장음표시 사용
101쪽
despicientiam vel in se , vel in suorum, ora una, mi eum bonum, nimirum ul- quempiam non con in tex.Dicit diu, tionem, i in iratus sibi bonam arbitra-
quae apparet ultionis quia proponi-tur; illini deinde lentum est, haec praetinui possibilis ultio debet, aut , si talis ceps; illud ob quamcumque injuriam,hm: non sit, a ceror dc tristitia oritue, non ira. ob contumeliam potissimum & despicie Distinguitur ab odio,quod odium sit cit- tiam. ι
sim xa e snt Irae. . . 'PRima est Contempnic Colli, hic ebinemptus tum ex obliuionei
obliuisit enim ea solemus,quae contemnimust tum ex tristium denuniaciatione & aliorum in nostro infriiunio halaritate , eum alij malum, quod patiamur, patulficere videntui . Secunda est propoliti nostri .ves ii dendae. Vt limitiis impedisneniunt. ἔ- Tertia est contumelial HEt ehis' exectentisnpstrae derogare videtur. mmi potissimum si iniund inferaturi ut diues in pecunijs,orator in dicendo
arta est quaedaiti irastentis γε itas . Ut Urim infirmi sunt 3t de si
ctibus obnoxii facile laeduntur Inualidum omne natura querulum est. Nust . , quam e querela inera tanguntur ιDenique quicquid esscit vel auget apprehensionem iniuriae, vel minure- IV is dae utilitatis ad iram excitandam consere. Multum hie haras potest. & ina- tia. nes delitiae de sui ipsius amor. Leve delictum maximum hic est malum. Delicatuli homines leuiter offensi vehementer irascuntur. Ijs si vitrum aut cristallum puer imprudens frangat, in flammas iratae mentis ilico abeunt. et amoribus inconditis omnia tepent supplicia extrema denuntiant. Quippe
nauis res magis iracunaeiam alit,quam luxuria, Cis. I.
Quinta causa Curiositas est. Certum enim est illud. Pu nimis in vitrit. Ita non ad euriosos homines ira venit, sed ad illam ipsi currunt. Quaerunt illam , & quietis impatientes perturbari vesunt. Sexta est nimia Credulitas. Qui facile credit .seipsum saepd laedit. Multi aut incerto. Credum
aut falso rumore grauiter commouentur;nimirum quia nimis cito credunt..Additamentum. Duae praecipuae sunt contumelia & cujus causim dat Lud. Vives lib. 3. de
comemptus caeterae ad juvantes sunt, Anima, quod in iis ob cogitationis labo- vel occasionein praebent. Hinc facile ira- rem plinimus ad cerebrum calor covolet. scuntur pauperes, & corpore vel animo sed ea causi esse videtur, quod puriss- debiles. Facile enim se contemni arbi- inos spiritus consumant, carium sibi pluintrantur, clim argumenta contemptus sem- rimum singilinem creent, unde facilis in per ostentet. Item pueri, qui animo sunt iram prolapsio est. Melancholici quoque infirmo dc angusto, quales etiam sunt mu- facile in iram prorumpunt, ex corporis lieres. De pueris Terentius in Hecyra, constitutione, quia teter in iis humor a
Hreri inter sese, quari tro levibus maeis bundat, qui infigit iis cogitationem de irasserint i spicientiae, & humorem hilaritati accom-sti propteryqia qui eosIuberaram,animum modatum dispellit, spiritusque exugit, infirmas Ieriau. unde tristitia&obnubilatio animi,acrior-De mulieribus Iuvenalis Sat. 6. que ex despicientia morsus. Propter ean-2--farit ira centem dem causam defatigatio est iracundiae Hamsexum, O rabie rear iscendente Ise oportunissima. Seneca lib. 3. de Ira c. 9.runtur loquens de lassitudine eorporis. Consu-Pracipites, ut saxa juis abrupta, quibus init, inquit, quicquid ti nobis mite placi-ninys dumque est, & acria concitat. Ideo quitabin abitur,elaequelatus priviste reredit . bus stomachux suspectus est, processuri ad innei denique , quotquot contemptu res agendas maioris negotii, bilem cibonrigis tanguntur ι quam sunt x, temperist, quam maximἡ mouet defati
102쪽
gatio; sive quia calorem media compellit,& nocet sanguini, cursumque ejus venis laborantibus sistit ; sive quin corpus atte nuatum fle infirmum incumbit animo. Certe ob eandem cauGm iracundiores sunt valetudine aut aetate felli. Fames quoque dc sitis ex iisdem causs vitanda est; exasperat enim & incendit animos. vetus dictum est, A Lauso rixam
que autem, fle ab esuriente, & a satiente &in omni homine ψ quem res aliqua urIr. Nam mulcera ad levem tactum ι deinde etiam ad suspicione tactus condolescunt; ita animus affictus minimis ossenditur. Aded ut quosdam salutatio, epistola, ratio & in irogatio ad litem evocent. Nunquam sine querela aegra tanguntur. Hactenus seneca.
