장음표시 사용
301쪽
terius obieeti concupiti, hoc est. sbi voliti, pocst esse actus liber, quo libere diligat non solum
bonum creatum, sicut obiectum sibi concupitum, sed etiam seipsum secundum rationem finis cui obiectum creatum ainetia r. . Pro euius explicatione ponendum est, ama
re per beneuolentiam aliquam personam, pro prie& formaliter esse velle illi bonum, quatenus illius bonum est, ut definiuit Arist. lib. r.
Rhet.cap. q. &S. Thoan. in hac l. p. '. 2o. t. I. R I. 2.q. 26. art. q. ex qua desinitione in utroq;
loco ait S.Thomas, illum, qui diligit alium propter suam bonitatem , necessario tendere induo. scilicet in bonum concupitum, quod vult alteri, & in personam, cui tale bonum vult. Neundem actum esse amorem beneuolentiae co- paratione personae, quae est obiectum eui, & amorem concupiscentiae comparatione obieeti, quod amatur; itaque hoc obiectum quod amatur, ut bonum alteri, appellatur bonum concupitum e illud autem bonum, cui amatur aliud Donum, est obiectum bene volitum. Hoc ipsum docent Caiet. i. a. quaest. 26. art. q. Ρ. Varq. in
hac a. p. dist. 8 . R ambo docent, n eodem &indiuiduo actu amoris esse illum duplicem re spectum ad duplex obiectum, sicut ex S. Tho. retuli. C A p v T ILI Eatio ex praecedenti rictima. ι E X hac doctrina colligimus, Deum non
Tlum se amare volendo sibi bonum increatum sibi necessarium, quod ex necessitate habet, sed etiam volendo sbi bonum extrinseeum
creaturarum: v. g. volendo sbi earum honorem vel amorem: quia, ut diximus, amare aliquem , proprie est velle illi bonum: cum ergo Deus volendo a creaturis honorem aut amorem, quatenus hoe illi est quoddam bonum extrinsecum, sibi velit bonum . dicendum est, Deum per hunc amorem amare sese libere,quia
libere sibi vult illud bonum. 7 Dieendum est igitur, Deum amore illo sui
solum terminatur ad bonum increatum, diligere se necessario quoad exercitium ; amore autem illo escaei. qui terminatur ad creaturas. amare etiam se libere, tanquam snem eui earumdein creaturarum. Hane duplicem rationem diuini amoris recite docuit Ferrar. I. contr. gent. cap. 8r. Quod vero attinet ad loquendi modum, absolute dicendum est, Deum diligere se necessario; non autem libere. nisi addatur quaedam limitatio &explicatio, qua fgni- fidetur id diei solum de amore Dei, qui terminetur ad creaturas. In ea enim propositione,Dem Hluit se liberi, ratione huius particulae, D- μνὰ , includitur pars quaedam negatiua , nempe, Deum posse non δiligere se ipsum, vel non diligere sbi bonum ullum , qui sensus salsus est; nam Deus ex necessitate sibi vult praeciapuum quoddam bonii, nempe increatum, nec Arrabal ιn I. parti. Th.
potest non sibi velle hoc bonum. Ut igitur dicamus Deum diligere se libere, necesse est ut in propositione aliquid ponatur, quo explicemus id solum intelligi de dilectione relata ad bonuextrinsecum creatum, quod Deus sibi libere a mare potest. Fadem ratione beati, licet ex necessitate ve- glint Deo, quem vident bonum infinitum & in creatum conformitatem sui eum diuina voluntate, quatenus opus est ad carendum peccatosnam ho eipssest ad beatitudinein necessariu simul tamen possunt ex complacentia Dei vel le illi aliquod bonum ipsi gratum ; non tamen necessarium ex precepto,ac proinde simul cunia more necessar io habere possunt aliquem alium amorem liberum relatum ad aliud bonum Deo concupitum: nam velle Deo tale bonum,s ne dubio est quidam Dei amor, quando qui dem amare aliquem, nihil aliud est quam velle illi bonum, ut bonum illius est, atque ex ips uscomplaeentiar beati autem sne neccssitate volunt Deo quoddam bonum, nempe illud quod non est neeessaesum ex praecepto: ergo dic Itaque licet in eadem voluntate non possit sinulesse duplex amor, necessarius & liber compa ratione eiusdem obiecti totalis N integri, tamecoparatione eiusde personae, quq est obiectu cin. esse potest dupleae amor, scilicet necessarius&liber, per habituginem ad diuersa obiecta eo neu pila eidem personae, quorum v nu in tantum illi amatur ex necessitate , quod in beatis contingit, ut dixi. DIs P υτ Aetio LIII.
An Deus aliqua ratione ex necessitate di. ligat creaturas possibilest Deus amore efflati libere tendis in areatu. rus quainecis.-Ifaciet. p I. Duplex sinis. Cap. 24 Deum no libere, sed netessaria diligere crea iuras possibiles, vera opinio docet. Cap. I. Argiamenιυ prima opinianus aris. Cap. q. Ad argumentasecunda opinionis responde.
rutis amore esse aci librae Iendat in ereatu. ras, quas fecit, mel facies. Ponendum est in hac disputatione, Deum idilectione essi caci, qua sertur in ereaturas existentes aliquo tempore, non necessario, sed libere diligere creaturas, nee facere ex necessitate ea quae sicit, atque adeo neque facere Omnia que potest. Probatur ex verbis illis Da-
302쪽
niel. 3. Potens/st De ιυ o Rex, nos liberare de mani bus tuis: quod noluerit .stituam tamen non adora- limus. Et cap. q. Iuxta volunturam sam facit tam in variarabus carti . quam in habitator1bus terra.
Et Paul. ad Ephesi. Sorte i inquit, vocata sumus prudesinati secaηdtim pro tam eius, qu/ ope ratar omnia secundum consititim voluntatis tua, hoe est, secundum liberam illius determinati nem: nam per has voces explicuit continget tiam illorum significatam his vocibus, Sorte νο- cati sumus praede mutisecundum propositam, non aliqua neccistate, sed contingenti sorte prodiuinae voluntatis arbitrio. Et I. ad Corin. I 2. Haec operatur retis intus diuidens finguia . proat h. I. pro libtra voluntatis arbitrio , non nocessitatis ductu , ut exponit Ambr. libr. a. des de cap. 3. N Nysis lib. δ e fato cap. vltim. Dica,
inquit. non potes voluntatem Dea nec iratisretiire; illi erum contingentia sunt etiam necessaria. Et s. August. in Enchir. capit. 93. ait beatis omnibus est notum, multa Deum posse, quae non velit efficere. Ratio etiam naturalis hanc veritatem porsuadet: quia, ut ait s. Thom. & alij in . dist. 38. natura intellectualis, s obiectum bene intelligat, non sertur ea necessitate ad bonum sibi non necessarium , & sne quo in se perfecta esse potest; nam ctiam cum amat aliquem finem, non diligit ex necesstate, sed ii here medium illud, quod videt non esse necessarium ad consecutioncm talis sinisi Deus autemtotam suam persectionem & beatitudinem habet sne creaturis , ex quarum bonitate nihil Deo accrescit: igitur diuina voluntas sne necesstate diligit res creatas , saltem illa dile ctione e scaci, per quam est illarum principiu.
