장음표시 사용
71쪽
rium. Esurio, edendum est. Vtrum hiepetieri nus. Nihil enim, mi Lucili, interis est Utrum non desideres, an habeas.Sum ma rei in utroque est eadem, non torque beris. Nec illud praecipio,ut aliquid naturae neges. Contumax est, non potest vinei,stium poscit. Sed ut quicquid naturam excedit, sciasprecarium esse, non necessa panis sit plebeius, an siligineus, ad naturam nihil pertinet. illa ventrem non dei ctari vult, sed impleti, &c. Et paulo post, Finem omnium rerum specta, & superva eua dimittes, &c. Videatur tota illa epi stola.
V o A est concupiscentis appetitus perturbatio ex obiectam i absentis specie proveniens Cum enim malum apprehenditur adhuc absia ac tale , quod indignum sit a quo quam possideri, oritur quaedam ejus in animo detestatio. ae deinde declinatio. Hae autem cst fuga, quae cum odio
mali omnino non est. Quippe naturale est,id evitare ae sugere , quod tanquam naturae noxium animus apprehendit. Duplex autem est fuga . naturalis una. altera non naturalis. Naturalis est ejus mali declina tio , quod naturae nostrae noxium est. Non naturalis vero est ejus mali de
clinatio , quod tale esse ratio judicis. Vnde Desiderio ontraria est Fuga,& ex eo intelligi facile potest.
Additismentum. N et v xxi a i Pura ex iis, quae de desiderio sunt dicta, d potest; illi enim opponitur. Ab aliquibusAbominatio vo-
cMtur ; nonnulli propter Issim talem no-
imine timoris appellant. Differt tamen a timore, quod timor sit de malo ad evitan dum dissicili; fuga autem non est cum is aevitationis dissicultate. Eius ergo naturaeonsistit in aversione mali absentis, quod declinati evitarique potest. Et hoc tantum hic addimus.
OLvpTAs est e cupist rimis appetitus perturbatio ex Definitio objecta boni praesentis specie proveniens. Aristoteles Ethi- voluptarii corum lib. Io. actionem esse. ait, habitus, qui secundum naturam omni impedimento est vacans. Primo autem Rhetoricorum libro voluptatem motionem quandam de is assectuum animi appellas, qui totus simul in naturae utilitatem tendit. tauod si de praeteritis vel suturis quandoque delectemur, ideo fit, quod bonorum quorundam species animo objiciatur. cujus ratione praesentia existimantur. Hoc assem maximὸ juvatur natura, corque dilatatur. Nam dum animus bonum amplectitur, voluptas suaviter animum iucundeque movet, ac vitam, quam tristitia opprimit, in corde fovet.
Porro vAuptas pro magnitudine boni, quod oblatum est, Vel major est, ziali, si vel minor. Item honesta aut turpis. Abona est . quae naturae & rationi est λιψω.
72쪽
consentanea, qualis px studiis de rerum sontem' tione compar r. Turpis est . quae rationi repugnat aut qstunmoderat . Ejusmoni est, qunea corporis oblectamentis, aqt pravis aut malevclantia capitur. hoi ci voluptatem esse, aiunt, quandam animi elationem siue ratione opinantisse magno aliquo bono frui. 1 .
Ca tenim voluptas alio nomine latitia, gaudiuna, jucundita appellatur, consistitque in ea affectione. quae boni alicujus praesentis opinione xommmtit g vetur, dum eo hono animus pelectatur. AGelliri laetitiam esse, ait, quan- α μmi animi exultationem, qui gaudio ferventior:fit pxopter rerum expeti- ' tarum eventum. Vnde alienam a lentς ςsidvult, cui licere dicit, ut gau deat, non item ut laetetur. I .
M. Tullius discrimen hoc inter I itiam dosaudium ponit,quod gaudio
placide constanterque, talitia vcro inaniter ec effras animus moveatur.
