장음표시 사용
131쪽
periculorum sumptionem, laborum perpessionem appellat. D Thoma . rmitatem ianimi in justinendis re repestendis hu,in qmbiu maximὸ d Aile est firmitatem tenere propter bonum virtutis. Ex Stoicorum opinione Portit, io est animi assectio in patiendo ac perferendo , jum, 'li parens sne timore. Secundum Crystippum , est scientia perferendarum rerum. Se- eundum Platonicos . est conseruatio stabili, Judicii in subeundis repellendisve se rebus, quae formidolosae esse videntur . Qui omnes nihil aliud dea
clarant, quam quandam csse res formidolosas perserendi petitiam. Data enim haec virtus est, ut honestarum actionum impedimenta ex periculis dc malis hujus vitae occurrentia removeamur, ne ab honesto propter illa recedamus. Multa quippo sunt in hominum vita in quibus animum rectum difficillimum est. & rationis statum conservare. Eiusmodi sunt mortis pericula graves morbi bonorum jacturae.& id genus.Laudatissima porro virtus est, a qua praecipui Reipublicae civilis & militaris status nomina sortiti. Hin' dicti sunt Duces quod exercitum sortissmd ducerent: Marchiones. quod imperij finibus praeessent: Comites,quod ii structi copi jς Principes ad bellum comitarentur, Barones quod ob fortitudinem .ut in bello adestent. Opemque serrent .eligerentur. Nec aliud insignia Nobilium sunt,quam fortitudinis signa. Et statuae omnes, triumphi,privilegia. publi ae laudationes. quid sunt, nisi decreta virtuti huic ornamenta , ut sortissimorum virorum memoria ab aeterna oblivione vindicetur, & ad posteros corum honor transmittatur Τ Epicurus, ille voluptatis asterior,sortitudinem non per natu, ram hominibus contingere dicebat, sed per electionem ratione commodique notione perspecta. Materia fortitudinis sunt res omnes formidolosae quae Vel timorem, 'el Materia
tristitiam,vel audaciam. vel iram in nobis excitanr. His enim moderatio-Drtituti nem quandam & rationis mensuram imprimere sortitudo conaturi adem nts res serque timentes confirmat. tristes erigit. audaces moderatur, iratos compeiacit. Nam est quaedam inter timiditatem & confidentiam mediocritas . Debent veris,quae suscipiuntur pericula, este talia, quae honesto suscipi sustinerique possint. Nimirum pro Dei & religionis gloria, pro Reipublicae salute, pro V irrutis de sensione. Unde libro tertio Ethicorum Aristoteles, stes ea, inquit. oportet cuius causa oportet. ν ut, re quando oportet per- timet similiter, re considit fortis es Neque enim inhonesta esse virtutis materia potest. Quanmob causam non sortes sunt, sed temerarij, latrones grassatoresque,dum in duella descendunt, plena enim est immanitatis eorum asgressio , nec est honesti capax. Porro in belli periculis cernitur potissimum sortitudo quod illa honestissima maximaque censeantur.& humanam superent conὸitionem. Magnitudo periculorum magnitudinem sortitudinis ostendit.
Additamentum. perserendo summae legi parens sine timore. Alii definiunt esse virtutem moralem quae inducit mediocritatem in affectus timoris & audaciae , ne voluntatem ab eo , quod circa malorum pericula hominem decet, impediant. In quibus & aliis d scriptionibus verborum diversitas rerum convenientiam non tollit. Alcinous cap.
at. Breviarii Platonici in hune modum fortitudinem definit Est legitima praece pii ardui & non ardui observatio. Id est,
ut ipsemet interpretatur, ficultas conser
o I. E T Fortitudo tripliciter accipi. I. pro omni virtute, quae perturbationes codicet & in ordinem redigit. a. pro mediocritate timoris & audaciae. 3. pro bellica fortitudine ,quae circa mortem pulcherrimam versatur. Aristoteles lib. 2. Eth. cap. 7. de lib. 3. cap. 6. eam accipit, pro mediocritate circa timorem & confidentiam. Platoni lib. I. de Legibus est horrendorum& delectabilium scientia. Ciceroni lib. q. qq. Tusc. est scientia perseiendarum re
132쪽
.de Rep. dicit esse conservationem optinnionis lege per educationem conceptae,
qua iudicantur quae terribilia sunt,& qualia. Nimirum quia fortitudo versatur cir ca pericula & affectus ex periculis exuringentes ex praescripto rationis rectae, cujus
dictamina sunt homini praecepta legitima. Objectum seu materia fortitudinis sunt omnia formidabilia, nimirum pericula &mala praesertim gravissima , cujusmodi
sunt mortis.Singulariter tamen circa mala
timoris & audaciae.Nam proponit sibi h nestatem , quae in istorum affectuum moderatione hominem ratione prςditum d cente, splendescit. Aristoteles 3. Eth .cap. 6.ostendit quae mala & pericula rationem materiae sortitudinis habeant. Timemus quidem, inquit ala omnia, ut infamiam, paupertatem, morbum , solitudinem,
amicorum mortem. Non circa omnia i
