장음표시 사용
341쪽
credit, qui per alia sacra jurat , vel per alium Deum, quam ipse colit , tam se abest omnis religio , & tamen jusjurandum , ut Cicero desinit lib. de osse. eap. 2ρ. nihil aliud est, quam virmatio religiosa . Scio , etiam perjurum esse eum', qui per lapidem jura. vir , & fidem sallit , quamvis erga lapidem nulla sit jurantis religio , scio ι inquam , & largior Augustino id affirmanti ea . 22. s. can. I
sed animum jurantis non obligabir nec poenam Dei. extimescet ; qui perialium iuraverit , quam ipse putat esse Deum ; id autem cum maxime agitur in jurejurando , ut Dei potius , quam hominum vindictam in nos pejerantes imploremus. Prudenter igitur D. Pius rescripsit . standum esse jurejurando , quod proris . θpersitione Iuratum ess . Et , prudenter Theodosius, quamvis Christianus, Gen. tiles G Magistratum inituros A per Deos Dps jurare passus est , ut observae Llisbanius orati pro templis , prope Elm gans est ' in hane sentefitiam Martialis Lb. II. epigramma st . si legamus, ut felicissime restituit Isaaeus Vossius ad
Pompon. Mel. lib. I. cap. g. mers q6.
.tanquam Verum Deum revereris . Gen.
tiles scilicet asinum habebant pro I daeorum Deo , ut vel ex Tacito cono stat lib. s. hi ori cap. g. id ipsum ab his quoque κxprobatum est Christianis,
partim ex Iudaeis ortis. Tacitum refutat Tertullianus apolog. cap. 16. ubi DEUs CΗRisTlANORUΜΟNOCHOIRITES,
se eoim ibi 'legendum esse recte m net Vossius d. loe. qui & ad hanc de Iudaeis opinionem refert hos Petronii. versiculos ex fragmentis. Ividaeus iiset pore num numen
Cissus, graece Κι ὀς, est asinus , ut vossius ibidem probat, & ineptos VO eat , qui de veritate ejus lectionis dubitant . Cuti utique conveniunt auricu ω, insignia hujus animalis , non coninveniunt alia , quae perversae lectioni a plicant Interpretes. Atque hujus loci Petroniani auctoritate fere adducor, ut credam , apud Iuvenalem satFr. I . vers. 97. ubi- de Iudaeis agitur & nune legitur . . Ecce negas , iurasque mihi per Tem Nil praeteν nubes oe eaeli numen
pla Tonantis, , adorant, Non credo; iura, Verpe , per AN. . CHARIUΜ. IUendum esse , Θ e II; numen adorant, . nam eaeli vix videtur huic loco conve-Vulgo per . Alii etiam aliis uire , quia nubes eaelum non diffe-ter , & quisque malae ferspturae pej runt nisi nominis sono , . quia ibi rem interpretationem addit . Sed ridet notat & ridet propriam Iudaeorum, su- Iuda rum , quam putabat ; superstitio. perstitionem . Caelum adorant & aliae nem, & ait ad Verpum: negas quidem, Gentes, una Iudaeorum, sic enim jurasque , at per Iovem , Deum n credebatur . Ut autem nihil tam .rei strum , peierasque per ipsum , quem turpis est, etiam in bestiis, quod non nempe salsum Deum esse credis' quare, hominibus nomen oedit , ab ambario ut tibi jurato credam , jura per Ancha- apud Romanos' Familia .riebar a ,' rium , id est , per asinum , Quem tu ab asino, eadem significatione, c euia,
342쪽
OBST VATIONUM IURIS ROΜANI LIB. VI. QII.
