장음표시 사용
151쪽
M o R A L I V M Lib. III. TR. V. I tsigillatiis postra. Latissimum huius intutis est imperium,& jus aliquot
in totam nominis vitam. Inque omnes ejus actiones sibi vendicat. Unde Prosper de vita cc memn. Temperotiafacit ab mntem locum sobνium, moderat m,pudicum,tiscitum, ἐν verecundum,Haec viram si in animo habitat libidines stanat temperat. des,eria sancta muItiplicat, vistiosa castigat omnia intra nos confusa ordinatόσθationes pravaae remouet, fientias inserit ignem libidinosae voluptatis extinguit entem placida tνam quistitate componit, in totam ab omnisemper tempestate vitiorum defendit..-ἀitamentum. δA Liqui duiueonstituunt Prugalita- que enumerante Abstinentiam, Sobrietatem & Castitatem. Illi subjiciunt tem, Pudicitiam , Castitatem , virginita abstinentiam,huic sebrietatem.Alii quin- tem. Illae hici nobis explicantur. .
.nam sit Temperantiae regula ν
UNa seneralis Temperantiae regula est. rerum nimirutri ad vitam h neste degendam pertinentium necessitas. Vnde Eeclesiasticus. 29. I i ta hominis aqua panis. re festimentum, dr domus prote- .gens turpitudinem. Et Smeca, Temperantiam ait nunquam ad volupta. res propter illas venire , Sed scit,inlist, optimum esse modum cupitorum non quantum velis δ ed quanism debeas. Et rectd sano illud,Simplisi cura constast necessuria in dilitiis taboratur. Ad paratia nati sumus; nos omnia kobo di ilia facilium indu fecim . Cum autem Temperantia circa cibum .potum sc rem veneream versetur,ut modum in iis constituat, particulares Tena perantia regulae se duae. Prima haec circa cibum & potum Tantiam sumendum es, quantum lana cos tris metenti , valetudo postulat. Altera circa Veneris usum. Extra γontagium probus est abstinendum . in
conjugio, quantum prolis causis expedit.νtenaeuo. Edendum enim est . ut vi- 'vamus, i On vivendum,ut edamus,ac proinde cibi 'potusque finis recta vala- tudo est.Conjugium prolis generandae cRusa est..
Additamentum. i. .... S Eneca Epistola 8. Hane, sanam a sa- auro regi. Contemne omnia, quae suis lubrem forinam vitae tenete, ut corpo- pervacuus Iibor velut ornamentum & de ri tantum indulgeatis, quantum bonae va- cus ponit. cogitate nihil praeter animum letudini sit est. Cibus Dinem sedet, po- esse mirabile, cui magno nihil magnum Hostiira extinguat, vestis frigus arceat, est. Epicterus apud Stobaeum Serm. s. domus munimentum sit adversus insista Inter epulandum eogita duos tibi hospi- corpori. Hanc utrum ces,es erexerit, an res excipiendos, coipus Manimum. ic varius lapis gentis alterae, nihil interest. quid in corpus consertur, statim emuit; scitote tam bene hominem culmo, quam quicquid in animum perpetuo servatur.
De γiijs Temperantia contrarijs.
G Meralia sunt Temperantiae quae opponuntur, Vitia duo. Intemperan-itia de Stupor.Intemperantia vitium est citra delectum quasvis Volu- st ηιν. ptates in gustu tactuque postas nulla necessitatis habita ratione expetens.& molestiaes,quae ex earum absentia oritur, fugiens. Haec voluptates appetit .ii ue utitur,quando non oportet ubi non oportet plusquam oportet, non eo modo, quo oportet. Vitium proinde infame dc pro sum. Turpe enim .stso delectamenti genere hominem vinci, quod cum bel- tuis est eommune, in quarum orchnem Intemperantia illum redigit, & vilissi um ventris gulaque mancipium constituit, dum rationis imperium non sequitur, & impetu quodam caeco abripitur. Stupor seu Stupiditas vitium
152쪽
tium est, honestas Anecessarias spemens volupta es. Hic Stupor licis is aehonestis voluptatibus ubi, quando.quomodo de quantum fas est noli utitur. Rarum sane vitium. & rarissimi illi qui voluptates iwn aliquo ti odoexpetant. Vitia alia, quae singulis Temperantiae partibus Opponuntur, suo
loco dicentur. . .Haeditamentum.