et Ad id autem quod dicitur, in Deci actum volendi esse necessarium, quemadmodum alia attributa. Respondet S. Thomas in respons ad 6. licet diuinum velle in se si res necessaria; habitudinem tamen ἰpsus ad volita ereata non es.se necessariam, R hoc sensu Deum libere amare creaturas, quia libere in illas sertur par actum, quem in se habet neces larium, quoci qua rationest intelligendum, explicabitur disput. seq. Illud autem notandum cst, loco citato docere S. Thomam perscctionem intrinsecam actus Dei di habitudinem ad rem volitam esse inter sedistincta, iuxta superius dicta disp. I., Contra veritatem supra postam errarunt plures ex Philosophis, ut ait S. Thom. I. contr. gent. p. 23. atque inter illos suisse Aristotelem, multorum sententia est: nam saltem circa illaquete pertinent ad uniuersalem mu ndi gubernationem , dixit Deum Operari ex necessitate: s eus enim quae docuit de mundi sternitate,' de eius motu assirmare non potuisset: qua de re multa affert P. suar.lom. 2. Met. disp.3o .sect. s.
n. 3 a. qui recte docet; Aristotelem cognouisse liberta im voluntatis Dei, saltim circa particu laria, quae in mundo geruntur. Quocirca Alexan.lib. de sato, ex sententia Arist.ait, a Deo ec
se poscenda benescia, quae ille concedere & ne gare potest.
Contra dictam veritatem ex haereticis ere runt Maylardus & Ioan . Vulicles. ut refert V valdens lib. 1. doctrinalis fidei capit. Io. d
cuerunt enim, Deum non posse alia sacere, neque alio tempore quam facit, quod dixisse via
dentur, quia Deus ex necessitate operetur: contra quorum blasphemias plura adducit Bellat lib. 3.delibarbitr. p. 33. & sequentibus. C A p v T II.
His postis de voluntate, qua Deus liberE ,
facit creaturas. eontrouersia ess, an in Deost aliquis actus necessarius simplicis compla centiae circa res possibiles, qui actus nullum habeat effectum ad extra. Prima sententia est, nullum in Dei volunta- εte actum esse circa res possibiles, ac proinde Dei potentiam latius patere ad obiecta, quam actu volitionis Dei, ac propterea esse Deum omnipotentem, non tamen omni uolentem. Ita Bonau. in a.dist. I. ar. I. q. 2. Alens. I. p.q. 36.mem.
. Pro hae sententia videtur esse Sc Thom. inhoe art. nam absolute in corpore,& in responsad a. ait, Dei voluntatem non habere necessariam habitudinem ad illa, quae a Deo distinguuntur: & in resp. ad 6. ait, Dei scientiam habe re necessariam habitudinem ad obiecta intellecta; non autem voluntatem quod neeessario
videtur intelligendum de habitudine smpliei
intelligentiae Dei ad res possibiles. ut Caiet. interpretatur: quia diuina scientia non habet ne-eessariam habitudinem ad res suturas. Putauit ergo S. Thom. in Dei voluntate non esse habutudinem nee ariam ad res possibiles; esse autem non posse contingentem aperte demo
Probari potest haec sententia, quia actus vo- Iluntatis esse non potest circa ullum obiectum, in quo non praeintelligatur aliqua ratio boni: res autem creatae secundum essentiam possibi .lem abstractam ab existentia, nullam habent rationem boni, quia bonitas proprie sequitur rei existentiam, ut videtur docere S. Thom. hie q. Lart.3. ubi primam rei bonitatem dicit esse iulam. quam habet secundom quod in suo esse
Secunda sententia est, in Dei voluntate esse si actum liberum simplicis complacentiae circa res possibiles. Huius sententiae est seotus in 3. dist. a. q. I. g. stata etiam: proponit enim duo sibi probanda, nempe Deum Oinnia diligere, di hue actum non esse proprium unius personae, sciali et Spiritus salictio deinde dum explicat prio rem assertionem, ait, Deum, qui omnia diligit
quaedam Alligere efficaci dilectione r quaedam
vero tantum per smplicem complacentiam rdeinde vero addit huiusmodi a in non es.se proprium spiritus Sancti, quia sequeretur: inquit, uel quod Spiritus Sanctus non necessa tio procedat, vel quod Deus necessario diligae
303쪽
aliquiὁ ali uil a se. Putauit ergo sco t. actum iulum complacentia, de quo locutus fuerat, non esse in Deo necessarium. , Probatur haec sententia, quia ratio a priori, ob quam Deus non diligit ex neces tate creaturas dilectione egeaci, ea solum esse potest, quia res creatae non sunt Deo necessariae ad ipsus perfectionem. Atq; hanc rationem communiter Theologi tradiderunt, ob quam Deus non necessario diligat crcaturas: nulla enim v luntas sertur ex necessitate, in bonum tibi non necestarium ad beatitudinem: sed rerum possibilitas non est Deo ad beatitudinem necessaria: ergo Dei voluntas nullo actu amat ex necess-tate res possibiles, ne quidem per actum simplias complacentiae. Confirmatur, quia voluntas errata non amatin' necessario per actum stiriplicis complacentia
ullam rem sibi non necessariam ergo neque voluntas diuina: si enim voluntas errata, dum vudet Den. bonitatem ti potentiam, non sertur rinecessitate ad rcs possibiles, nihil essevidetur cur dicamus Dei voluntatem ex amore sua bonitatis necessario amare res possibiles. C A p v T III.
νe creaturas possibiles vera a-
Π Ereti sententia est, inter has media, S pr I batillior, in Deo nullum esse actum liberum circa res possibiles , esse tamen simplicis complacentiae necessarium, qui non si principium alicuius essectus. Ex antiquis hane senteniatia in videtur tradidisse Meard. in I. dis 43. art. c. q. s. ad ultimum dum ait, Deum licet non ve-iit omnia facere. velle tamen ut omnia pom-hilia snt . hoc est rerum possbilitatem. Loqui autem videtur de affectu necessitatis com placentiae Clarius hane sententiam docuit Ca- 1 t. in hac I. p. q. dum respondet ad amium cuta scoti: cum enim docuisset Verbumiuinum procedere ex cognitione creaturarum pombilium, non autem existentium, ait, eadem
ratione dici posse spiritum sanctum procedere ex amore creaturarum in Deo, hoc est, quatenus sunt possibilcs. Eandem sententiam tradit P. U q. in hoe art. dis 79. c. a. N ex parte P.