i aik, ρὸ Τ Rae species seu partes tres sunt. Prima est, Iinc Eia proprid quae
l .sito excitata citius manescit .Et Eaec in saguineis cholericisque repetitur. Cholera enim seu flauabilis subtilissima est,tui; ignea facile insan una-Mis,hia iur iacit E consumitur. Secunda est acerbitas, qua labor ni ij, qui tarde qui-
dem admodum inflammantur,at eam diu retinent,dc nisi vindictam sump- serhat, placari nolunt. Hi sunt melanchollat, qui cholera erassa terrestrique abundant:haec vero nec accenditur facile 'ec accinsa cito consumitur. Tertia corum est, qui cito commoves tur,nςc prius irasci desinunt, quam injuriam sint vlti Prima reprehensionem aliquam oneretur , secunda deteriores tertia omnium gravissima, quippd in qua malitia quaedam & volunt
tis obituratio reperitur. Audiramentum. Nier eos qui citb irascuntur Ludovi- concalefacta vehementuis,quam humidsicus vives numerat aquae potores, quod , concaleticiunt; fibrae vero solidae terr tenues habeant spiritus, qui citb com- naeque sunt. Porro, ut apparet, tres ira piuntur ab incendio ine. Inter eos vero, torum species hie enumeratae.ad triplicem qui tardius ad iram incenduntur, sunt timidiores&modici sanguinis frigidioris. que. Qin autem bene valentes multique sanguinis & levioris sunt, oinnia quidem vetuit laeta cipiunt nec facilὰ excandescunt, cum tamen se offensos agnoscunt, prompte iram exponunt. Segnes quoque ad iram deponendam esse solent, quibus crassus de fibrosus est sanguis concepti s mel ardoris tenax. De his Philosophusa. Rhet. cap. a. ubi ait. Quorum anim lium sanguis,fibris admodum multis cras. idque resertus est, haec terrena amplius constant natura. dc animosa, iracunda, proindeque furibunda sunt. Ira enim caleficit. Solida autem firmioraque omnia
in homine sanguinem reseruntur. Sanguis enim vel tenuis & subtilis est, multum que at bilis admixtum habet. Hic primum genus eorum efficit, qui cito ira scuntur & cito placantur. Tales dicuntur esse Scythae, Germani, & Galli. Vel est crassus& viscosus, in quo non parum melancholia . Hic efficit tertium genus, e . nam, qui pertinacissime irascuntur, nec sine ultione placantur. Tales ferunt esse Hispanos, qui plumbeam 3e Saturninamitam habent. Vel est medius, in quo uterque humor confusus. Hic efficit secundum genus eorum, qui tard dirascuntur, sed iram diu retinent.Tales sunt Itali. Ferror singiums.
mus est seruor quidam sanguinis seirituumque circa cor.Vnde nepὰ
in iratis cor palpitat, tremit corpus, faeies ignescit ardent oculi, frons in rugas contranitur calcibus morsibusque insultatio oritur,clamor e citatur. Vere dictum, Ira furor breuis est. Secundus est perturbatio rationis. Vnde Virgilius, Furor iraque mentem ' praecepitant. Unde in ijs.qui stimulis irae concitantur,exulat pietas,legum iustitiaeque obseruatio perit,& quod suror subministrat .rectum putatur,nulla gravitas est,prudentia desideratur,dotes ingeni j omnes obsculantur. Quam-. diu nimirum hie ardor dura Qui enim ira tui aminantur,non nisi tempore ab Diuiligod by Cooste
103쪽
re ab insanis disserimi ι & dum ratione.consilio, judicioque destituuntur,sui planὰ dissimiles redduntur. & vix homines sunt. Homo non homo iraim. Symbolum est Fl. Crispi Imp. t
Tertius est taciturnitas quaedam.& vultus eonfusio. Nam in lingua, facie, ratἰta oculis vestigium irati eordis expressus relucet. Hinc in iratis vox tremula rutas. est,& oratio interrupta.
