장음표시 사용
381쪽
utimur,. utpote gnari, ICtos saepe suisse
sententiam rogatos de rebus certis Zeliquidis , non semper de rebus incertis& dubiis, quod tamen pessime quidam
ubique censent , eaque ratione optimas leges corrumpunt. Puto ex his apparere , anno aetatis XVII. impleto posse quem judicem dari , scilicet volentem& consentientem, nam si nolit, invitus
non cogitur ante annum XX. post eum cogitur. Atque ita omnia apprime conveniunt.
E. ex quib. caus major. in integr. restit.
OVicquid dicat Cujacius Πλ I 2.
observ. cap. 33. puto defendi ponte antiqvam lectionem d. i. 32. quae apud Florentinos sic habet trabesse Reia publieae eausa intelli Itur is , qri ab aerbe' profesIus est . licet nondum μου niseiam excesserit ; sed is , qui excessierit ,
donec in urbem revertatur . Et hoc ad
Proconsutis , Legato ne eorum , m ad eos qui Pr Aulis praesunt, Procuratoresve Principum , qui in Provinciis tene rur , pertinet , & reliqua , quae non moror . Pro Proviae am excesserit , ut etiam legitur in utroque MS. meo, &in plerisque antiquis Editionibus, Frais tres Sennetonii anno I sqq. ediderunt, Provincia exeqseris , quod plerique recentiores sequuti sunt, sed cum excedere etiam jungatur casui. quarto, ut Curiam excedere ,' quod a Grammaticis memini observatum, nihil erat mutandum . Pro
eo autem , sed is, in utroque M S. meo , & in omnibus libris antiquis est, sed er is, & omnino conjunctionis voculam desiderat haec sententia. Hane
vero habebimus, si legamus, In is,
hoe est, set m is, ex regula geminati nis . nam promiscue scribimus sed Aeset, quemadmodum batid & haut. Florentiae certe est set pro sed in I. 38. h r. F. de auro argento legat. Scin L 4 . h I. F ad SCfum T. e. belI. Ibidem quoque est quit . inquid, pro quid, inquit, ut monuit Taurellius
in Praefatione . Apud vereres Linguae Latinae Auctores ad etiam scriptum fuisse pro at , ex Sallustio & Catullo observavit Robet tus Constantinus sumplemento lingua latinae, voce ad. Mox sequitur in d. t. 32. Et boc, pro quo Haloander de Sennetonii, Et hoe etiam , sed sne τ' etiam sensus sibi constat , ut deinde apparebit. H.is reperi lectioisum varietates , at conflanter ubique est exeserit , Pr vinciam vel Provincia excesserit , nam quod notatur in blargine editionis , quam Petrus ab Area Boudoeta Lugduis ni curavit anno- IS93. accesseris , noli existimare esse ex aliquo libro , nisi diligentiam meam se erit , unice enim eis ex emendatione Petri Fabri . Cujacio impense probata d. Iib. I 2. ob se . cap. 33. etiam aliis majorum minorumque Gentium Interpretibus , quos
non recenseo. Sed quod. in eadem maris gine noratur ad alterum exesserit vel
exesit nam de in eo libri variant , sine ullo discrimine in etiam alias ibi legi aecesserit vel aecessit , id jubeo eia
se fide ejus , qui noravit , quia neque Petrus Faber dixit, neque ulli bi. quod sciam exstat. Per Urbem Faber inreuligit Romam , de hanc censet constitui regulam , eam , qui Roma in Ρrovinciam mittitur. Reipublicae causa abesse videri, simulac ab Urbe prosectus est, licet nondum Provinciam ingressus si, vel , ut ipse legit , accesserit , abesse etiam Reipublicae causa , donec in Urisbem revertatur , licet Provincia egresi
382쪽
sus Decli vel exeserἱν , ut nunc legi-.tur , & quidem optime, plane enim incongruum esset posteriori loco accesseris. Hanc regulam Cujacius deinde putat probari exemplis eorum , qur Roma in
Provincias mittuntur : Et hoc ad Pro consules , Legatosque eorum &c. perin
Si nihil aliud supersi, quo succurratur receptae lectioni , non aversarer
hanc Crisin , oppido modestam. & quae sensum reddit liquidum & concinnum , sed aliud superesse haud incongrue dici potest . Si per Provinciam liceret intelligerer Italiam, ut intellexit Glos. sa , & , laudata Glossa , non contradixit Mornacius ad h. l. 32. Salva res esset , sic enim diceret Modestinus , Reipublicae causa abesse , qui Roma profectus est , etiamsi Italiae fines nonis dum excesserit . Sed quamvis videam ,