men esse vir fortis videtur. Quippe cum nonnulla omnino timere debeamus, quae& timere honestum, & non timere turpe est, ut infamiam. Qua enim eam timet modestus& verecundus; qui non timet, impudens est.A nonnullis tamen per translationem fortis appellatur, chm simile quid cum forti viro, etiam ipse habeat. Nam etiam fortis intrepidus quidem est,
timoreque vacuus. Paupertatem autem fortassis timere non licet,neque morbum,
neque omnino quippiam , quod neque 1 vitio proficiscatur , neque pernos ipsos fiat. Sed neque qui in his est intrepidus, sottis est; sed ex similitudine tamen seriis dicitur &c. Paulo pos . Circa qualia igitur terribilia fortis versetur An circa maxima λ Nemo enim tolerantior insorum est. Mors autem maxiaee Omnium rerum
est horribilis,quippe cum terminus sit, nihilque amplius homini mortuo neque bonum, neque malum esse videatur.Sed ne
que circa mortem quamlibet versari sonis videtur, ut si in mari vel morbo contigetit. Circa qualem a itur versabitur λ Acicirca eam,quae in pulcherrimis rebus contingit , cujusmodi sunt, quae in bellis oppetuntur , in maximo scilicet de pulcher rimo periculo: His consentiunt etiam homines , qui a civitatibus & Regibus instituti sunt.Ille itaque vir fortis dicetur proprie,qui circa praeclaram mortem impavidus fiterit. circaque ea, quae mortem adferunt ,cum proxima sunt. Eiusmodi autem maxime sistit, quae in bellis occurre
Fonitudinis ossicium duplex est, Argredi & sustinere seu subire M
perferre. Ad aggrediendum opus eli promptitudine quadam animi ad periculum subeundum,quam praestat Confidentia: deinde strenuitate ad exequendum quam tribuit Magnanimitas,quae nihil aliud est, Cic
rone teste, quam rerum magnarum & excelsarum cum animi ampla M
splendida quadam propositione cogitatio & administratio. Ad sustinen
dum duo requiruntur. Inprimis ne malorum et cultate asperitateque animus frangatur, ad quod patientia juvat. Deinde ne malorum diuturnitate fatiscens quae bene inceperit abrumpat ac deserat,quam ad rem auxilium perseuerantia constansque propositum praebet Virumque non tantum so titer animoseque fieri debet,verum & etiam prudenter. Quippo viri sortis
non est inconsiderate temereque quicquam ac nullo consilio susciperet ne non recta ratione, set impetu tantum moueri videatur. Porro hae duae ossicii partes hac omnia complectuntur. Ad pericula intrepidum in malis constantem esse: mortis metum in animum non admittere, aut admistum expellere.& turpi vitae honestam mortem anteferre. In omnibus vero laboribus durare non frangi. non vinci, imo vincere. Quae omnia ut fortitudo
praestet .comites illi adsunt Generositas seu Virilis animi impetus, Fiducia& Audacia. Misceri verA Industria debet. M. Cicero lib. a. quaest. Tuscul. Appessata es ex viro virtus , viri autem propria maximὸ es fortitudo rcujuae muneria duo maxima sunt.mortiis dolori q. contemptio. Utendum est igitur ijs.s virtutis compote .vel potius si viri volumus esse . quondam a miris virtus nomen est mutuata. Quippe Fortitudo timidorum es contemptrix, quae terribilia sunt, rejubjugunt libertatem nostram mittentia. despicit prouocat, frangitivi ait Seneca Imo eodem teste,Est munimentum imbecilliis
133쪽
imbetistitatis humana inexpugnabile,quod qui circumdedit sibi securias in
vitae obsidione perdurat. Additamentum. Duplex hic ponitur, Sustinere ερ AP iudicium quaerere, si Iiceat segere. Cui
gredi: seu ferire. Ex 3. Eth. p.7. cum diceretur;Non te ergo Patriae credi, Colligitur officium hoc duplex, Metuere Ne matri quidem,inquit,veIlem ;timerem &coiifidere, ut oportet. Non enim vir enim ne Arte per imprudentiam nigrum sertis omnis metus est expers, sed aliquid calculum pro candido submitteret, ut re- humani etiam patitur ,& interdum exti- fert AElianus lib. I 3. var. Hist. Aristippus melait, cum recta ratio jubet. Idem vero Impendente naufragio expalluit, cui climconfidit, ut par est, & utrumque iacit vector quidam vitio verteret, & se monagendo patiendoque.Metuit ut oportet A- tem non rinidasse diceret,Quoniam, iniamstat eles, teste AEliano, lib. 3. variarum quit, non de pari anima mihi tibique me- nis . cum iudieium Atheniensium ngit. tus iuit. Gellius lib. I9. cap. s. De Agis Item Aleibiades ad dicendam causam e grediendo & sustinendo num.6.dicemus. Sicilia revoratus, cum diceret stultum esse ,
Fortitudo cum in periculorum susceptione inque doloris & malorum Q finperpessione versetur , quatuor illi formae seu species subiiciuntur. Fi- sint iis dentia & Magnanimitas, quae ad susteptionem conducunt Patientia & partes. Perseverantia, quae ad perpessionem reseruntur. Addit his Maerobius lib. 1 in somnium Scipionis.Securitatem & Constantiam. haec sub perseueram
tia est. illa sub Fidentia. De illis sygillatim postea.