Quartus est , quod in eaedes ramo quodam impetu hominem impellat. ImpuI Inflammatus ira Theodosius Imperator ad septem hominum millia Thesi in salonicae trucidari iussit. Alexander Magnus Ι ysimachum leoni obiecit Clitum hasta traiecit.Callisthenem mori coegit caraealta eos omnes uno euicto interfici eutauit,qui ridiculo gestus illius expresserant. I ysander, Sulla. Cambyses, Totita, aliique innumeri iracundiae suae horrenda monumenta reliquerunt. Horrendum dc ad pωςritatem memorabile Maioracensis cuiusdam servi est exemplum,qum passim referunt Historici.Gravissime eesus erat ab hero suo hic seruus, & leuem ob culpam. Mox ira vindictaeque cupiditate inflammatus , hero absente, domum clausit,ae matrefamilias arctius vincta .filios heri tres in editiorem domus partem secum adduxit, do mini ibi reditum expectans: qui domum reiiersus cum seruo de culmine sese ostendenti minari coepisset ilies duis hie fili, o tecto praecipites iecit. Hoc casu constematus pater,cum etiam tertio timeret.facti veniam . & libertatem seruo pollicitus est. At nihil, hie inquit, estities, nares oportet tibi praecidas. si tertium seruare filium eupis. Accipit miser conditionem .sed na- 'sis iam mutilato, tertham eum matre ἡ tecto seruus deijeit.tandem seipsum. Simile de Xanthia muliere legitur, Haee laqueo sese suspendit, paruulum filium I se necatum manu ma,altera facem incoisam, qua domum accendiisenens. Verd dixit Ennius. Da est initium ἱnfama. Atque ideo Basilius russam Animae ebriet tem di stram truculiniam aptallas. Magna ira multos perdidit mortalium,inquit Euripides in Archelao. Et Ilorat.Ita 'ocudit
Quintus est pertinacia. Vnde fit. ut qui ardenti ira inflammati sunt,si quae nisi iraia iusta deissio proponatur , protinus in veritatem ipsam & innocentiam ex- ria. eandescant .Quippe nos facit λ;quitas ira quasi argumentum sit itistὸ is tendi πὰniter lyasci. Qui irascitur & iudex esse vult. de actor.cidit eos qui re suam & iram non probant . atque ideo pertinaci animo suae adhaeret Upinioni. dc alterum consilium excludit. Plurimorum ab ira malorum passim Historici rheminerunt. .
. Additamentum. SEneca lib. a. de Ira cap. 36.&3 . Ira.Non sermone,non oscio aditi Dciles'
lueuienter irae essectus expressit. Ui- omnia per vim gerunt, gladiis&pugna-dendum est, inquix, quim multis ira per te parati, & incumbete. Maximum eqim se nocuerit. Alii nimio servore ruperevse malum illos cepit ,& omnia exuperansnas, Ze sanguinem supra vires elatus cla- vitia. Alia paulatim intrant. Repentina Scnior egessit,3c luminum suffudit aciem in ' universa vis huius est, omnes denique a- oeulos vehementilis humor egestus, & in licis assectus sibi subjicit. Amolem arden- morbos aegri recidere. Nulla celerior ad tissimum vincit. Transfodetunt itaque a iis antim aest. Multi itaque eontilium malam cita, Boin eorum,nuosol ide- verum im fila tena, necquam expulerant rant, iacuere eomplexibus. Avuritiam d mentem,umquam receperunt. Mortem rissimum malum, minimumque flerabile,
liberis ruinam domui ira ealeavit, dacta qpes su)is spargere, de impresiantur, Miracci sen pant, non mi- domui rebuleae in unum collatis iniicetentis. quam sti sanire, lariola: Amicissimis ignem. Quid λ non ambitiosus magno adi hostes, vitaicisque casissimis. Legum, nisi cimita ire pso ecit insen a, honoremque qua cent,immemores avriiiii min. delatum repulit Nullus a sectus est, in quem
104쪽
quem ira non dominetur. Vide eiusmodi multa apud Gregorium Nys senum orat. a. ubi ostendit ex irae essectibus hominem iratum in seram immanem transire. D. Gregorium l. Moral. cap. 3 o. qui idem probat, Chrysostomum non lay. S. Basilium hom. Io. adversus irascentes. Gra cus quidam irae florem, insaniam ine dixit. Cato iratum ab insano tempore tantum distingui. Seneca Epist. 18. Immo derata, inquit, ira gignit insaniam. Persus Satyra 3, Nam face fervescit sanguis,ct ira Scintillant oculi, dici Aue D isque quod iUt
No sani esse hominis,nans υι juret Orestes. Ad allata exempla adjungi 'haec possunt. Hercules ob nimiam bilem sacro morbo fuit obnoxius. Unde Proverbium, Moebus Herculanus. Perses Rex a Paulo .E- Mylio victus, duos ex amicis, qui 'gien-
rem solari volebant, ira percitus intersi, cit. Tam atrox iacinus in causa fuit, ut ab omnibus destitueretur, teste Plutarcho in Eurylochus Poeta per iracundiam si E correpto veru cum carnibus ud fotum usque cocum sequebatur. In E Iide cum quaestionibus eruditorum aligaretur, abjecto. pallio Alpheum. fluvium trajecis, ut resert Laenius in viis Pyrrho nis. Valerius M imus lib. b. cap. 3. dubitat Syllane prior, an iracundia Syllae sit
extindia. Is irritatus a Cranio Principe. Puteolorum , nimia animi concitatione& immoderato vocis impetu, dbnvulso pictore spiritum cruore ac minis mixtum evomuit. Posura - huc referri omnium ferudelitatis exempla; nam ita paulatim in crudelitatem vertitur, aut crudelitas ab
stua sint contra 'bam remedia.