. Additamentum. dentiae, FF E c T vs delectationisi aliis nominibus voluptas,lae- . titia , gaudium, oblectatio appellatur. Cicero lib. a. de Furib. Voluptas, inquit, est perquam sensus accipiens movetur,& jucurulitate qu/dam persunditur. Item paulo post. Uollaptas est juc'ndus motus insensu. Dicta videtur aliquibus voluptas a volupe, sive volupta veneris ministra ; unde apud Latinos suspectum hoc nomen est, quasi aliquid turpitudinis indicet. Laetitia dictam putant, quasi laetitiam, quod cor Sc faciem dilatet. Vndeajunt esse motum,'uo corsetor, quod impedimento sit prudeamque pueri se bestiae iudi catentes
appetimi. Secunda Volimcii saliquas b nas, plerasque malas M. quia ramuum valetudini,honori,s unis officiunt; probrosae denique de ignomini dae sunt. Te
tia eisi omnes sim bonae, in iis tamen fam-mum bonum non esse, nam ad finem tendunt, nec ipse finis censentur. Inter has opiniones vera secunda est de ad eam Aristoteles accedit j.Eth. c. I 3. Vbi volupta- tes in genere bonorum potIos, quam malorum collocandas esse docet, ctim nimi, tum sunt honestae. Quod rei malae opp uctio. Spes es memoria,
acquiescit in bono prces re, sicque est nitur, id esse bonum necessessi,dolori au- dilatatio, qu cor accipit q*odammodo tem ι qui omnium consensu est malus intr- se, & amplectitur bonum.quod ptae- contraria ςst vol uptas. Et cum vir bonus senses . Magitiis lib. 6. Physicorum capi ex virtutum actionibus capiat volupta- definit cile assectum. quo se dilatat, & eri rem, non potest non esse bona. Idem Ari tendit cor amplectendo sui ster pr3l es stotelei lip. io. Et b. cap. 3. contra Pla-
bonum. re Voluptas seu Laetitia ver- tonem disputat, qui voluptatem aliquod satur circa bonum praesens vel stiam ρος- esse bonum negabat. Ipse eam hoc modo tetitum aut futurum, quod tanquam. - . definit. Voluptas est operatio secundum sciis per recordationem. vel apriehensim naturam non impedita. ''d enim hanem animo Obversatur. L Ut ad Dium shi convenientem addu- Triplex autem de voluptate veterum stus est, perpetuo comitem habet volu- Philosophorum opinio fuit. Arist. I. Eth. ptatem ; ab illo statu si recedat, dolo- p. II. Prima nullam voluptatem. Si impedimentum, molestiam nam esse, atque idcircδ quod ratiooem fi- adstre, qua cupiditas irritatur potius, nis non habeat, quod eam vir bonus avem quam satiatur.
P Rima est Actio. Voluptas enim omnis seu chlectatio actione aliquam sequitur, eum cstre sine boni cognitione eo emtioneve. non possidi ippe cuicquid delectat. per eo lisonem aliquam naberi conjunctumque esse debet. Voluptas, quae supervenit, actionem perficit tanquam ejus quoddam bonum. ' 'Secunda est spes & memoria. Nam dum bonum aliquodsperamus, spes illud in animo praesens. quodammodo constituit, unde exoritur dei ctatio. Memoria dum bonum illud : quo animus aliquando est oblectatus, apud se revolvit, nascitur etiam ves tas. 'L Tertia
73쪽
Tenia est tristitia. Haec amatae rei memoriam reducit, in cujus apprehensione delerum . Si propter malum aliquod, quod.evasimus. tristitia
sit, non exiguam etiam adfert voluptatem. Carere enim malo bonum est.
Unde D. Augustinus, Laeti tristium meminimus, re fuanto majus periculum fuit, tanto majus es gaudium. Quarta Similitudo. Nam quod proprium bonum auget, voluptatis est causa, id vero similitudo, quae unitas est aliqua , essicit. Simile unum cum eo est, cui simile est, ideoque amabile delectabileque. Quinta Admiratio. Ea cum sit quoddam sciendi desiderium, id essicit. . ut aliquid nobis jucundum acquirere speremus. Vel etiam idcirco delectat 'Vnde quae admirabilia sunt, eadem desectant, non quidem propter ignorantiam , sed quoniam adjunctum sciendi desiderium habent. Sedita est aliena actio. Quippe aliena actio id aliquando essicit, ut bonum cognoscamus Sc consequamur, undὰ exoritur dele titio. Ita actiones ovibus beneficio aliquo aruimur, aut laude gloriaque honestamur, jucundae sunt nobis.