hanc etiam mentem Modestino tribuere Basilicos lib. Io..tit. 33. cap. 32. dum vertunt, δοκεu ris πραγυιαμιον ὁ , καν ετι ες,
ἰν 'Iταλ , abesse Reipublicae causa via detur , qui ab Urbe Roma profectus es, Iieet adbue v Italia st , facile tamen adsentior Cujacio', Italiam' neminem unquam dixisse Provinciam Cumque ea κατάχρησις sine exemplo sit , tam apud nostros, quam exteros Auctores , ego per Urbem malim intelligere V hem Provinciae praecipuam , sive Metropolin in qua Praeses morabatur, &ex qua totius Provinciae nomine Legati
Romam mittebantur ad exsequenda mandata Reipublicae suae . Quicquid jure
Romano de Legatis praecipitur, ad hos Provinciales pertinere , dixi libro M. gulari de Foro regatorum cap. 6. Inteis rerat igitur scire, quemadmodum absentia Reipublicae in his consideranda esisset , nam qui Rejublicae eausa Romam
profectus es, abesse Reipublicae causa G. detur . ut Paulus auctor est in I. 33. 6 7. F. hoc ris. Quod ad hunc puto Modestinum definivisse , abesse censeri Reipublicae causa . statim atque egressus
est Civitatem , ex qua mittitur , quamquam non excellerit Provinciam , ex cujus Metropoli mittitur, eumque tamdiu abesse Reipublicae causa , quamdiu
in eandem urbem non redeat , ut tunc
etiam adhuc absit , si vel reversus se
in eandem Provinciam, dum tamen non dum in eandem urbem. Atque his opinor
Modestinum subiecisse , idem jurisi esse
in iis , qui ex Urbe Roma mittuntur, ut Proconsules, eorumque Legati M. Verba igitur, Et hoc , fgnificabunt Etiam Me, quin et & etiam , comm tantur apud Latinos , nec ira necesse est το etiam insarcire , ut infarciunt Haloander & Sennetonii. ΓHuic interpretationi- nihil , quod animadvertam , obstat ; quin ejus arripiendae nonnihil causae & lucis mihi praebuit ipse Cuiacius d. lib. I 2. cap.
33. Ait Urbem simpliciter dici pro Moma, Sc sc est in I. 43. 65. F. de ι
gar. I. aliisque locis tantum non innuis meris . Adde . si vacat , quae in hanc, rem dixi praetermis ad i. a. 6 I. FG orii iur. Sed ut Roma , ceterarum
Urbium domina , simpliciter Uus apis pellarur , ita quoque in singulis Proin
vinciis Urbs m ter, ex qua reliqua Ο pida deducta & propagata sunt . Urbem sane etiam pro Metropoli accipi Cujacius agnoscit d. loe. Opportune adducens
ι. 4- ' ρ. 6 de damno infecto ; nam
ibi Urbis vox etiam ad eam Civitatem refertur, in qua Praeses moratur, quod de Roma intelli3i non potest. Quaeque Provincia habuit suam Metropolin , Praesdis Romani sederi . Unde Antoninus , ad desideria Asanorum , rescripse , in I. 4. β,ss osse. Procm f. Proconsuli neesitatem impositam per ma-V u a re
383쪽
re Asiam applicare, των μητροπολεον E p τον ς primam attingere . Sunt qui ibi legunt , τὴν μυστροπολιν Τοῦ γον. Male. Sententia & locutionis ratio est evidens . Constituit nempe Antoninus , per mare applicandam esse Asiam , sed quum neque illud luisceret privilegio Ephesiorum , additum , ut e x omnibus in Alia Urbibus , ius Metropolitanum habentibus, prima Ephelus applicaretur. Plcires laepe Metropoles in una Provincia, nam non imminuto jure alteri ut Vibis alteri quoque Urbi jus Motroprilitanum tributum legimus . De Rerito , salvo jure Tyri , res manifesta est ex I. uv. C. de . fetropol. B. rvt. In ipla quoqle Asa plures Metropolcs suere, qu.ae i pleper mare adiri poterant , qualis , prae xer Ephesum, Smyrna. Smyrnam certe Metropolin fuisse sub Imperatoribus Rotr an is , liquet ex duobus n minis antiquis , quos exhibuit Lucas Hi ille nius ad Stubanum in V. Σμύρνα . Non est igitur , cur infestas mantas insera
mus Ulpiano in d. l. 4. h s. Quin , si sapimus , a Modestino quoque abstinebimus in d. l. 32. F ex quiri calis majori in integri ressit.