Rimum est nascenti Irae quam primum resistere i i monas mem OP . primere. Facilius enim initio repelistur,quam admissa super r Itaque i. ex pedire se iis causis V occasionibus oportet,quae iram excitant hi ub dulat. Cotys Rex Thracum,cum multa ei caelato opere figulina vas quainque seangi sacillime poterant. offerrentur gratum se offerenti e hibuit, ac mox omnia confringi curauit. Rogatus causam, re tu si uorumcapuit aciθ peccantes facilit excandesom;- acrius quamliar si in eos aut duertam. Augustus Caesar cum seruum suum in piscinam abij Hi Pollio curauisset, quod erystallum imprudenν fregisset. dimitti seruum iussit omniaque comminui crystalla , ne irae hapόsterum esset occasio. Secundum e in speculo sese considerate. Sapienter proinde Plato , Ful- . gosio teste tib I .discipulos suos admonebat. ut iratos se in speculo e templarentur . Quippd ab ira sibi temperatur .s deformem faciem suam in-.tuerentur illa qua frons caperata atque in rugas contra i. oculi ceu flammae Aident.labia mordentur,lingua prae pectur. Monstri quiddam simile est,m-neruam semel, cum a Satirci admoneretur.ut tibias Abueceret, genasque sibi conformaret,in fluuio vultu suo conspino ex indignatione eas abiecisse. Tertium est in Ira tacere, linguamque continere. Hinc Seneca. Optimum est,aae primum mali si usum mederi sibi, tum verbo quoque suis minimum tribertatis dare, di inhibere impetum. Danda veris potissimum- opera, ne quid
contra decorum dicaturi l VQuartum est. Curiosum non esse. Neo Caesar clim victoria potitust, stium suorum litteras intercepisset, flammis omnes etiam non visas aut lo ctas tradidit i seque onimem iracundiae materiam eodem igne consumpsit
- . Quintum. nihil priris verbo vel facto tentare. quam irae furor sese remi--seriti Plato seruo suo iratus cum eum castigaturus esses, & Xenocrates inter Lae rex,Flagma,inluitsunt puerum,uaemi ipse sum iratus. Bene im suadebat Demonis non sata irascendum esse hominibus si .delinquoerit sed vitia potius esse chra gerita, medicorum exemplo, qui aegrotis non insidiam 'ur, sed sedat' animo cundolenti morbum sanant. Hinc qui iracundi sunt di mor'si ad tenmm αtatem institu tam parum sunt idonei. Bem quiaruc enti vi asperi Sextum gle
105쪽
Sextum est. cogitare praeclararum omnium actionum iram magnum esse impedimentum. Hinc Pyrrhus quidam gymnici ceris iis praefectus, ij si quos exercebat ne irascerentur,praecipiebat,quod tui artem pertubaret .dum non qua caueat, sed qua noceat,tamum aspicit. Per tram,inquit D Gregorius in Moralibus Sapientia perdisur,ut quid, quoue ordine agendumst, nsia. ur : per iram iustitia relinquitur, quia dum pertiarbata meas iudicium eratione exasperat,omne,quod furor juggerit rinum putat Cato Impedit ira animum ne possi cernere verum D, Eurip ides . Mens nil in ira recte quicquam Unde apud Terent. Demea in Adelp ait se apud se non esse, non esse animi compotem: quod ardeat iracundia. Denique cogitare oportet turpissimam esse in sapiente iram; multa etiam in nobis este vitia multos 6ue desectus. Minuenda quoque existamatae iniuriae opinio . quae per iram, sicut per nebulam corpus,maior semper apparet. Fugiendum iracundorum consortiumsis prodeste dicebat Pythagora Num muliere iracunda exerci
tationis causa,consuetudinem thabete. Additamentum. iHAe de re Plutarchus librum unum, illud Platonicum sibi d icere, Num & ego
Seneca tres conscripsit. Pro ea frae- talis Ptolomaus Lagus Grammaticus obnanda hic allatis aliqua adjungemu . Et inscitiam subsannans rogabat, quis Pelei primd optimum est, per dies aliquot sibi pater filisset; cin Grammaticus, Ptius, in- imperare vovereque Irae refraenationem. quit , dicito quis Lagi pater fuerit. Quo Hic enim paulatim profligabitur. Secun- dicterio chm Genetis obscuritatem Regido Morolistum & anxiorum consortia objicerer, illud non serendum amici judi- fugere , ut suggerit Seneca lib. 3. cap. 7. casat , sed ille, Sinon, ait, Regum es &8. Nam, ut ait Ovidius de Arter salsodicta serte,nec salse dicta in alios ia- Sistectrat Muli ιεμ, ιε tur-is, te Regium erit, este Plutarcho de ita Mastas corporitaι tro tume mc t. . cohibenda. Quintd Danda est amico allia Tertio Mora & eunetario lantu mali p cui ea potestas, ut Ibere nos corripiat recipitis remediumest. Anthenodorus Phi se ere clim irascimur, nec irae nostrae asia Iosophos Cet fari