, in ipsi voluntate libera, in qua solum habent rationem entis possibilis , non autem conditionalitet sutura potius , quam non suturi: ergo quod Deus maiori excessu eomprehendat voluntatem creatam,
hoc est, per lumen quod posset in ea plura cognoscere, si plura essent cognoscibilia in ea, nihil potest facere ad hoc . ut Deus solum cognoscat contingeutia conditionata creatae voluntatis.
iti Notandum autem est, quod diximus de cognitione Dei , qua cognoscit contingentia conditionata suae voluntatis ante omnem determinationem actualem, & Iiberam, esse intelligendum de his conditionatis , quae habent conditiones antecedentes determinate sumptas: non autem de illis, quae habent conditiones solum concomitantes δ haec enim conditionata, licet pertineant ad ipsam diuinam voluntatem , non possunt veritatem habere, nisi ex aliqua voluntate Dei, ex qua connexionem habeat cum ante cedenti voluntas illa, quae dicitur conditionalia ter futura, sicut in simili haec explicuimus circa contingentia conditionata voluntatis creatae.
Exemplum autem esse potest in illo fututo conditionato , quoa retulimus ex ε. Regum l . St climiqui terram perivstis. s. usque a t cosummat tonem Syriam deIeres, In quo futuro conditionato necessario denotatur voluntas quaedam determinata, de eiticax, quae re ipse in Deo non fui esset autem futura ad executionem illius euentus, si illa conditio polita suisset. QSaapt
pter talis ratio voluntatis suturae in Deo veritatem habuit ex promissione di voluntate , qua
Deus promiserat illum effectum, si illa conditio
poneretur: nam sine actuali,& antecedenti Dei voluntate, per habitudinem ad conditiones lo-lum concomitantes de disparatas, nulla voluntas diuina habere potest rationem entis conditiciisnaliter futuri , quia non poteli habere vlIam connexionem , per quam consequens futurum
cohaereat cum antecedenti, quae connexione
cessaria est ad veritatem suturi conditionati, ut supra ducimus. C A v v T IV.
AD primum argumentum respondetur ne- xt
gando consequentiam et nam ex scientia
volitionis suturae nulla potest oriri necessitas contraria libertati, talis enim scientia , sicut supponit suum Obiectum fututum , ita etiam supponit ad ualem usum labertatis, qui in tali obiecto futurus est. Quapropter usus libertatis impediri non potest. Exemplum est manifestum in scientia Christi , qui licet ab initio
conceptionis cognouerit inter alia sutura suas voluntates, peream tamen scientiam non impediebatur usus libertatis r licet ergo in De ante actualem determinationem voluntatis sit scientia alicuius volitionis conditionaliter futurae; inde tamen non sequitur aliquod impedimentum libertatis diuinae: necessitas enim,
quae oriri potest ex tali scientia , solum est necessitas ex suppositione dependente ex parte obiecti ab ipsa libera voluntate , quae necessi tas non est contraria libertati , quia in ipsa suppositione prae intelligitur usus libertatis. Ad
suam autem probationem relpondendum est illium , qui cognoscit sitam futuram volitionem, nihil posse facere contra eandem scientiam insensu composito, id est , faciendo ut contraria operatio sit cum tali ncientia , simplicitat tamen , & absolute, & ut dicunt in senia diuiso posse facere contra talem scientiam, nempe faciendo ut ea non fuerit; nam in potesta te faciendi ut non sit obiectum , quae praesup ponit ut ante talem sicientiam , includitur et, iam potestas faciendi, ut nunquam suerit talis scientia. Quapropter scientia , quae supponit obiectum ut liberum , non potest esse con traria libertati, qua ille, in quo est talis scier,
tu, praesupponitur libere facturus tale obju:
la secundo argumento est breuis dissic
283쪽
tas, an Deus in aliquo ptiori volitionem suam cognoscat ut futurum, priusquam actu praesentem In qua assit mant aliqui propter rationem expositam in secundo argumento, & quia in il loptiori instanti, in quo diuina intellectio est an ore volitionem, actus diuinas voluntatis non hahet rationem entis praesentis : ergo habet rationem entis suturi, ac proinde secundu hane rationem entis sutut i prius est obiectum cognitionis
ἡiuinae, quam secundum rationem entis praesentis. Unde etiam colligunt, scientiam retum suturarum esse in Deo ante actualem determinationem voluntatis, nam cognitio talis volun
talis futurae satis est ad cognoscendum suturum esse obiectum,& effictum eiusdem voluntatis 3 Haec tamen doctrina non videtur probanda, quia nulla est vetitas voluntatis diuinae absolute suturae, quae prior si quam veritas eiusdem voluntatis actu praesentis: ergo in Deo per nullam scientiam eli cognitio ptior voluntatis absolute futurae, quam praesentis. Probatur antecedens, quia ea veritas non est prior ordine durationis, quandoquidem voluntas diuina ab aeterno est in Deo praesens; neque etiam illa veritas est prior ordine rationis: aut alicuius cautilitatis S originis. Nam ratione duobus tantum modis aliquid dicitur prius, nempe ratione aliculus cauis salitatis , aut maioris uniuersalitatis, ut non valeat subsistendi consequentia: sed ratio voluntatis suturae non est prior aliqua causalitate, quam voluntas ut praetens: nam ratio futuri non est causa ut aliquid sit praesens, nec est prior secundum maiorem aliquam uniuersalitatem; neque enim latius patet voluntas sutura, quam praesens in Deo ab aetetno: nullo igitur pacto est
prior voluntas diuinti vi sutura, quam Vt praesens. Quare a Deo non potest cognosci prius vi sutura, quam ut praesens , ac proinde nulla in Deo est cognitio, quae terminatur ad diuinam Voluntatem, sicut ad obiectum ablolute
4 Ad rationem autem Reundi argumenti respondendum est per distinctionem , nempe id
quod cognoscit ut vi conditionaliter futurum, puris cata conditione posse cognosci ut fututum absolute, s non videatur ut iam praesensi secus autem si ex vi purificatae conditionis videatur
ut actu praesens: ditimam autem voluntatem, quae prius ratione videtur ut conditionaliter
tutura, eo ipso videri ut aeternam, & actu praesentem, quod videatur purificata illius conditio. Quare non est necesse ut videatur ut sutura, quamuis absolute videatut implenda conditio. tue Ad confirmationem neganda est paritas rationis , nam veritas voluntatis conditionaliter futurae est ratione prior, quam veritas absoluta
voluntatis diuinae praesentis; latius enim patet ratio suturi conditionati, quam ratio suturi absoluti dependentis ab aliqua contingenti conditioner at vero veritas voluntatis diuinae absolute futura nulla ratione est prior,quam aeterna praesentia eiusdem voluntatis. Quare nec potest esla
aliqua prior illius scientia, qua cognoscatur ut
futura, quam ut praesens in aeternitate Ad alterani autem partem, quam adduximus is
pro opposita sententia, neganda est consequentia, quia voluntas diuina in illo priori, in quo intellectio praecedit, neque habet raticinem entis praesentis, nequeabsolute futuri r illud enim inlians , quo intellectio est ante voluntatem, non est instans durationis, sed solius causalitatis; quare illis tantum rebus tribuit prioritatem, i quibus conuenit eausalitas , ex qua illud instansi constituitur : ratio autem entis futuri non esti causa rei praesentis, quare neque est prior ordis ne causalitatis, neque est intelligenda in instanti, in quo solum est prioritas causalitatis: in instantibus igitur durationis, & temporis omne id, quod existit in instanti posteriori, habet rationem suturi in omni duratione , vel instantiptiori. Nam id dicitur futurum in aliquo instanti, quod existit in duratione posteriori r at vero in instantibus causalitatis id, quod exiliit in posteriori instanti , non propterea habet rationem futuri in instanti praecedenti, quia talis
ratio futuri nullam habet rationem causae, evqua constituitur instans praecedens. C Λ p v T V.