Postremo quicquid naturae nostre arridet, dc quadam ilIam suavitate
assicit, voluptatem adfert. Additamentum. AD causas hie enumeratas addo, maritus datam , quam non suspiraverit bonum & ejus possessonem prima- sponsus dilatam. Vbique majus gaudium
xiam esse delectationis musam. Et quia molestia major praecedit. possessio cognitionem & amorem prae- Seneca epist.23. docet quanti momenis supponit, hae quoque cause esse possunt, ii sit verum bonum gaudio delectationis, item in hominibus. Expectatio boni que praefigere. Fundamentum, inquit, gratiorem reddit voIuptatem. Hinc Pro- bonae mentis, quod sit, quaeris p Ne gau-sper epist. 63. deas vanis. Pundamentum hoc esse di- Graiser est fructus,qapstes nodactur erit, xi, etiam culmen est. Ad summa perve Hiroaubectorum vilius est nerit . nit, qui scit, quo gaudeat a qui felicita- Crescit quoque voluptas,quo major est in tem suam in aliena potestate non posuit. hono parando labor. Item ex recupera- Sollicitus est & incertus sui, quem spestione post jacturae molestias.Idcirco Aug. aliqua proritat, licet ad manum sit licet lib. 8. Cons. cap. 3. Quid agitur in ani- non ex difficili petatur, I et illum, nun-ma, cum amplius delectatur in ventis, aut quam sperata deceperint. Hoc ante om- redditis rebus, quas diligit, quam si eas nia fac, mi Lucili, disce gaudere. Existi- semper habitisset Triumphat victor Im- mas me ἴunc detrahere tibi multas voluisperator , & non vicisset, nisi pugnavisset. ptates, qui fortuita iubmoveo, qui spes, Et quanto majus periculum fuit in praelio, dulcissima oblectamenta, divitandas exuonto majus est gaudium in triumpho. Et stimo. Iino contra nolo tibi unquam de-
paulo post. Edendi & bibendi voIuptas esse laetitiam. Volo tibi illius domi nasci. nulla est, nisi praecedat esuriend i & sitien- Nascitur si intra teipsum sit. Caeterae liliadi molestia. Et ebriosi quaedam salsiuscu- laritates non implent pectus, sed frontemta comedunt, quo fiat molestus ardor, remittunt, lenes sunt. Nisi forte tu judi- quem dum extinguit potatio, sit delecta- cas illum gaudere, qui ridet. Plura ille No. Et institutum est, ut lampactae spon- ibidem. se non tradantur statim, ne vilem habeat
sivismi voluptatis effectus. '
PRimus est suavitate quadam animum perfundere & eor dilatare. Vbi
dilatatum est, sanguinem ditandit. sanguis autem spiritus calidos cri. teris partibias communicat, ex quo sequitur risus. Secundus, Fletus& lachrymae. Quippe laetitia ditaso calore meatus laxat, ac tum oculorum lubrina. humor egreditur. Secos in moestura fit ae dolore. Dolor enim avocato ad/ntima corporis confringit, und*lachrymae mox exprimuntur. Illae, quas,
74쪽
dolor fundit, calidae sunt; quas laetitia, frigidae. Quoniam in moestitia d lor genas, per quas lachrymae fluunt, collecto intus calore frigidas reddit . laetitia veto calore ad oculos diffuso calidas efficit. Atque ha fit, ut ealidae genae frigidas sentiant lachrymas, & frigidae calidas. Tertius est voluptatis ipsus dilatatio . tum consequens quoddam ejus desiderium. In voluptate enim ex boni convenientis apprehensione sese natura dilatat. Et dum essetivoluptas, ut quod jucundum est , amplius expetatur, si tit ipsa etiam v luptas , etsi praesens, desideretur. Quartus est mors quandoque. Laetitia enim tam aut immoderata est , aut subito impetu concitata commotis derepente spritibus cor hominis suffocat.
dditamentum. NAturae aut hoc quarundam operationum perpetuitati consultum πο- lens, eis delectationem, tanquam condimentum, adjunxit. Id advertit Seneca epist. II 6.8c experientia ostendit. Vnde Aristoteles . Eth. cap. 33. omnes, inquit ,& belliae, & homines voluptatem. sequuntur. Id, ipsam esse quodam modo, optimum judicat. MaximusTyrius diiseri. 33. Reliqua quae sequuntur homines, ait, aut artis experientia , aut rationis approbavit industria, aut longi judicium tem poris conciliavit nobis. Uoluptas nec ratione eget, & arte est antiquior, & experientiam praevenit, nec tempus expectat. Ut inessabilis quidam amor una cum corporibus nobis innatus sit, qui quasi fundamentum aliquod animalium tibiicitur siluti, quod si quis tollat, statim id quod
natum est, evanescere sit necesse. Idemissea. Hoc tantum dico . si quis virtuti voluptatem demat, eum vim eius praece dere. Nullum enim, si voluptas absit, petitur honestum. Nam qui laborem ex vir-
tutis subit praescripto, amore voluptatis, aut praesentisid facit, aut fiaturae, &c. Potio laetitia, quae honesta & moderata est purgat sanguinem , spiritus vitales serevat, valetudinem roborat, calorem indu cit floridum, nitidum, gratum. Inde Pt verb. II. Cor laetum pro medicina est , α spiritus tristis exsiccat ossa. Huc pertinet illud Horatii lib.a. Od. 16. Iatus in pras 1 imis quod ultra asto erit curare, an ra lento Temperet risu, nihil est ab omni Parte beatam. Et lib. I. epist. 1 I. Tu quamcamque Deus tibi sortinaveris
Grata sume manu, nec dulcia deis in
Τurpis laetitia tristitia & acerbissimos dolores procurat. Unde Pindarus Ode .