Huius sententiae pars prior est, in diuina voluntate circa res possibiles separatas ab omni existentia, nullum esse posse actum liberum. Ea
autem aperte demonstratur, quia in voluntate
esse non retest actus liber circa aliquod obi ctum. nis; in ipsa, aut in obiecto ese possit ali-
'ua contingens variatio, &diuersitas, ut dixi disput. praecedenti ratones. Nam diuersa illa. N contingens comparatio voluntatis ad rem volitam', oriri debet .sundamento contin- pcnti,quod possit non esse: in diuina autem voluntate per se spectata, non potest esse haec mu-
tatio, neque etiam in rerum possibilitate separata ab existentia, quia rerum possibilitas necessaria N immutabilis est: ergo in diuina voluntate non potest esse actus liber eirca res possibiles, quatenus possibiles sunt, s ne coniuncta aliqua existentia. Hoe autem intelligendum est de possibilitate illa rerum, quam habent per habitudinem ad solam Dei potentiam r nam si sermo si de possibilitate alicuius creaturae ab aliqua potentia creata iam actu existenti,dicendum est, in Deo esse posse actum liberum circa talem possibilitatem, S circa res eo modo pons biles. nam licet possibilitas cuiusque rei creatae a diuina potentia sit nec aria, & immutabilis, ac propterea esse non possi obiectum actus liberi voluntatis Dei : esse tamen rem aliquam possibilem, virtute alicuius rei erratae iam existentis,non est necessarium: potcst autem Deus actu aliquam creaturam escere, ut alia si pos-s bilis virtute alicuius rei creati qua ratione dat gratiam praeuenientem susscis ni ira, ut voluntas possit habere pium cons nsume hoc autem satis est, ut in Deo esse intestigatur simplex co- placentia illius rei, ad cuius possibilitatem, hoe est, ut illa esse possit aliquando ad extra libere operatur. De qua eomplacentia consi quem ierga salutem hominum intelligendum est illud Paul. Vult omnes homine Euos feri r quia omnibus vult aliqua media ad salutem per actum, qui non tantum si volitici medii, sed etiam si volitio.& complacentia finis. Posterior pars nostrae sententiae est, in Deo Isese actum necessarium simplicis complacentiae circa res omnes possibiles.probatur autem.quia
omnis substantia, quae virtute sibi connaturali potest cognostere aliquod bonum sbi congruens , connaturaliter etiam habet volunta
tem , quae possi illud amare: sicut enim eum facultate intestigendi quodlibet bonum , naturaliter est coniuncta voluntas , quae est facultas amandi bonum , ita propter eandem rationem eum saeuitate intelligendi quodlibet
bonum, naturaliter est coniuncta v luntas,qus
possit extendi ad illud bonum: Deus autem inessentia rerum possibilium. etiam Ine coniuniacta illarum existentia, potest cognoscere aliqua rationem honi. Quia quod res possibiles snt. nec implicent in se contradictionem, bono in quoddam est Deo extrinsecum , ut possit illas
ad suum honorem escere ; nec. enim posset. s illae eontradictionem inuoluerent. Qua ra tione non potui stet assequi id, quod aseeutus est per Verbi incarnationem , ii Recesset impossibilis. atque implicaret contradictionem: ergo in Deo naturaliter est voluntas, quae possitatium habere etiam circa rerum possibilitatem, atq; essentias possibiles. Praeterea, quicquid alii dicant, quemadmo/uin re existenti eonstituta in sua edi istentia est bonisas existensura etiam in rei essentia, quatenus concipitur constituba in solo esse essentiali, est etiam rario bonitatisseeundum essentiam ab existentia separatam;
quae bonitas, ut est obiectum intellectus , ut
304쪽
intelligatur sicut Alre essentiri ita etiam esse potest obiectum voluntatis . ut ametur: nec redditur sussciens ratio,cur bonitas,secundum essentiam per se spectatam, non possit esse obi ctum voluntatis. Quod autem actus diuinae voluntatis circa res possibiles si omnino necessarius, patet ex praecedenti parte huius sententiae quia inter voluntatem Dei. & necessariam rerum possibilitatem, nullus esse potest actus liber, ut probatum est.
33 Iuxta dicta sicile intelligitur, in Dei voluntateserfectiones iustitiae N fidelitatis circa creaturas no tantum esse secundum rationem actus
primi qui terminari pomi ad illam honestatem, quae est proprium obiectum illarum; 4ed etiam
secundum rationem actus secundi; nam actus voluntatis Dei, per modum simplicis complaeentiae, ex necessitate terminatur ad rationem honestatis, quae est obiectum fidelitatis & iusti rix.& aliarum virtutum, quae in Deo circa cre turas esse possunt.
6 AD primum argumentum , quod erat ex II. verbis S. Thom. respondetur, cum ille ait, diuinam voluntatem non ferri ex necessitate ad creaturas, tantum fgnificare voluntatem Dei non serri ex necessitate ad creaturas secundum omnem modum volitionis, quo potest illas a mare: nam saltem per dilectionem essicae emnon necessario sertur in ereaturas.
3 Disseisior est responso ad id, quod adducitur ex solutione ad 6. nam si verba S. Tho.intelia ligantur solum de scientia simplicis intelligeti qua Deus necessario absolute intelligit creaturas possibiles, nulla prorsus ese potest differentia inter seientiam & voluntatem Dei, in qua, ut diki, necessaria est habitudo ad res possibiles. Respondendu ergo est discrimen quod S. Tho. ait esse inter scientiam & voluntatem Dei, esse intelligendum comparatione rerum existentium: quia Dei scientia ad omnia obiecta habet necessariam habitudinem ex suppostione quadam antecedenti ipsam seientiam cum tamen in Dei voluntate, neque absolute, neque ex surpositione, quae Dei volitionem antecedat, sit habitudo necessaria ad res eYistentes veritas enim obiecti creati suturi & existentis, ex parte
obiecti est prior, quam habitudo seientiae ad i sum,ut patet ex his quae dixi q. t art. 8. atque hoc ipso quod obiectum seientiae praesupponit
esse verum, scientia Dei ex necessitate fertur in illud ,neque in hae habitudine scientiae esse potest propria de intrinseca libertas. At vero ante determinationem voluntatis diuinae ad res existentes, nihil praecedit,ex quo neeessario oriatur habitudo voluntatis ad rem futuram rod potius in hac determinatione & habitudine voluntatis Dei, primario est ratio libertatis di contingentis: quare Dei voluntas neque absolute, neque ex suppostione,quae ipsun v Uuntatem antece-
dat, sertur necessario ad rem sutura me licet e nim posito, quod Deus aliquid velit, aliquandoneeessitate immutabilitatis seratur in rem voli tam, ea tamen suppositio non antecedit voluntatem,sed potius est actus volitionis Dei quare voluntas ex nulla antecedenti suppostione fer tur ex necessitate in res existentes, cum tamen scientia diuina vel absolute, vel ex necessitate eου suppostione seratur in omnia obiecta. Hane doctrmam ex Caiet. in hoc art. ad 6. commendat P. Var. in hoc art. disp. 79. c. 3. est autem aptissma ad explicationem verborum
s. mo. iuxta quam ratio, si S.I h. reddit praefati discriminis . in huiusmodii quia intellectus non fertur in sua obiecta mutando illa, aut dando illis aliquod esse. sed solii videndo& pereipiendo veritatem quam habcnt, quae repraesentatur per speciem impressam, aut per id quod instar species impressae intellectum determinat ad
intellisendum. Quare in Dei intellectu non potest ese habitudo non necessaria ad obiectum, quia saltem ex suppositione antecedenti veritatis in actu primo repraesentatae est necessariarvoluntas autem in obiectum serri potest dando illi esse,quod non si necessarium ips voluntati, R ideo in voluntate esse potest ad rem volitam habitudo non necessaria. cum scilicet illa sertur in obiectum secundum illud esse, quod in obiecto non est necessarium. Ad argumentum primae sententis respondetur negando minorcm; nam res etiam secundu 17 possbilem ess ntiam habent aliquam bonitatem,quae possit esse obiectum smpliei, complacentiae: neque hoe negat s. Tho. eum enim ait, primam bonitatem rei esse secundum quod costituitur in suo esse, hoe intelligendum est i mde constitutione rei in esse essentia, qua in inesse existentiae: hanc autem bonitatem, quae co- sequitur esse substantiale essentiae & existentiae,
ait S. 'Thom. non conuenire rebus creatis peressentiam: nam ex ea parte, qua sequitur esse ex istentiae no conuenit rebus creatis per essentia, sicut neq; ipsa exist&iarcu tame haec ratio boni tatis, etiaprout resertur ad existentia, Deo dic tur couenire per essetia ma in essentia diuina includitur etia ratio existentia actualis &exercitae.
