장음표시 사용
91쪽
differunt. Secundo , quia salsum est dicere,
Deum intelligere per voluntatem, flec. non erispo sunt idem intelleetiis,& voluntas. 63 Nihilominus dico primo, haec attributa neque inter se, neque a natura diuina differte ante operationem intellectus. Quae conclusio potiori iure certior est, quam illa, in qua dixi, d vii. nam subsistentiam non disserte a natura diuina: si enim illa non differt, multo minus illa alitiis
buta. Hanc sententiam tenet S. Thomas q. 7. de verit artie. 6 &Opusc. s. quaest. . r.&3.& i .dis. 1. quaesh i attic.2 & 3. I nrici quod lib. 3 quaesti. &quod lib. H. quas . . Durand. x. dist. r. quaest a. Cabr. quaest. a. & 2. Gregor. quaest. t. Marsi. quaest. r. artic. 3. probatur primo ex Anselmo In Mono .cap. a : per se ipsam, inquit, esse illam
naturam quicquid actu est, &cap a1. ideo dicit melius dici iuuitiam, quam iustam , quod es et salsum, si esset aliqua distinctio: &cap. t 6. ideo
dicit non esse compostam diuinam naturam, quia illa omnia bona unum sunt, di infra ponit expresse dissetentiam inter gladus, quibus homo eli corpus, animal, & rationalis, S inter diuinam naturam, & attributa, sed illi gradus adsumimum disserunt sol maliter ex natura rei, ergo ut sie non disserunt attributa. 6 Secundo, quia sequitur vete Deum habere proprias passiones, illae enim persectiones, quae necessario comitantur essentiam, si non sunt deessentia , propriae passiones dicunturo haec enim praedicata quatium constituunt praedicabile.
Distinctio enim sotmalis susscit, ut aliquid non essentiale passio vere dicat ut, figura enim tantum sotmaliter differt a quantitate cuius est passio. Quod argumentum contra Scotum est es fi cacius, qui potentias animae, scilicet intellectum, S uoluntatem, non nisi formaliter dicit ab anima distingui ergo eodem modo comparatur intellectus,& voluntas ad Deum, scut intellectus creatus ad substantiam spiritualem creatam ini qua sunt. Ex quo secundo seret esse accidentia
diuinae substantidi. Sicut enim intellectus sora in i liter tantum distinctus, aut fgura accidentia sunt, quia adueniunt essentiae intendi constitutar,& subsistentii ergo diuinae persectiones, s ex natura rei disserunt a Deitate subsis lenti, nihil deest, ut diean: ut pas,iones, & aceidentia, scutilla, quae adueniunt subitantiae creatae iam subsistenti, passiones illius,& accidentia sunt. Secundo seri potest argumentum , quia sequitur compositio in diuina natura Ex essentia, di attributis, sicut sequeretur compostio ex naiatura,& suppositi modo, si ille ex natura rei disi ferret diuina natura sicut modus suppoliti Angelici ab Angeliea. Tertio,quia deessentia Dei, ut sic , est summa persectio: ergo in sua ratione
includit omnes periectiones attributorum, quae
habet formaliter , non igitur propter aliquam additionem. Confrmatur, primo quia aliqua persectio essentialis non potest illi negari, sed non est ratio, quae limitet illam essentiam, quae a se et , ut praeciso omni alio, hanc potius, quam illam persectionem habeati ergo omnem habe is
hit persectionem. Argumentum enim quod pro . bat carere limite in persectione , probat carere limite in essentiali persectione. Confirmatur secundo, quia ii essentialis persectio non esset omnino infinita, Deus non esset essetitialiter infinitus, immo non esset simpliciter infinitus, quia illa essentia superaret omnia alia si ergo non esset
ex sola essentia infinitus inperfectione, non esset infinitus in genere entis,& persectionis. C A p v T XIII.
Diributa inter se se a natura disserunt
Ico secundo, attributa diuina inter se, &ab ccessentia differunt ratione ratiocinata, iradicit S.I homas 1. d. 33 qi. art. I Cap ibi, q. . an te I. Solus cap. de relatione. Ratici est, quia haec d illinctio habet iundamentum in re, talis autem distinctio dicitur rationis ratiocinatae. Ratio ex experientia concipiendi probatur: quia non pos-lumus unico conceptu obiectivo comprehendere omnem Dei persectionem essentia lem, ita rationem ivllitiae distinguimus a ratione sapientiae,& quando concipimus in t llectum, non simul concipimus voluntatem. Denique satis hoc probant argumenta Scoti, quae licet non probent differentiam ex natura rei, probant in nostro
concipiendi modo aliquam differentiam. Dixi tamen, hanc disserentiam habere funda- ω mentum in re, quod non est aliqua distinctio a ctualis in obiecto existens, antequam concipi tui ab intellectu, sed est ipsam et natura perfecta Dei, quae tantam habet persectionem, ut ab intellectu non vidente illam in se ipsa, non possit concipi unico conceptu obicctivo, de propter
hoc haec distinctio vocatur rationis ratiocinatae, quia nasicitur ex natura obiecti supposita nostra imperfectione. IlIa enim distinctio rationis, quae non nascitur ex persectione rei cognitae, sed in te ex ipso intellectu, qui potest unico concepturem cognoscere, dicitur rationis ratiocinantis,
id est intellectus intelligentis; alia vero dicitur
rationis ratiocinatae, id es ,δc conceptus obiecti iii, re rationis intellectae, de ratiocinatae. Contra hanc conclusionem opinatur Gabr. I. distinct. a. quaest. 3 art. . not. I.&2.&alij Nominales 1 dis. 8.led non video contra hane conclusionem aliquod
illorum fundamentum, q uod aliquam habeat dissicultatem. Oportet tamen amplius explicare hane diss- nitionem rationis ratiocinatae, qualis sit, dupli
citet enim intelligi pote it aliqua hoc modo di
serre. Primo, quia per rationemlabstrahentem , de considerantem rationem aliquam sine alia rv g. sicut ratio entis differt ratione substantiae. Secundo modo aliquid distinguitur ab alio, non quia sne illo consideretur, sed quia cum illo simul cognoscitur; sed cognoscitur unum non esse
aliud, sed esse quasi duo di itincta, quasi unita.
Hoc modo genus, de disterentia ratione disserunt , quia non sunt a parte rei multa, at conci plua
92쪽
piiintur quasi mu ita, quasi actus, 3e potentia informata ab illo actu, etiam quando unita concipiuntur. At vero in generalissimis aliter concipitur conceptus entis , non enim concipiunturi hi, quasi duo inter se υ nita, sed eo ipso quod apprehenditur ratio per se ibi inclusa, intelligitur ratio entis, & non concipitur ratio per se, sicut addita rationi entis, sicut solet addi forma, vel differentia potentia materiar, vel generis. Et ideo distinctio haee dici potest rationis abstrahentis ; illa veto rationis comparantis unum ad aliud, tanquam ad quid diuersum,& unitum. cs Dico ergo, attributa ab essentia tantum distingui ratione abstrahente, quia potest considerati essentia Dei, non consideratis omnibus persectionibni illius distincte noti tamen distinguuntur ratione comparante, & concipiente quasi ensentiam ex una parte,& atributa ex alia quasi addita illi. Probatur , quia si conciperetur ratio substantiae diuinae per se exiliens, di subsiliens,& postea intelligerentur addita attributa, manifeste conciperentur quasi accidentia illius, imo vero essent accidentia , non quidem physice inhaerentia, sed quali metaphysice, qualia sunt plura accidentia relativa, quae sunt in praedicamento relationis: Ae tamen secundum veriorem sententiam non differunt ex natura rei a suta iecto.