Iuptatem sine iustitia manet exitus ama rissimus. Et Horat. lib. I. epist. I. Sperne viluptates, cet empta Moreis luptas.
.stiuucube aliquot circa oluptatem
morale in voluntate sunt, Sc ex fine, in quo homo acquiescit, cOI noscuntur: quies vero in bono voluptas est. Vnde fit, ut voluptas regula sit. atque is bonus dicatur, qui bonis honestisque operibus gaudet, malus autem qui malis & inhonestis delectatur. .
diuturna esse potest. Ea est humanarum rerum confiitio, ut propter delatistationem diu serre muneris alicujus sunctionem non possint III. Cur nonnusta delectunt, dum nina sunt posted verὸ non aeque y iaprimo quasi aspectu major est persessionis admiratio, quam postea.
animo6ue constat, quae' duae partes rebus non iisdem . sed fere contrariis oblectantur. In causa etiam in , quaedam hominis tinprobitas. Ea enim natura voluptatum mutationem rapetit, Θ corrupta in re vitiola; quemadmodum qui vitiosus est, etiam mutabilis est. V.Cων moluptates corporis, qua eaeterima os expetantur,m bona non'
75쪽
inde verd edin sustineri rectὰ vita propter continuos labores sine aliqua voluptate no*-sititiaue ipsae velut ad manus, saepius accersuntur, fui-que sitim aliquam ae deficierium usu ipso crebriore relinquunt. VI. r voluptates Dirituales prasent corporeis. cum is tamen magis ex tamur Qui inihil aut nimium flaiant aut immoderatum; quoque majores sunt eo sunt fibraestantior s. Nihil etiam iis admixtum est doloris
quod a r iis natura lua hun eventu tantum jucundis, proficiscantur.
Additamentum AD pnaiani Meoui clari potes d- Misse ait Xenopiam , commentario delud Cassiodoti. In quintaledes p. Laced. cur Licurgi lege mariti ux Lii potest mens lini stat gyosci. Dici ribus non consilescerent nisi furtive &Cn in eodem modo potest, in qualitate perraro. In prisa voluptatis deliberatio- voluptatis potest mens honesta, aut inh*- ne nondum perspiciuntur defectus cumnesta cognosti. Et si vero v uptas regula ejus bonnate conjuncti, chin primd c bji- hic dicatur boni malive moralis, non id- eitur. Illis autem experimen o deprehen- Circo vita propter v uptatem est , sed sis, non tantiim obtunditur & hebescit a contra. Nam ut Cicero ait q. ad Helen. cer sensus voluptatis, sed etiam satietas de
Esse oportet ut vivas, non vivere ut edas. ' fastidium erratur.
Qim sensu dicebat Socrates alios vivere ut Oi: Ad quirram, Lucianus ut cistenderet edant, se edere ut iurit. : Et Anacharsis, bomi es varietate delectari inuoduxit Ludere, inquit, oportet, ut res seria ag γ hominem quendam , qui ciuia De iis se re possis, non agere serra, ut liidere pollis. ctus esset, mori desiderabat, ut an plius Ad secundam, Augiist. serm. 33. Ubi nini esset. Nam, ut inquiebat, cum homo sint delitiae vestrae, propter quas ambula- essem toediosa mihi coepit esse vita. quod iis per vias pravas λ . Non dicimu ubiem semper eundem solem , eandem lunam,runt, cum draee vita transierit, sed modo e dein astra cernerem , iisdemque cibis & . ubi sunt Cum hesternum diem hodier e oblectamentis uterer, nunc vero etiamnus adstuletit, & hodiernum crastinus ab- . cum sum Deus, quia eadem sempit mihi laturus sit, quid eorum , quae diligitis i30n est in divinitate voluptas, mori desidero, transcurrit 8t transvolat λ Quid non fu- ut hanc commutem. sit pene, antequam capitur λςbm ex ipse Ad quintam, addi haec ratio potest, hodierno die nulla possit vel hora reti- quod multi voluptates praestantiores idineti norent; & eas, quae sensus vehementius Ad tertiam, Novitas delectationis pa- assiciunt, consectentur.
retis est, sed ipsa Voluptas in fistidium Ad sextam, addi etiam potest, qiuod vertitur, si nimia & jugis sit. Et quidem voluptates spirituales ab operatione peris multo tueundine accidit si fit recens ob sectiore procedant. i. infrequentiam di ratitatem. hunc causim: i
Exempla eorum, qui nimi voluptate seu latitia interierunt.