Diecs: Res secundum esse possbile est omni- Igno nihil ergo esse non potest obiectum volitionis diu in m. Respondeo esse nihil secundiam esse actualis existentiae: esse autem aliquid secunduesse existentiae possibilis, & hoe esse satia, ut stobiectum volitionis: nam illud esse possibile qui equid illud st,est obiectum silentiae simpli-
eis intelligentiae, cuius obiectum non est extra diuinam potentiam, neque extra actuales creaturas: ergo in esse posshili est aliquid disincta a diuina potentia & existentia. hoe aute dicimus, esse posse obiectum diuinae volitionis. quatenus Deo eli bonis, ut ipsus potetia possit ferri ad , liquid. Adde hunc actu, no esse principi si, a quo est possibilitas, scii actis prout necessari/ termia natur ad Deu ipsum Iah noe enim habet ratione ad existentiam possibilem,& est quid amabile.
305쪽
ea a timenta seeunda opinios responsio.
Α Dargumentis secundae sententiae respon- ν ά detur, voluntatem eum aliqua ellieientia non fieri ex neeessitate in bonum sila non necessarium, quia non est cur esciat ex necessitate id, quod libi non est neeesarium, atque hanc esse rationem, Ob quam Deus actu volitionis esseaeis libere ditisat creaturas: quia cum hac volitione necessario est coniuncta aliqua escientia. Haec etiam est ratio, ob quam creata v luntas libere sertur etiam per actum simplicis 'complacentiae in illa bona, quae non sunt ipsi necessariat quia etiam in actu sinplicis complacentiat voluntatis creatae . est aliqua e scientia, qua ipse actus efficitur. Voluntas autem diuina circa essentias possibiles, peractum simplieis co-l,lacentiae, fertur sine ulla efficientia, aut causa-itate, ex hoe solum, quod talis sit in se persectio voluntatis diuinae, &essentia erraturat pocs bilis: quare Dei voluntas per simplicem complacentiam, necessario fertur in creaturarum possibilitatem, quamuis ex illa nihil persectionis accrescat diuinae voluntati iis Sed dieesi Possibilitas creaturarum nulla ratione pendet ab actu diuinae voluntatis:prius enim intelligitur, & proponitur per intellectum diuinis m,quam amari possit: ergo in vo untate Dei ncillus est neeessarius actus circa creaturas possibiles. Respondeo negando consequentiaractus enim complacentiae necessarius, quem e sedi ki involuntate diuina, non propterea ponitur, ut rerum possibilitas ab illo pendeati potius enim antecedit, ut argumentum probat, sed iadeo tantum ponitur, quia cum in rerum possibilitate Deo repraesentetur quaedam ratio ho-nitatis, fieri non potest,' quin Dei voluntas ad illam comparetur tanquam fmplex & actualis complacentia: quia eo ipso, quod in se est talis possi Distas creaturarum, quae esse potest obiectum voluntatis, diuina substantia eomparatur
ad erraturas secundum rationem complacentiae. Primo quidem pervirtutem charitatis, qua tenus cuiusque creaturae possibilitas ordinari potest in bonum Dei extrinsecum.Secundo autem per virtutem beneuolentiae erga creaturas rationales, quae per se amabiles sunt, & in quarum commodum aliae ereaturq ordinantur. aut ordinari possunt.TertiA vero per alias virtutes,
scilicet fidelitatis, aut iustitiae respectu illius h nestatis, quam Deus per se amare potest. Qua propter in diuina substantia ratio necessa
complacentiae circa creaturas non est una secundum rationemr sed potius multiplex, pro multitudine illius bonitatis ereatae , ad quam terminari possit diuina volitici, iuxta dicta disput. I.
at Vltimo potest obiici, quia actus smplicis complacentia inuoluere videtur Imperfectio--abiam Inrt. Dast.
nem diuinae substantiae non eongruentem; in nobis enim voluntas inesseaa est,& dicitur ima exsecta volunta .Respondetur, cum actus vo-untatis est inesseax ol, aliqua discaltatem in executione, id non esse s ne imperfectione, idque accidere in nostra voluntate: in Deo autem actum smplicis complacentiae non esse iness-cacem ob aliquam dissicultatem in executione, aut quia non recte Deus aphrehendat totam 'obiecti bonitatem , sed solum quia non ὀ-peratur ex necessitate r quare sne operatione ad extra habere potest actum simplici. complacentia circa quamlibet rem fossibilem. Dassu TATIO LIV.
An vo Iitio Dei libera aliquam rationem includat Deo intrinsecam,quae non necessario in Deo existat. opinio Cainani. Cap. I. Aus liber non dieit perfectionem inIrinsecam, qua posit Deo descere, contra G.
2s uia ineludar fis maliter actus liber inDeo,
tripliei concrusione explicatur. Cap. 3. Nolasiones pro explicatione rictrina. . . Maria concluseo vera tentia. Cap. r.