Ex dicti, in hac disputatione breuiter expediri possunt tres aliae disscultates. prior est,
an Deus omnes res creatas prius intelligat per scientiam conditionatam in statu conditionato, ut conditionaliter futuras, quam in statu absoluto, atque ut absolute suturas per scientiam vi sonis. Ad quam disscultatem aliqui respondent uniuerse assimando. Sed respondendum
est per distinctionem, nempe omnia illa , quae
dependent ab aliqua causa, vel conditione, quae non necessario existat, prius ratione intelligi in Ilatu conditionato, quam in statu absoluto: illi tamen, quae solum dependent a causa necessario existenti, non posse prius intelligi ut conditionaliter futura, quam in statu absoluto entis absoluia te sit uti. Ratio est, quia causa, vel conditio, qi1 aenon necessario existit, prius habet rationem entis postibilis, quam entis absolute suturi: ergo effectus, qui ex tali causa procedit, prius habet
rationem entis conditionaliter futuri, hoc eis, si talis causa, vel conditio existat, quam rationementis suturi absolute, qui esse non potes , quouinquetatio causae, a qua pendet, habeat etiam rationem entis absolute suturi. Posterior autem pars responsonis probatur ratione contraria, quia in causa, quae necessario existit, non prior
est possibilitas suspensa ab existentia, quam actualis ipsa existantia. Sit exemplum in hac propositione conditionatat si mundus esset possbilis, atque Deo repraesentaretur modus, quo ipsius bonitas posset mundo communicari, ille
suturus esset i diuina bonitate. Quae propositio conditionalis non prius habet veritatem, quam
284쪽
haec absoluta, mundus etit 1 diuina bonitate procedens. Quia conditio, quae exprimitur in Propolitione conditionali, ita necellario existit purificata, atque in esse absoluto, ut non prius sit possibilis, atque luspensa ab existentia, quam actu de ab lute existens. 18 Secunda disseultas est, an SequaDei voluntas debeat includi in conditionibus propositionis
conditionatae voluntatis erratae, ut illa habeat vetitatem. Ad cuius solutionem notandum est, cum in propositione conditionata sint duae partes, nempe antecedens, in qua exprimunturcon ditiones, Se consequens, quae dicitur futura, si pars antecedens ponatur, duas posse in Deo mistelligi voluntates; unam ut conditio, Verbigratia, impleatur, neque enim possunt poni condi tiones in executione vine ini luxu voluntatis diuinae. Alteram autem, ut existat consequens, quod videlicet non poteli existere sine alio influxu alterius voluntatis Dei terminatae ad n sequens, sicut ad effectum realiter diuersi , atquοper diuersum innuxum. Hoc posito respondendum eli primo, in omni propositione conditionata voluntatis creatae necessario inuolui inter conditiones voluntatem Dei terminais tam ad easdem conditiones, quae necessaria est ad eorum existentiam. Ratio est, quia nihil potest poni vi conditio, quin simul etiam ponatur ut conditio omne id, quod est deessentia taliseonditionis .dependentia autem 1 diuina voluntate essentialiter includitur in qualibet conditione creata: ergo diuina voluntas, tanquam conditio implicata , debet inuolui inter conditiones. Itaque in hac propositione. Si Petrata
P caretur tali Focat Iona. libere consentiret; hunc
sensum habet, si Deus vellet vocare Petrum tali vocatione, ac proinde illum etiam vocaret, ille libere responderet. In quo suturo conditionato voluntas diuina relata ad conditiones, inter illas includitur, non quidem sicut res actu existens, sed sicut conditio, quae si esset,concurret ad effectum condit Onatum, qui dicitur conditionaliter futurus.1s Dicendum est secundo, ad veritatem pmpositionis conditionalis non esse necessarium, ut inter conditiones includatur in antecedenti voluntas diuina relata ad effectum consequentem, qui conditionaliter futurus est. Probatur ex dictis, quia ipsa quoque voluntas Dei potest vere significari, ut conditionaliter sutura, quod satis est ut effectus, qui sine tali voluntate esse non potest, dicatur etiam conditionaliter suturus per propositionem , quae veritatem habeat contingentem. Quin potius si voluntas Dei determinata, de absoluta concurrendi ad
talem effectum poneretur inter conditiones ex parte antecedentis, propositio conditionalis non esset contingens, sed necessariae veritatis, s cundum necessitatem consequentiae. Insallibi- Iis enim,de certa est haec propositio: Si Deus res. Di escaciter . ac determinate talem essectum producere , in re ipsa produceretur , O existerat; quae propositio non potest non esse vera.