Augusto abiturus hoc cin sentiatur.Suggeru hoc Seneca lib.3. cap. filium dedit.Ne quid iratus diceret vel fata I 3. Sextb Prodest conditionem eius, inceret, priusquam Graecarum litterarum quem ira concitamur, considerate, quam- elementa secum recitasset, ut resert Plu- que revera iioxius non fiterit. Hine Am tarchiis in Amphimeg.Rom.Eodem mo- ninus lib.9. num .36. Si cujus, inquit, imiado Di.us Ambrotius Theodosium sirpe- pudentia ossenderis, statim percuntare learatorem monuit, ut supplicia capitalia ipsum,an possit fieri,ut nulli sunt in munia post Imperatoris rescriptivo per dies 3O. do impudentes. Non potest autem hoe suspenderentur, ut ait Nicephorus, lib. fieri. Ne igitur postilla, id quod fieri ne-Ia. cap. 4r. Neque enim festinatione est quit: alioquin ipse quoque unus eris ex opus, ctim puniendi voluptas non pereat, impudentibus jis, quos esse in mundo οὐ si differatur, & qui hodie reus est, cras portet. Idem de Versuto, infideli, omni etiam erit deperindie. Et, utrine Seneca denique quocunque modo vitioso, in lib. 2. cap. 43. Poena dilata potest exigi, propmpus sit tibi cogitare. Nam si recora sed exacta non potest revocari. Quarib dens necessiario id genus hominum esse, Vtile est eum quis irasci contra aliquem singulis aequiorem te praebebis.
incipit, statim in seipsum descendete, &
AT qui possumus aliorum a nobu iram auertere ' Inprimis si alterius
irae non statim obsistamus, ne iram tanquam ignem accensum dum tu/p extinguere Volumus, augeamus. & quasi ventilemus. Quippe in remissionibus morborum remedia prosunt, quies autem eorum initia curat.
Deinde si pacat8 ac submisiὰ iratum alloquamur. Nani mollis responsio frangit iram. Tum si eulpam ' agnoscamus, ac demus operami, ut quod commisimus' contemptus iussisione long4 moueamus.
106쪽
s obtrectationes, calumniae . maledisi a ad iram uos exissimulent' Non idcirco comitiis saleque nigro ut dicitur, certandum ilico est aut tras cendum. Cogitemus calumniatores nostra ira indignos esse. Agatocles do Antigonus,eos. quibus iniuria lacessebantur, ridebant. Caesar contemnebata Quippe magnam fortunam magnin animus decet. Pulcherrimum victoriae genus est aliorum conviiij non moueri. Convitia si i stare. Multa videntur pretia exol cunt Tacitus . Annal. Magnus esse non potest, qui uno convitio flectitur. Cogitemus,quod sicut umbra corpus comitatur, ita
eruditionem,uirtutem, actiones honestas invidia & huius soboles obtractatio sequituraeadit autem in eos.qui sua in virtute praesidium positum nullum habent aliena cruciantur. Cur aliorum nos potius de gradu improbitas dei j-ceret, quam nostra erigeret virtus ae pietas λ Maledicium in actam honeste vitam coniectum , aut temporis progressu perit, aut suo interitum auctori parit. Hoc essiciunt calumniatores, ut attentius nos ipses obser mus nihil temere.dissolute,improbo dicamus, aut faciamus Optimus ultionis ac vh
dictae modus est. honeste vivere. Reνium es benefacere, in malὸ audire. Agebat Philippus Macedo Atheniensibus gratias. quod suis calumni, essi.
cerent, ut virtuti ae honestis rebus magis, quam ante .lluderet.
magni bonique est,tam diu ingratos ferre. donee grati fiant. Qui dolere de ingratitudine non vult,cogitet prius, th quos sua beneficia dignd conserat. Neque ita beneficia conseruntur, ut nomina fiant. Satis magna laus est bene secin. 3Au ergo contemni se quis patietur φ Monet seneca auctor grauissimus, ei qui ad honesta pergit. omnino contemnendum contemptum esset nequa quicquam veri in his reperiri,quae famae placent. Imo laudis loco habendus est improborum contemptus. Indicium enim est nos illis similes non esse Aristippus Philosophus apud Dionysium Tyrannum infimo in loco accumbere iusius nihil contemptu illo commotus fuit . quod non locus viris. sed loco viri dignitatem conciliarent. Egit proinde Dionysio gratias, quod honorificum reddere postremum locum voluisset. Bis passus repulsam Cato in praeturae & Consulatus petitione.non sibi, praeturae Consulatuique injuriam sacram esse dixit. Epaminondas struendarum viatum ministerio fungi iussus sordidissimum ossicium .inquit splendidissimum reddam. Domanda igitur in nobis semper est ira. Quod si mim rationis regula congruat,etiam laudanda est,& est quidam ad res praeclaras gerendas, vel turpes rei ruiendas sti mulus. De Affectibus dimim iam sit satis.