ut Vossius d. ιοe. observavit . Addo solos resero , ut retulit Antonius. Fa- Cillos, ah asinis quoque nomen sortiis ber talion. ad h. I. sed ad omnes omistos ; Cillo utique rescribunt Imperato. nino, qui alia sermula jurabant, quam res in ι. q. C. de Asram pignor. Sed iurare solebant Gentiles. Attamen ipse ut ad Martialem revertar . scio esse , ille Ulpianus, qui hie ratum esse cen- qui -ita ejus Epigramma intelligunt , set jusjurandum, quod propria superstiaeque , si recusatum esset jusjurandum tione praestitum est . negotium nobis Iudaei , per teinplurii suum jurantis facessit in eadem ι. s. nam in En air,
per Deum non aeque. Perperam si omne omnino MCITUM siurandum, per
quid judico. Solemne equidem fuit per quod voluit quis sbes jurari , idoneum templum jurare , sed neque Gentiles es . Et in , 3. Sed se quis. illicisuis
ignorabant , sive peo Deum jures , sive iusiurandum detuleris , scilices impris per templum, in quo ille colitur, nuulo haec discrimine haberi . Ne dicam , illis temporibus per templum Hieroso. lymitanum jurari non potuisse , utpote quod jam esse desierat. anno Vespasiani secundo , cum Martialit illum II. epigrammarum librum scripserit sub Tra-- jano, ut ab aliis recte observatum est. Unde Ualerius . Flaccus . Nonaret. lib. I. vers. I 3. meminit Sodimi putisris , Papinius . Statius lib. s. Di r. Proin rept. ad Crisp. vers. I 38. Sol mi eineris , utrumque autem constat Martialis fuisse aequalem. Sed lae datum est amoenioribus .literis ad illustrandur D. Pii Rescriptum, quod . Ulpianus retulit in d. i. s. β I.& ex iis satis constat, recte legi sandum , ut ut antiquae aliquot editiones, interque has Roberti Stephani . exhibeant non flandum . Qua lectione negante etiam . usus est Accursus , addens tamen , abbi esse lectionem assii m ii tem , ut est Florentiae , &- in plerisque libris, cum MSS. tum editis. Et sane nisi ita di camus , illud maximum reme. dium expedisndarum litium , ut jusj randum Gajus appellat in I. I. Τ boe- init. infer non ejusdem religionis homi-nes plane erit inini Ie , & tamen inter hos magis litigatur , quam inter eos, qui eadem sacra colunt . Unde quod
Pius rescripsit , non ad Christianostae pubisiae religionis, videamus , an pro eo ohabeatur , atque s ,ratum non effer quia magis exi imo dicendiam . Propnblicae, quod est Florentiae . & alibi. omnino legendum publice. , ut Steph niis & alii ediderunt . Si nore valeat jusjurandum , quod per improbata PDhlice saera praestitum est , utique nec valebit , quod propria superstitione jurarum erit . eum lege publica superstitiones damnatae snt . Ut haec componanx Interpretes , Gyaeti & Latini, vatia commenti sunt sed dubito , an quicquam prosecerint . Ego per religi
nem , publice ἐmprobatam, eam intelleis xerim , cujus caula apud Romanos non
licuit coire ; prohibente lege vel SCto. Paucissimae fuerunt ejusmodi religiones apud Romanos, ut ostendi opusculoe derelisisne peregrina dissert. 2. sed , tamensuerunt. Bacchanalium causa non lic t
ire , haee enim sustulit SCtum Mariscianum , non igitur .alebit jusjuramdum , quod per Sacra Bacchanalium dein larum 3c praestit i erit. Atque ita in ceteris. c
343쪽
E Orum qu ν juris peritiam profitenis
tur , varia sunt nomina , varia munia . ,statecessores dim , qui leges docent , sic enim eos appellat Justinia. nus in praefatione. Pandenarum ad AN. TE CESSOR Es & f 3. promm. . Insit. Scsaepe alibi ab aliis ita disti, ut a C jacio jam animadversum est lib. I 2. ob. se . cap. 4O. post quem nemo amplius cum Alciato lib. q. a junct. cap. 12. dubitabit - de significatione illius verbi in eam sententiam . Sed & alia , &latior ese videtur ejus vocis potestas, ut nempe & eos compi natur , qui Pragmat ei dicebantur , 3c sere occupa-hantur componendis instrumentis , quae ad rem judiciariam pertinebant . Unde in Glossis juris , quas: Labbaeus edidit ἀντικένσορες , αντιγραφεύς . Forte, ατ τικέ, τορες, αἰν γραιῶς; antecessores , scribae, nisi malis , ἁHιὰν σωρ . ἀ γρα- ψευς, ut Salinasus sed majori motu, exhibet ab Vopisci Carum cap. 8. Et Glossa sequenti οἰκτικμωρ , ἀντιγρα- eεῖς- sorte αντικε ωρ , nam se Graeci efferunt antecessor , scribaresamenti. Testamentum hic exemplo servit, alioquin omne genus instrumenta formabant in libellos concipiebant , testationes consignabant, ut hoc eorum munus describitur in ι. q. h s. F deparn. utique si sequamur non improb bilem Salmasii conjecturam, qui obse v. ad ius Mitte. O Rom. cap. 29. p. 812.