Quare nec numerari potest inter eontingeriti, conditionata, de quibus disputamus; it Ia enim proprie pertineret ad scientiam Dei naturalem,& omnino necessariam; secus vero esset si in an recedenti inter conditiones non poneretur luntas De ablolutaec efficax, ec determinata ad talem effectum, sed solum voluntas concurren di cum voluntate creata, & vocatione in illa exiit irente, iuxta earum exigentiam: hac enim ratione propositio esset contingens,verbi gratia: Si Perras Vocaretur tati vocat idne , ct Dein velleν iuxta exerat iam illius coeperari. libere ille consie tiret,Vt supra explicuimus. Ultimo loco dubium est, an pos fit Deus lu- 2. per naturaliter communiore latentiam alicuius contingentis conditionati tuae increc voluntatis, vel laltem voluntatis creatae. Respondetur, non quidem posse communicari alicui creaturaescientiam omnium contingentium conditionatorum, si ea omnia copulate sumantur; com mu nicare tamen posse scientiam 'cui uiuis contingentis conditionati per se sumpti. Prior pars probanda est eadem ratione qua ostendituricientiam omnium possibilium copulate sumptorum non posse eommunicari alicui creaturg, quia scilicet omnis cognitio creata habet suam certam persectionem specificam,vel indiuidua lem ex certa entitate, 6c perfectione obiecti; isteollectione autem omnium possibilium, vel mnium contingentium conditionatorum, nulla est creta persectio intelligibilis,ex qua sumi pose sit certa de deletinata perfectio cognitionis, quae ad illam terminaretur, ut susus dicitur in hae I. r.quaest. Ia.dc s. p. quael .lo. Quod autem scientia cuiuscunque conditionati contingentis per se sumpti creaturae a Deo communicari ponfit, siue illud pertineat ad voluntatem creatam, siue ad increatam Dei: probatur contraria ratione , quia nullius contingentis conditionati latentia postulat infinitatem , neque est aliud caput, ex quo sumi posset implicatio contradictionis, ob quam talis scientia communicari non possit. Nam cum obiectum in se sit verum, ac proinde intelligibile, praeterea etiam finitum, ac limitatum, la item ex ea parte, qua suturum contingenter dicitur, nihil obstare potest, qu minus saltem supematuraliter intelligi 1 creatura possit.
ARTICULUS XV. Uirum silentia Dei sis inuarii-bilis e
285쪽
ARTICULUS XVI. Vtrum Deus de rebus habeat fientiams culaimam e
Conclusio Frmat. Notatio circa Artis., docet D. Thorn. in hoc & praecedenti Articulo, facile intelliguntur, nempe Dei
scientiam esse omnino inuariabilem, atque speculatiuam omnino comparatione obiecti primarii & increatir comparatione autem creaturarum
simul esse practicam & speculaturam; practicam
quida, prout refertur ad naturas rerum creatam,
atq; ad proprietates, quas singulae habere debet tota enim haec cognitio deseruire potest ad ditectionem potent lar exequentis Dei, hoc vero est illam esse practicam, hoc est, operativam, quia scientia nulla alia potiori ratione operativa ei potest, quam proponendo obiecta, ex quorum intellectione exequens, vel efficiens potentia dirigatur. Si autem sermo sit de scientia creatura.
rum , quatenus resertur ad existentiam excr- ei tam earum qua Deus cognoscit res esse futuras , aut praesentes, dicendum est eam esse omnino speculativam ; quandoquidem scientia Dei, prout resertur ad hoc obiectum, non facit,
sed potius praesupponit obiectum suum , ut
diximus ad articulum 8. Praeterea etiam hanc scientiam Dei secundum intrinsecam sui persectionem esse omnino inuariabilem probat Si Thom. quia ea ratione identificatur cum ipsa diuina sutillant i a. 1 Quod veto etiam sit invariabilis secundum extrinsecum respectum ad obiecta creata, alia ratione probandum est, quia fundamentum, ex
quo ille respectus oritur, est omnino inuariabiis te: illud enim aut eli possibilitas creaturarum, quae est obiectum scientiae 1implicis intelligentiae, atque Omnino necessarium, aut est esse exiis Ilentiae creaturarum in aliqua disserentia temporis ; hoc autem esse, licet non sit ablalute necessarium, scu t esse possibile, est tamen omnino linuatiabile. Neque enim postquam habet aliqua creatura rationem futuri entis, potest illam amittere, nisi adhu existat; dum autem si actu existens, nulla ratio entis intelligibilis varia tur comparatione intellectus Dei, qui aeternita te mensuratur, & per intuitum sertur in singula, prout sunt in sua praesentialitate. DIs P v TATro XLVIILQua ratione explicari debeat concordia libertatis creatae cum invariabili scientia Dei. Explicatur concordia scientia Dei cum no-
fra tibertate, or concilian r diuersa Doctorum placita. Cap. I.
Explicatur concordia scientia Dei cum nostra libertate, o conciliantur diuersa Doctirum placita. HIe est potissimus scopus tractationis huius, et
qua ratione cohaereat libertas nostra cum scientia diurna, de qua re agit S. Thoar. I. in re lpons ad argum. Dubitandi ratio est,quia in bona consequentia si antecedens sit omnino necessarium,atque extra potestatem libertatis, consequens etiam est eadem ratione necessarium; bona autem consequentia est, si Deus cognoscit aliquid fore, illud erit, & antecedens est omnino
necessarium, atque extra potestate libertatis. Naid quod praeteritu est, nulla ratione manere potest in potestate apentis liberi; ergo consequens huius consequentiae est omnino necessarium,at que extra potestatem agentis liberi, ac proinde videtur illud post Dei scientiam non manere liberum , nec contingens, atque libertatem creatam ex Dei scientia habere necessitatem operandi, quae necessitas contraria est libertati.