V Ix verisimila ely. inquit Vaserius Maximus'. in eripiendo spiritu idem aurium potuisse, quod fulmeni 'tamen potuit. Multi ium,qui dolore cum extingui ncia potuistret, laetitia sunt consumpti. Ita v luptas. quae fovere vitam solet, quandoque abrumpit, de abrupit. Diagoras Rhodius cum in ludis olympicis filios Athletas eodem die Diagoras. vincere victoresque coronari vidisset, atque in eum gratulabundus populus undique flores jaceret, eodem spectante populo medio in stadio praenimia laetitia in oculis & manibus filiorum animam effavit. Author est Cieero lib. r. quaest. Tusc. Gellius lib. 3. Nocti Att. Dionysius Syracusanus cum magna felicitate potitus modeta semper antea fortunam tulisset, acoepto nuntio de victoria inter tragoedos parta nimio gaudio derepente mortuus est. Fulgosius lib. s. m.
Subita quoque &'recens laetitia P ritam Naxiam e vita abstulit. Cum p. 0 Hia enim ob eximiam formam prudemiamque Diogeneto atque Erythraeis Nam.
76쪽
persuasissiet, ut Naxi obsidionem solve L ab exercitu in urbem reverten cum publico honore atque omnium laetitia excipere ur, P triique li ra. trix appellaretur. in ipsa 4rbis potia 'eatne inter g ut Mitisti amplexi, mortua concidit. Idem Fulgosius, Messius Duarum matrum illustre apud Valerium Max. est exemplum. una earum sospiti filio quem ad Trasimenutii iacum cecidi ah hitestexeta obria ad ipsam portam facta in complexu rim exspiravit. Altera cum sit so moratis filii nuntio domi moesta sederet, ad primum conspectum Munus e
M. Iuvonius Thalna , ut idem in testis, qum in Corsea isae istam . receptis literis decretas et suppliciti es nuntiantibus intento illas ansitu, legens caligine orta ante k lum collapsus, nimio Pudio mortuus humi jacuit. Laeto sed paene ridiculo mortis senere Philaemon obiit. Cum enim ui num ficus metita paratas comedentem vi Mret Uto saudio diffluit, ut
eo exspiraverit. Eodem teste. t t: vii.
Sed de hoe jucundum satum Poetae sunt experti. Sophocles accepto tragicae victoriae nuntio laetitiam in mortem commutavit. Plinius lib. I. Phia lippides Comiciis cum in Poctarum certamine vicim subiis ac nimi la titiae suecumbens vitam amisit. ut auctor est Gellius Philistiori Nicaeus Poeta ta quoquς Comicus nimio risu sibi mortem acesvlt,ut tulis est Politianus
. i a.dua eatum. P Raeter hie enumerata sunt haec: Com. Gallunae Heri eques M. Chilo Lacedaemonius cum filium' manus, in Uen i ea bo perierunt. in in Olympus coronatum complecteretur Belirandu Ferrerius ecidem modo in immoderata periit laetitia. l venere exspiravit Barces α', qua urbs Attila Rex in novae*onia amplexi est Hispaniae, ut tradit Iovianus tanta-bus exspiravit. Nus.