Additamentum. PRO ira ab aliis avertenda varii segge
runtur modii Primo Ne pueri iracun
di fiant ,& quasi cum lacte iram fugant, matres & nutrices ab ira sibi cavere de beni ; adhibenda est institutio & educatio moderata; vinum non dandum pueris ; si cibis non impleantur , fi modici sint eorum lusus ; si majores vereantur, & nihil per iracundiam extorqueant;si modo fimna, modo stimuli adhibeantui; si direct res illorum non truces & feri sint, sed mi-
res & placidi, si cibi non nimis delicati &vestis non nimis pretiosa. Vide Senecam lib. a. de Ira cap. ra. Secundo Q si Ira violentior sit & pertinacior macum amitati convenit, qui cum Regis filiam sanare deberet,ut ait seneca, nee sine se ro posset, dum membrum tumens leniter fovet,scalpellum spongia tectum induxit. Sic per ambages iratis obviam est eundum ,iraque similanda, ut plus fidei nobis habeatur; majorque poena quaerenda, ut praesens differatur. Prodest 3c sermones
gratos novosque miscere , ut animus c
noscendi cupiditate ab ira avocetur aeinde contemnendus est is, qui offendit, ut tanta perturbatione pro eo vexari sit indignum. Tertio Accommodare se iratorum moribus oportet, & si obj urgati nibus deliniri non possint, precibus unicantur.Q-to Si qui alteriam comprimere vult iram magnae via authoritatis sit, Sc
107쪽
- irato sormidabilis , potest iratum aperte aggredi, de iram eius gravi obiurgatione frangere, ut Auguitus Caesar fecit erga Pollionem a d attinet ad obtrectationes, calumnias ,& nia usta, quae ad iram extimulare nos solent, cogitandum est, ouod Diaberius . teste Suetonio , d lasse soIebat, In 'libera Civitate liberes mentes & linguas esse debere. Magni Ommnd animi est maledicta contemnere. Talis reat Alphonias Aragoniae Rex, quem cύm in foro Capu-ensi miles quidam apprehenso equi fraenosisteret, & petulanter convitiaretur, Rex nihil animo commotus est, nec illum conspicatus perrexit. Propter ingratos irasti nemo sapiens volet.Nam, ut inquit Petrarcha, lib.a. de remedijs utriusque solet.diat. 28. Gratitudinem nulla barbaries Gentium, nulla
morum immanitas non laudabit; nemo usquam non vituperabit ingratitudinem.
Perfer igitur, inquit, &gaude potius i
gratum ferre, quam ingratus fieri. Multi enim benefici diei volum, jactatores sunt atque e probratores. Non est irascindum illis, quibus benefecimus , etsi sint ingrati ; cogitandum vero, quod nullum bonum opus perit, & eius fructus in agentem redit. Eo liberalitas major est, quo
An quis se contemni patietur Cogitet nihil esse crebitus, quiin sipientem ab insanis contetani. tuor bona esse dixerunt quidani,Speinere mundum ἰ sper . Mere nullum , spemere sese, spernere se sperni. Hoe ultimo 'opus est omnibus. Qui conten ini. strvidet, agat bonum magnumque aliquid,quo contemni nequeat. virorum excelsorum est pati contemptores. Sprevit Achilem Thersites, Homc-rum Zoilus, Augustum Antonius, vim gilium Evangelus, Ciceronem Calvus; hristum Dei filium Herodes.Is contemptum vincit, qui contemptores irridet&spernit. '
Finis Cummentariorum in Librum Secundum
t - : I J Institutionum Moralium . . .