Ad hanc dubitationem varie respondetur, ivati j etiam sunt modi exponendi respontionem
S. homari. Is ad 2.3e I. re tamen explicata sententia S. om facile poterit intelligi, atque in concordiam etiam redigi sacile poterunt ea, quae Doctores circa hane difficultatem se ipserunt: quae licet vocibus diuersa esse videantur, re tamῆ atque sententia parum differunt. Notandum
igitur est ex S.Thom. in hac i. p. q. I9.ar. . neces
sarium dici aliquid dupliciter: nempe absolute, dc ex suppositione. Necessarium absolute illud
est, quod ex necesseria connexione terminorum
conlii tuitur, huiusmodi est Deum esse immortalem hominem esse animal, de similia. Necessarium autem ex suppositione illud est, cuius ne-l cessitas non oritur ex terminis ipsis eius, quod dicitur necessarium, sed ex aliqua suppositione: quo pacto necesse est, ut si aliquis Deum videat, illum dilectione prosequatur, ex suppostione, scilicet, eontingenti visionis Dei. Praeterea, etiam ex intentione efficaci finis ex necessitate oritur electio med ij necessarij, quae necessitas' non est absolute, sed ex suppositione intentionis
Haec vero duplex esse potest, una quidem ex suppositione, quae per se non dependeat , libera, de indifferenti voluntate eius, cuius in aetiis necessarius ex suppositione , huiusmodi est amor Dei beatificus in Beatis, qui in ipsis necessario excitatur ex suppositione visionis Dei a Deo insusae , non autem dependentis per se a libera, &indifferenti voluntate eius , qui Deum videt. Alia vero esse potest necessitas ex suppositione
286쪽
voluntaria, & libera, dependenti a voluntate inis differenti creata, qua ratione electio med ij ne cessarii est neces alia ex suppositione intentionis finis, quaesiappositio intrinsece pendet Uibera, Se indifferenti voluntate eius, qui per intentionem finis mouetur ad electionem mediorum. Inter has autem neces litates est maximum di crimen, quod licet necessitas absoluta, aut ex
suppostione non dependenti a libertate alicuius, possit esse contraria contingentiae, aut libertati in illo, quo talis suppositio non dependet, ut patet in exemplo dilectionis Beatorum ; necessitas tamen ex suppositione voluntaria & libera non potest esse contraria actuali libertati eius, i quo dependet talis suppositio, ut patet in
necessaria electione post intentionem finis: nam illa electio persecte & intrinlece libera est, a qua scilicet voluntas cessare potest, si cessare velit ab intentione finis.
Α priori ratio est, quia necessitas ex suppbsitione dependenti ab indifferenti voluntate et in sentialiter prae lupponit contingentem usum libertatis, quare non potest contrariari actuali v sui libertatis Quocirca S. Thom. I. contra Gent. cap. 67. ad finem, hanc necessitatem ait esse solius consequentiae , non autem conlequentis, quod per consequentiam infertur, quia licet ex Iuppositione necessario, & reete inseratur con-Κquens, si tamen inferatur ex antecedenti suppositione contingenti & libera, non potest esse necessitas ipsius rei consequentis, quae ipsius libertatem impediat. Eisdem vocibus consequentis, de consequentiae ad significandum discrimen dictum usi sunt antiqui Theologi Alberi. i. dic38. art q. ad c Bonau. a te 2. quaeli. r. Α Egid. &Ricard. quaeli. vlt.ad 2. Scot.quaest. l. Qui, cum significant necessitatem consequentiae , vel ex suppositione non esse contrariam libertati, docere volunt necessitatem ex suppositione antecedenti dependenti , libera voluntate non ege contrariam libertati.
x Caeterum si necessitas sit consequentiae ex suppositione, quae a libertate non pendeat, simul etiam esse potest necessitas consequentis
contraria libertati, ut patet in exemplo allato amoris beatifici. Eadem expiscant alii Doctores, qui dicunt, necessitatem tantum in sensu composito non contrariari libertati, cum tamen necessitas in sensu diuiso illi contrariatur. Qua et in iam ratione loquitur s. Thom. art. I;. ad 3. & I. contra Gentes cap. cit. intelligunt enim ij Doctores, necessitatem in sensiu composito praedicati cum forma subiecti dependenti a libertate
non esse contrariam libertati; nam si necessitas in sensu composito desumatur ex forma subiecti non dependenti Uibertate eius, contraria esse poteli libertati, illa enim necessitas, qua necesse
est illum, qui Deum videt, Deum diligere, solum eli necessitas in lentu composito, S tamen est contraria libertati. Praeterea etiam ad significandum distrimen inter neces statem, cum
oritur ex suppositione dependenti a libertate, aliis vocibus nonnulli Doctores dicunt, neces-
sitatem alteram esse antecedentem , quae facit rem, quae dicitur, neeessariam et alteram autem esse necessitatem sequentein, quae oriatur ex ipsa re, atque hanc necessitatem, quoniam rem iis
piam supponit, non pose contrariati libertati. Quae loquendi ratio sumpta est ex Ante lin. lib. de concordia, cap. Io. quam ex illo sumpseruat
Alensis I. par quaest.2. . num. s. 'val. lib. I. doctr.