Vt ergo sciamus, quomodo haec distinctio ta-hionis in Deo contingat, notandum, quod de ellentia Dei , prout sic est ut sic substantia quaedam a se existens, sum me persecta, non tamen potest intellectus hanc summam persectionem distincte in hac vita concipere unico conceptu ,
sed pluribus, quasi per partes. Et primo potest apprehendete illudens eum persectione substantiae per se subssientis, aut cum persectione
unitatis, aut sapientiae, in quo non acidit aliquid rei conceptae, quia confuse in summa perfectione,quae concipitur quandoDeus apprehenditur, concipiuntur omnia, quae in Deo sunt, quasi inclusa in ea summa persectione. ve vero concipiatur aliquod attributum, necesse est, ut ratio
titillanti2 a se e2istentis in illo includatur: quiae se a se , id est, absque ulla causa, est de egentia cuiusque attributi, di esse per consequens infinitum in genere entis, δe summe pet sectum; nihilominus ex hac summa persectione tantum concipitur in attributo ratio communis su stantiae, di particulatis attributi absque aliqua compostione etiam rationis , quia debemus Deiam excogitate persectissimo modo quo ponsumtis: hoc enim petit illud obiectum , R ideo Id esseere debemus si illud apprehendimus iuxta existentiam, & sundamentum, quod praecedit ex parte talis subiecti Persectissimus autem mouestis nobis possibilis est iste quem dixi qui ab ali- tai laus ponitur in ente,& generalissimis, quia
licet abstrahatur conceptus entis 1 conceptu ge- moralissimorum; tamen generalissima non concipi iactur cum aliqua compositione, quia cum statio entis in quolibet modo includatur , ille modias esset totum ipsum: non ergo ibi compo-
stio sit ex entis conceptu, & ex alio addito, sed potius sub entis eonceptu potest considetati alius coneeptus inserior, & tamen carens compositione, quia entis conceptus licet possit absita-hi, tamen cum primu m cognoscitur in aliquo inferiori , tunc non potest distingui contra aliis quam disserentiam illius inlatioris e propter quod non dicitur genus, & uniuerIale; quia licet sit conceptus unus a multis abstractus, tamen non est unus in multis : quia eo ipso, quod in multis concipitur, tollitur ab illo unitas, quia est de essentia, cuius est conceptus, & ideo dicitui non esse genus, neque uniuersale. Ad hune ergo modum, in quolibet attributo Atincluditur conceptus entis substantialis persectissimi, ita ut absque compositione differat ratione unum attributum ab essentia. Huius rei est duplex sundamentum. Primum, quod illa attributa habebunt rationem proprietatis,& ac cidentis metaphy lici aduenientis metaphytice. Secundum, quia Deus non esset per essentiam ins nitus, si omnes lia; persectiones non includ tet illa substantia per i uam essentiam secundum nostrum concipiendi modum. Tertio, quia conciperetur Deus compositus, quae omnia etiam in nos ra apprehensione sunt a Deo auferenda. Est enim Deus maximum quod poterimus ex cogitare e hoe enim petit illud obiectum : 8equando hoc modo ratiocinamur, operamur cumsundamento. Et illa distinctio est rationis ratio- ei natae, & omne aliud est rationis ratiocinantis, quia non operatur iuxta sundamentum obiecti. Haee mihi videtur expressa sententia Anselmi in Alonologio cap. 6. Quemadmodum, inquit, unum est quicquid essentialiter de summa su stantia dicitur: ita ipsa uno modo, una consideratione est quicquid est essentia litet. Cum eis nim aliquis homo dicatur corpus, & rationalis,& homo, non uno modo, vel consideratione haec tria dicitur. Secundum aliud enim est corpus, animal, 8e rationale, & singulum horum non est totum id quod est homo. Illa vero esentia nullo modo se est aliquid ; ut illud idem non sit secundum alium modum, &considerationem tqu ia su icquid aliquo modo essentialiter est, hoe est totum quod ipsa est. De attributis inter te dico ultimo quodlibet
includere aliud confuse conceptum. Probatur, quia ratio essentiae diuinae persectissimae incluta dilut in cuiusque conceptu et sed in illa summa persectione omnia alia attributa includuntur: ergo. Unde diuerso modo comparantur attributa ad persectionem substantiae , N ad alia attributa , quia persectionem diuini substantiae a se existeritis habent in se. Reliqua quae hic de sidetati possent dabunt tractatus de Scientia , Voluntate , de Tri
93쪽
Ead declaratisne,aut confirmatιone uidigeo.
De bono in communi. VNiuersa diatrina, qua sex aerruulis tanti inter
De bonitate Dei. Circa summam Dri Mnit Memper essentiam. θ
De infinitate Dei. ΡΗi,subita huius quastionis tractaui. 3. P sic.
De existentia Dei in rebus, siue de immensitate. I mtatem Dei, ἐν qua quastione pracedenti tractat D.Thomas, sequitur quoddam attributum, riscilicri fit prasius omm ι νιbin . nam sicut non babet Iimitem in sua perfectione, ita etiam non habet in loco, quia nullo loco terminari potest Sιcut enimentitaremsubstantia finitassequitur. νrsit in aliquo ισω; ita etiam entitatem infimiam Dei sequitur, ursit inommisco,etiam ιυnis .
Utrum Deus sit in Omuibus reb-ὶ Comissis est. Deus est in omnibus reis
pinas in, virum Demst m illuton ara in laιο ia' in , accidens enim , quad subrectatar in superseia ambiente. re loca recipitar . Met non tanquam loca, sed tanquam is suli M. Id gitur quaeritur, utrum Deis M ubique. ct eam loco tanquam in laco Canis elusia autem au. Deum es totum in ammias lacu, ct totum in qsilibet parte locorum. Qua concluso certa fatu'. f res explicetur. quia Deum in omni bis νε- praesentem, cap. r.dio. H. patebit. Praterea quod conlingar res omnes. ea. 4 cunda , ct conseristiando: in euo in .ius omnιa tangendo ista n ιι am pliavi en es in loca metaphorιce: ergo, c. Quad --tem Deus dicendas si es utiqua, constat ex commam Sancta iam doctrina in hac conclusione natandam. Deum son in camin amensuratiar, o quas circa ιν tiae, sed neque dein βη tiae, quia prasent a tu qualιbet loco, quamuia mogno . non est Incompatibilia cam praesentia in alis la cu, propter quod Davi dιcιtur in νbique, quisoni in bis Men: O nusquam . quia nullιει donatur. Qua acta loquitur Ch sostomis hamii. 3 in Epist.ad C lc Plato, de confamne linguarum, qaia ab dem rem ut disi. explacat. Et hac νatione inrengant in at . si mrant, Deum es in loca, silicet concludente. Damas i. dod. cap. r6. Theoph. lib. I. as Intoni Allan. in rescripta ad Liberiam. August.ri verba D num , sermone g. O lib. 8 . quasionum, quas. 2o. 4. tam . lib. de estitia cuivitatu Deam dieit in illa calam, quaa neque de loca ad Iactim tyanst. Me loca retinetur. Qua etiam modo locutus est Basl in1 Om. o Anselmin in Monolog. cap. 12.9 1s. Ita qua cum alινι docent Deum es is naeo loco. intellis
Concinsis prima. Deus in omnibus rebus est per praesentiam, potentiam,& essentiam. Secanda. In creaturis rationalibus potest esse sicut obiectum in cognoscente, & per unionem hypestaticam. Tertιa concluso. Deum esse inique primo per se est proprium Dei. Ereaiter rapiιιabasutilos modos, m ne dig=.sq. Dis v v Ta Tro XI.