Additamentum. Fortitudinem aliqui faciunt Gener species hie a nobis enumeratae deinceps
lem & Specialem. Illa circa omnia suis capitibus singula explicabuntur.Non mala sinuicte bona versatur, multasque desunρ, qui has virtutes non species for complectitur virtutes; haec circa mortem titudinis, sed actus eius quosdam esse di- occupatur. Aliqui in privatam & publi- cunt. Vtrumque tamen clici potest. viriscam dividunt. Privata metus & confiden- tutes enim, quae species fortitudinis sunt, tiae modum in vita privata servat: Publica suos quoque actus habent, qui sortitudia vel bellica est, quae in armis rem strenue nis sunt. gerit 3 vel Togata, quae in pace. Partes &
2 nam avitia Fortitudini opponantur.
FXtrema duo sunt vitia. inter quae Fortitudo est interjecta. audacia & sudis Timiditas. Audacia est irae sederata periculorum aggressio. Nimi. γ nni rum cum quis non explositis viribus suis .nec cognita satis dissicultate caeco impetu in periculum ruit,vel quia desperat vel quia nimis, avidus gloriae est.vel fortassis nimis stupidus ac vecors. De Audacia inter Assiectus diximus, hic pro vitioso animi habitu eapitur, qui quia consilium rationem6ue non adhibet fortitudini contrarius est. Timiditas vitium est in timendo excedens.& in audendo deficiens. per eam enim sime causa quis terrore percellitur,dc quouis strepitu terretur. Ignavi esse & mollis animi hoc vitium solet.quod gum honestum laborem flagit, ea resormidat, quae pro virtute sortiter essent obeunda, sicque sibi dedecus de turpitudinem a
Addi Intimiditas,ut appellant solet, quae iussi timoris est vacuitas i seu quidam in timendo dese s. Neque enim sortitudinis tantum est tim
rem reprimere,ne excedat, verum etiam excitare quandoque, ut malum,
quod vires superat,de cujus sustinendi nulla iusta causi est eclinetur. Ita tis L a mera Duiliroes by Corale
134쪽
mere oportet salmen uisagium, terrae motum ,vim hostium majorem, te quae manis sta sunt mortis perieula. Oritur ex eo hoc vitium inprimis, quod vitam suam quis contemnat. Ita quippe comparatum est, ut id ad . mittere nequaquam timeamus. quod contemnimus. Deindθ ex superbia, quae & nimiam fiduciam gignit,& aliorum contemptum parit,ae sic tim rem excludit Tum ex quadam animi stoliditate. Sic Aristotesta Fiaxiose, nihil timere ait. Eaedem ferὰ sunt audaciae causae, quam gignere quoque timanis gloriae appetitus & jactantia solet. Iactabundi sunt, quicunque audaces sunt. ante pericula praeproperi,in periculis remissi, Tum autem projecta est audacia,cum cceco impetu projicitur vita.
AVdacia & timiditas. De priore diximus lib. a. inter affectus irascentia appetitus. Timiditas est in metuendo excel1us, &in confidendo defectus. Ita fit, ut a moderatione deflectat. dum nimirum , mala majora, bona verb minora , quam par est , menti obversantur. De hae proverbia sunt. Quid si coelum ruat Ad soricis stndorem expavescere. Cervinus vir. In pulicis molia Deorum opem implorate. Timidi nunquam statuerunt trophaeum. Ecclefiastes cap. II. Qui observat ventum nunquam I inat a qui confiderat nubes , nunquam metet. Vulgatum est , Ignavi vertitur color. Ludovi cus Bavaras, teste Cuspiniano,& Francisei Gonetam Assinis, teste Scaligero, una nocte prae nimio metu cani sunt ficti. Tanta vis timiditatis est. Mautitius Imp. cum Phoram timidum esse audivisset, Si timidus est, inquit , homicida est, ut reserunt Cuspitianus S Zonaras lib. 3. Annalium. Timiditatis arguitur Drances apud virgi
Dextera, cosiliis Fabiim tmfutilis orbari festime patras. Item Demosthenes, qui apud Chaeroneam , abjecto clypeo, cui inscripserat, Bona fortuna, primus iugit. Item Aratus Scipionis, vir prudens in consiliis', sed in acie meticulosus, de quo adversalii dic bant , Praetori Achaeorum instante praelio
aluum moveti,dc sonantibus tubis vertigine ac sopore eorripi. Alexander Pheraeus ita timiduserat, ut ad conlugem non in
grederetur, nisi piaemisso stipatore, qui
arculas muliebres scrutaretur, ne aliquod telum lateret. In lectum ponte transcendebat, ac postea tollebat, ne posset adiri. Similia & plura alia de Dionyso Tyran no referuntur a Cicerone in ossic.Pluta cho, Valerio Max. & aliis. Zenodorus de Suidas de quodam scribunt, qui audita Herculis fama in specum se abdebat; c via vero illum semel praetereuntem vidisset,
metu examinatus corruit.Porro haec timiis ditas vel anatura est,uel ab eduratione sese vili,vel ex recordatione praeteritorum malorum , vel ex eonscientia scelerum. viadenda ea quae lib. a.de Timore sunt dicta. Desii iaptio viνisoriis
F Ortis est, qui ad honestam mortem,lc ad ea Omnia,quae sormido