fidei, c. 21 & rs. Alberi. & Ricard.supta, & alii Recentiores telum fieri potest, ut aliqua si necessitas santecedens, quae rem faciat, nec tamen sit conis itaria libertati. Nam necessitas eligendi, quae Oritur ex intentione voluntaria , vere eli nec ensitas antecedens, quae electionem facit,atque oritur ex causa electionis, nec tamen eius imp
dit libertatem. Ideo ad expediendam hanc di scultatem aptiores sunt illae voces nece litatis ablolutae, di necessitatis ex suppositione dependenti a libertate; nunquam enim haec necessitas potest libertati contrariari , atque illae voces,
ex luppositione dependenti a libertate , ita manifeste significant rem 1 ptiori , ut vel li nomine aptissimae snt ad soluendam difficulta
Secundo notandum est quod superius dixi- 7mus ad attici 8. de causalitate diuinae scientiae comparatione rerum, quae contingenter sunt: nempe Deum esse causam rerum per scientiam,
qua cognoscit res possibiles, & modum , quo fieri dehent, non autem per scientiam visionis, qua videt esse suturas,aut praesentes. Ex quo sit, ut haec scientia, quatenus terminatur ad res suis turas , atque secundum hunc respectum termiis nationis ad obiectum , ordine causalitatis pra- supponat res esse suturas , quia omnis scientia ,
quae non facit suum obiectum, illud praesep nit. Quocirca hoc sensu, secundum respectum terminationis ad obiectum, recte dicitur, Deus scite aliquid esse futurum, quia illud futurum est Hine manifeste colligitur, neces statem, qua necesse est esse futurum id quod Deus suturum esse praecognoscit, esse necessitatem non abis
solutam , sed ex stippositione dependentia libera voluntate, hoc est; ex suppositione eiusdem obiecti dependentis a voluntate libera. Praeterea etiam esse necessitatem sequentem rem ipsam, quae dicitur futura, ac proinde eiusmodi necessitatem, quae sequitur et praescientia Dei,ntin esse contrariam actuali usui libertatis, qua fit res eontingens; intelligitur, etiam hanc necessitatem esse tantum in sensu composito ex sorma subiecti dependenti a libera voluntate , ae proinde esse solum necesstatem consequentiae ex antecegenti , quod ab eadem libertate deis pendeat , quia est ex antecedenti, quod ordine causalitatis praesupponit rem ipsam futuram; ae proinde contingentiam di libertatem , cum qua illa perficienda est. Huiusmodi autem ratio necessiatia, quamuis hae voce appelletur, non potest contrariari libertati, cum non solum dependeat ii libera voluntate creata , sed e
iam praesupponat integrumi & persectum , atque
287쪽
que actualem usum libertatis. R ecte igitur S. August lib. 3. de libero arbitrio, cap. q. & Boetius 1 de cons. prosa 6. pronuntiat, libertatem creatam non magis impediri per Dei praescientiam, quam impediatur per scientiam, intuitivam creatam, qua fieri videntur illa, quae libere
1 R D argumentum igitur Iuprapositum renax pondetur negando minorem; nam licet Dei praestientia sit aeterna, non tamen est omnino, hoc est, absolute necessaria, sed tantum ex
suppositione dependenti ratione obiecti a creata
voluntate k qua res contingens sutura est. Ad contratiam autem probationem respondetur
per distinctionem, nempe id, quod est praeteritum, aut aeternum, nullo modo esse posse in potestate voluntatis creata, si respectum non habeat ad aliquem effectum futurum dependentem ab eadem voluntate; id tamen, quod praeteritum, vel aeternum est, atque includit aliquem respectum ad suturum euentum, quem ordine causalitatis presupponat,esse in potes late voluntatis creatae,ut ab aeterno non fuerit; nam inpotestate Voluntatis creatae est, ut non sit futurus
talis effectus, ac proinde in eadem potestate est , ut non fuerit unquam praescientia talis euentus, id est, ut nunquam diuina persectio terminata fuerit, ut ad obiectum, ad eandem rem. Quod eum dicimus, non significamus posse variari in lina ieientia respectum , quem semel
illa habuerit ad aliquod obiectum, sed significamus in nostra potestate esse , ut talis tes pectus non fuerit, quatenus in nostra potestaterii, ut effectus non lit laturus ; conliderate enim debemus persectionem Dei in quodam priori i stanti antequam per resipiatum ad obiectum te minati ad illud intelligatur, atque habere rationem praescientiae,&hoc sensu significamus in nostra potestate esse , ut diuina persectio non habuerit talem tespectum. y Eadem ratione exponendum est , quamuis Dei scientia sit invariabilis ac certa; ex illa tamen nihilo impediti aerealem libertatis usum, quia haee certitudo, & invariabilitas solum postulat, ut respectus, qui aliquando est in diuinaicientia ad ob idictum, nunquam ab illa tollatur. simul autem cum De verum est per libertatem creatam fieri posse, ut nunquam talis respectus fuerit in diuina scientia, ae proinde necessitatem, qua est sutura res, esse solum necessitatem infallibilitatis, atque ex suppositione depen
denti a voluntate , quae non est contraria usui Iibertatis. Iuxta haec autem exponenda est d, ctrina S.Thom. art. i s. in responi. ad 2.& 3. dum
enim in utraque responsione concludit, illud, quot ex scientia Dei insertur necessatio sui xum, solum significati esse necessarium,prout est in antecedenti. id est,pet illud genus necessitatis,
qua est necessarium antecedens, ac proinde eum antecedens nempe Dei scientia, prout terminata ad euentum suturum , solum sit necessarium ex suppositione dependentia libera voluntate, Minque tequente rem ipsam suturam, consequens, id est, ipsum suturum contingens tantum pro bari esse necessarium ex suppositione cons quenti rem futuram. Quaenecessitas non conistratiarur libertati, sed tantum est necessitas con tequentiae ex antecedenti dependentia a liber tate , atque in sensu composito ex forma a Itheetate dependenti, quae proinde supponit pellectam libertatem, & ideo illam laedere non po- teli,& haee de hac quaeitione.
A Liud attributum ratione scientiae conuenit i Ex diuinae labitantiae, esse scilicet ideam , Nexemplar omnium rerum, quae fiunt. Circa
cuius attributi explicationem ponendum est primo id, quod pertinet ad quaestionem an sit, in Deo esse aliquid , quod sit exemplar atque idea rerumquas ipla Deus iacit. Qiiod dissertis verbis docuit S. Dionys. cap. 1.de ditanis nominibus non longe a fine. S. August. lib. 8, quaest.