Nummantur hie generalia duo In- consistere. Corpora quoque debilitat. Si
temperantia & Stupor. Intempe- quidem, ut Cic. pro Coelio , vitium ven-rantia voluptates absentes anxie appetit, tris & gutturis non modo minuit aetatem praesentes Iuriose amplectitur, si parari hominibus,sed etiam aufert. Plerique vo- non possint supra modum dolet. Qirare luptatibus se vivi putrefacimt,Semorienis intemperans variis peccat modis. In qua- tes condiri volunt, ire putrescant. Quod. litate, lucunda promiscue & sine delectu absurdum merito Diogeni videtur apud discrimineque concupiscendo. In quan- Stobaeum Se . I 3. Apuc eundem Si inare, cutia plura quam convenit&m- baeum Sem. 63. Pythagoras, In civitates, jora. In modo eum voluptates honestati inquit, primum irrepit luxus,. sequit anteponit& ab iis abripi se permittit. In satietas, succedit petulans injuria. circumstantiis. cum nee loci ,nec tempo- stupor licitas etiam 3e concessas voI ris, nec personarum rationem habet Im ptates aspernatur. Habenda etiam aliquadψ voluptatibu perfruatur optatis. Hoc corporis cura est,' non tamen usque ad vitium menti caliginem Ofiundit. Nam ut concupiscentiam. Cicero pro coelio. Saait Galenus: Crassus venter subtile non quem forte inveneritis, qui oculis asper parit ingenium. Et Cic. ifi Catone Maj netur pulchritudinen revim, non ovorere, Impedit consilium voluptas rationi ullo, non tactu , non sapore capitur,e inimica, de mentis oculos perifringit.D eludat auribius omnem suavitatem. huic
inde virtutem extinguit. Nam , ut Cato, ' homini ego sertasse & pauci Deos propia In voluptatis regno virius non potest mos, plerique autem iratos putabimus.
P si tinentia Castitasque exiguo Jae fere nullo discrimine separantiar
L 'μη Est continentia, secundum Ciceronem , virtus, per quam cupiditas consilii gubematione regitur. Certe nihil aliud est, quam firmum animi propositum,quo adversus cupiditatem ad voluptates tactus & rem veneream impellentem sese sub rationis imperio continet. Distinguitur. Temperantia . quod hae domitas habet subiectastiue perturbationes, Ο si Continentia vero adversus illas adhue pugnet. Castitas est quaedam animisti puritas a voluptatibus Venereis, quae impudicitiam de turpitudinem habent aliena. Vnddejus est primos libidinis motus comprimere, M ad ratio. nis normam componere. Differt a continentia, ut quidam volunt, quod hac post rei venereae experientiam sit. Callitas autem anto ι A puὸicitia, quod eum haec circa signa & velut praeludia rei Venereae vertetur, ipsa circa maris sceminaeque conjunctionem, attendatur. Harum atque ejusmodi virtutum nomina ferὰ tantum in voce discrimen habent, & Temperantiae aut partes varias,aut Ossicia diversa designant. Pulcherrimae omnes,& pe quam necessariae virtutes. Dicere Pythagoras solebat, nihil egregium eo arari, quod non continentiae laborpraecederet. Monebat Vero suos. Vt continentiam tanquam robur ingens & opes sibi compararent. Et Socrates interrogatus , quo quis pacto opulentus evaderet, Si inquit, continens fuerit
D cupiditatum inops .E' Mirtur placitis absinuisse bonis ait Ovidius. Non immerito Anacharsis statuis suis atque imaginibus inscribi Rasserat , lingum
ventri,pudendis temperandum. Nam lingua effraenis maximorum est causa malorum luxu nihil turpius est ι libido ex homine pecudem facit. Tata illustris erat Scipionis propter virtutem de castitatem fama,ut ad eum Limtemi
153쪽
temi mulantem visendum salutandumque longa navigatione etiam pretia nes accederent. Araspus cum Cyrum rogaret, cui a Panthea tam elegantis 'formae foemina regios oculos avertereti mo, inquit Cyrus, elegantior eo matu es abstinemius. Magna ea vis est Continentiae & Castitatis, quod non tantum laudabilem hominem, & suarum cupiditatum dominum ess- . ciat, verum etiam sanum,alaerem, & ad res praeclaras agendas aptum. Contrarium Continentiae vitium est in continentia, nimirum immode- Ritia emorata voluptatum cupiditas, quae rationis imperio non gubematur. Haec hominem libertate spoliat.& servum sub libidinis de omnis turpitudinis jugo faciti Castitati Luxuria opponitur, item Salacitas,quae circa venerem quae dam est intemperantia.