losa sunt . promptus paratusque est, & nullo tumultu turbatur.nullaque formiditie concutitur,sed ea sert ut ratio dictat honoris decorisi clue gratia. Is enim viri sortis est finis, dissicilia periculosaque subire & per- serre. ne ab honesto discedat. Fortem a Fortuna existere,quidam credunt. quod debilis sit virtus nisi asortuna adjuvetur. At plus aequo illi fortunae tribuunt.V ir sortis neutiquam fortunae suecumbit; & animus virtute stabilis fortuna nunquam frangitur. Virtus a se ipsa non discedit, sortun mque ridet & eontemnit. Nonnulli a corporis viribus fortitudinem promanare dicunt; quod vires spiritum addant de audaciam. Multum illae san8 prosunt,3c nervosi , qui lacertorum tinris excellunt, multum possunt. At vero haec animi virtus est, non corporis tantum robur,de sepe ubi magna eo oris infirmitas est,animus virtute sua
sonis & invictus existiti uorundam opinio est,soriae cupiditate sones exi, ster Diuili od by Cooste
135쪽
stere homines solere. Sit sand ea cupiditas stimulus quidam. Honor id amplissimi triumphi ad pericula subeunda excitant. Vnde igitur vir sortis existit' A voluntate & quadam irascentis animi vi. Distis ρ ρ
Illa imperat cum consilio,haec sese commovet & obtemperat. Illius impe- ιο rarium Per virtutem est,quae rationis consideratione utitur, ut nihil insit aut rem impse
Caterum ad veram in viro sorti fortitudinem necessaria sunt tria. Inia tr/m 'si primis certa periculorum seu disilauitatum cognitio. Nulla sine eognitione πιπηρ virtus est. Contemnere periculum nemo potest. qui periculum non novit. - Qui quod aggrediuntur non satis norunt, paulo post in executioiae deficiunt. Certo Fortitudo,ut cum Seneca dicam, non es inconquitis temeritas,
nee periculorum amor, nec formidabilium appetitio ; diligentissimis iu t,telusui fortitudo es .i ' eadem patientissima eorum, quibin fassa Pecies malorum est. Secundo firmum iustd honesteque agendi propositum, quod nee
dissicultate deterreatur, nec levi inconstantia mutetur. stimatio hominis ab anim est,& voluntate, non a robore. Vere sortis est, cuius animus non movetur. In hoc eardhe voluitur honor.Vrge,ure,contunde, impelle, si cadat aut succumbat vir fortis vis est fortunae,non hostis victoria. Saepd gene-Yosissimi sunt infortunatissimi. Aceusinfla infelicitas est .non arguenaa imbecillitas. Fortem verba non essiciunt nec minax vultus nec superbus corporis
gestus:plus in specie tali est,quam in mente. Tertiis discreta & prudens executio. Nihil omnino timere, nullo metu percelli. nee quicquam cavere aut declinare non sand est sorte tae. Magna & laudabilis ars est cavendi. Vincerescit qui oportune sugere cedereque novit. Qui retrocedit discretd,saepe vincit gloriosθ. Fortium virorum exempla plurimum ad sortitudinem acquirendam valent.Iis enim animo propositis minuitur timor, & audacia excitatur.
Additamentum. ARistoteles 3. Eth. cap. g. sic fortem
designat. Ille itaque vir fortis proinprie dicitur, qui circa praeclaram mortem impavidus suerit, circaque ea, quae mortem afferunt, cum proxima sunt.Ejusmodi autem maxime sunt, quae in bello ocincurrere consueverunt. verumtamem & in morbis vir fortis impavidus est.Causae,quq fortem essiciunt non eaedem assignantur. Quidam ex contemptu vitae sortem existere putant. itamus belli dux apud Antiagonum fortissimus foeda & occulta vale
tudine laborans vitam suam eontemptui habebat. Id eum Antigonus comperisset medicorum undique accersitorum opera
curati eum iussit.Valetudini optimet restitutus ignavior est visus, rogantiq; causam Antigono: Tu me, ait, o Rex, ignavum
reddidisti, qui me his malis liberisi, per
quae vitam amittere cupiebam ,periculisq; me objiciens fortior esse videbat. Alii a fortuna sortitudinem existere putant. Nam Sophocles virtutem imbecillem esse ait, nisi a fortuna adjuvetur. Hinc alius est hominum animus in prosperitate, alius
in adversitate; in illa erectus, in hac plane dimissus languensque, de inopiae infeliciistatique cedens .Proverbium vetus est,Omnia metuit, Ommk s indiget. Opinantur
alii sortitudinem a viribus corporis esseris qui fretus est,animum & audaciam sumit. Hine Achilles apud Homerum gloriatur membrorum robore, luctatione , pedum celeritate se alios anteire. Robore corp tis clarus fuit inprimis Nilo Crotoniates , qui per stadium bovem vivum portabat; malum punicum manu compressum ita tenebat, ut extorqueri nulla vi posset, aut
elidi; peruncto disco ita insistebat, ut dimoveri non posset ; nervum circa caput sortiret Iigatum intumentium venarum
sanguine rumpebat.De illa Pausanias,HOrodotus, Strabo , Plinius & alii. Deinde Tito us bubulcus, qui lapidem, quem movere Milo m n poterat,in humeros sustulit, & per orgyas octo portavit; taurum apprehensam ita tenuit, ut aufugere non posset. Quod cum esset Milo conspicatus, O Iupiter,inquit, num hunc alterum n
bis Herculem dedisti p De illo AElianus
lib. ra. & Coelius lib. ar. cap. 36. Item Polydamas Seotussaeus , qui leonem in lympo monte obvium sine ullis armis o cidit a taurum pede apprehensum ita te