in mi juvenis ederem I brum snguis
larem ad I. LLIa o. si de reb. creae incidi cap. I . in eum Pa uis si versicultim , quo ait , Uiout in fructibus , idem o in usuris posse expriami, tit ad diem non soluta pecunia, qu competis Uurarum novi ire , ex die interpositae sipulatis, is pr.esetur, & ostendi, verissimum' esse , quamvis .in specie , ibi tractata in Auditorio aemilii Papiniani , usurarum obligatio non fuerit commissa ante moram commissam nuhil tamen quicquam obstare, quominus, s conditio exstiterit, in stipulatum deducta . etiam retro stipulari liceat velsbrtem vel us ras . De sorte prolixa in hanc- rem est disputatio Africani in I. O . f. de verb. Oblig. & brevior Pauli nostri . in eandem plane sententiam,
in I. I 25. pr. q. eod. In usuris ea ratio obtinet, ut ad Uiem non soluta sorte. liceat pro minoribus majores usuis ras stipulari . non tantum in futurum: led & in praeteritum , modo ne ex indatur legi imus usurarum modus , hoc est , Centcsi ina . Quia autem Celiri 'si. ma exceditur , si convenerit , ut non soluta torse suo die , alterum tantum
praestetur, eam conventionem esse reis
4 icendam ad modum legitimae usurae Papinianus respondit in I. ς. pr. F. de usur. plane ut in emtione venis ditione , si convenerit, ut ad diem pretio non toluto i venditori duplum prinstetur , quemadmodum ex eodem Papiniano Ulpianus cibi eruat in l. I 3. εχ λ. F. de acti. n. enati. reducitur, inquam, ad legitimum modum , ut omnis ulura superi; ua I. 29. F de usur. Sed quid Papinianus in a. l. 9. I. eod. st nec, inquit, inutilis legitimae tψurae Ii pul.atis videtur sub hae conditione , si minores ad diem Ioluta non fu rint , non enim paena , sed senus tiberius /ttila ratione sortis promittitur. Illud jubs.r ratisne vix senium habet idoneum, in utroque M S. meo & in omnibus sere antiquis editionibus est iuxta ratisnem seriis, Sc id malo , quam cum Haloandro & Uinti. millio iussa expungere . Respondet igitur Papinianus , licere stipulari usura in Centesimam , si minores ad diem non solvanxur , neque enim ita stipulari paenam , hoc , paenam illisibam, qualem descripserat in pr ne. d. i. 9. sed , faenus uberius iuxta rationem sortir , &
quidni id liceret λ quod hic Papinianus Dissilirco by Orale
384쪽
ait libro 1 I. responsorum , cx 'eodem
eiusdem libro relatum est in I. 9st de pigno recte scilicet premitti l
sitimas usuras , ad diem minore icei re non se luto . , Utrobiq e non distin. guit , an in suturum duntaxat, un ve
ro & in praeteritum ita stipulari liceret . Nec elat, cur dii tingueret . cum neutra species incidat in legem usurariam . Ab initio utique licuit Centesimam stipulari , quare igitur non. lice bit eam retro stipui uti si minores ad diem non solvantur λ Utique . si Pau-Iι m audiamus in Q ι. M. P. de reb.er d. in usuris potest exprima , ut ad
diem non soluta PECUNIA-, quae con e rit, Dratum nomἰne , ex die interpolias putationis praestetur . Ita nunc lego geminata & repetita Voce pecunia , ut
ad diem non soluta pecunia , id est , suse
ν. te, pecunia, quae competit &c. .
. Sed his omnibus , t 'sibi ipsia comtradicere diceres Paulum .in ι. IT. pr. f. de Uur. Cum quidam , inquit , ca-viset, se quotannis quincunces Muras pr. staturum , O , se quo anno non himisset, tunc totius pecunia, ex die, qua mu-
ruatus es, femisses soluturum', re iatis per aliquor senos Uuris , mox sipulatio commisa esset , αυus Marcus Fortuna. ro ita rescripsit.' Prasdem P ovineιae adi, qui stipulaetionem , de cujus iniquitate questus es , ad modum jMiae exactionis rediget. Haec constitutia ad initum m dum excedit . suid ergo P. sic temperanda res es , ut in futurum. duntaxat axdie cessationis erescat Uura . Laboratur de his verbis , baee conjtitutio ad visum modum excedit sc enim exhibuit Tau-
rellius) sed magis i boratur de ipsi juxit prudentia , qua Paulus causam mox temperat . Florentiae una vi ce legitur ad nitum, scd , ut dicimus adplorare , conpere . adnumerare, ita non .dicimus
ad ire, &, ii diceremus, scire velim,
quo, sensu constitutio Divi Marci , 'quae nihiI Huicquam de it , sed ad Praesidem caulam remit tu , . ex jure Mniendam 3 quot inquam, sensu illa constitutio dici possit excedere m0dum uiso
rarum , legi is sinituin vel adfuitum. Si legas ais /nsuitum modum , ut exhibent plei' quo veter Editores,& ute que M S. meus , rursuS quaero , quem adnitidum constitutio , quae causam reis