108쪽
I R T v.s,definiente philosopho. est habitus animi ad conis sellio sponteque agendum aptus , in ea, quam ratio n bis praeseribit.& quae prudenti probatur,mediocritate pomtus. Eius sedes in animo estiouipp8 habitus est animi,& eum constans sit non naturalis est affectus, sed usii exercitation que comparatur. Quoniam etiamd consulto sponteque, ' agendum est, s litur voluntariam omnem esse virtutis Mctionem, quae non excessit desectuque precet, sed in quadam mediocritate. bonorum prudentumqi virorum iudicio deierminata, consistat. Vnde eo stat per habitum Virtutis liberam hominis voluntatem ad agendum rectae rationi convenienter incitari. Per rectam autem rationem nihil aliud intellisimus.quam ipsam Natum legem, atque illas rerum notiones, quae mentibus nostris divinitus insitae sunt, ut de rebus bonis & malis, de honestis Mturpibus recte iudicemus.Ex quo fit duas essetendae virtutis praecipuasesse causas. Mentem recte judicantem, & voluntatem recte judicanti praecipiemtique Menti obtemperantem. Vtraque per Doctrinam plurimum adiuvatur. Ea enim cognitionem earum rerum. quae natura nobis insunt, ae lumino. - ὸ divinitus datum,sed magis saepe tenebris obstinatum illustrat. D. Augustin. . ιν ι ., Virtutem bene recte, vivendi artem is it. M. Cicero interdum rectam viri Qu. rationem appellat . interdum assectionum anims constantem convenientem . at laudabiles escientem eos με suibin est. Ioratius vero Virtin es medium
Iamblichus Virtutem animi perfectionem, D' modum vita optimum esse ait sandem rationis mentis, re corritation ummam puri mam , actionem. Metopus Pythagoricus absolutionem humanae naturae illam nominat. Est quippe regula & norma actionum humanae vitae , siquidem de rebus omnibus judicat de ipsa nulla.ut doctissimus ait Seneca.Qum ad nomen attinet: μ appetiata es inquit Cicero.Vnde Lactantius, Vir dicitur eo quia . Quis est in eo, quam foemina,obine virtus nomen accepit.
109쪽
RisTOTELEs lib. a. Ein. mp. 6. Virtutem Moralem definit esse habitum, qui bonum facit habent ,& opus
ejus reddit bonum. Amnis illi est definitio Augustini, lib. a delibero Arbit c.28. uirtus est bona qualitas mentis, qua rectς
vivitur,qua nemo male utitur,quam Deus in nobis sine nobis operatur. Rogatus liquando Gorgias apud Platonem in Menone, quid virtus esset, enumeravit plures virtutes, ut Temperantia', Iustitiam , Fortitudinem , tacuitque vim ac naturam
virtutis, de qua quaerebatur. Quod Re sponsum pretat Aristoteles, & ostendit
cap. 7. lib. 2. Eth: non esse haerendum in universali Uinutis definitione,sed ad par
ticulares virtutes descendendum , cum actiones circa particularia vel sentur. UeteresVirtutem Amitis imagine finxerunt,
quod ipsa viros pariat. Cicero ossi ium, in inciendo appellat, quod viros essiciat, AEgyptiorum Sacerdote Uirtutis Hier glypni in os Omygdali fecerunt, suod 'pluribus stigmaticis notis, &quasi cica
tricibus redundat, eiusque arbor clavo fixa sectilior redditur, nucleus vero ama rus ebrietati maxime resistit, cumque cor
lex amarissimus sit suavissimus tamen fiuctus edit.
Ose sit istud medium seu mediocritas illa Virtutis
uplex eonstituunt Philosophi medium . rei unum, rationis alterum.
Medium rei est,quod ab extremis aequaliter distat. apud omnes est rei aliadidem. Arithmeticum hoe diei solet. Medium rationis est, quod mo ratis dum in excessu non transit,nee deserit in destini.& apud omnes non est ide. Geometricum dicitur. Ita quatemarius numerus inter binarium senatiumq; medium est reii idem inter binarium & octonarium medium est rationis illa bis continet.bis ab hoc eotinetur. Virtus itaq;cum in medio seu in mediocritate posita dicitur, de medio rati imis intelligendum est. Quiπῆ virtutis actiones nec excedere modum debent, nec a modo deficerest si ab e2- tremimon aeque semper distent. Vnde si duo panes*xempli xtati a famelico non susticiant. de deo plures, quam oporteat, sint, non ilico lex panibus vescendum esse sequitur,sed aut quatuor aut quinque siciat famelici exigere necessitas videtur Neq;enim par omni u est ratio. Positam in mediocritate vidi tutem duae apud Philosopnum rationes manifestant. Vna quod rationi m dium Ars seruet, multo proinde magis virtus. Altera quod in arduo di L ieilique consistat. Sicut autem ad extrema vergere. mHisque infinitis a errare facillimum est,ita tenere medium mim aliquid in moribus agimus. perturbamurque Iono est diseillimum. Vno uantum modo scopus attingitur nimirum per remm lineamiat innumeris ab eo modis aberratur. Deinde cum in humanis actionibus excessus desectus iue sint niali,sequitur mediocritatem bonam esse. num autem Virtus quaerit. Et cum virtutis boni, tas ex conformitate ad rectae rationis regulam aestimetur qua recedere nisi per desectum excessumque non contingit, recte in medioeritat onsistere Virtus dieitur quod nihil aliud est, quam eum rectae rationis regula congruere, quae me excedere permittit, nec deficere. Ita cum mimus aliquid aquoremissus langulatus ue agit, aut intentius conestiuuque quia1 Pr est, recta ratio m Hum acuti t.8c quasi limando sua regula animi affectum conformat, unde virtus existit. Et haec est pulchra in no' e harmonia. & s milis fit auissimo concentui, quem aut soni .aut v in iusti eximen nimiusnα nimiam grauitatem temperatae essiciunt. An virtur dici etiam medium possit inter extremis duo vitia r Medium equidem est, at non tale, quod utriusque 'rticem sit. sed quod de neutro quicquam habeat. dum illud excessu hoc aestina pereat i in vittinis autem mediocritate nec vitiosa est exsuperantia nec vitiosus desectus.