finalia I. s. h 4. ita legit , distinguit,
di cum δ. g 1. conjungit : Solet aurem ita vel iuris Studiosis interdici , vel advocatis . h s. Tabellionibus sve PRAGMATl Cis I et cir ita interdici, ne in. Brumenta omnino forment , nevs Ineturconeipiant vel testationes eo lanent. Ejus modi Pragmaticum uno Nerbo Graeci 'vocarent - συριῆολαιογραφον . Atque hi sorte di in antecessores , 'uod formulis , ex jurisprudentia petitis, partibus praeirent, nam Omnes omnino juris peritos dictos esse antecessores is non adsentior adfirmanti , & non probanti Turne lib. 8. advers. cap. Ist. Cumque in illis formulariis omnino necessaria esset juris cognitio , hinc sorte Hesychius ἀντικἐνσωρ , ο πις νοῦ χους NMαθὶ κ ος .antecessor , quἰ leges. didicis . Quod ad Pragmaticos resero, neque enim Hesychio, ita definienti, ausim fidem abrogare , ut abrogant Cujacius not. poseri ad d. ρ prooein. Insit. Broelis ad eun
Siubios iuris sunt qui Graece vocantur νοαικοι, voce generali. Non igitur
hi tantum studiosi juris , qui leges discunt, ut ita appellantur in eadem praeosar. Pandere Naa . reces. sed tantum non omnes quibus Iurit prudentia coradi curaeque est . Utque νοαικος simpliciter - pro juris perito apud Arrianum ex Epicteto lib. 2. eap. a 3. vel pro Cto in Glossis Latino Graecis merb. diaeis causa, sic & sudios eadem , ut viridetur , significatione apud Pomponium in I. a. f 47. F de orig. ivr. Pro eo, qui jus suggerit , accipi- videtur in Li. p. 9 4. si de parn. distinguitur enim ab advocato , & tabellione sive pragmatico ; & quum agatur de his, quibus soro interdicitur , de Prosessoribus hoc etiam intelligere, ut sunt , qui intelligunt, perfecte i peptum est. In I. 4.
pse , Iuris sudiosos , qui salaria petebant , haec exigere posse , per iuris sudisses intelligo vel adietates , vel pragmaticos , vel utrolque . Pragmatico , D stirso by Corale
344쪽
id est, ut diximus , contractuum , te stamentorum , aliorumque instrument rum scriptores sermularios, quemadmodum & apud Suetonium in Nerone estp.
3 a. sudios iuris , qui testamenta seribebant vel dictabant. Unde Ταῆ Rίων Suidae dicitur νομικός , ut & Casaul, nus ad eum locum notavit. -Scio, Cu-jacium lis. 7. observ. eap. 2 s. id , quod de studiosis iuris Paulus ait in d. l. q. referre ad Professores juris, adsessores, comitesve Iudicum, ur, inquit, Vocantur in l. I. F. de osse. adsessor. & in
d. i. q. * q. 1 de poen. recte , quod ad
adsest res in L I. r. sed minus recte quod ad Prose res in L ι. q. β 4. ut mox indicabam . At si vel eo noσine Prosessores jur s venirent . illos tamen intelligi non posse in d. I- 4. inde apis paret , quod Ulpianus in I. r. ε s. fide extraord. cognit. palam negaverit,
Prosessores iuris salaria exigere posse, quod de studioss iuris assirmat Paulus in P. L 4. Non licet dicere sententiis, quod ad hanc rem , variarum fuisse, ut de salariis Advocatorum variatum scribit Plinius lib. s 'epise 2I. Inm me que JCrus loquitur de jure constituto , Neque etiam licet dicere , quod dixi Cujacius d. lib. I obserin eap. 2s. ἀι. q. corribere, quod ex veteri jure vel more Ulpianus scribit in d. l. r. β s. eum Ulpianus utique vixerit post tempora D. Pii , & librum 8. de omn bus Uunalibus , ex quo est d. . . I. scripserit eo jam defuncto . ut palam est ex P. L. I. IO. I 2. I3. Igitur, postquam D. Pius Prose ribus iuris permisisset salaria exigere , id tamen non licere scribet Ulpianus λ addita etiam
ratione, quam tamen nemo hodie Pro-
fetar juris probaverit J & hane Ulpia.
ni iurisprudentiam , ejusque rationem, qui juri componendo praefuerunt , in Pandectas resurrent, cum jam ct aetate
ROMANI LIB. VI. C. II. 3GI D. Pii non obtinuisset λ sine injuria Compositorum , quin vel ipsius Ulpiani , vix id fingi potest . Quare suis perest , ut sudiosos itiris in d. l. 4. ita
interpreter , ut interpretandum dixi , nam quae .Glossa balbutit ad d. I. 4. ne referre quidem attinet. Petrus Buris gius Electori cap. p. solos adse res inistelligit , sed non est , cur pragmaticos . excludamus. De pragmaticis autem duo bitandum non videtur , quin salaria potuerint exigere, eum notariis & tabulariis id ipsum permiserit Ulpianus
Ceterum , quod ante dicebam , ini. p. g q. F., poen. sadio ses inris accipiendos videri pro iis e ut jus suggerunt , ejus rei mihi sortissimum argumentum praebet , quod ad se res , qui .-in foro occupabantur, quorumque erat,
ius suggerere , sudios iuris audiant ,
non tantum apud Gellium lib. I a. nos.