136쪽
nuit, ut aufugere non nisi relicta in eius manu ungula potuerit; concitatas bi eodem in vestigio tans injecta tantum manu facile retinebat & earum cursum sistebat. Pausanias de illo lib. s. Quid de his & ejusnodi aliis sentiendum sit hie
Ne quis vero putet sortitudinem in bel- Io tantum se prodere, cujus exempla in omnibus historiis sunt, lubet hie virorum in fuga sortium exempla dare. Togata fortitudine praestitit Fabricius, de quo dixisse Pyrrhum Eutropius reseri, Ille est Fabritius,qui dissicilius ab honestate,quam sol 1 curse suo potest dimoveri. Item Phocion Atheniensis, qui, cum oraculum dixisset unum esse Athenis virum, qui omnibus adversaretur proptereaque po pulus tumultuaretur, surgens , Ego , inquit , sum is ipse, cui nihil eorum placet, qt in Rep .geruntur. idem cum ad moristem duceretur,roganti cuidam, quid filio nunciari vellet, ut hujus, inquit, injuriae nunquam meminerit , teste Plutarcho. Scaevola Augur rogatus sententiam de Matis hoste Rei p. iudicanda, dicere recusavit,dixitqve Sullie,licet agmina ostentes, bd mortes , ut host m Reip. illum judicem a quo urbs& Italia iervata Uideri possunt, quae postea de Constantia
MIlitare proverbium est puplicatu viribψ aggrediendos esse obsessos.
In aggrediendo igitur major Iaus esse videtur.Est tamen & praestantius & gloriosus sustinere patique. Vno impetu aggredi quis potest.& grande arduumque aliquid movere,ut illata vis sustineatur opus est tempore. Qui cito oritur.durat tamen impetus, nec quae momento vis insertur, momento consumitur.Immotum veris animum & invictum tenere discilius est quam vires subito exerere. Non melius amici mutuum suum amorem profitentur,quam parato perferrendi quidvis animo.Probatio amoris honesta perpesso est. Neque quisquam aequo animo aduersa, at plurimi sunt,qui cum magna alacritate hostem invadant ubi primi impetus ardor deserbuit, animo concidunt, & cruorem suum trepidi respiciunt. Additamentum. HAnc quaestionem ita aliqui determinant. Honorabilius esse res magnas gerere, sed dissicilius adversas tolerare. Cum hoste enim manus strenuε cons runt interdum audaculi, sed mala perpeti graviora nonnisi fortes possint. Nos hie perpessionem aggressione potiorem judicamus;seu sustinere praestaritius esse,quam aggredi. Id iiisinuat Aristoteles 3. Eth. c. 9. his verbis. Quamuis circa fiducias &t mores versetur fortitudo non simili modo tamen in utrisque, sed in timendis reis bus magis spectatur. Qm enim in his imperturbatus fuerit, sicuique debet segesia serit, is magis est fortis, quam qui in illis, quae fuduciam asserunt. Tolerandis igitur molestis rebus homines, sicut dictum est, fortes dicuntur. Unde etiam molesta res
est fortitudo,& meritb laudatur. Quippoclim molesta sustinete , quis k jucundis abstinere , dissicilius sit. Ita ille. D. H
mas 3.Eth.lectione i8. Dissicilius. inquit, est stare contra fortiorem , quam insum re in aequalem, vel minor . Hanc rata nem adfert aegidius lib. v. de regimine Principum, od qui aggreditur, malum ut absens, & tantum foriε futurum concipiat , is veth qui sustinet praesenti malo
urgetur.Niti autem adversus malum prae
sens dissicilius & laudabilius est, quam
IN omnium ore I ueretiae Romanae laus est, quae passa stuprum Sext- Tarquinio demerso in pectus suum serro vita est iniuriam 8t pollutum sanguinem cum vita profudit .Et ille Cato.rriagnum Reip.Romanae decus maluit sua manu sibi vitam eripere, quam a victore Iulio Caesare ad triumphum rapi.Themistocles etiam summus apud Athenienses Imper
137쪽
ior cum pat vi pulsus inuidia quorundam esset. & belli adversus Greeos suscipiendi a Persarum Regee stilui dux deberet.veneno maluit seipsum interimere.quam patriam debellare. Phares alij sunt, etiam ex antiqua illa Philosophorum Familia, Cleantes, Chrysippus. Teno.Empedocles. qui non
pigra manu ex corporis mortali in ere anim-stam eduaerunt. Pulchrius
esse tandem mori sibi persuadebant, quM aut animi aut eorporis eruciatibus torqueri, vel durum servitutis urgum libera cervice pati, Terminamdam potius honeste vitam citiam' e fastigio dignitatis turpiter eadendum Gloriosius Hannabili suisse ex annulo suo mortem haurire, quam eandem a Lictoribus Romanis expectare. Eximiae indolis signum videri , deserere malle vitam, quam eum dedecore illam degere. Apud Massilienses vens num cicuta temperatum publicd astervabatur pro ijs, qui eausis Senatui e plicatis sapienter excedere, & celerem fati viam quaerebant. Si invitile otministerium torporis inquit Seneca qicia ni oporteat educere animam laborantem y 'Prosiliam ex aedistio pulmido aer ruenti. Noh inhonestd stationem miles deserit cum ab hoste cogitur. Qui saluti fugiendo consulit, veniam meretur. Idem Seneca ex Stoicorum sensa. 3 de Ira. 2Eocunque respexero.