digit ad modum iusiae exactionis , dicatur excedere ad sonitum modωm L Cu-jacius lib. I s. ovem .. cap. 8. scindita suitum in duas voces ad fuitum , &nihil quicquam intercedo , nam Ita &ecitiones antiquae praeeunt , sed quod
suitum antei pietatur Iummum ex dubia apud Plinium te Aione , in eo me ad lentientem m n habe sit . Et obsecro quo sentu , t laesidi per constitutionem dice. remus dari potestatem de uluris statue di, etiam utque ad summum legitiinae
uturae 8 & quidni rccte daretur , si ju-sa ejus esset exactio λ ne dicam , aliud
esse videri, adiceiicere ad summam uiuoram, P aliud eam excedere , quo vei
Paulus utitur,. Magis probo, quod C jac i us tract. 7. λd . r 1 . in d. l. 64. F. de veroori oblig. ad finitum, duabus quoque vocibus , servet , & finitum modum explicet legibu/ desultum m
dum , si non. addidisset, ideo hoc dici, . Princeps pe mitiat potesati a biιν ο judicis , quod riis es , quodque lex fnivir Iam. Diis , qua re , inquitnibit es periculosus . Atqui permittit
tantum ad modum iussa exactionis, causam porro remitrei s ad Praesideri . de iniquitate stipulationis cogniturum. Quam Iia rescripta in Codice ton: um non innumera sunt , 'εc vix plus definiunt . quam sei tentia Claudii apud Suetonium in eius vita cap. I s. secundum eos se sentire , qu3 vera Propojuvent . Unde interpres Basilicorum ad tib. 23. sit. 3. cap. 17. Disit Z sed i v Coralla
385쪽
tit. C, hane constitutionem vocat admodum scilicet subsistat Paul; ἰ
obseuram , ut revera est , R non obicin κμσις in haec verba .: quia eigo ρ se ea , certe vaga est & incerta Sed ali- emperanda res est, ur in futurum δε nister rursus Pauli verbe interpretatur , staxat ex die celsationis ereseat Uura. At qui . anno Lugduni Batavorum edidit Des ιibros de Iaenore usuris , nam ecce Lb. 3. cap. 4. in Mn. Paulum intelligit, atque si dixisset; haee eoustia
tutis excedis modκm , cautione ad initum,
sise hae eon tutio iudicem, de eatitisne iudieaturum, non adytringis ad observiti nem modi ea ad initi . Sed quia de m 'do cauti Mais nihil p cesserat , aut de modo duntaxat justae exactionis, durior est haec interpretatis', quam ut seque da videatur. Ipse ad d. l. de
Feb. cred. cap. I . non expedivi haee verba, de quibus nunc quaero, contentus monuisse , perinde videri , utrum regas excedit ad finitum modum , an , in βηἰtum modum, sed veteres Editores non smpliciter exhibent infinitum modum, verum ad infinitum modum, quae
omnino differunt. Mihi sedet, ut Xli remiae legitur: legendum esse , sed. divisis vocibus, his constitutio ad Mitum modum excedit , quumque finire & δε-fuire promiscue dicamus , ut apud Se necam Philosophum sexcentis locis, intelligo modum usurarum , legibus finitum . D. Marcus simplicuer rescripterat , causam esse redigendam ad modum justae legitimaeque exactionis . Ad
haec notat Paulus: ea constitutione nihil quisquam essici, quam ut causa re vocetur ad legitimum usurarum modum, ait quidem , excedit ad finitum modum, sed excedit non hic est egreEitur , at progreditur, ut cum Livius ait lib. 34.
mox in princi res in magnum certamen
excessit, hoc est, progressa. es. Sic malo . quam legere , ut aliquando mihi incidit , ad Initum modum aecia i . Sic prima dissicultate videmur deiuncti . . Superest vero alia & major, que cur non etiam in praeteritum quidni liceat stipulari usuras semisses sub conis ditione non solutarum suo die quincunctum J possum utique ab initio stipulari semim , & cur non possim , si
minores quincunces ad diem solutae non sint λ est id scenus uberius juxta rationem sortis. Possum etiam retro stipulari
usuras, non tantum a mora commissa,
sed & a die interpositae stipulationis, ut
ipse Paulus definivit in extremo vers. . o. s. de reb. cred. Haec considerans , quum mihi aqua haereret , omnes omin nium Interpretum , qui quidem hilari ris famae sunt, sententias rogavi & exincussi d. cap. Iq. quumque non esset ad manum , qiuini hi videbatur recte explieasse , cur apud Paulum in d. I. I7. pr. usurae semisses duntaxat in futurum debeantur . non etiam in praeteritum,& ipse quoque nescirem , bonam tunc copiam eiuravi , ingenue professus, mihi non liquere. Prodiit deinde Auctor de faenore σ usuris , qui H cap. 4. praeteritis, ut solet, aliorum sententiis, existimat D. Marcum iuris rigorem Minperatoria ben guitate laxasse ante eum obtinuisse , ut & in praeteritum licuerit majores usuras stipulari , si min res suo die non solvantur , sed obtinuisse stricto jure d. l. q. 6 I. da usum ex aequitate aliud placuisse D. Marco, hunc praestitisse, quod praestare non poterat vel ICtus vel Praeses Provinciae .