Argumentorumstatio. CV o. C 4 p v et Lopinio Caietani. Dus euitas huius disputationis locum etiam Ahabet in actu scientia Dei, quatenus terminatur 1d creaturas contingenter existentes,
quae scientia ratione obiecti appellatur etiam scientia libera, quia resertur ad GDiectum, quod pendeat i libera voluntate Dei. Ratio disseultatis est duplex. Prior est communis actui scientiae & voluntatis, quia scientia & volitio citiusq; rei suturae non est actus in Deo omnino necensarius, ut per se pateti hi autem actus scientiae di volitionis vitales cum sint & immanentes, es. semialiter dieunt persectionem intrinsecam diuinae substantiae; neq; enim formaliter aliquid scit, perid quod est intestigeriti extrinsecum:ergo ratione actus scientiae & volitionis liberae aliqua est in Deo persectio. quae non necessarici in ipso existat. Posterior ratio est propria voluntatis, quia libera Dei volitio non solum
duratione est aeterna ante creaturas, sed etiami ordine eausalitatis est prior . quam existen tia & suturitio euiusque creaturae , quatenus
includere non potest aliquem respectum,
306쪽
vel denominationem, quae ortum habeat ex aliquo effemi suturor crgo libera Dei volitio, quae est croaturarum principium, nihil aliud potest includere, aut con notare in suo conceptu esscntiali, quam perseetionem intrinsecam diuinae substantiae: non potest autem solam illam persectionem includere, quae in diuina substantia est omnino necessaria, quia non esset a- ctu, liber ergo includit aliquam aliam persectionem voluntariam & liberam, non necessario in Deo existentem. His N aliis argumentis docti aliqui docuerunt, actum scientiae & uolitionis liberae Dei includere quandam rationem realem, & intrina secam Deo, ratione solum distinctam a diuina substantia. & a persectione necessaria & infinita, quae ex necessitate est in Deo. Hanc sententiam primus omnium in scholam inuexit Caiet. art. a. huius quaestionis. q. Ad hoc tes, ubi ait,sne absurdo posse eoncedi actum volitionis
Dei, quo vult creaturas,includere aliquam persectionc m Deo voluntaria, s ne qua esse potuerit non volendo creaturas. Idem docuisse vide tur 3. p. q. I. art. I. quam sententiam secuti sunt aliqui Recentiores Theologi, qui dicunt, rationem illam non necessariam, quam includit volitio Dei libera, non esse perfectionem, scilicet P. Fonsec. tom. 3.Metaph. lib. 7. cap. 8. q. .se 2. . P. Salas I. 2.φ6.art.3.tra 2. 3.disp. s. secl. 8.
Octias liter non dieitperfectionem inuin scam, quap it Deo deficere,
conua Caiet. Contraria tamen sententia no solum com munior est, sed etiam omnino certa,& pcr-fectioni diuinae substantiae congruentior, in actu scientiae, & volitionis liberae Dei non includi vitam rationem realem Deo intrinsecam ouae non necessario in Deo existat. Hane len-rentiam contra Caiet. tradidit Ferrar.lib. .eon tra gen.c.73. g. Adaerte. S ante illum Altisod. si. I. sum e. 1. ubi voluntatem Dei, ut resertur ad creaturas, ait ese ipsam Dei essentiam, connotare autem causalitates in erraturis. Id ipsum docuit Alens t. pari. quaest. 34. memb. 2. N Ω- sus Aureol. in I. dist. 47.M. I. f. ma quoque propositio, Capr.in i. dist. M.q.I.aria. ad argumeta contra a. & a. conclusonem, Hispalens ea dem dist. q. I. ar. not. I. & art. q. ad argumenta contra 2.conclusonem.Lychet. eadem dist. luest. in consato I. r. q. I. artic. . P. Molin. ibidem dist. r. & r. P. Varq. disp. so. c. a. P. Suareatom. 1 Met. disp. 3 o. feci. s. N Recentiores in terpretes S. Thom. hic ; atq;' haec etiam est seniatentia S.Tho. in hoc art. ait enim, diuinam bonitatem esse in se persectam, neque illi aliquid
persectionis aecrescere ex rebus creatis, accresceret autem, quicquid Caie. dicat, saltem tanquam ex obiecto. si in Deo velle creaturas, esset aliqua persectio realis, ratiose distincta a ne cessaria persectione Dei. Praeterea quod s.Tho. docet in responsione ad 6. volitionem Dei esse in se necessaria , habere autem ad creaturas habitudinem non necessariam , plane signiscat Dei volitionem in se non esse aliquid non necessarium. Hanc autem sententiam aperte s-gnis cauit Hugo de s. Victore, lib. a. de Sacra. p. 2.c.16. si futura, inquiens, non essent praesuntia Dei nouisset, sed ex hoc nihilomnia scientia an Des
Probatur haec sententia ratione frinissima, quam Aureol. tradidit, S secuti sunt reccmi res Thcologi: quia quicquid a se ipso existit. habet esse omnino necessatiuin, & tam necessario existit, si ipsa diuina substantia secund si ra tione substantia: omnis aute perfectio, aur ratio realis formaliter in Deo existens est omnino necessaria atq; ta necessario existit, u ipsa diuitia substantia , quare actus scientia di volitionis Dei includere non potest aliquam persectione, quae non necessario in Deo existat. Probatur maior proposito, quia ratio summae neccistatis ea istentiae Dei tota posita est in ratione existendi a se: nam quod a se existit non potest L here rationem non ex illaendi, quia a nullo principio dependet: 'uapropter omne id, quod a se
existit, est omnino necessarium. Praeterea, qui quid a se existit, necessario mensura tua aeternitate durationis tergo similiter necenario etiam mensuratur duratione ex necessitate ediistenti,
qualis est aeternitas diuinar via de fieri non potest, uraliquid a se sit ens aeternum, non aut necessarium: quod autem omnis persectio, aut ratio realis in Deo existens si res a se,atque ipsa diuina substantia, inanifestum est ex Coneil Rhemens in consessone fidei, ut patet apud LBernard. serm. 8 o. in Canti c. N ex actis ipsus
terea, id constat ratione, quia nihil formaliter in Deo existit quod si ab alior ergo quicquid in Deo formaliter existit, formaliter etiam, pro ut est in singulari a parte rei existit a se ipso, ac proinde cum summa existendi necessitate: nulla igitur est in Deo libera &voluntaria per Otto,sne qua Deus esse potuerit. Secunda ratio cotraCatines ab absurdo qua ueri illius sententia sequeretur, esse in Deo alia quam pci sectionem a parte rei distinctam ab Lpsus substantia vere S proprie accidentalem, quod sne errore contra fidem dici non potest. Sequela probatur, quia certissimum distincti his signum est in rationibus absolutis. quod V hasne altera esse possix , ut patet ex Aris lib. 7.