Attic. ea . I 3. sed & apud ipsum Paulum in d. l. I. f. de vite. adsessor. omne , inquit , ossicium adsessoris . quo juris sudisse partibus stiis funguntur, in bis fere eausis eonsat, in cognitionibus , postulationibns , libellis , edictis , decretis, episeolis. In editione Stephani
est visi sudisse, simili vitio , quod in
quibusdam libris Suetonium & Gellium occupavit iis , quos indicavi , locis. Recte adsitares vocantur suos iuris, quia de iure respondebant Magistratibus & Iudicibus, non minus olim, quam nunc , saepe ad stultitiam usque imperitis. Recta etiam est ejus legis scriptura , nisi quod plenior esset oratio, si minimo motu ita legeretur: quo iuris stidiosi partibus suis fungantur ,
hoe est , osticium adserarum , ut omnes eius numeros impleant, in . his sere causis constat &c. sed id tamen non usque quaque urgeo. CA.
345쪽
Partim emendata , partim ab emenda.
tione defensa L. 3λ. pr. ff. deus .
SCripsit Ulpiznus librum singularem
de acto Curatoris Re publieae . Ex eo descripta est d. i. 3 . in haec ve ha : Si bene collocatae sint pecunia publieae ἰn sortem inqυ etari' debitores non debent . maxime se pariant usuras's non pariant , projicere Reipublicae securitati debes Praeses Provinetae :dummodo non acerbum se exactorem , nee eontumelissum praebeat . fed mο-deratum cum oecacia benignum, eum instavitia. humanum , nan3 ininter insolentiam ἱncuriosam diligenis . tiam non ambitiosam multum ἰnteres.
In MS. meo sine Glossis est , s
hene collatae &c. α ita quoque Blau-blommius edidit, hac insuper interpunoctione . se bene coiia ae sunt pecuniae m. blieae in sortem , inquietari c. quam interpunctionem servant quoque non . nulli Editores , qui colloratae praeserunt, at multis nominibus praeserendum est .
Distinctio . etiam Taurellii mihi magis
placet- Sed hoc leve est . Opinor a tem . in proxime sequentibus latere vitium, vulgo non animadversum , in
his nempe , s pariant usuras , & rursus in his , s non pariant.. Quid , inquies , audio λ an pecunia non recte diis
cetur parere usuras λ an non ipsum fenus plerique ex Grammaticis vetustis derivarunt a seru m quas fetura qua
dam pecuniae parientis. atque merescen.
is . Ita Varro , dirimius. Festus, Jossio laudati in et 'mologico.& ab aliis ul-que & usque delcripti. Etiam Nomu τοκον apud Graecos diei putat απο του τίκτειν , quae & Aristotelis mihi vide. tur suisse sententia lib. L. politic. cet.
io. In fin. Et quid usitatius , quam
pecunia seritis, quae usuras non praebet,& secun/a . quae praebet 8 eumque in partu sudor, hinc sorte Persius de quaestu nummorum D r. S. vers. IS . Peragant avidos sudare deunces.
dare enim ibi omnino' legenssum est. Haec quod ad verba Ulpiani, de sensu nihilo magis laborandum videtur . Diinxerit quippe boni praesidis este , sortem
non usurariam a debitoribus exigere , usurariam vero , si bona .sint nomina , relinquere . plane ut eodem opere . de
cleio Curatoris Reipublicae , etiam alias sollicitus est de usuris Reipublicae praestandis 4 ut sane est in I. s. pr. ΤοPer. public. & ι. I. pr. F. de pollieitat. Haec dici possiant pro recepta lecti ne , & quia probabilia sunt , Interpretes , securius cogitantes , sesellerunt e Ego suspicor pro se pariant usuras , i gendum esse s PAREANT usuris , &mox pro se non pariant , . se non PAREANT , parvo , ut vides , molimine; atque ira pareant, refero ad debitores, qui proxime praecedunt . Parere usuris est usuras solvere , ut parere debito aes alienum expungere, parere sorti edi Hs est reddere sortem cum usuris. Sunt hae locutiones vulgatae , tam apud auctores exteros , quam nostros . Loca utrorumque indicavit Cujacius lib. et s. observ. .cap. IS. quam ea , opera ipse possum supersedere. Magis intererit explicare , quae rationes me in eam conis jecturam moverint. Primum ait 'Ulpia.