De immensitate Dei. Deus enmasens ommbus rebus, Cap. 3. Ex μι operatum proba ν effleuetur Dei prasentia in omnisus retas, Caria.
94쪽
Argumentis in oppositum resontitur ,
An a priori, vel a posteriori ex operatione Dei praesentia colligatur, Cap. .
yn praesentia in Deosis quid reale. 3' abse-
a ratione Deus sit nasus spatiis imagi
nanis, p. 6. Utraque conclusio praecedentis Cap. auIhoriatate, or ratione roboratur, Cap.
Festo etur ad opposita,Cay. g.
αuidsit Deum se praesentem per essentiam,
potentιam, se praesent a Cap.9. ciuibus modis sit Deus in omnibus rebus prassens, p. o. C a s v T I. Deus e Ppraesens omnibus rebus. VT doctrinam articulorum praecedentium
elucidemus, quatuor nobis suo ordine dic putanda lunt. Primum, An Deus sit in omniis
hus rebus praesens ' Secundum, An in Deo praesentia sit aliquid reale, & absolutum p Tertium, An Deus sit prasens omnibus spatiis imaginariis. Quartum, Quibus modis sit pronium Deitae
R Circa primum, An Deus sit in omnibus rebus, vadiani, siue Antropomorphitae, qui Deum
Corpus effigiatum docuerunt, etiam docerent Deum non esse in omnibus rebus, quia in loco determinato esset, & non posset cum rebus omnibus penetrari. An vero dixerint, mihinon constat. Praeter hos, Philosophi aliqui potuerunt Deum in luprema coeli parte , tanquam in loco determinato , ut videtur docere Aristoteles 8. Pitysic. cap s.& t. de Coelo, cap. vltimo,&praeterea lib. de Deo ad Alexandium circa finem impugnat eos, qui dicunt Deum esse in omnibus rebus. Atque in horum persona dictum esse videtur illud Iob: Circa carduus caeli per ambulat. nec nostra considerat tandem sententiam vide tui secutus Eugub. in illud Psalm. t 38 Sι asce dero imalum, &c. Fundamentum dicam infra,& solium 3 Dico, secundum Fidem Catholicam est aedendum Deum esse praesentem omnibus rebus. Probatut ptimo Scriptura sacra Hierem. 33. Caelum. cr terram ego ιmpleo. Isai. vltimo: Caelum sedes mea. tora autem scabellum. Diat 138. Si assen. dero in caelum, tu issico ; si ostendero ιn infernum. det. Actor. 37. Non lange aluit ab unoquopu n
strum In quibus locis concors est sententia Pa r um, quos tesseram insta Pro multis sit Attian. Cratione contra idola, ubi dicit, sannam iam obtinuisse, Deum esse ubique, quod dicit, quia communi etiam suit Philosophorum sententia, ut dicit Cic. t. Tuscul. 1 t Aristot. i. de Anima,
cap. vltimo, & lib. de Mundo ad Alexandrum
refert sententiam Thaletis, qui dixit,omnia plena Deo Et r. de partibus animalium cap. vltimo, reseri Heraelitum, qui amicos inmitivit ad locum humilem , in quo habitabat ; & rationem reddidit, quia neque in eo Ioco dij deessent. Orpheus etiam videtur protulisse illa Isia verba, cap. vltimo, ut refert CyrillusAlexandrinus, lib. I. contra Iul. & Clemens Alexandrinus, lib. s. Stiom. Reliqui Patres insta citabuntur. Ratione primo probatur , quia sitbstantia 4 Dei, scut Mterae substantiae, deberet esse aliquibus praesens, ut patet ex praecederiti quaestione: sed Dei subitantia est infinitar ergo attributum Esentiae est infinitum: ergo non limitatur di uina praesentia ad aliquem locum finitum. Consimatur primo, quia si Deus est in aliquo deter minato Ioco, aut ibi est libere, aut necessario: si libere, poteli ergo alibi praesens fieri, unde demoueri, quod repugnat actui puto: si autem est necessario, non est maior ratio, quare necessario ili, sebstantia hune Iocum sibi petat necessa rium,& non alium. ergo est ubique. Deinde, quia esset imperfectio non posse fieri praesentem aliis rebus, quod habent finitae substantiae spirituales Praeterea negari non potest quin maior sit persectio simul esse omnibus rebus praelem: er go Deo deneganda non est. Secanda ratio petitu S Thoma ex Dei o- speratione, quia omnia pendent in esse, seti,&zonseruari r ergo omnibus rebus Deus in praesens, quia non possent pendere, si Deus non esset ubique praesens. Circa quam rationem &Thomae dubium breue est, utrum ex operatione, quaesientialiter omnia pendent a Deo, Iicut a prima causa eolligatur praesentia subitantiae illius. Sc tus enim, i d. 7 q. l. Gab.q. t. art. . dub. t. Baiasol, & Ocham q. i. negant, colligi hanc praetentiam ex operatione. Primo, quia siubstantia Dei est omnipotens,& insinitae virtutis: ergo licet v-bique non esset, omnia pertingeret. Si enim a gentia creata requirunt praesentiam cum effectu, ideo est, quia habent virtutem finitam; si enim haberent infinitam, possent efficere rem quan tumuis distantem e ncm ergo ex operatione bene insertur praesentia Dei in omnibus rebus. S eundo , quia aliqua agentia creata agunt in rem
distantem etiam nihil operando in medio, quod de magnete , & aliis agentibus aliqui docent: non igitur bene ex operatione institur praesentia. Confirmatur, quia sacramenta, &Christi humanitas physice in distans vetantur. Ter tio , quia smultas agentis cum passo non est necessaria, ita ut intrinsece prasens si agens cum passo, sed satis est quod agens immediatum, &contiguum sit: ergo ex Dei operatione tantum potest colligi, quod Deus sit iuxta res, quas agit: unde rursus, cum Deus agat in toto mundo, satis erit, si sit in extrema sphaera, ut inde agat in dissans, agendo etiam in medio, ut reuera agit. Praelantia autem Dei, quam S. Thomas probate intendit, est talis, ut Deus intime si praesens omnibus rebus,di non tantum iuxta illas aut in aliquo loco tantum, in quo Omnia subernat.