Au deceat Sapientem ridere. P Lato iapientibus posuisse legem. ne riderent . videtur, qui ridere ipse
teste Laertio , nunquam est deprehensus, ideoque in ejus Academia ridere nefas olim iust & imi statum. Ne nimirum , ut resert AElianus. Iocum illum purum & inacessum animr dissblutione contaminarent. Caeteri Platonici Heroes a risu abhoreuerum. Ab eo abstitiuerunt Pythagoras,Anaxagoras, Aristides, Pliticion, peries , aliique Grilei: apud Romanos M. Crassus .& Cato. Malebat Aristia tristem adolestentem . quam hilarem videre. Apud Indorum Gymnosophistas lono ab areanis & mysterius pient ita amovebatur qui ridere deprehendebatur. Vnte Niniamenus --ctum esse Philosophiae non exiguum risus immoderationem compescere, quod Philosoplaum morum gravitas deceat, ec quaedam vitae ausim ritas. Merito Sapiens Ri m reputavi σrrorem. Vel, ut vertit doctu Ηier nymus. Usui dixi amen iam. Magnus Helias .Grumio Nysseno teste. risus
At vero quis ita morusos'& superciliosos se at sapientes, ut amoena illa risus amoenitas dedecere illos videri possit Bion . etsi in ipso Philosophiae gremio edueatus, pene ridiculus fuit. Demopritus nunquam sine risu in publico fuit . ut testisest togatae Philosophiae princeps Seneca. Ipsi Stoici . qui duritiem & animi acerbitatem in laude pone M. 4 risu minimo iabstinuerunt. Risit ipse Seneca . di defluit aliquando risu , cum absurdas Stoicorum os, intiopes apud se reputaret. Hucus e ui nun imper 'b
77쪽
SAplantem risimiles re , 'Mnochri r perhilatis videbatur, atque in Murato 'rium docemus. Basilii sent retia es eri clivis. H eius Poetatvinsipientissimul stolae' r Ad lenem iisquetilam,' inquit caelestes Genios & Numina IAeni, Mi- animi hilaritatem subinaica non dere. nervam. 'Apollinem, &alios udio delicet; iuxta Scriptuiam,' quae est Hethhre' butia Seridentes emit. Hieronyilius corde mirus revidet, caehifihin auremi mist. 3. Vitam atque inores Nepotiani voce, Steo ii emposea non est hosti sia fravitare, honestina, Gravitatis, nix animoeouipositi, ne uεῖ ubi. . Nasti,t inquit, Murn, hilaritate fix tisten p ut ait metiangenitora iij. mumis Phis, ' rabat, gaedius uirilis, n- achiurum Iosephiae non exiguus est, nimii risus M ' int iligeres. AElianus lib. . votiatum histim erationem compescere. 'pe Nestore cap 's. Platoni iis more positum Rule, eradi tria matus in Herolamured finia ait, lenitet subridere. ' : - I
quam iraeundi Nativi ei M volu stetit, opeias sumus. Voluptatem autem blanditiis deliniti ea gerenda omnia, quae prava sunt, impellimur ι & dolorum cum aamoventur faces . a recto iactis deducimur. Remedia tamen suraa sisti i ; ἰῖ Atque illud sane primum , turpem voluptatem non adter Aupm ingen ' Pri . tum m alorum causam fibi reptat sentare resdrm dareque. iiiiiς Cic. γ' . -
lib. i. die Finibus Hylerique pr H VMuphat ruis it nec is Ham tuis in is bos graues ,rum Ramnis ', fis re de decis Hii, sins etiam legum jud ciorum , ara b Et Archit, Iare Pythais laus Hillosophis nullam sestem essicivoluptate capti Veniens fucata iaci blanditur, abietis dolbiam Ud -nitentiam relint . Boetius eleganter '
78쪽
notandum quod proverbiorum Ιε. parte salidum , penitusque sanum natura cap. dicitur. Risus dolori miscebitur, & hominibus concessit. voique enim vol extrema gaudii luctra occupat. . Plautus: myti inceror adium, alterumque extrim, in Aia phitrussae,aetu2. scena a. s imbutum in hero; ut necelle sit alte. UmMM ῖοmummita L Mathum, im si eligis, . uterum quoque ex inpib voluptari , su maeror comes sequarur contingat tibi. . odem in qD. Basilius Quis in s modii lusi maliyic adsit..boni: lumlia de paradiso. Ros unquit, hic
i Si obtigis quid. O iduis . Mesamorphoseone i - - est liscera Miami MIBh-Aiquillatisime emi. mximus typus dii aere. 3a. Virtutem inegligam libenter Aac legς gico,ut *p tatem mihi soli ila ostendas, nullis vitiatam doloribusqu- nulla excipiat rimi ttentia stoluptatem laude die iam. Quor aut Miro mo les, de sanct Patres. modo autem ostendas Non m gis certo;
essente atione. I . Visi,,. i ii titiae leu do ὀri ecses quatuor sunt praecipuae .ssilericordia, Inv Musis, Mia, indignatio, Anxietas, sisericordia est dolor alterius malo ex amo-dia, re malum alienum tanqua, proptium intuente proveniens. Invidia est Inoidis, tristitia de bono seu selicitate alient: quaicitus illi propriam gloriam di-Inii PM- minuere existimatur. Indinutio est dolorinde proveniens. quod uniuscu- ορ- jusque meritis praemium no vestrat . . Exmpli gratia, quod vir bonus male aut contumelioso tractetur, vel quoὸ improbus ad honorem evehatur. Ex quo patet ex amore iustitiae dii modi dolo em oriri, cum nimirum violari Iustitia cernit . Anxietas est eo unctus eum sollicitudine dolor. ex eo ortus, quod et dactum. ves a dum sit, ignoretur. ipsa autem sollicitudo odolor estosta dilig- ad quippiam agenta animi uitentio. i r i Z Λd has