pie. i. c. i. in stae,atque adeo etiam ex S. Augusti lib. 6. de Triti .c. 8.& ex S.Beria. serm. 8. incant. qui eo argumento utuntur ad probandam distinctionem substantiae creatae a pers ictione sua. quod possit essesne illa. Quae ratio argumεtandi freques est apud doctiores Theologos A Philosophos vidixi c. q. lib. r. Phys. Si autem in Deo aliqua si voluntaria persectio,s- ne qua potuerit eue3iuina substantia, aperte locum haue thuiusnodi argumentum. Ex distin-
307쪽
ctione autem ex natura rei diuinae substantiae a persectione libera, manifeste esscitur hanc perfectionem esse accidentalem, non solum quiari se potest adesse& abesse , quod pcrtinet ad accidens praedicabile ; sed etiam quia in se habeat veram rationem accidentis minime pertinentis ad eonstitutionem substantialem rei rnam illa pcrsectio , sine qua subflantia & suppostum integre constituitur, propriam habet rationem accidentis minime pertinentis ad constitutionem substantialem, neque in nobis ob aliam rationem 'dieimus volitionem tib ram .s ne qua esse potest nostra substantia, esse vere & proprie accidens , nisi quia nostra subsantia in supposto constituta esse potest sine tali persectione: si vero est aliqua persectio, sine qua esse possit substantia diuina in supposito constituta, necessario dicendum esset, illam esse Deo accidentalem, quod sne errore asseri non potest. Haec, ero ratio maiorem vim hahet contra 'non nullos , qui affrmant, persectionem actus liberi in Deo intelligi posse variari ex Dei libertater ita vi ab aeterno non si rit mulla 4ntellecta mutationem rebus creatis. Huiusmodi enim potestas existendi unius reis ne alia nulla uariatione facta in aliquo extrin- seeo con notato, manifestum est fgnum distinctionis a parte rei: nam quaelibet entitas, scutnon potest esse sine te ipsa, ita etiam esse non porest frae his formalitatibus& attributis , quae nihil al iud sunt, quam ipsa r neque habent
connexionem cum aliquo alio extrinseco es.sentiali connotato , ratione huius possint v Yairi. 6 Haeterea, etiam contra eosdem Theologos formatur ratio supra tradita , quod actus luber esse non possit in diuina voluntate , quae in se immutabilis est , sine aliqua mutatione alicuius creaturae : quia res absolute codem modo comparantur, nis aliqua illarum mut tiar r quare ex Dei libertate, non potest contingere. ut iri ipsus voluntate si aliqua libera pe netio, aut liber actus sne mutatione reali ali
7 I X dictis dieendum est primo, actum scien-
tiae, aut uolitionis liberae Dei, non esse diuinam essentiam, aut perfectionem per se spectatam,sne aliquo extrinseco con notato. Proba
me manifeste, quia omnis diuina persectio exis it ex meeessitate , ita ut non potuerit in Deo mori cae: contra vero actus scientiae & voliti nis liti orae Dei, non existit omnino necessario secti ries um omnem sui rationem e quia seri potuit. ut in Deo non esset talis actus volendi. v.ς Lxeationem mundi, quem potuit nolle creare
ergo actus seientiae & volitionis liberaeDei, non est sola Dei substantia, aut pcrsectio per se spectata sine existentia alicuius contingentis con- notari. αDicendum est seeundo : In actu sententiae, aut volitionis liberae non includitur, neque es. sciati aliter connotatur, ullus respectus rationis, etiamsi a nobis a posteriori intellisi, aut explicari possit, per respectum rationis adobiecta creata. Probatur, quia volitio libera qua Deus hominem diligit, aut vult creaturam aliquam producere, re ipsa est a parte rei r quare etiam omnia illa quae essentialiter requiruntur ad huiusmodi actum, debent etiam esse a paria te rei; licet autem sundamentum respectus rationis esse possit a parte rei ipse tamen rationis respe stus a pate res csse non potest i ergo talis rc spectus ea ratione , qua distinguitura sundamento sto, non includitur , neque eL sentialiter connotatur in actu scientiae, aut v
litionis Dei liberae. Potin quidem huiusmodi
respectus deseruire, ut apprehendamus actus volitionis Dei, quia illum apprehendimus instar actus volitionis creatae r in qua est tran- seendentalis respectus ad obiectum hoc tamen loco non id quaerimus, per quod nos apprehendamus actum volitionis Dei liberae . sed per quod ille actus constituatur , qui secundum totain suam rationem , & omnia quae ad illam requiruntur, est a parte rei. Cum autem Doctores aliqui asserunt , in actu volitionis Dei cori notari aliquem respectum rationis, selum fgnificant , in eo actu con notari iundamentum talis respectus e per quem ipsum quoque fundamentum a nobis eoncipitur, quod
admonctΡ.V . q. I .a. s. in s ne,&est valde Obseruandum, ne cum assignamus rationem earum rerum, quae habent extrinseca connotata,
s stamus in his respectibus. qui a nobis snguntur: sed quoad seri yoterit, in rem ipsam pro .grediamur,prout in a parte rei. Dicendum est tertio. Actus scientiae libera uintrinsece solum includit realem &necessariam perse nem intellectionis diu inr ; extrins
ee autem eonnotat veritatem obiecti continia ventis : actus autem volitionis Dei liberae sta militer solum includit realem perfectionem Mctus diuinae volitionis : extrinsece vero conanotat causalitatem contingentem, qua Deu, si aliquid operaturus in tempore. Prior pars huius chnclusionis probatur, quia inns scientia & bolitionis liberae , est actus vitalis & im manens substititiae diuinae ergo nihil potest ineluaere in se praeter persectionem intrinse- eam 3e realem intellectionis & volitionis Dei, quae persectio tota est neces arta , ut paulo superius contra Caietanum statuimus. Vnde manifeste etiam insertur huiusmodi actus iis Deo,cum secundum esse intrinsecum snt omnino necessarii ii tantum esse eontingentes s cundum aliquid extrinsecum , quod ritra se
308쪽
doctrina. 4o D hoc autem intelligendum, notandumax est, interdum ad rationem aliquam sormalem requiri aliquid , non sicut rem intrinsecam subiecto , Ied solum extrinsece conn ratam. Exemplum esse potest in actione & via, qua agens operatur, quae actio, ut fit mutatio subiecti , in quo terminus e scitur essentialiter , requiritur ut illius subiectum sit cum n gatione termini ad quem , & via illa postiua, ct quam terminus escitur , eo ipso sne a- quo alio est mutatio subiecti , quae solum
esset actio , si ille terminus a quo non proc deret , ut videre licet in actione conseruationis , quae ob eam causam est actio , non autem mutatio. In hune modum dicimus ad hoc,
quod infinittis actus seientiae Dei, qui in se est omnino necessarius , si actualis scientia alicuius obiecti creati contingentis, nihil intrinsecum illi actui esse addendum , sed solum requiri , ut obiectum extrinsecum habeat veritatem e nam actus, qui per suam essentiam est infinita & actualis repraesentatio omnis v ritatis , eo ipso sine aliquo intrinsece addito est actualis repraesentatio talis obiecti creati, sillud habeat intelligibilem veritatem t quod quidem intellectus humanus non potest satis capere; quia non potest satis apprenendere infinitatem actualem. quae est in diuina scientia S uolitione r manifestum est tamen ex huiusmodi ins nitate oriri, ut nulla si neeessaria intrinseea additio, sed sola extrinseca veritas Obiecti, ut illa proprie repraesentetur,& actu intelia ligatur. ix Posteriorem partem conclusoriis , quae pertinet ad actum volitionis liberae, sapienter tr dit Altisiodorens loco citat. dum ait, voluntatem liberam esse ipsam Dei essentiam ς con- notare autem illius causalitatem o id quod etiam docuisse videtur S. Bonaventi in I. dist. 43.