nus , si bene fuerint collocatae pecuniae publicae, in sortem non esse inquietandos debitores, eo ipso, ni fallor, significans, in usuras inquietari & posse &- debere. Ponit igitur , sortem Lisse usurariam , nisi dicamus otiosa esse τα in sortem . Si se' silerit usuraria , quid attinet
346쪽
OBIERVATIONUM IURIS ROMANI LIB. Vt C. IV. Ma
deinde dicere, s paνἰακι usuras λ sed, praebeaι, sed moderatum, cum essea quod magis me movet α rem totam cia benignum, meum insantia humanum: absolvis , est sequens Ulpiani oratio ι nam inter insolantiam ineuriosam dias πον pareant, inquit , id est , si usuis ligentiam non ambitiosam multum Ateres. ras non silvant debitores , pro pieere Igitur medio tutissimus ibit, nec aceris Re publicae sECURITATi deber Praeses Pro- be exiget, debitores, ut ille ait , conis vinciae . Ex non solutis usuris bonum tinuo cum sacco adiens , nec contumein nomen & olim , & nunc intelligitur liose, potestate sua abutens in offende esse Malum οῦ quare , inquit , Praeses dis & lacerandis debitoritas , sed cum prospicere debet securitati ReipubIitrer temperamento , saepe alias a ICtis com- debet igitur exigere , ne quid Respu- mepdato , ut sit cum esseacia benigηus blica detrimenti rapiat , atque ea seeu. eum infantia hamantis . Haec nonritas est in examone . Si ideo exigenis egent interprete, sed magis eget additadae essent pecuniae , quod non pariant ratio I nam inteν insolentiam incuriosam ursi , tunc omnino dicendum esset , or dii gentiam non ambitiosam multum Praesdem oportere prospirere utilisar. , interes. Sunt libri, & ΜSS. & editi, non, ut nunc dixit, securitati Reipublicae. qui insolertiam habent pro Insolentia , Sors usuraria sit, nec ne, ad securitatem sed insolertia vox minus Latina est, &Reipublicae non pertinet, sed eo utique aliena quoque hoc loco, ut recte obse pertinet, an usurae solvantur, cum solutis Vavit Budaeus annoti prior. A ad h. t. vel non solutis usuris nascatur praesumtio idemque recte explicavit, quid sit . di. vel boni vel mali nominis. His addo I gentia non ambitiose , hoc est , non auctoritatem Basilicorum tib. 23. t t. 3. nimia , nec affectata , aut famae aucu- cap. 33. qui non aliam Ulpiano men- patrix. Sed quod ipse ille expungae v tem iascribunt, quam ipse , ex emem cem incuriosam, ejusque loco substituatiatione , adscripsi . E O, , inquiunt, eurissam' vel ἰnjuriosam, in eo me ad-
κοιλως δανεισΘῶσι τὰ πολιπικοὶ sentientem non habet , quamvis utra- ἁ τοκοι κατ-ἁλωσαι , hia que ejus emendatio in varias Editiones ται Qερὶ τῶν κεφαλαἰοὐν οι . irrepserit. Curiosam adoptavit Robertus Eι δἐ καταgαμωνται , προνοοῦσιν ὁi Stephanus, Fratres Sennetonii, Baudo-
ἄρχοντες τοῦ α ζημιου της πόλεως. Si bene eta ; injurissam Haloander & Uintimil- creditae sent pecuniae publicae , usurae lius. Curiosus es , inquit Budaeus , qui pendantur , dabitores in sortem non im a Graeeis περιέργω die iuν, a nimia σquietantur ; s autem non pendantur, inustata cura agendarum rerum, propter prospicient Civitatis se ritati Curatores. quod in vitio ponisur περιεργία , id ess, Quae , ut vides , ipsissima est Ulpiant, anxietas diligentia redundantia. Scio, a me emendati, sententia. ' curissum in hune sensum , id est , in Superest admonitio Ulpiani, quom malum saepe aecipi, sed scio, & in b do, si debita publica exigat; in exigen- - nam pariem accipi posse, quin & debedo oporteat versari Praesidem . Basilici re, si , ut hic sermo est ; de cura cre- d. l. 33. duobus verbis id efferunt-, ditoris circa sortunam debitoris sui. Ubi
uελῶς και φιλαν τρυ--, diligenter agitur de privato creditore, eum euri lumane, Ulpianus multo verborum ag) sum esse oportete monet ipse noster Ulmine utitur, inquit, non acer- pianus in ι. 3. 6 q. Τ de in rem versbum se exactorem , nec contumeliosum idque ponitur in laude. Quanto magis
347쪽
igitur laudandus erit Praeses Provinciae, si circa debitores Reipublicae, suerit curiosusὶ contra vituperandus crit, si non tantum cum insolentia debitores exigat, sed cum insolentia i tiriosa, hoc est, non attendens , debitores Reipublicae idonei
sint , nec ne atque adeo an expediat pecuniam male collocatam exigere ; an bene collocatam porro credere. De verisbo incuriosus nemo etiam litem movebit , quum optimi quique Latinitatis auctores eo us snt. Etiam Stephanus , pptimus Basilicorum Scholia. stes , hic legit incuriosus , nam vertit' αὐελης , in Scholiti ad d. l. 33. - Recte. igitur opponitur insolentia incuriosa dilia gentiae non ambitiosae , illa culpae . haec laudi tribuitur . Quumque ita bene se habeat, Ulpiani scriptura, non sine In.juria ei licet i uriosam quoque assinisgere , ut Mngit Budaeus. C A P U T V. ' ι - Oceaso L. 3o. T de poen.