79쪽
M o R A L I U M.' Lib. II. Tit. VII. 69
Ad has species referri Verecundia potest . quae est dolor de peccato vel defectu manifesto . modicus quidem & parvam faciens constipationem. Clim autem vultus sit veluti totus homo , natura ex corde partibusive intimis sanguinem ad faciem evocat, ut ejus quasi sit velamen. Et quoniam in vultu praecipua pars oculi sunt, fit ut in pudore oculos tegamus, ut sic alterius quodammodo conspectum fugiamus , quod per oculos, tamquam per portas intrare ignominia videatur. Quam ob causam qui capti oculis sunt, & in tenebris degunt , abesse multum a verecundia solent.
Additanuntum. CALIGER Exercit.3Is. tri---π stitiam definit esse depressionem Lia, inanimi ex re non convenienti. Ludovicus Uives lib. 3. de Ani ma, lae animi de malo praesenti contra ctionein .Alii definiunt este assectum, quo anima malum ptinens eum dolore ps e litur. Magi rus lib. 6. Physicorum cap. s. dicit esse motum cordis, quo se contrahit& constringit, retractis ad principia sua spiritibus , ut malum praesens evitet. Ex quibus patet tristitiae materiam seu objectum esse malum praesens seu reipsa, seu quadam rep sentatione. Quod attinet ad tristitiae species, eae singulae hie enumerantur Ecdefiniuntur. De his pauca e loco. In imis invidia circa aliena bona ver satur. unde Bion apud Laertium lib. 4.
p. 7. cum videret mundum quendam demisto in terram vultu, Aut, inquit, huic magnum malum accidit , aut magnum
bonum alteri. Eodem modo Publius quidam eu Mutium invidum solito tristiorem conspexit ire, Aut Mutio , inquit, nescio quid incommodi accessit, aut nescio cui aliquid boni, ut refert Macrobius lib. I. Sutrum .c . a. Porio bona, propter quae excitatur invidia, sunt primd ea,quae magni aestimantur. Ride Ovidius I. de rem.
Summa petit livor, per re aIU υmti, Summa pessit dextνά fulmisia inisse Iovi. Secundb quae nobis vicina sunt. Hinc proverbium. Dividus vitam ocidus. Et Ovidius I. MArie. Fertilior se res est alienusemper is agris, Irusus uber habet. Et Hesiodus lib. I.
Semper vicinins vicino est amulus.
Tertio quae migna de alta, sed non maxima & summa. Nam, ut ait Plurarchus, Ut fumus si ignis convalescat & flamma se explicet, evanescit, ita livor, si victus &
Suari solent lautari. Horat. l. I .ep. I7. nuem posser corvus , haberct. ηα ιυpis, er rixa missio minas invidus. Quin id quae nostris sunt cognata. Heso dus lib. I . operum & dierum, Figulus figulo irascitur,& fiber fabro, & mendicus
mendico invidet, &cantor cantori. De nique viventium potius bona, quammo
tuorum. Ovidius lib. 3. de Ponto: Scripta placri a morte fere, qHa Iaderevisos Livor , ct invisio carpere deme solet. Pascitur in vitis livor, post fata quiescit,
Timc suus ex merito quemq ; tuetur bonos. Plurimum vero nocet invidis invidia. Id circo Isocrates, Invidiae hoc unum adest boni, quod maximo malo est habentibus. Et Cyprianus se . r. de Invidia. Hinc minax vultus, torvus aspectus, pallor in facie, tremor in Iabiis, stridor in dentibus, verba rabida, est nata con vitia , manus ad caedis violentiam prompta. Horatius lib. primo epist. a. I 1midia Siculi rari invenere tyranni
Nocet &aliis caediumque Ae bellorum est
causa. Propterea Lucanus lib. I. ait:.-, Stimulos dedit amata virtus,
Nec quenq m jam ferre potes Caesarve
Antisthenes absurdum esse dicebat, triti cum repurgare a Lolio, bellum ab ii utili milite, de a Repub. non secernere invido . mppe, ut in proverbio est, Una do
Caeterlim Invidia, teste Cicerone de Aristotele , cadit in homines improbos, degeneres, a octos, pusillamines. Inde Seneca in proverb. Si non invideris, ma-jpres ; nam qui invidet minor est: scito, quod invidia est dolor animi ex alienis coctinodis; scito etiam illud , quod nulli invidet, qui bonitate praeditus est. Eraiamus in Adagiis, de Apertae dc expertes invidiae Musarum sunt januae. Aristides, cognomento Iustus, cum ab Atheniensibus riiceretur manus ad Coelum tendens, precatus est Deum, ut Atheniensibus omnia ita in posterum felieiter succed
tant, ut Aristidis Olixist emur, sicque invidiae cessit.