46.& lib. 63. quaest. 26. lib. ra. de Ciuit c. 25. Eclib. I 4. cap. 1 ac lib. 1. de Gen. ad litteram, c I 3.
di i . & ex Philolaphis plato in Tyrnaeo,qui ut
Ius .refert in oratione paraenetica ad Gentes, illud didicisse affirmat ex diuinis litteris, ex ver bis illis Exod. 11. I nce.o fac siectin vin exemptioc sis twι in monta in stratum est.Et Seneca Epist. 6s .inDeo ideas esse similiter docet Ratio autem naturalis eli manifesta, nam quicunque operatur per intellectionem, de scientiam operatur per ideam, & exemplar, quod imitetur; ν libet autem natura pure intellectualis, qualis est diuina , non aliter potest operari, qua per intellectum , & scientiam , ac pr inde neque sine idea atque exemplari, quod
Iam vero quid sit illud, quod in Deo habet irationem ideae, atque exemplaris, non eodem modo explicant Theologi; quidam enim asierunt creaturarum exemplar esse, non ipsam diuinam essentiam, sed creaturas ipsas ab aederno cognitas,atque obiective inDeo existentes. Ita
Scot. in Ddis Is . quaeli. I. F. ad ista. OKam, de Gabr. quaest. s. Durand. dis 36.ι ι Primo quiadem, quia in Dei essentia prout eli increatumens, suilla est simili iugo cum creatutis, cum t men exemplar & idea similitudinem habete dobeat cum re , quae per illam fit. Secundo quia ideae in Deo sunt plures, egentia autem diuina in te ipsa nullam habet pluralitatem; quare sicut non suntin Deo plures latentiae, sed unica,& inistrinseca increata, ita etiam no essent plures ideae,
quod est contra lapientiam D. Aug & aliorum,
288쪽
, Dicendum est primo ideas in Deo non esse creaturas ipsas a Deo intellectis, aut existentes obiective in mente diuina, led potius esse ali.
quid diuinum, atque increatum. Ita S. Thom. art a. aliique Thomistae, praeterea etiam The Iogi antiquiores Alex. t p. q. 2I. memb q. art. . Alber. in a. dis.' .art. 6. Bona u.art. . q. l. A id. , dis s. ari 2.quaest 2. Dionys. Capreo. Thom.de Argentina quaest. r. Heinricus quod lib. 9. q. 2.
Probatur primo ex S. August. lib. 6s. q. 26.& tract. I. in I n.& ra de Civitat c. 29. ait enim ideam rerum creatarum in Deo vluere vita ipsus Dei, imo tractatu illo primo ex profesto probat contra Manichaeos lapidem in Deo non vivere, ut illi deducebant ex verbis illi x Ioan . In ipso vita erat: sed illius ideam, quae est iple Deus Dionys. quoque cap. s. de diuinis nominibus
se ait: Exemploia rerum in Deo esse, q in Scriptura appellantur pradestιηationes, ct qua constituunt, Ofaciunt omnia Haec autem verba aperte
significant ideam , & exemplar in Deo esse aliquid increatum. Ratio autem est, quia creatura etiam lecundum quod obiective est in mente Dei, ordine rationis praesupponit causas illas, quibus possit produci:creatara enim siue ut existens actu extra musas siue ut existem obiective in Dei mente, essentialiter est quaedam imitatio , & participatio alterius, quare essentialiter praesupponit causam exemplarem, in cuius imitationem produci debeat: igitur creatura ipsa non est idea aut exemplar , quo Deus in operando utatur: quare dicendum est huiusmodi exemplar esse aliquid increatum, quod creaturae, quae fiunt, imitentur, di cui assimulentudi Qua autem ratione haec assimulatio explicari debeat aut quid sit increatum in Deo, cui creaturae tanquam exemplari assimulentur, non eodem modo , doctoribus explicantur.3 Aliqui existimant ipsam intellectionem, qua Deus intelligit rem aliquam creatam, esse ideam illius, & creaturam secundum repraesentationem eidem cognitioni assimulati, dum fit in se ipsa cum illis ipsis praedicatis, & conditionibus, eum quibus ipsa esse deberet, ut actualis Dei cognitio repraetentat. Ita S. Bonavent. artic. citat. Capreol. dis. 6. q. I. attic. r.ad I. Durandi Aliqui etiam recentiores eandem lententiam ita explicant, ut diuina substantia, dum cognoscit cognitionem suam, ut tendit ad creaturas, cognoscat similitudinem, quam actualis Dei cognitio in repraesentando habet cum creaturis; ac per hoc cognitio Dei directa erga creaturas sit exemplar , & idea, cui illa possint produci simi Ies;
cognitio autem diuina quatenus reflexe cogis noscit suam cognitionem, ut tendit ad creaturas, sit solum applicatio illius increatae persectionis, quae est exemplar , atque idea a Deo cognita, quam in operando imitatur. 6 Probabilior tamen sententia, quae asseriti deam, aut exemplar cleaturae alicuius in potentia formaliter non esse cognitionem eiusdem
creaturae, sed potius diuinam ipsam substantiam
ea ratione, qda in sua virtute exemtiua iliam continet, atque secutidum hanc rationem ab eadem creatura est imirabilis. Ita S. Thom. Caiet.&alij omistae art. r. AEgid. q.cit. inre- . sponsada Hein. de Ferrar. locis cit. dicunt enim essentiam diuinam ea ratione esse ideam, qua estptimarium obiectum diuinae cognitionis, Sci Deo intelligitur, ut imitabilis est a crea isturis. Probatur hutem sere eadem ratione Iupra facta, quia cognitio in creaturas tendit, creatura omnis essentialiter est imitatio quaedam tuae causae exemplaris; quare diuina cognitio in eam tendit tanquam in rem, quae per imitationem eisiuidem exemplaris fieri posse videbatur: ipla igitur cognitio Dei prout directe fertur ad crea isturam, prae lupponit illius exemplar, quare ipsas maliter prout est creaturarum cognitio, esse non potest illarum exemplar. Dicendum est igitur diuinam substantiam ea ratione qua est ob tectum primarium , in quo creaturae possibiles Deo cognoscantur, esse etiam earum exemplar, quatenus qinndain habet cum illis proporti nem , ut ab illis possit imitari; diuina enim subis stantia, quatenus in virtute sua executiua conistinet quamlibet creaturam, dicitur illi virtute smyis ι creatura enim secundum illa omnia quae sot maliter habet in se, continetur in virtute diuinae substantiae, quare habendo illa ipsa; quae sermalitet habet in se, imitatur diuinam lubitantiam , in quantum virtute continet illa omnia , quae in creatura sunt formaliter. Quare Deus intelligendo suam substantiam, quatenus virtute continet quandam creaturam cum omnibus illis conditionibus , cognostitsuam substantiam , ut tali modo imitabilem creatura , hoc est ita, ut creatura in se habeat illas ipsas conditiones, quarum efficiendarum virtus sit in diuina substantia , &proportio sit inter esse. male creaturae, & virtutem diuinae substantiae , prout continet virtualiter eas. dem conditiones, quae formaliter sunt in crea
EY dictis autem in hae conclusione respon- 7 detur ad primum argumentum scoli, quamuis diuina substantia , qua ratione est ens increatum , similitudinem non habeat formalem cum citeaturis ; qua ratione tamen virtute continet creaturam , & illius omnesconditiones cum illa habere quandam propoli nem virtualem. Quemadmodum enim creatura se habet in continendo sormaliter ea, quibus in se perficitur: ita se habet diuina substantia in continendo illas virtute executiva, ex qua proportione virtualiseontinentiae, sicut orituri ut in diuina substantia creaturae omnes possint inteIligi, ut explicuimus ad quaest. I . ita oritur, ut diuina substantia haheat eiusmodi virtualem proportionem cum creatura , ut possit etiam esse eiusdemetemplar.