95쪽
praesensia in omnIbus rebus. . ε s. h lominus dico ptimo ex Dei operatione, i ii ia sicut prima causa immediate omnia saeit, di conseruat, probitur efficaciter piamentia Dei in omnibus rebus. Ita cum S.I honia hic dicit Caietanus, Banne alti alii Doctores cuia Magis . i dilbnei ι . Diata . quaest. i. ari I. con. l.
Lnt. in sum ar3o. q s. Ferra 3.cont Cent c. 68. Molina hoe loco, qui dicit, oppositam lententiam esse minus tutam. Probatur primo ex Seriptura , in qua videtur sere contineri argumen istum, quo ex operatione, Dei pissentia prohatur. Psalm. D8.uuo ita astu itti tuo .s asendero mω- tum tu illic es . si defendera in infernam ades, &redditur statim causa , etenim illuc manus tua deis ducet me. Quibus verbis Dei prxsentiam ex hac operatione videtur colligere. Quas dicat Propheta, tantum abest, ut illic a saeterea possim fugere, ut illic sis, cum ibi tenea me dextera tua. Et similis causalis est Actor. i . Non longe abest
ab unoqioque nostrum. Di uso enim vitiamin. motis .
mur. O stimus. Vbi Chrysostomus Hom. .s. Tam prope inquit,eIi ut ab que issa non νιuamus. In iis eis ni in locis sue operatio causa lit praesentiae, siue non , saltem concedi debet esse causam cognitionis , qua conitat Deum esse praetentem, quia constat Deum omnia esicere,& conseruare. O secundo probatur aut horitate Hattum. Dais mascenus a. de si de cap ι ς. perspicue eum dicitio m esse Dei , qui illius operationis est particeps, idq; dicit de omni spirituali creatura,quod
etiam docet lib. a. cap. 3. Pixterea Anselmus in Monolog. cap is 19.2 o. ai. N in fine concludit Sed quia aliquιd ne eo, ne ue usquam, neque τη- quum est, necesse est istum esse ubique, o semper. quod repetit cap. at . eandem rationem reddere videtur, quamuis non ita clare, Isidorus de sum-
Invito an ,, cap. 2. August lib. i. confusi. cap. 2 ita
la . bet: uti a ne te mhii esset quiι quid ess . ego non essem, vis. s Di me. Propter quod citati patres, S Philo de confusione linguarum , Theophil. Antiochenus lib. a. ad Antoninum tom. s. Biblicit h. Patrum. August. i. consess is Bernardus sermone 6 dedicationis Ecclesiae. Hilarius in Psal. ir . & primo de Trinit. docent, non esse Deum in loco ab illo contentum , sed continendo lodum, id cst, illum conseruando. 8 Rationς etiam confirmati potest. Et primo probati solet Dei exilientia in rebus ex operatione in illis ι qui a s Deus operatur , debet illi tribui perscretissimus modus operandi; talis autem in cum praesentia agentis cum effectu. Sed non multum probat haec ratio, quia nulla est persectio agentis, ut praesens sit cilectui; potius videtur maior persectio, ut posset se extendere ad
locum ubi non est, quia est signum ma oris peris
sectionis, quod virtus extendatur addisnntia loca. Secunda feri potist, quia eius praesentia aequalis debet esse potentiae: ergo exicndit se adi omnia , ad quae se cxtendit potentia : s ergo omnia operetur, inomia. bus est. sed hoc non est colligere ex operatione praesentiam , sed ex mqualitate,& in sinitate immetuitatis cum ipsa potentia. Scriptura autem tantum videtur ex ope-l ratione proecdere, ita enim dicit Psalmus, Furtim muniti tua dee. Dcinde Saticti ut constat, ex sola operatione procedunt. Quarunt enim, vistrum sit ubique, id si probant ex opiratione,&l ita non stipponunt aequalitatem praesentiae substantialem cum potentia , sed illam probant, quia non positi operari, ubi non est: unde Dat mascentis,& in Angelis id colligit. Ex vi ergo operationis colligi debet, Deum este in omnibus,& ideo aequati Dei praesentiam eum potentia,N proinde esse immensum , sicut est infinite
Ex operatione ergo probat S. Thomas Dei spraesentiam in omnibus rebus; & primo a simili ex creatis agentibus. Corporea enim agentias bicquid alii dicant) non possunt a sere nisi in
corpora saltem contigua agenti r & si enim non requiratur , quod totum agens sit secundum quamlibet sui partem praesens cuilibet parti pas si sal tem necesse est, ut inter totale passum,& totale agens nihil mediet spatij, quae manifesta sententia est Aristotelis Physicorum text. l .& sequentibus. Si enim hcie verum non esset, non impediretur tale agens het aliquod interisiectum corpus impediens; sa enim non necesse est esse agens contiguum passo , nihil resert v trum vacuum si inter agens, & passum , & parum etiam refert, ut illud spatium impleatur,
aut non; aut hoc,aut illo corpore: consequens est contra experientiam ; omnia enim haec agentia impediuntur per interpositionem corporum a liquorum, debet ergo esse eontiguum passuma
genti. Cuius ea sola ratio es e potest , quia scuta gens non potest agere, nisi quando est, ita nisi ubi est, S hoc esse verum in Angelis dicam in loco proprio di ergo idem dicendum de potentia Dei, quod non viliciat, ubi non sit substantialiter praesens.
Argumentis in oppo tum rei naetor. VNde ad primum in oppositum respondeis Iotur, quod licet Deus ut omnipotens, &in finitae virtutis possit Omnia emcere magis , &magi, persem a tamen s non esset ubique, non posset illa ubique producere, sed deheret est cera ubi ipse esset praesens effectui producto e necessitas enim praesentiae non est ratione si nixi agentis : sed ex ratione agentis, scut tequiritur entiatas, ita applicatio entitatis ad locum enectus, v tibi es sciatur. Ad secundum respondetur cum S. Thoma hiead
96쪽
ad 3. non esse agentla aliqua propria virtute operantia, quae in dissans agant, non agendo in medio, sed in illo agendo, & tunc quod in medio sit simul est causa est ectus clinanti . Ex quo si, ut ille effectus respectu totius agentis non
distet, sed totali agenti contiguus sit, licet sorte distet in agente, quod primo operationem incepit i aut si illud, quod in medio producitur, non se habet ut eausa effectus distantis, semperissectu medii est similis alteri effectui, & ideo totum illud habet rationem passi, Nest contiguum agenti, quamuis aliqua pars illius passi
distet ab agente r hoc igitur non est inconue. niens, si totale passum agenti contiguum sit. Ad. confirmationem respondetur, quod illa, quae ibi adducuntur, dato quod sint agentia physica instrumentalia, de quo 3. part . dii putabimus, ele
uantur tamen a diuina virtute, quae eum sit eum
ipso inectu, & illo inlitumento, intelligitur iam totale agens praesens essectui et Deus enim, qui praecipue agit, contingit praesentia substantiae suae instrumentum,& agens; tum etiam quia illud argumentum praecipue procedit in agenti .
bus, quae virtute propria operantur.