ibi malorum finis es.Vides itam praecipitem locum' 'liae ad libertatem da stenditur. Vides istud mare uilisae flumrn Pilum puteuxῆς Libe tin idie in
ima sedet.Vides istam arborim briuem retorridam,instinem ζ Pendet inde ii ber s. Vides iugulum mum , Diti r tuum, cor tuum y Efugia servitutis sunt. Pelimis inquies verosos exitur monstrariis' mustum animi ac roboris exigentes. quaeris igitur, quod fit ad libertatem iter ὐ 2Eaelibet in corpore tuo vena, Certe unam nascendi viam Natura dedit . sed mille moriendi. Sapiens vivit, quantum debet,non quantum potest, Si multa occurrunt molesta, in tranquillitatem turbantia, emittit se nec hoc tantum in necessitate
vltima facit, sta cum primum isti coeperit suspecta esse fortunae. P bil existimat sua referre faciat finem an accipiat. Epicurus. . Malum es, in necessitate vivere.Sed in necessitate vivere necessitas nuta es.Quipp8,ut expres sit Fabius. emo.nissua culpa, diu dolet. At vero impia haec & falsa opinio est, nee illi san8 sortes, qui mori ma- sunt,quim quicquam perpeti. Dicam cum Pesta.
Insontes perperere manu Iucems perosi
Proficere animi , quam vestent aethere in alto
P uuc D' pauperiem , duros perferre labores: Inprimis retinendus in corporis custodia animus est, donee migrare ille iubeat. quo datus. Quipph assignatum a Deo munus humanum defugere injussu eius non oportet. Ideis Pythasoras. Cicerone teste de senectute, injussu Imperatoris .id est Dei e praesidio & statione vitae discedere est nefas. Et rectd Apuleius. Sapiens compin non relinquet inuito Deo. Qui surtiva discessione e vita abit, non miseriam vitat, sed cumulat. Igitur vim vi suae adserre non licet. Imo neque sortis est viri. QSpis imbecillitatis est id fugere, quod ferre non possis. Qui vitam propter casum aliquem exuunt, impares se ei sustinendo declarant. Et qui dolore aliquo moti vitalem auram sibi eripiunt olori succumbunt, quem superare fortitudinis est. Benὰ proinde Aristoteles in Eth. Mori ob inopiam, aut amorem, aut aliud mole-flum, non es fortis viri, sed timidi . Morities enim es fugere discilla
era. Neque mortem,ut bonum sustinet ,sed malum fugiens .Et Q. Cu tius lib. 3. Fortium virorum es magis mortem cotemnere quam odisse vitam. Sin, taedio laboris ad vilitatem Isi, compelluntur ignaui: at virtus nihil inexpertum omittit. Itaque ultimum omnium mors es, ad quam non pigre ire satis es. Iuxa omnia & Leges vetant.Illud Naturae ius, quod omne ani
138쪽
De comtemnenti. bis viatam De ince
mal ad sui conseruationem excitat. Illa Diuma Lex, Non occides, non te. non alium. Nemo sibi vham dedit, eripere sibi nemo debet. Illud ciuileius quod etiam poena eos assicit , qui violentis sibi manus inserunt. Cirere enim honesta vult sepultura, & dedecus ludibriumque addit. Morale e iam praeceptum est,tegitimina subire periculum,non fugere. Et ipsa Polit ea ratio vetat esue aliquo Rem. phriare. Vere Martialis.
Fortiter iste facit, qiei miser eo poteH. Addo fortitudinis haec praecepta ex Poetis. Virg. fiuicquid erit Iup/randa omnis fortuna ferendo est.