Quo ad secundum argumentum Mag. Α - 2bar. disp. 33 ar 9. concedit,in Deo unam tam messe ideam omnium rerum, non solum re, sed etiam ratione ς quemadmodum omnium re
289쪽
rem in Deo est una scientia, & una potentia. Hoc tamen aperte aduersatqr doctrinae S. August.libr. nim83. quaest. q, s. non solum saepe appellat ideas in numero plurali, sed aperte etiam ait, singula a Deo propriis rationibus esse creata,atque alia ratione conditum esse hominem, alia equum. Dionys. quoquc capit. cit.ideas & exemplaria in Deo esse asserit. Itaque communiter omnes alii Theologi docent in Deo esse plures idcas, aut exemplaria, non quiadem quae realiter intrinsece distinguantur in Dco, sed solum ratione per creatum intellectum pro multitudine rerum, quae a Deo sunt. Ratio vero omnium ipsorum est quam ex Duran. affert Cabr.Vag q. disput. 73.cap. q. quia si
cui cum scientia & potentia, quae est in eadem substantia , solum multiplicetur per habitudinem ad obiectum primarium N adaequatum I idea tamen & exemplar necessario multiplicatur eY diuerstate & dissimilitudine cuiusque singularis effectus : idea enim & ex χmplar diuinam substantiam significat vi imitabilem ae proinde ut habentem quandam proportionem aut similitudinem cum essed ii, qui ipsam possit imitari: haec autem proportio est similitudo per denominationem , aut respectum extrinsecum, necessarib multiplicatur ex dissimilitudine cuiusque creaturae: quo si, ut tot snt in Deo ideae atque exemplaria, quot sunt diuersa indiuidua a Deo producta, ut dos eri S.Thom.art. 2. & 3. Vbi notanda est disserentia inter ercatum artificem.&Deum, quod creatus artisex non percipit distincte diuerstatem , aut dissimilitudinem indiuidualem eorum, quae ipse, quantum potest, s millima producit; quare artifex cre ius p2r unum excmplar, quod sbi interius mat, in diuersis materiis diuersos escit esse- eius.quantum in se potest, s miles. At Deus, quidistincte percipit diuerstatem & dissimilitudi nem singulorum indiuiduorum , diuersum d
bct habere exemplar comparatione cuiusque indiuidui: generum autem aut specierum non debet habere propriam id eam , aut exemplar,
quia illa ciliecre non potest, nisi prout inclusas & identificata in singulis indiuiduis. Notandum etiam cst discrimen inter Deu &artifices creatos , quod Deus, cum non solum
iniciat forma, sed citam materiam prima, idea habet rei. non solum quo ad formam, sed etiam distin tu quoad materiam. At vero artifex crcatus praesupponit necessarid materiam, in qua Opcretur,quare non habct ideam rei quantum ad materiam sed solii in quantum ad formam, unde non habet ideam materiae, sed solius sor mae, quain in materia facit.atque huius quidem secundum cam rationem, quam ipse potest eo-gnostere dissimilem aliis esectibus; in quibus enim essectibus nullam in sorma artifex dissi militudinem apprehendit, unam adhibet ideam
Quod vero attinet, ad quam scientiam Dei pertineat idea di exemplar, an ad solam practia
ram,an vero et am ad speculativam. Respondendum est, exemplar R ideam in Deo non it, pertinere ad illius scientiam, ut Annaliter ideat i scientia,& non potius obiectum scientim &artis r ut enim ait Sahom .art. r. ad a. idea fg-ficatur, vi id qucid Deus intelligit. non scut sapientia aut ars, qua intelligit, atque congruenter quidem sententiae Arist. qui ideain & exe-plar esse ait id, in quod aliquis intuens operatur; quare actualis intellectio potius est applicatio causae exemplaris, quam potentia executitia imitetur , quam proprie idea aut exemplar. Dicendum est secundo, tam ideam quanYexemplar pertinere ut obiecta ad scientiam Dei praeticam, per quam cognoscitur diuina sub stantia vi imitabilis a ereatura: hoe tamen est discrimen ex sententia S. Thom. art. 3. ad a. quod exemplar solum est in Deo respectu re rum,quae aliquando sunt, ac proinde pertinet ad scientiam praeticam in actu secundo , hoc est, quae actu operatur: idea vero dicitur etiam comparatione eorum , quae possunt seri, ae proinde etiam pertinet ad scientiam Dei virtute practicam. Ex dictis igitur constat aliud at tributum, quod diuinae substantis competit ratione intellectus& scientiae, esse primum exemplar, atque ideam creaturarum omnium;
nam cum creatura essentialiter si participatio a primo ente per intellectum facta, atque adeo per aliquod exemplar, essentialiter est quaedam possibilis imitatio ciusdem exemplaris: quare necesse est illum non esse creaturam, sed esse ipsam substantiam Dei increatam, quae, in quantum virtute continet singulas creaturas, a singulis cognoscitur imitabilis ; ita ut tot sint in Deo exemplaria, aut ideae ratione diuersae,quot sunt creaturae possibiles. Caetera in contextu S.
Thomae intelligi satis possunt.