ECςe verba Modestini in d. I. go.
Si quis aliquid fecerit , quo Imra
hominum animi supers tione numinis teris rerentur , Di-s Mareus bujusmodi bo-- nes in insulam relegari rescripsit . Omnem religionem , quae ab avita & publice recepta dissidet , supersitionem vocamus , sic enim vulgo obtinuit, ceteroquin & sua cuique religioni inest superstitio . hoc est , in cultu divino omne nimium ζ omne simulatum . Ait
leυes hominum animos , quia ille terror in homines graves non cadit - Sentenistiam autem reseripti esse dixeris , relegandos esse , qui simpliciter terrorem sua religione hominibus Ianis 3c levibus incutiunt , metu sorte Deorum vel Daemonum. Id .autem licet sacere in religione recepta, in peregrina non licet. Sed adeone grave est id crimen, etiam in religione peregrina , ut illectendum si nsulae Unc ιο , ut relegationem appellat Marcianus s. .ss. de interd. oe releg. 8 luibus igitur avitis carebia , qui ipse superstitiosus , sine ullo rei publicae .vel pii-vatae damno, aliis bona fide superstitio. nem suam inculcat, adjecto etiam De
rum metu δ ix haec conveniunt Marco Antonino . cujus mos erat , hi omnia
crimina minore supplieis , quam legibus plecti θtent , puniret , quemadmodum Capitolinus auctor est in ej- vita cap.
et . Audi , quid ipse Marcus scribat
ad uxorem 'Faustinam : Non eisIm quicquam est , quod Imperatorem Romanum melius eommendet Gentibus. , quam clementis . me Caesarem Deum feeit , haec Augustum conservavit, baee 'Patrem tuum
in primis Pir nomiae ornatat , ut est apud Vulcatium Gallicanum in . idio Cassi cap. II. Quin tot ejus clementiae exstant argumenta , vel in ipsa rebellione Cassiana, ut Senatus illi continuo acclamaverit. .antonine pis, Dii te sement . Antonine CLEΜENs , Dii te servent , ut narrat idem vulcatius in eodem Cupio cap. I 3. Ab Imperatore igitur , qui elementis nomen meruit , sorte non exspectasses
eiusmodi Rescriptum , & ea , non alia laete tibi videbitur causa , cur Graecib. I. go. Basilicis non inseruerint. Sed ita mihi sedet , nunquam in haec spectra hominum vel rele3atione, vel alia poena saevitum esse , nisi , ut utar verbis Postumii apud Livium lib. 39. cap. I 5. ubi Deorum numen praetenditur sceleriabus. Id sit, quoties res publiea vel privata laeditur & turbatur . Res publica laeditur & turbatur, si quis in religi ne peregrina non sibi sapiat, sed peregrina sacra inducat, & simul Diis Patriis occinat: veteres m grate coloni. At
que inde Macenas Augusto auctor est apud Disili. l by GOrale
348쪽
apud Dionem Cassium ut eos, qui in rebus sacris aliquid novaturirent , & odio haberet , Sc puniret ,
quia Rempublicam turbant . Non exis
primit , qua poena , sed ea quoque
varia fuit pro varia indole cujusque Gentis, & prout magis minusve turba. tum erat. Lego apud Philonem Iudaeum libro περὶ Θυοντων si quis sumto habi tu prophetae correptum divino spiritu se simulet : & ad externos Deos inviis tet , necandum esse , ut hostem publicum ἰ quod sere convenit Legi Divina apud Mosem lib. s. cap. I 3. ε IS. Quo loco religio peregrina apud Romanos fuerit , exsequutus sum opusculo de euitia religionis peregrinae dissertat. 2. benigniore sane loco suisse, quam apud alias Gentes non est dubitandum . Hoc tamen non prohibet, quominus Paulus sentent. lib. s. rit. 2I. ρ a. ita scripierit: qui novas , er usu mei ratione inis
cognitas religiones inducunt , ex quibus animi bom num mmeantur , honestores deportantur, humiliores capite puniuntur. Quod non aliter esse intelligendum. . quam si quae a nova religione turbae ,
ex professo disputavi d. dissertat. a. Si & ita intelligas rescriptum Marci , relegandos esse, qui ex prolessione super. nitionis suae levibus hominum animis terrorem incutiunt . atque ita publice
turbas excitant , nova sacra persuadendo, vetera dissuadendo, salva erit Marci clementia. Quin ubi Paulus deportatio nis vel poenae capitalis meminit, D.
Marcus, qua erat lenitate , relegatione contentus suit. De uno autem eodemisque crimine Paulum & Modestinum in h. l. 3 o. verba facere , inde diceres , quod uterque agat de iis, qui religi nem innovant , ille palam , hic sumses ιionis nomine, & quod ille de movenis dis hominum animis, hic de terrendis BFnk. T. I.
pronunciet, alio quidem atque alio verisbo , sed ejusdem hic sorte lanificationis.