ra Ad tertium respondetur, quod sola Dei operatio ut se tantum probat praetentiam incommuni , prout abstrahit ab illa intima praesentia,& contiguitate; tamen ex modo operationis colligitur modus intimae praesentiae, & non tantum contiguitatis; quia quando in medio producitur smilis effectus, etiam si unus non sit causa alterius , non necesse est, ut agens toti medio sit intime praesens,dummodo ab illo non distet, sed contiguum sit; imo etiam, neque quando producuntur in toto medio effectus dissimiles, quorum unus alterius eii causa, slud est necesse, ut constat in sole, qui potest medium diuisibile illuminare immediate immediatione virtutis , idq: absque eo quod alia causa media eoncurrat essective, & medio lumine productti in patre distante calefacere potest , non ca'e acto medici : sed hoc ideo est, quia semper veri scatur, quod inter totum pasium, & totum agens nihil mediat. Quando tamen effectus sunt disii miles, producti omnes independenter ab aliis, aperte insertur intima praesentia agentis, quiarion posset contiguum esse omnibus, nisi penetrando illa 1 ergra cum Deus omnia immediate immediatione virtutis operetur, ut suo loco dicetur,& isti effectus saepihi me omni careant otia
dine dependentiae , quia quod per creationem fit,& conteruatur,non pendet ab aliis effectibus, ut alias supponitur . absque dubio intima ista
33 Praeterea in iis ; quae educuntur ex potentia materiae, constat saepe non pendere ab omnibus, quae circumstant rergo necesse est dicere Deum esse illis immediatum, sed non potest esse omnibus immediate, nisi intime piaesense ergo intima praesentia ex opriatione Dei bene insertur. Vnde S. Thomas non tantum sumpsit rationem generalis agentis, sed agentis quod concurrit adens ut sic, id est, ad totum ens sormae, di subiecti:
vel creatione, aut conseruatione illi lueeedente, qui effectus non pendet ab aliis creaturis. In qua s: Thomae propositione obseruandum i est non dicere , quod agentia particularia non
concurrant ad existentiam formae compositi
producti, quia eis cere nihil est aliud, quam dare rei actuale esse, quod est existete& esse: si ergo ei seiunt alia agentia. etiam dant esse actuale reis husitamen hoc differt potentia Dei ab aliis Gmnibus; quod effectus adaequatus illius est ratio entis causati, vel participati, ut se, quia omne in setius praedieatum non adaequatur illi potentiae. Ex quo fit ut etiam attingat illa, quae non educuntur ex potentia alicuius subiecti , quod non habent alia agentia. Vnde ad totam existentiam, & quamlibet illius partem concurrit Deus effetendo, & conseruando alia vero agentia hoe non possunt emcerer ergo Deus absque adminiculo aliorum eoncurrit ad totam existentiam, id est, ad quamlibet partem. Vnde agit
immediate immediatione virtutis . est ergo etiam praesens Omnibus rebus, quia agens totale
non potest a toto passo distate. Vnde explicata manet illa proposito S.Tho- is mae, quod esse est proprius effectus Dei, quam repetit infra q. s. sensus enim est. primo, quodens per participationem est admquatus illius es- sectus, S non alterius potentiae. Secundo hinest, ut nulla entitate supposita, Deus emciat, non autem creatura, ut dicetur suo loco. Tertio vlterius , ut solum Deus possit date esse totale
compositi secundum quamlibet sui patrem, quia
etiam materiae tribuit esset agit ergo immediate immediatione virtutis absque concursu aliarum rerum diuersatum: ergo necesse est, ut Deus intime praesens si omnibus rebus, quia omnia sunt in materia , di intime illi praesentia. Secundo, quia etiam formae illae, quae educuntur ex potentia materim, dependent a Deo in esse, seri,
non tantum quando non conseruantur a proprio agente, sid etiam quando non egent eausa alia se
cunda creatar haec ergo omnia satis sunt, ut Deus in omnibus sit. C A p v τ IV.
en a priori . vel apseriori ex operatione Dei praesentia eostigarur. D Ogabitur tamen primo, utrum a priori, is I vel a posteriori colligatur Dei praesentia
ad omnes res ex operatione. Ferra. Ec Caiet. lo, eo citato Mid diuinct citata art. 2. quaest. . putant essetationem a prioti,quia operatio tantum
est ratio formalis essendi in loco spiritualiter iuxta ea, quae docent de loco Angelorum. Alii
dicunt esse rationem a posteriori. Pro solutione eit notandum, quod quando res aliqua est praesens alicui rei tanquam loco, itia ibi sunt rensi deranda. Primum est quoddam accidens abso lutum secundum esse, quod est ubi intrinsecum receptum in re quacunque , per quod etsi nulla alia res esset, nihilominus res habet et ubi initio
97쪽
secum, pet quod in seipsa est praesens spatio alucui imaginario; non quia sit ibi relatio aliqua praesentiae ad tale spatium , quod vete est nonens, sed quia illud absolutum accidens a nobis
non alit cr cognoscitur, neque explicatur; quia si in spatio corpus produceret ut alicui determinals parti fetet praesens illa res, & non alteri. Est argumentum euidensui corpus extra coelum crearetur, quod ibi moueri possit adquirendo diuersa ubii di idem est etiam si nulla res alia enset, sed mundus destrueretur,&hoe eorpus, quod per ubi intrinsecum hic est, maneret immo tum, annihil alis omnibus aliis rebus. a Primo ergo est quoddam ubi intrinsecum, quod determinat rem ad hoc imaginarium spatium, & non ad aliud. Secundo potest consideis rati relatio pri sentiae, siue in distantiae ad aliam rem, quae habet simile ubi respectu eiusdem spati; v. g. si duo corpora penetrata manerent extra
Nundum, aut anni hi lato Mundo, quae relatio resultat propter duo illa ubi, quae iaciunt res praesentes eidem spatio. Tertici denique potest conliderari, non sola praesentiae relatio, sed loci, S locati, quae a priori differet; nunc enim accidentia multa tibi praesentia sunt in eodem subiecto,& neutrum alterius est locus, quod contingeret in quatuor corporibus penetratis & aqualibus extra caelum; neutrum enim es et alterius locus. Ad relationem igitur locati ad locum requiritur praeter relationem praesentiae, di indi-uantiae, quidam contentus, siue continentia, per quam unum in alio esse dicatur. Quae omnia in
Deo esse possunt: suo modo primo enim, sicut corpus hibet ubi intrinsecum , quod persectio est, Deus habet quaddam attributum substantiale, per quod fit indistans a rebus, tia qui biis
non distiret, etiam si eas res non produxiliet, sicut si media aliqua creatura illa secisset secundo potest considerari relatio rationis ad creaturam , quasi eidem spatio praesentem, quae in Deo est rationis: Tertio denique est respectus imi ad locatum; quia metaphorice dicitur locus
creatura respectu Dei, quatenus illum contingit lper operationem.