At vero protrita illa distinctio jus strictum inter & aequitatem, hic sane , si ut sibi , valde importuna est . D. Marincus nihil quicquam , ut dixi , Rescripto suo definivit, solus Paulus definivit,
ita rem temperans , ut in futurum duntaxat ex dis cessallanis erescas usura. Et
386쪽
oBsERVATIONUM IURIS R ANI LIB. VI. C. XIX.
si ues palam se rescripsisset D. Μarcus, testigamus sortem in pensi raid Rescriptum ignorasset Papinianux in scissam . Movet etiam similis iurispruis d. I. I. h 3. f. deoplanori & d. t. q. dentia Pauli in d. l. 4o. ubi negat, m h I. F. de usuri ubi contra respondetδ ram , in una pensiono commissam , ad
Plus rogo . Id Rescriptum ignorasset 'integram sortem esse trahendam, & ejus ipse Paulus , huius I. I7. auctor , cum usuras esse praestandas. Et tandem in urescula exirmo H. L. ΑΟ. Τ de eb. movet , quod Graecus Interpres ad Baineredit. liquido pronunciet, non tantum Illi lib. 23. tit. ea . I δε ιιι. C. Pau- in futurum a mora , sed & in ea tum to in h. l. i7. pr. objiciens Paulum in morae in praeteritum, a die Gedria pe- extremo versicula d. I 4Ο. F. de reb. cressi cuniae, ut uras stipulari integruA esse ubi a specie , quam tractaverat, receis Sunt haee ejusmodi, quae scrupulum non dens, ait , in casum morae etiam eximunt, imo augent magis . teriti terr poris usuros stipulari int rum Ad jurii prudentiam Pauli in d. t. I7. esse, quod, inquam . Graecus Scholi pr. notabat Basilicorum Scholiastes, Ση- stes obtervet, in fine d. l. o. non suisse με-αι nota quid novum, m di- plures pensiones, hic aurem im d. l. I7.
repetiit nquissimus Auctor defaenore oe dimissas pensones , non unam , ut ipse oris d. cap. . . sed id dicere contentus quoque interpretor . 'Ut compendio di-
diem tunc diffidi , amplius delibera n. cam : ipsa sors non fuit usuraria in ἀdum ratus . Nunc, quum ille ipse Aia. I. II. pr. sed singulae pensiones, & po
ctor me non secerit doctiorem , ad ρο- ro cautum , ut pro una pensione non steriores curas revocavi d. I. II. pr. soluta, non ejus pensionis duntaxat sec& post anxiam satis deliberationem nunc misses usuras praestaret debitor , sed i puto, Paulum in d. l. I7. pr. explicari rius pecuniae, totius sortis . chiae stipa. posse ex Paulo in AE. I. go. F. da reb. latio longe lateque centesmam exced credit. Nam ut sors in d. i. o. erae har. Sed hoe non prohibet , quominus divisa in phares pensiones , sic quoque per stipulationem tota sors in laturum existimem divisam fuisse in dis i. Irin fiat usuraria, in futurum, inquam, non utrobique integram sortem non suis. in praeteritum, quia in praeteritum pro se usurariam , sed singulas pensiones, una tantum pentane usurae promissae' suo die non solutas , placuisse in d. t. erant, in futurum mutare , & totam I . pr. ut singularum pensonum quin- sortem sacere usurariam, suit integrum, eunces essent usurae; &', si quo anno in praeteritum contra. Sic intelligo ' eas debitor non solvisset, integram tune κρi rix Pauli, ex solida ratione juris , &sortem sore usurariam, & ejus se solu- aut haec , aut nulla mihi videtur ejusturum esse usuras semisses ex die, qua sententiata; nolim vero , in re quoti
mutuatas erat debitor . De pensonibus diana, ab aliis ICtis, quin M a semet divisis nihil quidem aperte Paulus, sed ipso dissensisse.
movet me quod ait, β quo anno non . Ex his satis , opinor , intenigimus. solvisset , tunc ToTius pecuniae ex die, quicquid hie dixit Pantus de legitimo qua mutuatus es , semisses s. uturum . usurarum modo , ad centesmam , ejus Viden' , totius λ quod resextur ad inte- aetate licitam . pertinere, & , sue una gram seriem poste ad pensones , voce legas a renitum , sive duabus , adnam plane abundaret totius , si non in. Initum , nsiit 'causa esse , cur hanc phra.
387쪽
phrasin Triboniano magis, quant Paulo tribuamus , atque ita seustra esse
phanium conanaent. ad I. 28.. C. de usuri
qui hic putat Tribonianum pellucere.