Sed tamen ad hanc speciem non reis sero D. Marci Rescriptum , alia enim ejus occasio , alia causa se magis comis
mendat . Res publica scilicet laeditue &turbatur quam maxime, si quis religi ne . seu patria, seu peregrina abutatue ad promovendas seditiones & rebelli nes . Si quis fingat ., sibi commercium cum Diis esse, si quis sutura praedicat,
si quis homines meticulosos territes,& ea arte factionibus studeat, nae ille rem publicam pessima fraude evertit .Ejusmodi sanaticorum aliquot exempla ex memoria veteri & nova suppeditavit Iustus Lipsius politis. Iis. 4. cap. q. nosis ad eatiem adjectis . Eiusmodi. ut hoc addam , eram & illi sycophanistae , qui in gratiam Catilinae & Lenis tuli , ex satis Sybillinis, haruspicumque
responsis vaticinabantur, Lentulum esse tertium . ilium Cornelium , ad quem re gnum urbis atque imperiam pervenire esset necesse , ut est apud Ciceronemorat. 3. in Calliis. cap. 9. Sc apud Plutarnum in Cicerone cap. Io. Simile
quid factitatum in rebellione Avidii Cassi sub Marco Antonino , quam
Capitolinus in M. . ntonino brevissime,& callicanus in .siuio Cassio diligentissime descripsit. De vaticinatoribus, & tu
batoribus, qui se rebellioni miscebant, hoe D. Marci rescriptum esse intelligendum, didici ex Ulpiani fragmento lib. 7.δε ο eis Proconstilis . sub tit. de Mathematicis Varie natoribus . Id fragmentum, illustre in primis , quamvis lacerum &hiulcum , nobis servavit Auctor esis
& se ineipit: Interdicta es Mathematia eorum cauida ἰNOsura oe obse naeitate persuaso. Lego, obstinaeisatis, ob prae dictiones nempe, quibus animos homi. O a num
349쪽
num obdurant. Sed non constitui nune purgare hoc fragmentum , & meas aliorum coniecturis addere , contentus monere, ubi plurimas leges de Mathematicis praemiserat Ulpianus, de Vaticinatoribus, addere , etiam hos .esse plectendos, quia nonnunquam contra purblisam quietem imperiumque populi Ro
mani improbandas artes exercent . Tan
cus eum , qui motu Cassiano vatis natus erat , multa quasi exsinctu Deortim dixerat , in Insulam brum relegavit . Hoc superdictor Et sane non debent imis.
pune ferre huiusmodi homines , qui sub
obleutu er monitu Deorum quaedam vel
renunciant, vel DEctant, vel scientes eos Ingum. Pro exsinctu legendum esse ,
ex insinctu , quod & in Editiones mi. gravie, recte observat Clariss Schultinisgius ad hunc loe. nisi quis simpliciter malit, insin L. Finalia, scientes eos Ingum , ferri quodammodo possunt , tau dari non possunt . Quid si ea , ut ad Priam reseras λ & quid si Deos fingunt λ ut apud Tacitum Isb. 2. b ori
P. 6 I. Marcus , semulatione numinum 'arma Romana provocabat. Sed ad rem ipsam propero. Loquitur de motu Cas no , quem propter immixtas vatici. nationes fortasse furorem Cassianum appellat Paulus in fugitiva ι. 7. C. adleg. Iul. Μ est. Ejus rebellionis siem& Tertullianus meminit , non tantum
duobus locis , quos hic indicavit Pi.