38 Respondeo quod illud attributum prasenia litae, quod absolutum, & intrinsecum est Deoi non probatur a priori per operationem exter- lnam: ut enim infra probabo, illud attributum
reale, At aeternum est multo ante operationem Deo conueniens, probatur tamen a posteriori. Quia scut quando agens creatum, vel Deus ali
quid operatur educendo de potentia subiecti, supponitur Dei praesentia ad subiectum, in quo est res producenda, & si res a Deo est creanda, supponitul Del praesentia in spatio, in quo vult
rem cieare; nisi enim haberet illud attributum, quo in quocumque spatio imaginario est, non in quolibet posset rem quamcumque creare. Et haec praesentia probatur a polletiori in Scriptura
ex operatione. Illa enim causalis: In ipso enim viaimaι. in Scriptura,& Patribus citatis, non causam essendi, sed cognitionis significat, quia illa est causa saltem, ut nobis innotescat Deum esse
eo spatio,in quo res esse itur. At vero ad relati,nem praetentiae, vel locati, supponitur operatio; ad primam quidem; quia illa relatio exigit ter
minum illum, quem stipponit, operatio autem omnis est ante terminum , unde N supponituri ante relationem , nihilominu non quasi ratio illius relationis supprinitur, sed . t terminus sit runde si terminus fieri posci per actionem alte rius creaturae, Deus cset illi pratens ratione immenstatis. Ad secundam vero relationem locati ad locum, supponitur operatio , ut formalis ratio, quia supposta Dei presentia , ille metaphoricus conta ctus virtutis facit, ut retuli et rei latio loci ad loeatum sicut contactus quantital tiuus hoc causat in corporibus. Et respectu huius habitudini, locati ad locum bene Caietanus,& reliqui Thom istae dicunt . priori probari,
quia prius Deus ciperatur, & contingit creaturam, quam sit illa locus illius, licet prius intelligatur praesens,& indistans ab imaginatio loco , in quo res sit. C A p v T V.
statum. SEeundo loco examinandum est, An praetentia in Deo sit aliquid reale, di absolutum ἐBreuiter igitur respondetur, praesentiam signiscare quandam realem, di extrinsecam denominationem , & sundamenta litet signiscare abs lutum aliquod Dei attributum Prima pars huius conclusionis est manifesta , quia praesens ut sic dicitur relati uel cum ergo Deus praesens non dicatur formaliter , relatione existenti in se, quia Deus nullam dicit relationem realem ad creaturas i superest ergo , ut haec relatio praesentim sit in ipla creatura ad Deum , ex qua extrinsece Deus denominatur praetens. Quod tamen sundamentaliter sit attributum quoddam probo, quia ut relatio praesentiae, quam creatural habet ad aliam, sicut fundatur in intrinseco ubi rei relatae, & terminatur ad aliam, prout habentem intrinsecum quoddam ubi circa idem spatium, di illud ubi quid ablolutum est acquis- tum per localem motum : sic Deus per suam
substantiam ita intelligitur constitutus, ut terminet relationem praesentiae creaturae ubicumque sit: ergo per suam substantiam habet illud, quod necessarium est ad terminandam illam relationem praesentiae, quae est in creatura , & ex consequenti, ut reseratur extrinsece ad creaturam praesentem, quia illi est prae siens. In hac tamen relatione notandum est, dupli cem respectum posse concipi in Deo. Ptimus tantum est praesentiae, & indistantiae, di hic nascitur ut sic ex immensitate , ti praesentia crearum, etiam si non intelligeretur Deus creati nem efficere. Hae enim ratione Angeli in cael empyreo non distant, neque animae a loeo, in quo constituuntur, cum nihil operentur in eo, tantum propter intrinsecum ubii ergo eandem. in-
98쪽
indiflantiam haberet Deus propter suam immensitatem. Secundus resipta tus est continentis , de locati, dc hic est per operationem, & requirit efficientiam , qua dependet creatura a Deo. Primus fundatur in relatione praele tiae creaturae , secundus vero in relatione dependentiae.
VT titulus intelligatur, siupponendum est,
posse quidem Deum extra hunc mundum alia creare i quae intelligimux fieri posse in illa inanitate, quae extra coelum est. Quid autemst illa inanitas seu vacuitas, an dicenda st realis, aut non repugnantia realis, ut in ipsa corpora existant, ut aliqui eam explicant, aut quoa lio nomine eam debeamus vocare, hoc ad Phil sophieum institutum attinet, quate Philolbphis id examinandum rei inquo. Eii ergo quaestio, vinetum Deus modo si in illa inanitate,ex quo nascatur, ut absque mutatione sui Deus praesens e set rebus de nouo creatis in illo spatio, quia antea erit illi spatio praesens Haec res non eli ab antiquis Doctoribus tractata ex illorum tamen dictis optime potest solui. Prima sententia videtur negare, & tribuitur S Thoinae, & eius Scholae, quae docet, Deum, & lpiritualia esse
in loco per operationemr ergo cum extra mundum nulla lit operatio ; sequitur extra illum non esse Deum. P terea ex antiquis Doctoribus plures docent , Deum esse tantum in eo, quod est ; non autem in eo quod non est, tale autem est Satium inane. Ita Bonavent. d. LI. I. pari. arti c. . quist 1. Gabriel quaest. t. art. s. Alen. I. pari. quaest '. memb. . Alberi. d 3 . quaest. q. AEgid. distinct. I. quaest. I. Rrgum. quaeli. . artic I. ad ε. refert etiam pro se haec sententia Motum quaest. I. in tertia ratione. Durandus quaeli. . num. s.& quaest.2. Cap. q. .ar. 3.ad . Scoti. Dico primo, Deus extra coelum non est praesens realiter alicui,& ex consequenti, neque tamquam in loco, vel cum loco aliquo tui. In hac conclusione non potest esse ulla controuersia, &illam maximὶ intendunt citati authotes. Proba
tur primo prima pars, quod extra coelum nulli sit realiter praesens, quia realiter praesens nihil esse potest alteri, quod sibi realiter praesens non sit, quia haec praesentia debet necessatio utrique extremo praesenti conuenire t sed extra coelum, Iicet sit imaginaria vacuitas,& imaginarium sipatium, in quo produci possunt res aliae, nihilominus illud nihil reale est e ergo realiter illi Deus non est praesens. Notandum enim est,quod licet Deus non dicatur praesens rebus propter intrinsecam telationem praesentiae, quia hae in illo non est, ut dixi supra, nihilominus dicitur reall. ter praesens rebus extrinseca denominatione, quae esse non potest , quando aliud extremum amisia in I. Pann D. Th.