. De Iacu Sabatene angulario sive ahguillario -in L. 6ρ. de contrari emi. & vendit. D' 'oponit Proculus in d. I. sq. Ru-citiam Pollam emisse lacum Saba-
tenens angularium , o circa eum lacum
pedes decem, L quaerit, si lacus cres rit , atque ita decem illi pedes fuerint inundati, an alii decem pedes, ab aqua proximi , Rutulae debeantur λ δc negat deberi , quia emit decem pedes , Τ itune fuerunt, id est , tempore venditionis, nec ideo, quod postea creverit,
oportere eam latius pol sdere lacum , quam revera emit. Huic responso ne- mo non. 1 scripserit' nec tam de eo
laboratur . quam de ipso lacu , quem
Sabat em angularium vocat Proculus.
si recte Florentiae descriptum & editum
est. Eam quoque seripturam retinet M meus me Glossis , & editio apud Sen-. Betonios & Hugonem a Porra , ni liquod hic ediderit Sabbatenem . M S. meus cum Glossis, Sabat banem angula-νiam . Blaublommius.& Robertus Ste- phanus, Sabatanensem angulariam , Η loander autem .& Vimi millius , Saba- .anensem anguillarium. Quaero, quibus credere Huius melius sit id latis constat, fuisse olim in Etruria opispidum , cui nomen Sabare, fuisse & la
cum . p pe id oppidum, ejusdem pa-
no nominis, & a Sabate velat Strabo extulit , derivata esse Sabatias & Sabaeristis . Unde hunci lacum Silius vocat stagua Sabatia ; Columel
carius lacum Sabaνinum I & Sabat naa laeti Sabba/e seu potius Sabate dicta, auctor est Festus . His omnibus testi- .monium denunciavit Philippus Cluve- eius Ita ix anιiquae lib. 2. cap. 3. nec ex eo quicquam describo . Qui autem derivativa vocabala qui que sere pro arbitrio suo fingit, hinc promiscue Sabaistius & Sabasinus . ci apud librarium
Florentinum Sabatene vel Sabatenes, .pud altos Sabatanensis & Sabat anenss. Florentina lectio proxime Meedit ad analogiam , & nisi eam in Sabat num mutes, reliquis videtur praeserenda . Is lacus Saba te etiam nunc exstat, & Brae4eianus dicitui a vicino ejusdem nominis oppido, di Bracciano. Memorantur & apud antiquos vada Sabatia , bis 'pridem apud Capitolinum - in Pertinace. lcmel ap. 9. iterum cap. 13. Posteriori loco. narrad. Pertinacem tam parcum &: tueri cupidum suisse.
ut apud. vado Sabatia mercaturas exeriscuerit per homines suos , non aliter quain privatus solebat, per piscationem forte, vel per agriculturam . Plurimos utique agros ibi habuisse . Pertinacem ec priori loco collegerim. Hunc exhiis beo , quia eg interlaete e . aritiae suspieione privatυε non earuit , quum apud υada Sabatia oppresss faenore possessoribus , latius-suos teneret fines . Deis
vique ex versu Lucili a AGRARI Us MER cus est appellatus . Pro teneret Calauis bonus rescribit renderet pro extetaeret, porrigeret, nec multum intercedo, quamvis , si quis omnino ita velit . recepta lectio in eandem sententiam defendi possit. Sed quamobrem Pertinax dictus
suerit agrari u merys, anxie quaeritur. Cum id noa expediverint Interpretes, ad emendationes confugiunt Casau nus α Salmasius , ille legit Granius agrarius mergus, his erarius aerarius mergus,
ες explicationes addunt, ipsis lectioni
388쪽
bus peiores. Ego nihil muto, sed ejus
loci hanc puto esse sententiam . Cum vada oppignorata occupaster & siccasset Pertinax , & inde latius possideret agros, tandem per iocum audivisse mergum agrarium , ut qui ex Vadis , aqua reis pletis , agros suos extraxisset , , perinde ac avicula mergus ex aqua victum &alimenta petit. Simili joco etiam Houlandos non absurde dixeris mergos agrarios , utpote qui campos & agros suos, maximam partem e paludibus & lacu. hus extractos, aggeribus cinxerunt , &summa adhuc indultria defendunt per aggerum Presectos & Adsessores . Cum haec , non alia , videatur ejus dicterii sententia . Capitolini locus perperam vexatur , sed quicquid sit , de vadis Sabatiis interea constat . Haec autem Uada Sabatia , sic dicta ab oppido Saba. tu , nunc penatus excisa, in Liguria si quaeras , reperies prope Sayonam , &plane disti assa lant a lacu Sabatio, qui est in Hetruria , & de quo apud Pr
culum sermo est . . Haec confundi non debuisse , ut a nonnullis conius a sunt , etiam indicavit Cluverius d. Ioc. & tamen novissiinos etiam Scriptores hanc. errorem errasse plus semel animadverti. Hunc lacum Sabatinum vel Sabaienem Procolus porro vocat angularium vel anguillarium . Quomodocunque leas , nihil refert , inquit Antonius Fa-er ratian. ad b. I. & sane nihil resert
quod ad quaestionem juris, sed, nisi di.