80쪽
simulatio non idem cum invidia , sed ne fas&praestantes cadit. quaedato ad bonum excitatio est; seu zst inod attinet ad Misericordiam ejii, honestum & laudabile midium illud ,quo tanta necessitas est , ut referente Sto accendimur ad virtutes alienas imitandas sem. 1. de viri. dixerit Phocion, Nee daut etiam superandas sine ullo tamen ip templis Deorum aras, nec ex hominum sus studio. Vnde qui aemulatur non dD- Vita misericordiam auferendam esse. Sed let, quod bona aliis contigerint, sed quod de hac inter virtutes, sicut etiam de vete- sibi non obvenerint. Haec in mentes gς- cundia.
C A P V T I I. . sint cause, qui effectus tristiti seu doloris
P Rima causa est malum praesens vel bonnm amissum. Illud enim, gehoc quoque dolorem facit. Secunda est impedimentum appetitui in prosequendo bono α'-ctum. Tristamur enim cum id , quoa appetimus, consequi bonum non positimus. dc moram invita pati voluntas debet. Tertia vis est & potestas major, cum ad id iaciendum compellimur, quod voluntati desiderioque nostro contrarium est. Id vero, quod contra desiderium nostrum evenit, vis est quaedam. Effectus tristitiae varii sunt. Tristitia enim inprimis discendi saeuitatem aufert. Quippd dolor sensum seriens animum ad se trahit, & quo minus studio sese applicet, non parum impedit. Animus uni actioni dum intendit, ab alia distrahitur. Deinde gravat animum dolor, & per modum ponderis motum appetitus impedit, ne quo vult, seratur. Vnde fit, ut humanam actionem tristitia vel maxime impediat, hilaritatem tollat, mentem obnubitet . usum sermonis pene auferat, providentiam in nobis hebetet. animum quasi consopiat, virtutem cohibeat, totum hominem ineptum αdeformem reddat. ιTristitiae etiam effectus est quandoque morbus, & subita vitae extinctio. Ita Diodorus Dialecticus, Fulgosio teste , cum tam cito, ut voluisset, quaestionem a Stilpone propositam non diuisiveret. repentina anxietate pressiis animam egit. Heli quoque Iudaeorum Pontifex ac judex accepto tristi nuntio de clade, qua Palaestini hostes capta arca occisique ipsius filiis. Iudaicum exercitum affecerant. magno subitoque dolore oppressus, cum ii Regio solio supinus caderet, effracto collo eonfestim periit. Magnus omnino & vehementer peirturbans effectus est tristitia. Vnde Salomon proverta a s. ut vestem tineis lignum teredo. ita cor viri tri- filia sedit. Et Menander: I fultorum malorum causa omnibus eΗ suaptὸ natura. Trictitia , propter hanc etiam infamia oboritur. Multis, re ingritudines incurabiles. Interficiunt etiam aliqui seipsos prae triHitia Cum quod infert moerorem majus ect . quam undesperatursatur. Antiphines Trisitia infamae micima mihi esse videtur. 'Philaemon Syracusanus Poeta, Morbum ferre satius eR, quam tristitiam. Hine in Oreste ita conqueritur Euripides T=imtia potissimum perdor.
si vis enim dea ect veruntamen curasilis.
Dicam cum Comico Graeco, caruisse trictitia felicis ect viri.
Ludovicus vives 3. de Anima, Asse- α locis, omninoque in iis, qui ingeniumctio haec, inquit, frigida est Ze sicca: obtinent melancholicum, ut in Autumno idcircb invalescit in frigidis temporibus & hyeme, dc temporc nubilo, de no-