Tune zede malit , sed contra audentior ite . : . . tua te fortuna vocat s
Sic patiens virt- omnia dura terit.. Etamentum. Sunt , qui ita crediderunt, nos hic negamus. Negat &Aristoteles 3. Eth. cap. 7. Eos fortes, qua fugientes inopiam& amorem , aut aliquid alterius rei molestae libi lethum eonsciscunt. Recte Martialis libro II. Epigrammatum 37. Rebra in angustis te est contemnere vita, Fortiter illa friit, qui miser esepotest. Plato in Phaedone, Cum anima sit nobis incustodia data, nemo pro vita eam e trudere potest. Iterum Martialis: Κι mouem fugeret , se Iramus ine peremit,
Hic, rogo, Nn furor est, nemoriare mori
Crudelis est . qui seipsuin occidit, quod ne bestiae quidem faciunt ; Ingratus est, qui opem suam patriae substrahit a degener est, qui spem abiicit, quae ultima hominem relinquit; Stolidus est, qui pro dubiis & levioribus malis certum sibi exiis tum adstri. Non itaque probandum illud Ciceronis lib. I. Epit L Ubi non scis, qui fueris, non est quini velis vivere. N eque illud Sireni apud Ciceronem libro I. Titsculanarum quaestionum. optimum esse homini aut non nasci aut simul atque natus sit, mori. Fortitudinis verae causa est recta ratio, sutipsius occisionis desperatio, furor, rabies, belluina seritas. Suia ipsius oecisio Iegibus prohibita est divinis x humanis ; ideo illi ignominia sepulturae additur, qua de re Iotistonsulti. Factum Lucretiae tot picturis de elogiis praedic tum non tanta est, quanti vulgus aestimat. Dici hie potest illud vulgatum, Non qui libet lapia albus est adorandus. Nec omnia virtutis specie siucata sunt honesta. Pa ti debuillit mortem sibi inferri, antequamvis pudori inferretur. Recte fictum a Milesiis, qui cum ipsorum virgines fur re quodam pertitae suspendio vitam finiarent, eas nudas cum e uein laqueo , quo erant praevinctae, esterri, & pudenda cum turpitudine ad sepulchra trahi jusserunta
Ut nimirum pudore tam inhonesti funeris a morte voluntaria deterrerentur. Cl ombrotus Ambraciota cum legisset opus de animarum immortalitate , vitae futurae cupiditate se in mare ex muro dejecit, ut refert Cic. I. quaest. Tusculanarum. Sed non opus est ista ses inatione. Multa per suencia sunt, priusquam in vitam nobis promissam migremus.
sti inuncula aliquot de fortitudine.
qui vitam contemnunt, fortes fui dicendi φ Nequaquam sano.S, cui enim fuga mortis omni morte deterior est . ita morti sine iusta ratione se objicere hominis est insani. Pulchre dixit Martialis.
Summum nec metuas Hem , nec optes.
Nec avide enim vivendum est,nec libenter moriendum ut putabant Lacedaemonii. sed utrumque per rationem & virtutem dimetiendum est. H. An incendiarii vel fures,dum patienti animo cruciatus ferunt fortersint φ Nequaquam etiam- Quippὰ in facinorosis nulla virtus est. nec sponto illi libereque,sed violenter coacteque perpetiuntur. Sunt & eiusmodi turpia turpibus fictis decreta supplicia , unde infamia Diuitigod by Corale
139쪽
M o R A L I U M Lib. III. Tit. III.
pmMises,virtute nunquam potest. III. an viri sit fortis istatam injuriam patienter frrey omnin8. Fo titudinis enim est animum cohibere, ne ad ultionem consurgat. Convitia-riadis tores omnes Philippus Macedonum Rex sua patientia vicit. & ex inimi- νωiλι. cis amicos reddiditiquod Regium esset bene facere & male audire ut Alexander Magnus aliquando etiam respondit. Qui injuriam illa am patiem
ter fert, seipsum vincit sortiter. Celeberrimus ille Scipio Africanus ab imgrato populo patria pulsus hae una Vindicta contentus suit. quod inscribi sepulchro suo jusserit, ingrata patria non possisbu ossa mea.
IV. .. n ira ad fortitudinem prosit φ Peripatetici sortitudinem sine ira n. Ientitudinem esse dicunt, ipsa enim animi virtutem acuit & corporis vires excitat. Sine illa nihil expugnatur: ubi ejus impetus est. nihil est vinci, quod non possit Hinc illud. lud serum irato dolenti militi videtur. Vitionis honestae plerumque causa. At vero. ut recta sit proficisci a ratione debet nee modum excedere, ut per eam tantiim pericula non subeantur. Falild in temeritatem ira commutatur, potissimum cum arridet forutuna. Saepius iram dolor sequitur,quam laetitia. Vt ergo ad fortitudinem prosit ne sit sola.sed eum deliberatione, ratione, electione. carere stomacho & selle vir fortis potest, suaque tantum virtute niti. Neque enim veram sortitudinem ira parit,sed saepius ferociamido dum facile se insinuat.
rationis gubernaculum excutit.
U. An dolor adsertitudinem prosit y Magnam omnino vim adsere do- De Morta Ior:& vulnerati.& injuria assicii animosus consurgunt, quia dolent. Philippus Alexandri magni pater cum missa sagitta oculum ipsi excussisset, dolore percitus non prius telum euelli permisit, quam hostem ultus est. & e , ram se laceratum vidit sagittarium. Vera tamen ex dolore sortitudo non est, sed impetus plerumque sine ratione. Calcar quidem est quoddam dolor , at hunc non virtus imprimit, sed perturbatio. VI. An ad virum fortem pertineat sbi cauere φ Viro sorti emendi eu- meo sera perquam est necessaria. Laudatur V iriatus Lusitanorum Dux quod c δεσε. vendi peritia plurimum praestaret. Laudatur & Philippus Macedo.quod eadem arte insgnis esset. Nec aliud Veterum Romanorum iudicium suit,qui sinistram annulo militari,quod hominem clypeo protegeret non dextram donabant Faetinus poena expiandum erat, scutum in pugna abiecisse . non gladium aut hastam quod cauere sibi potius oporteret,quam vulnus inferre. Suavis Epaminondae mors fuit,eum clypeum non antisium intellexit.