eamus inutilem esse operam , quam Antonius Augustinus impendit indagandis Pandectarum nominibus propriis, & quam alii eonstituendis veris lectionibus, etiam hie lieeat nonnihil periclitari . Augustinus quidem nihil hic extricat , Fl rentinam scripturam his, diversis locis, repraesentasse contentus, sed Guido Paniscimius lib. 2. variar. Iect. cap. 438. O
servat , prope hunc lacum constitum
esse oppidum , quod & nunc . Audia Ha vocatur, & inde hunc ipsum laeum dici guillarium . sic enim , inquit,
legendum eredo in d. I. non anguis larium . ut mendose legitur in Pandectis Florentinis . Atqui ante Pancir
lum sic jam ediderant Haloander &Vintimillius, & de ea ipsa lectione jam
admonuerat Accursus ad d. I. 69. ΑΝ-GULARI Us , ait, quia muItos labet a gulas . S; habes ANGUILLARIUM , qui multas habes angviIlas . Addit autem:
prima verior es. Non ideo , si quid judico, primam praefert, quod ad conrisultationem juris quicquam pertinuerit,
utrum lacus, de quo agitur, fuerit an gularius seu anguiaris nam utrumquΦrecte scribitur) an vero rotundus, vel
Iadratus , sed quod revera. ille laeus ierit angularius . vel potius , ut ipse conjicio, & mox dicam, pars quaedam
ejus angularia . Anguillarium quidem non .dicit' Accursus , sed anguillarum , at res eodem redit , nam sic lacus an guillarum dicitur, ut dicimus lusera θα eum , & alia ejusmodi . Utcunque scribas , a copia anguillarum , quae ibidem capiuntur , nomen sortitum erat oppidum , & lacus oppido vicinus ; ce te hunc Iacum abundare auguillis Panciarolo Italo, in re Itala testimonium diocenti , haud invitus credo . In Boeotia etiam eo nomine celebratur lacus C pals , ut est apud Pausanium lib. q. Boeotis. p. m. 299. in fn. & apud Aristophanem in Acharnens eo loco, quem Iacobus Palmerius explicavit exercitati in omim. fere aues. Graec. p. 723. Sed lacus Sabatinus abundaverit.anis
guillis, & inde oppidum, is ripa ejus
conditum , dictum fuerit Anguillaria vel .. Milura nam utroque modo
scribitur j & ipse lacus dictus fuerit
angulilarum vel anguillarius , non ideo
recte essicitur , ita quoque apud Pro
389쪽
eulum esse legendum . Quin sere proinnior essem in sententiam Accursit, qui eam lectionem reiicit . Ratio , qtram ipse non dedit, mihi esset, quod apud
Auctores, Proculo aequales vel antiis qui res , non repererim oppidum vel lacum antrudiarium , sed duntaxat δε- baton & Sabatinum , idque constanrer, nulla unquam addita an uam men-Mone. Quinimo etiam barbaris temisporibus Sabatini vox duravit, ut con
stat ex Anastasio Bibliotherario in υlia Papa Honoνii , in vita Hadriani , sine ulla alia adjectione . Utque adeo recentior mihi videatue angaillaνἰi ap. pellatio , quam ut Proculo convenire possit. Atque id sorte Cluverium movit d. lib. a. eap. 3. ut in L ι. 6st.
has voces Sabaienem angula Ium corrua
ptas esse existimaverit ex his laeum sabaien , id es, auguiuarium, posteri ra autem, id es, anguilla νium in ma gine interpretationis loco fuisse adposi- .ra , & deinde ab imperito librario in ipsam legem transcripta . Sic Proculo non deberemus anguillaνium, sed interis
preti , infimae sorte aetatis Si ha placeret . etiam absque τω ia es con stare posset Glossa irrepticia, minori scilicet motu; at vero secta nostra ab hoc genere Critices abhorret quam maxime , ob periculum , quod iurisprudentiae R manae imminet, si genuina sorte ICt rum verba Glossis imputemus , ut saepimi ne imputantur . Et , si eiusmodi Glossemata admittas , die, obsecro, die ubi sistas λ Addo , quod non tantum in Tusco, sed in omnibus omnino libris,MSS. & editis angulaνύ vel a re Ilarsi
v x eonstanter reperiarur ζ quominus etiam in hane conjecturam essem proclivior. um Igitur Proeuli aetate antu Ilais ἀί vox non fuerit fiennenrata, nee sit,
unde sciamus , ut Glassam irrepsisse Pego malim servare angulariam: Quidni autem servemus id epitheton . si HOLmanni Lexieran in V. Sabatinus lacus recte nos erudiat Laeus, inquit , --δ-riae, etiam TRIANGULA 'ix dictus es olim . nunc LAGO DI BRACCI AN aθυμῶ adlaeente . Sed ego veteres A ctores , qui de laeu Sabatino agunt, excussi omnes, quanta potui diligentia, nee in ullum incidi , quod tamen maximopere volebam , qui angularis vesre angularis nomen ei laeui tribuerit. Et tamen vel optimo cuique Lexic grapho nolim credi, si auctorem suum non laudet; hic autem laudat nullum. Quare haec habeo pro non scriptis, sed tamen nihil impediunt . quominus Promtus , etiam sine ulla alia auctoritate, hunc lacum , Arma anis gulari , potuerie appellare angulariam. Magis tamen inducor , ut credam , Rutiliam' Pollam non emisse unive sum lacum Sabatinum , qu3 late patebat , sed nonnullam ejus par em .
qtiae a sorma vocata fuerit angularia .