non est, quod realem possit habere praesentiana. Vnde fit secunda ratio, quia aliquid tantum dicit ut realiter alleui praetens,aut quia ipsum dicit relationem praesentiae , quod in Deo non habet locum; aut quia aliud est tibi prasensi led spatiuin imaginarium, quoti actu nihil est, realiter esse non potest praesensi ergo nullo modo Deus realiter praesens dici potest illi spatio. Lx hac sequitur altera pars conclusionis, quia aspra sentia loealis realis continentis, S contenti, requirit realem existentiam lini, di realem contactum: utrumque autem descit ex ita coelum, extra quod realis locus non est, nequeIealis contactus, hic enim, ut dixi supra, est per operationem ; haec autem extra coelum non est: ergo neque Deus realiter est praesens alicui extra c celum ; neque realiter est praesens alicui loco. Vnde etiam fit, non dici propti e tealiter repleti illud spatium a quacunque te, quia ncque repletur realiter, qu d non est, ncque quis replere potest quod non est. Eodem modo ante mundi creationem, antequam non fuit aliquod reale tempus, aut creata duratio, Deus non crat realiter praesens alicui rei, vel tempori, atit durationi , quia nihil preter Deum esset, etsi modo existia coelum res aliqua magi ae molis crearetur, non diceretur praesens alicui l o, quia nullus locus exti a Celtim esset, neque alicui rei pro pter eandem caulain. Et hoc modo Aug. l. nusi lib. de fide contra Manichaos cap. 37. meram dicit ese ignorantiam quaerete ubi Deus esset antequam mundum constitueret, di in piat ua. dicit, quod antequam Ulent creaturae, in te solus habitabat, &Teitullianus tib contra Prax. in quit r Anta on nia Dein reat si solis mu/das, ct locia, ct omnia suae. Et hane conclusionem seis quuntur Scholastici, qui dicunt tis euhique, idi est omni loco conuenite Deo in tempore a munda creatone, non antea, quando nulla res aha erat, neque locus, ut Dura id drs .q. . Cab q a. ar. . dub 3. Rc. art. 1.q N plures alii, ut etiam Bonavent. I. p dist art. 2.q a. Dico secundo, Deus non ἰta est praesens toti 1 mundo, & singulis parti litis, ut non vere sit existra , & secundum modum nostrum concipiendi praesens spatiis imaginariis. Conclusionis telisus est, quod licui corpus aliq os , quod crearetur magnae molis extra cce iam , vere estit existra ecelum, habens ubi intrinsecum, quod a nobis intelligitue per coεxistentiam ad imaginatium i patium, ita Deus simul ex stcns praeiens mmnibus rebus mundi, habet per itiam substin-tiam quoddam attributum,quo est ctu pra nam undo,N extra, quod attr butum, Dobis intulial igitur per praesentiam ad illud spatuim sicut υbi alicuius emporis per hoc notis, uricli getetur, licet in re nulli esset prasens illud cia: p is, Icain se ipso esset cum tali ubi. Ita docet Carctim illa verba soan IE. Ego ἐρα-- -ndum .ala Orid 7. q. i. cone. s. se te docent idem alii Seholastici, Bonavent. in I. pari. d. ait a. q. cEt, quod tam aetetnitas, quam immensat s dicunt
99쪽
quomodo esse ubique dupliciter accipiatur, primo connotando habitudinem ad extrinsecum,&hoe dicit Deo conuenire ex tempore propter existentiam creaturae, alio inquit modo significat praevientialitatem diuinae immenstatis , &hoe dicit conuenire ab aeterno. Ricardus etiamari. t. q. . mahisesu uno sensu negat Deum esse extra mundum , quia spatium infinitum non est extra, cui Deus sit prasens; dicit tamen esse extra, quia est immensus, & infinitus, unde excedit finitum mundum, cuius pix sentia finiis tum quid est. Eandem sententiam expresse sequitur Altisod. lib. i. sum. cap. is quas . i. Banis ner in hocattic. & Zumelius, N S Thom. 3. pari. quaest. 37. artic. q. di dicit, Christum esse super conuexum extremae sphaeiae, & ad primum, Deum, dicit, ese super ipsos coelos, quo pacto explicat illud Psal. 8. E etiata es masn scentra tua super circis.
i Robatur prima conciusio ex scriptura, A I. ,h ii de Deo dicitur: Excessior caeli est, pro
mari. inae verba de illius immensitate explicat Hieronymus ibi, & Beda ibidem tib i. cap. N. August. tom. . lib. de entia diuina in princi pio , & post illa dicit, Deum este extra omnia, sed non exclusum,& intra omnia, sed non inclusum, scilicet quia totus intra mundum est, &totus extra illum, A. Gregorius super eadem verisba io Moral cap. . postquam dicit, in Deo corporea lineamenta non esse concipienda, addit: sed caeli en excel or , cuia ra circumscriptione βιθι ratas cuncta transcendit. Similiter commentaria , quae nomine Hieronymi circumseruntur, de immensitate explicant, cum ergo: dicat, quod sit coelo excelsior , sequitur quod sit extra , ut Rug st. N Gregor. supra intulerunt. Praetcrea
3. Reg. 8. dicitur: Ss enim te si caelarum capere non po sunt, quanto mιnua domus his: & a Paralip lι caelo tim eum capere nequeunt. Potest etiam
accommodari illud Isaiae: Glumsediri nea ess, sedentis enim est super sedem starer dicit namque Hilar de Trinitate hoe loco signiscari quod Deus intra,& extra est per eminens, O anternus, id est circtinosus, ct infusus secundo probatur ex Patribus, August 1i. de Civit. cap. s. dicit, incorporea praesentia non esse absentem ab illis spatiis , quae extra mundum sunt, de Oppositum vaniloquum appellat, S loquit ut de Deo extra mundum, sicut de Ipso antequam asserit tempora, & propter hoc tom. . lib. 1 Cons cap 3 dicit: νι que totiti es. ct res arussa totum capit, & lib. 7. c. s. mundum dicit esse sicut spongiam immersam ins nito mari. a Balii hom. 16. ex variis, super illud: In principia erat Verbum. Nec Deus in circumsi rapto aliquo , ast circumscrι-ptione certa deprehenditur, sed infinitus est, totam
quodcuu e rita tuo penetraueris Deo plenim ep. Cteg. Na Z. orat 33. quae est a de Theolog. non tantum dicit esse ubique, sed in toto uniuerso,&supra sicut ante mundum, quia quod nusquam eII, nefortasse. inquit, eis. Hieton. tom c. in Isaiae 6s. Ne aνιιtremtu, inquit, Caelo O tora Der magustudinem melleu-dam, in alio loco I imis, Isalae η o. qui tenet cmlum palmo . o terram pusillo , per qua est reditar Deus, ctorinsecae ct intrinsecus, ιν so,o orcumis fusis: sumpsit autem ex Hilario a de Trinit. qui ex hoc loco colligit, quod Deus intra, R extra -mnia creata est, de omnia continet exterius, &interius: A Athan. liti de sempiterna subitantia Trinitatis,dicit in eodem loco id dici quia int rius,& extet ius,& vhique praesens est,& epistola si nodi Nicaenae sati, post medium, dicit cile in o moibus,& extra Omnia, quo modo loquendi v-tuntur Damale. lib. r. c. is. Isd lib. de summo b no e . a. Philo lib. I. Allegoriarum. Et ut non desit Aristot. testimonium exprilla aga caeli cap. 9. dicit extra coelum, 1 bi neque rem pus, neque locus est, csse intelligentiam, id tu, Deum Diogen praetet ea, de Trimeg. qui dice-hant Deum csse sphaeram sparitualem,cuius centrum est mundus, circumserentia nusquam , ut
refert Aisonis liti de maximis Philo: h. propos t. Nee susscit respondere, id dici, quia
creatis aliis extra coelum, Deus estet ibi praesens, quia hoc non est esse extra coelum, sed poste esse in maiori loco, sicut se habet Angelus, qua nuo
non occupat totum locum, quem potcst, tunc enim vere cst in determinato loco minori, ergo Deus non est tantum in mundo, sed etiam extra. sidorus intra omnia,& extra omnia dicit Deum esse,ut omnia concludat,& docet Deum cile ex
Probatur secundo conclusio ratione, &Wimo a smili in aeternitate, quia eo modo, quo comparatur aternitas ad tempora, Λ durat lciis nes, ita te habet immensitas ad locat sicut enim per aeternitatem , quae est perpetua ex stentia secundum temporis durationem cc existit Deus rebus omnibus existentibus: ita per immensitatem est praesens omnibus ribus exisset tibus in ioco : sed per aeternitatem non tantum Deus co ἴxistit omnibus temporibus, sed etiam dici-ttit suille ante omnia tempora: ergo per immen- statem est praesens non solum locis omnibus, sed etiam extra illa. Probatur consiquentia, quia stetit aeternitas est infinita, ita inlinens itast ergo eodem modo de utraque est loquendum. Ex quo fit, ut per aeternitatem Deus, qui fuit ante tempora , & extra tempora omnia , secundum nostrum modum concipiendi dicimus suisse in infinito tempore imaginario : ita per immensita tem sit praesens spatiis imaginariis; quia sicut imaginamur illa temporum spatia, imaginamuralia locorum spatia.