art. 2. quaest. 2. in responsone ad argumen ta. Voluntas, inquiens, Iuni ut Detim vi cauiasian actualem. Alii vero simpliciter dicunt, Dei volitionem liberam fgnificare persectionem
diuinae voluntatis, connotare autem aliquem effectum ad extra non tamen explicant, an
illum connotet solum secundum rationem causalitatis, quod verissmum est. 11 Ad hoc autem intelligendum notandum estseeundo , cum agens aliquod operatur esse duo r nempe causalitatem, qua operatur. quae est quas via ad effectum : Sprxherea etiam ipsum terminum, qui habet factum esse, di non seri alterius r ex nis autem duobus eausalitas agentis immediatius ad illud comparatur, quam effectus , qui per causalitatem in te minum ab agente procedit. Dicimus autem Dei volitionem egentialiter connotare nos
existentiam bonitatis. quae libere producitur sed operationem S eausalitatem ordinatam ad existentiam talis bonitatis. Primo, quia actus voluntatis liberae , quia actus voluntatis est, serri debet in bonum , ut bonum est e quo niam vero est actus volitionis liberae Dei, serri debet per aliquam escientiam ad dandam existentiam suo obiecto : quare connotat uiri volitioni, liberae , illud ipsum esse debet, per quod voluntas sertur dando esse suo obiector hoc autem proprie & sor maliter est causalitas illa, per quam insuit in suum obiectum. secundo , quia actus volitionis liberae essentialiter est actualis , N immediata determinatio indifferentiae libertatis , quae indifferens prae- intelligatur ad volendum S non volendum:'uare connotatum voIitionis libera esse debet illud ipsum, quod immeaiatius pertinet ad determinationem potentia:constat autem actualem causalitatem immediatius comparari ad potentiam indifferentem , quam terminum qui media ea utilitate ab agente procedit: ergo vOstio libera constituenda est tanquam per con notatum essentiale, per rationem illam causalitatis,quae immediatius a Deo procedit, non autem per effectum, qui est terminus illius causalitatis. In qua re notandum est discrimen inter a- Ηctum complacentiae necessariae Dei, & actum volitionis liberaei quod actus necessaria com-lacentiae, nihil aliud connotat , quam possi-ilitatem bonitatis creatae , quae amari a Deo isti actus autem volitionis liberae, non solum connotat bonitatem possibilem , sed etiam Dei operationem intrinsece ordinatam ad existentiam talis bonitatis : nam eo ipso quod talis operatio sutura est contingenter, intrinis seca perfectio diuinae voluntatis est actualis volitio eiusdem operationis & effectus , in euius bonitatem operatio in icmpore ordinatur.
Quod ita est explicandum, ut quemadmodum diuina scientia ex suo obiecto primario est actualis. & infinita repraesentatio veritatis r ita etiam Dei volitio ex suo obiecto primario, est actualis, aterna , & infinita volitio bonitatis amabilis. Ex quo fit, ut quemadmodum diuina scientia sne alio additamento est repraesentatio obiecti contingentis , s habeat veritatem: ita etiam ditima volitio si etiam actualis & aeterna volitio illius boni, in quod dirigitur diuina operatio : nam haec operatio, ita immediate oritur ex indifferentia diuinae volitionis , scut nostra immanens operatio volitionis oritur ex principio
309쪽
uana conclusio veraesententia. x co quarto: Voluntas diuina tanquam ad-Ita obiecta terminatur ad res futuras prius ratione, quam illi habeant rationem entis futuis. Probatur hic propositio ex er cedenti, quia ut diuina voluntas terminata intelligatur ad si quod bonum tanquam ad obiectum , satis est causalitas,&operatio intrinsece ordinata a diuina voluntate ad existentiam talis boni: haec au- te causalitas voluntatis diuin et ratione est prior, quam effectus qui in ipsius terminus: ergo diuina voluntas prius terminatur ad huiusmodi effectum , tanquam ad obiectum volitum. quam ille habeat rationem entis futuri Quae quidem prioritas constituenda est realis, aut i tum virtualis pro ratione distinctionis actioniis a re effecta in pluribus enim rebus, in quibus actio Dei distinguitur a termino ex natura rei, terminatio diuinae voluntatis ad illas, tanquam
ad obiecta re ipsa est prior, quam illae habeant
rationem entis futuri: in alijs autem rebus, si actio ab illis non distinguatur a parte rei, quod in aliquibus potest contingere, terminatio voluntatis diuinae solum est prior virtualiter,&ratione cum fundamento in re. obseruandum etiam est , plures effectus a Deo procedcre, ad quorum existentiam Deus prius adhibet aliqua media, quemadmodum ad productionem alicuius hominis praecedunt di-lpositiones in quibus effectibus terminatio diuinae voluntatis ad ipsos, tanquam ad obiecta non solum est antequam illi sint futuri, sed etiam antequam sutura sit actio , perquam immediate, proxime ossiciuntur: quia sola con- notatio operationis antecedentis, per quam adhibetur medium aliquod praecedens potest esse satis, ut diuina voluntas actu terminetur. V.g.ad hominem,&illius generationem, priusquam homo.& ipsius generatio habeat rationem m- iis su turi. is Iuxta hoc autem insense causali, res quae a Deo efficiuntur vere , & proprie dicuntur esse futur , quia Deus vult illas esse suturas : nam terminatio diuinae voluntatis ad ipsas, non solum est prior, quam ills habeant rationem entis futuri; sed etiam ordine causalitatis lantecedit
etiam ex parte actionis con notatae. Contra vero, non quia res est sutura, ideo ad illam terminatur diuina voluntas: quia ut diximus terminatio diuing voluntatis ad res creatas,tanquam ad obiectum, prior es , quam illa habeat rationem entis futuri, quia sumitur ex causalitate
tanquam ex con notato antecedenti. In ipsa autem prima Dei causalitate, antequam nihil ex Deoirocedat, alio sensu verum in. ideo illam esse futuram, quia Deus vult illam esse futuram:
uino, quidem ratione persecticinis tritrinsecae tiri. quieonstituit volitionem diuinam,& re ipsaest prior, quam sutura ipsius operatio . se-
eundo autem ex parte connotati, soliam in seniaci causali,ut dicunt, negativo,eo modo quov luntas dicitur velle aliquid,'uia vult; non ut s-gnificemus praecedentem aliquam volitionem esse causam alterius. sed ut fgnificemus nullam aliam esse volendi causam, quam ipsam libertatem voluntatis idoneam ad volendum, vel non volenduman hune modum prima Dei causalitas sutura est, quia Deus voluit,hoe est, sine alia antecedenti causa . qstam diuina libertate. In hunc modum Anselm. de casu diaboli cap. penultimo interrogat, cur homo velit. Et respondet nullam causam praecedere volitionem, nisi quod velle possit: & concludit hominem velle, non nisi quia Qui :nam hae e voluntas nullam aliam habet eausam , sed ipsa sibi efficiens causa fuit is dici potest effectus. Citerum si sermo sit de illis. quae a Deo post primam illam causalitatem sequuntur,in sensu causali , Npositivo. etiam ex parte creati connotati recte dicitur. ideo res illas esse futuras , quia Deus voluit eas esse
futuras, non autem contra, atque hae ratione
AVtimentorti Iutis. X dictis respondendum est ad argumenta. Ad primum respondeo per distinctionem maioris propositionisinempe actum scientis.&volitionis libere non esse omnino necessarium secundum terminationem ad obiectum creatum t ex hoe tamen non insertur esse in Deo persectionem, quae non sit actus necessarius s eundum terminationem ad obiectum creatum, quod verum est: nam licet persectio diuina habeat necessariam rationem actus intellectionis & volitionis, non tamen habet necessariam terminationem ad obiecta, quae non sunt neeessaria:
Sed contra urgeri potest idem argumentum. IgDeus ab aliqua intrinseca sorma dicitur libere volens erraturas: non autem dicitur talis solum a forma, quae necessario in ipso existat . nam asorma necessaria necessario etiam oritur denominatio illi adaequata r ergo Deus ab alia sorma denominatur libere volens , nempe ab aliqua Arma , quae non necessario in ipso existat. Respondeo, Deum a sola sua persectione tanquam a forma denominati libere volentem
creaturas, non tamen sne connotatione con
tingenti alicuius causalitatis,&ideo denominationem ab illa necessaria forma non esse neces sariam comparatione creaturarum: scut enim persectio actus diuini non est intellectio , aut volitici creature. hoc est, ad creaturam termina ta sne suo con notato 1 ita etiam sne eodem connotato non determinat Deum intelligen
tem, aut volentem contingenter creaturam.