De Geritare Dei. ALiud attributum diuinae substantiae etiam ratione scientiae , est esse primam veritatem, quae sgniscat in Deo illam persectioncm,ex qua habct, ut non possit aberrare ab eo quod est quia omne intellig hile euidenter cognoscit. Ratio autem naturalis est, quia omne id quod potest concipi, aut habet, ves non habet rationem entia: s primum, euidenter a Deo cognoscitur,ut babens rationem ciatis; si autem secundum sit, euidenter cognoscitur a Deo non habere rationem entis. Qui autem habet euidentiam eius quod est, aut non est, non po-tcst ullam habere cognitionem coniecturalem,
aut in qua poli t ἡecipi; in Deo igitur ratio est primae veritatis, quae decipi non possit circa a liquid. Ex qua persectione Deu, habet, ut ponsit esse obiectum formale certae fidei Theo
logicae , cui non possit subesse salsum , ut S. x Thora.
290쪽
a a Quaest. X VIII. & XIX. Cap. I.
bix illis ad Epelies r. omnia operatur , scilicet Deus, secundum consilium voluntatis με. Secunda est, Deum per hanc voluntatem diligere seipsum: quae constat ex illo Prouerb. I 6. Vnurer δε propter semet sym operatus es Dominin: nam a pertum est voluntatem diligendo serri in illui,
Thom. ait. 2.2. q. I. art. I. itaque contra pietatem &manifestam rationem naturalem cise anfirmare. esse in Deo aliquam cognitionem pro- habilem solum, hoc est , quae euidensic certa non sit circa rem.
De vita Dei. TIN de probetur , Deum esse substantiam
V viventem, dein quo sta stratio vitae ipsiuν, explicamus alibi. Certe ratio vite ipsius,explicamus alibi. Certe ratio vitae beatae , hoc cst, Deatitudinis, saltem quod attinet ad essentiam,
posita etiam est in illa scientia , qua se ipsum
eomprehendit. Quoniam tamen beatitudo completa multa inuoluit, quae pertinent ad voluntatem, ideo D. Thom. vltimo loco agit debeatitudine Dei, infra quaest. 29.
De voluntate Dei. Post attributa quae pertinent ad Icientiam Dei, sequuntur illa, quae pertinent ad voluntatem; ea autem videntur omnino duod eim. Primum scilicet ratio ipsa voluntatis, quae comitatur naturam omnem intcllcctualem. Seiacundum, sanctitas immaculata , ex qua Dcus habet vi nullam possit admittere malitiam.Tertium, charitas perpetua. qua ex necessitate, ac
semper se diligit. Quartum, saudium, aeternum, quo in se ipso delinatur r in qua persectione
uuinto videtur consummari beatitudo eo n-su inmata. Sequuntur deinde attributa volun talis Dei erga creaturas. Sextum, scilicet amorbi ncuolentiae & amicitiae erga creaturas ratio natos ad quas per amorem concupiscentiae oriadi nentur creaturae irrationales , ut halet ex S. Thom. q. 2o.art. 2. Septimum deinde, miseri cordia erga indigentes 8.in promissis iustitia . . in dictis veritas.Io.Omnipotentia, per quam est principium creaturarum omnium: deinde esse illarum ultimum finem; ac proinde beatitii dinem obiectivam creaturarum intellectualium. Ii .i isse praeterea omnium Dominum D. denique omnibus prouidere, in qua prouidentia includitur praedestinatio , qua est peculiaris quaedam prouidentia, qua in beatitudinem di rigit eos, qvos peculiari amore diligit.
An in Deos voluntas Explicatio Articuli. Conclusio est. In Deo es voluntaτ qua diligusi. O res omnes creatas. Cuius conclusionis tres sunt partes. omnes certae ex fide. Prima es ne in Deo voluntatem; manifesta ex ut cuius fratia omnia Opurat C. Tertia pis, conclusionis erat, Delim per suam voluntatem diligere etiam res omnes creatas: qu manife
ste significatur verbis illis Sap. Ia. Ditisu osmiaque sunt. O nihil odisti eorum qua fecisti. Ratione etiam naturali concluso laena dein Onstrat sDoctor, ex scientia, se vita intellectuali, quam in Deo esse constat, quia in quacunque intellectuali substantia est voluntas, quae tam late ad obiecta pateat, quam intulligendi facultas tin Deo autem est ficultas intulligendi, per quam non solum se cognoscit, sed etiam creaturas a se distes tas: est ergo in Deo voluntas. qua se, de creaturas possit diligere.
Rationem hanc anica docuerat Athanactractatu desinitionibus ubi. INMitra, inquit. est intelligentu submurra appetiIus: nam quicqvtit in yelligit, luntate sicitur. Maior illa propositio, nempe in omni intellcctuali substantia esse voluntatem, scut in omni corpore sentienti est appetendi facultas. induccione in nota, ex qua ratio a priori colligi polin. Ea autem est, qui per cognitionem intelici tuam , cuius obiectum est omnis ratio entis,intelligi potest ratio boni conuenientis, ac proind cp rcogm tionem fit, ut obiective , & secundum rc praesentationem cognoscentis conueniant illa, quae bona esse intelliguntur , ac proinde , ut Iecundum hanc cognitionem oriri possit ineli natio intellectionis in rem , quae intest igitur habere rationem bonitatis, quemadmodum exsorina, qua res naturaliter constituitur, oritur appetitus, aut inclinatio innata ad persectionem naturaliter conuenientem, hoe est etiam sine illius cognitione: appctitus autem qui oritur ex cos nitione rei conuenie tis appellatur elicitus, ille autem qui oritur ex cognitione intellectuali. hoc est spirituali, appellatur voluntas. In omni igitur intelligente substantia, ac proinde et lain in Deo est voluntas, qua possit se diligcre, &alia a se distincta.
Quod autem ait S.Tnom .inter haec obiccta, diuinam persectionem csse primarium, S principale obiectu ira, hoc cst tormale voluntatis diuinae, croturas aulcm tantum esse obiecta secundaria, explicabimus infra Dis p v TA Tio uix
An in Deo sit voluntas solum secundum
rationem actus fecunda, an etiam secundum a liquam rationem potentia Prior pars verae sientem frobatur. Cv. l. Duplici conclusio CV. a.