Secunda ratio a priori sumenda est ex dictis soarticulo primo, quia prasentia Dei, qua hst praesens rebus omnibus, est fundata inteati, Nabsoluto attributo Dei per quod illud hebet diuis nasub
100쪽
na subaentia , quod omnes aliae creaturae ha . lbent per ubi init insteum e sed res aliae omnes possunt habere hoe , aut illud diuersum , quihus possent moueri, etiamsi nulla esset res extrinleca. N per quae taliter sunt in se diuerso modo , ut habeant fundamentum, quod nos necessatio concipimus per praesentiam ad spatium imaginarium: ergo Deus per suam naturam ha
het illud quasi ubi initin secum substantiale , Ninlinitum, per quod concipiatur praesens imaginatio spatio. Confirmatur primo, quia si modo res aliqua crearetur extra caelum , illi Deus esset praesens, et Ii tes illa non esset caelo contigua : ergo nunc Deus ita se habet, vi scisiicient et in stia naturast consit tutus, ut illi rei coexillat, ergo est iam praesens illi spatio. Probatur confcq :entia, q aia
ut res aliqua creata ita citet, ut sine eius mutatione alia res creata extra caelum coexisteret illi , deberet ipsa extra caelum prius esse sed
hoc habet Deus raticine immensitatis r ergo vere dicit esse extra coelum. Confirmatur secundo, quia si in hoc spatio, in quoesi verbi gra- itia Angelus , delirueretur hoc corpus, in illo maneret Angelus per intrinsecum rubi: ergo &Deus. Rursus in eodem spatio mancret Deus
etiam Λngelo d structo sed non est unde haec
praesentia coarctetur magis ad unum spatium
imaginarium, quam ad aliud : ergo est in infinitis , di reuera propter hoc dicitur Deus tamensus secundum locum , quia actu est in his spatiis; s enim non esset, nisi in rebus realibus, sicut mundi praetentia mensurabilis est secundum coexistentiam , ita etiam coexistentia Dei. innique si ita se hῶheret Angelus , ut
corpus creatum extra couum, eo ipso illi esset
praesens & diceretur iste extra coelum e sed hoc actu habet Deus: ergo extri actu est. Osod autem fieri possit Angelus cxtra patet , licui de corpore , quod de facto est secundum S.
D sundamentum, respondetur iam ex diis cti , quod no; non ita dicimus Deum existra coelum esse, ut haheat realem praesentiam ad illam vacuitatem, quae extra coelum est, sed dielmus Deum esse in se ipso secundum nostrum modum concipiendi i quia reuera non concluditur eius praesentia in mundo, sed licui totus est intra mundum, ita totus est extra mundum, non alteri rei praesens, sed scut esset Angelus, aut corpus extra coelum existens. Hoc vero , nobis explicatur per illam imaginariam praesentiam, per quam nos ipsum explicamus. Res enim aliqua, quae est in hoc mundo, non ita est, ut concipiatur a nobis extra coelum, cum praetentia imaginatia, & tamen s aliud ubi haberet extra coelum , ratione illiusa bis conciperetur cum illa
imaginaria praesentia, perquam illud ubi diuer-
sum explicaremus: ita igitur explieamus infinitatem Dei, quam habet ad replendam infinitam
Vnde etiam constat ad Augustinum, &Ter- xtullianum in oppolitum citatos. Respondetur enim, quod illi dicunt tantum Deum esse in seipso, ubi aut quando nullus alius locus est, i men hoc non tollit, quin Deus, qui in seipso est, illam immensam vacuitatem replear, id enim est esse extra coelum modo, Ac iste semper in hoc spatio mundi in quolibet quod creauit iuxta illos vulgates versus: Dic ubi tunc e .cum prater eum nihil est Tunc uti nunc in se. quoniam is susscit ipse. Hoc modo dicimus esse extra coelum, sicut dicimus su stu ante tempora omnia, non in alio reali tempore, sed in sua aeternitate; ita est in se ipso sita immensitate extra omnia loca, ut bene Au
gustinus loco citato dixit tam esse spatia loci, quam temporis imaginaria, Sc tamen in illis diiscimus, Deum suisse, vel esse. C A p v T IM
atui sit Deum espra temper esentiam,
potentram,qpraestentiam. TRes sunt generales modi, quibus Deus est
in rebus omn: hus, ic primus est per praesentiam Dicitur eni in Deus esse plaesens, quatenus
coram ipso, & in illius prospectu omnia sunt,
quia omnia, quae fiunt, nuda sunt oculis eius. Ita explicat S.Thom. hic,&d 37 q. l. art. 2. Caiet. art 3 Alb. d. 37.art. s. Λ i. q 2. Ricar. art. I.q. .
lentia Deum esse praesentem omnibus hoc primo modo est de fide, ut insta quaest. I . patebit: de fide enim est omnia fieri in prospectu Dei. Quod vero hoc sit esse praesentem siuinitur ex η ἡ Reg.c. s. ubi Eliseus dixit ad GieZi: Nonκe cor
meum in praesenti erat, quando reuersia est homo,&c.
de Aliguli inus epist ii 2 c. t. Fostansatueres bacisco prasintia intelliantur, qua presto seniseia bis, sue anima. e corporis. Unde ad hunc modum praesentiae indistantia localis non est necessaria, sed actualiscoexistentia durationis, & intuiti uacognitio; utrumque enim necessatium est unde in lege Coram. F. e verborum virgatione, coram
Titio aliquid sacere iusius, non videtur illo praeis lente , nisi is intelligat. Alio modo praesentia ad litem definitur in lege Praesens . de lege se quenti, Is de proinrasione , fi qui sit in horto , in foro, ct adilicis, &c. Hinc sequitur , Deum non esse hoc modo presentem rebus possibilibus, haec enim intuitiuὸ non cognostuntur: imo neq; fututis Deus est hoc modo praesens, quia ut di eam intra, futura non coexistunt Deo,quousque actu sint. Licet tamen Deus in illis non sit praesens, tamen potentialia, di futura dicuntur Deo praesentia obiective, quia ad hoc nihil requiri,
Secundus, & tertius modus sacilὸ explican- 31tur, licet Alexander, & Durandus supta dise G a tire