110쪽
.Additamentiem. Ediocritas virtutis hie explicata odora, BAmon in Cai concitissa esta a. asseritur ab Aristotele in definiti illud, Ne qatissimhs ieea hb. 24 de beianis allatae expositione. Theagiis Pytha- nef. cap. 16. Cum sit virlii Moorieus lib. de viri. In universum, in- imodus, atque pectat, quod incedit Hori Virtus est congruentia quaedam it- quod deficit. Et ytb. de vita Mari obtaionalium partium animae, ad eam, qua voluptas nocet nimia. In victuis titis ε' ratione praedita est. Ea fit, si voluptatis 3d verendum, ne isd ni viri sit, qhis
doloris finem suscipiat eum, qui est ae- corus:Nihil enim aliud Vera vimus,quam habitu, iphus decori. Ipsuna autem deis corum eth, quod convenit fie . Indec Tum autem , quod non decet neri. Ind cori duae sunt species; haec exuperatio, illa desectus. Ac exuperatio quidem est,
in modus. Hieronymus in mapnio Paulae, Μodus virtus est, .it m nimi datas reputatur. Ninlinus . s. in Beel siasten. Quis nescit, inquit, vir ins Hirmensuram,quam melisut Mediom eo mcluae juxta eam eonsideramus Non iniis
potest esse viris, , eis vel dein, vel M
nuod plus est, quam conveniat desectus excedit conveniens mensura. ve in mae veto quod minus, quam conveniat. Ir & excelsi animi virtute, cujus quod desum autem decorum, cum id fit, quod ficit quidem est timiditas, quod exu- esse decet, & extremum utiq- merit, Se petat autem in a acta. Plura ejusmodi medium t extimum, eo quod nec abla- passim apud alios.De hac virtutis medi a-a a .a critatem illud Horatii lib. a. Epistolas Bamiam in rebus, sint ceu Qvis asstra citras nequis cmsistere rectit . . Et Epistola 6. In sapiens nomenstrat, apias Risi
intra iram salis est, Vistinisi perat δ' Reserenda huc quoque, qine apud osti
tione, nee additi d egeat;ntedium, quod si inter excessum & destrestum. Ita ille, quibus urebis docet Virtutem medium&meremum esse. Plato, ut est apud Apuleum lib. de Prudentia, Virtutes vocabat Summetates & Medietates. siimmitates quod vitiorum ordini oppositae Iolide-
a natura. Quod vitiorum ordini oppotitae IonPee- Keterm a nuc quoque, O
ntineant - Medietates, duod in meditul- dium sunt de Phaetonte lib. 2. Metam. lio quodam e litotum sinistis. Nesum ilia Imisu 'flus laetistis sigra cremata, iud Cleobtili sapientis te Minute di- Inserim terem, mediatasti m iis.
An Pirtus nobis iasiit a natura pCvm frequenti honestarum astionum exetellio victus eoinparetur, a
natura lans nobis non inest. Quis nescit tapetiumero homines ad vitium a virtute gestectete λ Quos natura est. mutari vatiarique nonootest Quanauain' verδ natura non insit, piaeter tamen aut contra naturam non acquiritur a nobis. ippe nihil hi nobis Zi natu a est, duod virtuti ki t 'inbustii sigilum k ipsi sentiens appetitus,ut rationi tectae obediat, mret psittit hi aptua: ipsa etiarn Natura nostros animos ad virtutem suscipiendam
quodamm disposuit, mi e re ipsa naturalis diei recth potest
turem xiuraum eκ in mam lion ag- ctiones tu exercere necesse est, quam noscit. Amst testes liho . Eth. cap. 1. Et earum habitibus exornari. 1-, ulib. IO.cap. ex in uro Titutem an virtus anitura eompetetet ,quor lumi
tur: inger lx non esi doci Lationes givitotes virtutem
tur; at multi de virtutis statu decidant, laetantur, ita malis& umosis excludu & impini etiam in perietina reste esse tur, ut Atistoteles similitudine artificum quando omisi MEOD de ruriam, q- confimat,quos mercitatio Dequens recte' natura iri sint, prius vim &iis ruitutem i de examum legibus continuata Vrito e habemus, uua utant, siquidem prius est ficit, metiola autem unpetitos. At quae ad videndi ficultatemvasere, quam videte; actionibus otiuntur et e trumpuntu