Ad secundum argument uni respondetur λψ
310쪽
concedendo antecedens, negando tamen consequentiam i quia licet Dei volitio libera non connotet essentialiter aliquem effectuin Qturum , quatenus considerari potest in facto esse,
connotat tamen illius causalitatem, quatenus ivia est, ut estinus existat, quod satis est, ut volitio libera Dei . etiam prout terminata ad cre turas , sit essentialiter prior, quam futuritio
sed eo intra inquies. libera Dei volitio es en-23 tialiter est prior etiam, quam causalitas, qua in
tempore fit creatura: ergo non portest illam es sentialiter connotare. Respondeo distinguendo antecedens, nempe s volitio libera aeripiatur secundum rationem intrinsecam actus Dei. essentialiter priorem esse, quam causalitatem ad extra; tamen secundum terminationem ad Otaiectu in volitum non esse priorem , quam causalitatem in ratione futuri entis e potius enim terminatio voluntatis si uinar ad futuram existentiam creaturae posita est in ratione causalitatis procedentis a diuina voluntate ad existen
sed contra secundo , quia diuina volitione in ratione liberae est prior, quam eius causalitas. Respondeo duobus modis aliquid esse libe rum, vel per indifferentiam, aut per dependentiam a principio indifaerenti priori modo prior est diuina volitio, & libera , non a uicin modo posteriori., Praeterea obiicitur tertio, id per quod Deusin est causa creaturarum, necessario csse debet ensin creatum,&Deo intrinsecum: est autem Dei, causa creaturarum etiam per illud, quod actus
liber addit supra persecticinem Dei neces Hami ergo id quod actus liber addit super eam persectionem , aliquid est Deo intrinsecum,uod non necessario in ipso existat. Responeo, id per quod Deus est causa,seut per prin-eipium agendi esse aliquid Deo intrinsecum, ipsam sellicet Dei perfectionem necessariam: id
tamen per quod Deus est causa actualis tanquam perviam, &causalitatem actualem non
esse aliquid Deo intrinsecum. sed potius causa-
statem in et pore futuram, quae satis est, ut diuina voluntas ab aterno intelligatur tremi nata ad existentiam creatura futurae, quia per suam essentiam sterna est actualis volitio rei, in quam ordinatur ipsus causalitas. In qua re notandum est discrimen inter ter-
δη minationem scientiae , N voluntatis ad obisctum: quod Terminatio scientiae ad obiectum est posterior ratione, quam veritas obiecti, quieon notatur,ut possit illius esse scientiae: at vero terminatio voluntatis ad creaturam volitam, non est posterior incntialiter quam eausalitas, quae connotatur pervolitionem liberam 1 nam haec eausalitassisentiali erest ab actu voluntaria Dei ordinata ad exissentiam crediturae, Z ideo antea taemon potest, quam terminatio di uinae voluntatis ad creaturam , se ut ad obi vium volitum cinetamen prior, quam termina tio potentiae adcreaturam . sicut ad perminum
effectus. Ratio autem illius discrimini inter
scientiam,& voluntatem cst, quia vcritas quam
con notat scientia . non est essentialiter illius causalitas.& ideo intelligi potest ante terminationem scientiae ad obiectum, ut vertim st. ideos clitiam diuinam terminari ad tale obiectum,
quia illud in se habet veritatem entis intelligiti
hilis. vi dixi q. q. art. s. Quarto obiicitur. Deus creaturas facit, quia 23 libere illa, vult. iuxta illud Psal. I 3. omnIa quacunque volare fecit,& Psalm. I 8. quia ipse rixit. Dei sunt: ipse mandauit, O creata sunt. hoe est, quia mandauit.& voluit : ergo volitio libera
prout ad erraturas terminatur, non con notat
essentialiter operationem Dei, sed potius essentialitem illa est prior. Respondeo concedendo
antecedens, negando autem consequentia menam verbum illudfecit, creat sunt, aut etiamfacit, vel 'creat, non sgniscat solam causalitatemper se spectatam, sine existentia termini, sed potius fgnificat eandem causalitatem exercitam, qua datur termino existentia: quare Dei volitio etiam ut libere terminata ad creaturas .emniatialiter est prior : quia solum con notat viam causalitatis ordinatae, ut terminus accipiat existentiam.
Sed contra.Ipsius causallitatis Deus est principium, quia vult: ergo volitio Dei libera noticon notat essentialiter Dei causalitatem in r quidem per se spectatam. Respondera fer distinctionem .s illud verbum, pali, reseratur ad solam intrinsecam'erfectionem actus volitionis Dei, veram esse illam causalem propositionem e ex illa tamen solum inferri per eandem persectionem nullam causalitatem essentialiter connotari, quod verem est: s autem illud ver bum reseratur etiam ad terminationem libe tam actus diuini ad ereaturam . iterum est distinguendum 1 s per illam particulam, quia, denotetur postiua eausalitas , salsam esse illam propositionem, quoniam inter situram causalitatem, , liberam terminationem actus diuini ad creaturas , nullus est ordo. Si autem illa particula, quia, accipiatur negative, solum d notando nullum aliud esse principium sutura causalitatis , quam Dei libertatem, verum esse antecedens, ex illo tamen nihil insertur contra conclusonem nam potius id ipsum volumus , nullum aliud esse principium causalitatis futurae , ac proinde per volitionem viaberam Dei hane solam eautalitatem conn tari coniunctam cum persectione necessaria actus diuini. ἡ ἀ