thoeus , sed & ad Scapulam cap. 2.quumque ea incidetit sub Imperio Marisci Antonini , nescio , quemadmodum Vim euidam docto in mentem venerit, per D. Mareum in d. collatian. tis. I 6. intelligere Antoninum Caracallam. Vides autem eum , qui rebellioni Cassia. nae opem tulerat vaticiniis , atque ita perstitione numinis leves hominum animos , vel spe vel metu fefellerat , smpliciter a D. Marco si iste relega. tum. Vides idem crimen , vides eandem poenam , cum ibi , tum in b. i. go. vides exemplum clementiae, qsa se D. Marcus commendavit ι etiam adversus perduelles . Succurrit mihi ejus oratio ad Senatum, quaerest apud Gallicanum in . idio Cassio ev. Ιχ. ubi inter alia sic infit: Nune quis ad defectionem Case
sanam pertinet , -os oro atque obseero P. C. ut eensura vestra deposta , meam pietatem clementiamque servetis, imo vestram ἰ neque quemquam ullum Senatus
oecidat . Igitur , ut Divo Μarco sua clementia constet, ut ipse constet sibi, hane L 3 o. intelligamus de iis , qui leves hominum animos superstitione numinis terrent, dum fictionibus , rebellionibus , dum tumultibus perduellionibus dant operam iisque fovendis , ad concitandam plebem , Deos adu cane , ipsi , ut mentiuntur, Deorum pleni. Quod crimen , quamvis sit gravissimum , benignissimus , Princeps non ultra relegationem puniendum esse cenis
suit. Ita Ulpianum, & ita, ni fallor, in rescripto, quod apud Modestinum est in d. i. go. Nisi Ulpianus se me manu duceret
ad interpretationem d. q. 3Ο. circum spicerem, an non, salva Marci elemenistia , pcena d. l. 3α etiam obtinere
possit , quando , non res publica , sed uniuscujulque privata laeditur & turba. ur . Circumspicerem , an non ipsis temporibus Marci Antonini id accide. 'rit, quod eo reserri possit. Et sane si quis superstitione numinis homines
territet , ut eos emungat , si quis monitu Deorum haec aut illa se nunciare mentiatur , quo crumenis superstitio rum insidietur , quis poenam relegatio nis justo maiorem dicet λ eo scelere olim infamis fuit Mathematicorum natio, de qua exstirpanda apud Romanos tottiens
350쪽
tiens frustra laboratum est . Unde , ves hominum animos superstitione rauis . ut Ulpianus , sic & Paulus de iis ti- minis terrebat. Quumque plures habuerulum scripsit . de vatisinatoνibus oe rit sectatores & nuncios , ut Lucianus matbematicis , qui est sentent. lib. s. ibi auctor est, iis D. Marcum hoe reistit. 2I. Vaticinatores , inquit ε I. scripto obviam ivisse crederes, nisi Lu- qui se Deo plenos adsimulant , idcim cianus p. 334. γ ss s. monuisset, ho- eo Civitate expelli placuit , ne humana minem illum nequam etiam in aulam erudelitate publici moris ad spem alienis Principis sibi aditum patefecisse . N
jus' rei corru=nperentur , vel eerte eri mo alioquin in hoc genus, hominum eo populares animi turbarentur . Ideoque mitius , quam poena relegationis decerinprimo si sibus caesi eis late pelluntur , nat , nam morum numen praetendunt perseverantes autem ἰn vincula publica sceleribus , mendaciis addunt stelliona. conjiciuntur, aut in insulam deportantur, tum, si non mathematici , mathemati
vel cerιe relegantur. Ad minimum igi- corum certe filii, & iisdem poenis pletur relegantur, postea capitali poena in Efendi. Saepe & eapitali poena in eos eos animadversum est, quemadmodum animadversum est, sed haud ita pridem dc antea , si nempe de salute Prineipis Curia Holiandiae quemdam , qui ad . vel summa Re publicae rei ponderint, ut exemplum sere Numae Pompilii eum 'est apud Paulum d. tis. 2I. ε 3. Plu- Dea Egeria , fingebat sibi commerciumra de Μathematicis & ariolis non ad- literarum esse cum Angelo nescio quo, do , quia Lipsius pleraque occupavit & hae arte imponebat homini diviti ,
ad Taciti lib. 2. annal. eap. 32. excurs simpliciter relegavit, secuta , opinor ,
Iii. G. Si de his liceret intelligere re- hanc ι. 3o. F. de paen. scriptum D. Marci in h. I. 3o. ut sunt Atque ita dedi duas species , quibus qui intelligunt, tam ex Ulpiani, quam superstitione numinis laeditur & turba.
ex Pauli fragmentis , apparet , etiam tur res publicae: unam , qua res pri- Marcum hic esse sequutum , quod in vata Iacobus Lectius ad Modesinum de poenis minimum est . Posses etiam su- menis in h. I. go. ad omnes eas spe.
spicari , huic Rescripto causam dedisse cies videtur porrigere Rescriptum D. Alexandrum , insignem impostorem , Marci , alii id restringunt ad impost qui temporibus D. Marci vixit , & res, qui rei privatae nocent, ego prae
vaticiniis & oraculis, quasi ex tripode eunte Ulpiano apud Oollatorem u. M prosectis, longe lateque homines emun. sis e. er Roman. t t. I s. duntaxat adgebat . De eo est integer Luciani libet. speciem resero , qua res publica , se los , qui inlcribitut 'Aλειανδρο . Ιm. ctionibus & seditionibus concussa & tu postor autem ille , ut ait p. m. So8. hata, interventu moriam magis conca latrociniis suis implevit πασαν την Ρω- titur 3c turbatur . Elige , quod libet εμαιων α χην , universum Imperium Ro- & semper salva erit D. Marci ci manum, ela homines sibi redὸidit obno- mentia.
xios ac paene servos δια τo , pro . pter metum p. 342. nee mirum . nam
in oraculis praedicebat pestilentiam, in. ..cendia , terrae motus ; pollicitus , se , . . certa remedia traditurum , ne quid horum accideret p. 344. adeo scilicet i