Additamentum. Ovaestionibus hie pronositis nihil ad- temerarii & audaculi sunt. Nam non ta-
demus, sed alias ad eandem forti- tionem aut leges publicas sequuntur, sed tudinem spectantes adseremus. insania, odio, vindicta, & inanis gloriae maestio prima. An fortitudo Iustitiae cupiditate stultissimi feruntur, fle pericu praestet λ Antisthenes, teste Laertio , di- la adeunt non necessaria, & salutem suam cebat, omnia hominibus optanda praeter prostituunt. Cassiodorus lib. 4. Epist. r. fortitudinem , quod omnia sortes occu- Quid opus, inquit, homini lingua, sipatum sunt, possidentes vero , si timidi causam manus agat armata aut unde pax res, perdituri. Non est tamen conseren- esse creditur, s sub civilitate pugnetur da fortitudo cum iustitia, quae omnium Plura de mellis lib. q. Politicorum no virtutum quaedam complexio est. Agesi- strorum. laus, teste Plutarcho, Si omnes justi fia Quaestio tertia. utrum diruilium sit, restent, aiebat, sortitudine non esset opus. sic as, an adversas moderate ferre.
Et verb sine iustitia sortitudo in eriaeliis Archytas majorem dissicultatem in secunistatem degenerat. dis redus moderatE serendis posuit, quam Quaestio secunda. An sortessint dicem in adversis. In iis enis dissicillimum est
140쪽
nuant. Hinc Aristoteles a. Eth. cap.3. cKHeracliti sententia dissicilius, ait, esse cum voluptate, quam cum ira pugnare. Hinc etiam illa vulgata, Ueritas odium parat, familiaritas contemptum, securitas
periculum, felicitas superbiam & sinum. Ovidiu lib. a. de Arte. Luxuriant a imi rebus pleri gre secumiis,Nre facile est aqua comnis a mente pati. Et sapienter Publius Mimus,Fortuna cum blanditur captatum venit. Et Gobrias ad Cyrum apud Xenophontem sic ait: Uidetur mihi, o Cyre, dissicilius esse, reperire virum, qui secundam , quam qui adversam fortunam bene serat. Illa siquidem ad insolantiam & sestum, haee ad modorationem omnes flectit. Et Cato Cens rius in oratione pro Rhodiensibus apud Gellium lib. . p. 3. Advertares sed mant & docent, quid opus sit facto et
secundae res laetitiae trans ersum trudere solent a recte consulendo & intellig*do. Inveniuntur tamen qui res secundas m derate ferunt, sed immoderatE adversis.
Vide Epistolam Sulpitii lib. s. Epist. Κ- mil. Ciceronis. Est& fortitudo splendiadior illustriorque, quae in malis, quam
quae in bonis occupatur. Quaestio quare. An sortes sint, qui a tibus Migicisse reddunt invulnerabiles λNequaquam ; id enim avia impium Sennalem,nec sine Daemonis opera quodque plerumque in nervum erumpit; &ispu quem gladii plumbeaeque glandes
non vulnerant, laquei enecant, incendur& fiuvisrum gurgites absumunt.
DE VIRTVTIB VSQuae Fortitudinis sunt partes seu species.
Acu A si MITAs est Virtus ad magna heroiea iure opera in omni Virtutum genere inclinans. Seu Uirtus ad maxima secundum rectam rationem tendens. Consistit enim in excelli atque invicti animi magnitudine inque robore ac firmitate ad res magnas ger as. Dicitur quippe magnus ille animus. qui ad magna aspirat, eaque sola aestimat, ae cogitat, parva negligit Ec despicit. Non ille tamen inflatus 6c a rogans , sed gratus modest .apertus,simplex, injuriarum immemor, cla- mens aeterna spectans,humana despiciens. honoris, quam commodi studi sior ad dandum,quam accipiendum paratior, ac denique solam virtutem spectans Nihil enim in rebus humanis praeter virtutem est magnum, Cum ea sola hominis sit bonum dc ornamentum. Versatur haec virtus in rerum sola vulgi opinione magnarum contem- .nsetur. ptione, animique perturbationibus,ri ambitionis Se auaritiae refraenandis.Et cum magnanimum neque res adversae frangere neque prospere insolentem reddere debeant, recte Cicero duas magnitudinis animi partes constituit, Maam, quae in prospera fortuna , alteram, quae in adversa cernitur. Triplex autem magnanimitatis est ossicium. Primum magna dc magno honore digna opera emcere idque propter eorum excellentiam.Secundum est honorum appetitum moderari,ita ut neque eos multum appetat,neque amplius, quam par est refugiat Si deserantur jis non extolli sed gerere sese modorate debet. Neque tantum in appetitione honorum, sed Sc in divitiis, de in omni secunda adversaque sortuna cernitur magnanimitas,quae moderationem in magnis, contemptum in parvis ostencst. Tertium est hum na parvi pendere. εο quicquid fortunae est obnoxium. Aristoteles 4. Eth. Magnanimitin honoribus magnis , θ' qui a Mnis viris tribMntur, mode