Si Proeulus simpliciter dixisset , Iaeam Sabaienem , universum intelligeremus , ne intelligimus tamam' singularem . a sorma se dictam & descriptam. Αtisque ita malo , quam . ut est in proin
verbio: anguillam eauda tenere.
Ssve Hermogeniani sit d. ι. x sive Ulpiani, sive utriusque , ut Cuj
cius putabat lib. 2. observ. cap. VI.
dignus sane est, qui explicetur & emen detur, eius h a. Quod ut agam, praemitto, apud Graecos nonnullos intestati, apud Romanos testati causam fuisse mistumat . Romani publice expedire rati
390쪽
sunt, suprema hominum iudicia exitum sortiri I. ff. testam. quemadmod. v riant. Inde est amplissima illa potestas, ipsa lege Decemvirali testatoribus concessa I. Ieto. F. de verb. Ignis Inde est , ut & alia oceasione supra obseris vabam lib. s. cap. s. quod paribus judicum suffragiis . humanius esse dicatur, eam partem sequi, quae secundum testamentum pronunciavit L IO. pr. F. de ininc. te m. & inde quoque fidei. commitarum origo & progressus f I. 4. s. Inse. de Mela. heredit. Cum avistem in fideicommissis non raro accideret, ut heres ob grande aes alienum heredit tem, tanquam damnosam, adire nollet, ne tamen fideicommissa intereiderent, novo beneficio cautum est, ut heres per Praetorem et atur adire & restituere ,
se ut ipse . qui restituendi ministerioduntaxat functus esset , restituto qualiquali patrimonio , oneribus liberetur .& actiones in fidei commissarium tranisseant. Hoc praestitit SCtum Pegasianum, ut est apud Ulpiaclum fragment. titias. 6 sed hoc quidem . ad conservationem testamenti . antequam h res adiisset , non tamen & repudianset : nam si repudiasset, ad intestati causam res redigebatur l. r. pr. 1. de suis hered. & sol vehatur omnis vis testamenti . ut ait Ulpianus in L 18 I. J de reg. iuri atque ita, si rationem juris sequamur , intercidebant& fideicommissa. Attamen fit contra eam rationem placuit ex causa heredem restituere cogendum . & hoe est liodin nostra ι. I . h I. proponitur hisce verbis : sed O qui νepudiavis here. ditatem, cogitur ad re restituere ipsam hereditatem , si insae eausae alimentur .
Porro quaerium est . quid iuris , si a scripto herede . reoudiata hereditate , bona jam fuerint distracta vel a legitimis heredibus , vel a creditaribus hane quaestionem tractavit ICtus in Hι. I 4. 6 2. eaque ex eonstitutione D. Antonini ab ipso ita decisa legitur e
Plane se bona venierIM , non oportet praeceptorem, ne quidem pupiliam , resia tuere , nis eae causa, ut D. Pius reseriis
psit, Sie est Florentiae . Sed cum pisisceptMis vox valde hic sit incommoda, nec, quomodocunque interpreteris, id neum sui sensum praebere possit , pari.' hus omnium Editorum & Interpretum sententiis in ejus perniciem conspira tum est . Omnes quidem libri ΜSS.& editi, excepto uno Florentino , pr
Praeceptorem contanter exhibent Praet
rem , sed , ita ineptus erit sensus , si το resiluere , quod sequitur , intelligas de restituenda hereditate , nam Praetoris non est hereditatem restituere , sed fiduciarii . Cujacius , ut hoc evitet , not. prior. ad β s. Ins. de hered. quai. o disseri Iesendum censet , per praetorem , e ut sensus sit , bonis vendiis ris , quamvis pupillus fuerit scriptus heres, eum non cogi per Praetorem restia tuere fideicommissario, nisi ex justa caussa. sed ait resisuere , non cogere , ut ressi xuat , ut omnino dicendum esset , si haec voluisset ICtus. Ad haec scire velim , qua tunc ratione injecta foret p*pilli mentio λ non eoactum scilicet iri fiduciarium , etiamsi pupillus sit , ut hereditatem fideicommissario restituat . Atqui vix est , ut facilius pupillum
cogi dicamus, ac alios quosvis, imo , 'b favorem aetatis , multo dissicilius . . Superflua igitur & inepta essent . ne 'quidem pupillum , nisi dc altera emessis dation e adhibita legamus , ne quide spuρulo , hae sententia: post.repudiatam hereditatem bonaque distracta , fiduciarium non esse cogendum .restituere , etsi
fideicommissatius essit pupillus , cujus alioquin favor humanius quid exigere videretur. Sed neque hoe placet, ne x x a que Diu liroer by Coral