Additamentum. Haec virtus contra flammas & sordes perasset,a sceminis vinci. In Hetruria Du-
libidinum memein inllitam sese ranus adolescens, com eximia puLhritu vat ,& earnem incorruptam. citeris vir- dine sua taminarum oculos sollicitaret, tutibus honori est&Ornamento. unde oris decorem vulneribus contudit, in Iulianus , teste Ammiano Marcellino, il- lui que deformiratem esse propriae saniniud Baehylidis semper in ore habebat. Ue ctitatis fidem, quam alienae libidinis iretis egregius pictor vultum speciosum eisn- tamentum. Fauna Fauni Aborigenum git,ita pudicitia celsus consurgentem v - Regis uxor tantae pudicitiae fuit, ut vivatam exornat. Idem his versiculis expri- tantum amarito sit visa, non ab alio viro, mitur e nec nomen ejus auditum. Mortuam reu- Vt nisi tui MIMus expressa colore . lieres Romanae sub nomine Bonae Deae Nom dedeciata reliquo corpore trut M eoluerunt. Livia Augusti uxor c imma habet, dos aliquando viros in occurso vidisset, ala reliqui ninres streti ne horarejacebunt, eos dicebat apud honestas nintronas nihil Ni sint ornati l de mi itia. a statiis differre, ut refertio in Tiberio. Ceradas, roganti cuidam, quam poenam Uide Valerium Maximum lib. q. Mur apud spartanos adulter lueret, Dabit, in- tus lib. I. variarum lectionum cap. 1 a. quit . bovem, qui porrecto ultra Taige- . exempla octo rςcenset eorum, qui imputula montem collo bibat ex Eurota fiu- icis mulieribus obsecundare nolentes,vio. Tum alter. At unde tantus, inquit, capitis periculum adierunt. I. Iosephibos Cui Geradas. Et unde apud Sparta- Patriarchae, qui cum Putiphatis uxori annos adulter λ Ita Plutarchus in Lucurgo. sentiri noluisset, ab ea accusatus est. a.
Cyrus abhorrebat ab aspectu Pantheae Hyppoliti, qui ἱ Phaedra noverea tenta mulieris formosissimae, quam cum Aras- tus fuit. 3. Tennis, quia Periboca. q. pas dignam Regiis oculis esse diceret, ob Bellerophontis: qui ab Antaea Pioeti ux hoc ipsum, inquiebat, abstinendum , ne te. s. Pelei, qui ab Hyppolite Acasti uinsi illam nunc adeam cum vacat, etiam de- xore. s. Myrtili , qui ab Hippodamia. inceps cilim non vacabit, adire cogar, te- 7. Tymasiamis AEgyptii, qui a noverca, ste dianophonte lib. a. Instit. Cyri. Nota cujus nomen suppreisum, coactus est so est Scipionis Africani erga puellam Hiia Ium vertere. 3. Crispi filii Constantini panam, & Alexandri Magni erga Darii Magni Imp. qui a Fausta noverea sal buxorem , sororem , de filias continentia. accusitus subiit mortem. Alii pluressunt. Hic turpe esse dicebat, eum, qui viros su-
De Abstinentia e r Sobrietate.
ABstinentia est virtus. quae ciborum eupiditatem usumque modera- D. uisistur. Talis autem esse moderatio debet. quae valetudini, mentisque asin ossicijs congruat, ut quemadmodum medicamenta, sic alimenta rin
Sobrletas est virtus, quae Dtus cupiditatem usumque moderatur. Talis etiam esse moderatio haee debet, ut serenitati mentis judiciiDe dc valetudini congruat. Sobrietatis quippe offetum est, eam in potu mensuram se Vare,qua nec mera impediatu , nec torporis sanitas laedatur.
154쪽
.;, Contraria abstineratiae Gula est, Sobrietati Ebrietas. Illa est immoderata traria. aviditas i haec potus, Vnde rationis perturbatio sequitur. Porro ut in Abstinentia Sobrietateque modus servetur, moderatus sit potus de ciborum usus. Ii sunt ad nutriendum concessi. de ad reparandam eorgoris infirmitatem. Non opus vel fastidiosa copia est,uel ingeniosa gula. Simplex ex plici cauga valetudo ; multos morbos supplicia luxuriae s l- iis fercula fecerunt. de cerebro defluente conquerimur y Desinamus fundere . & desinet fluere. Excessus hodid de operosus apparatus in pretio est: eum omnia profuderunt convivatores, adhuc se, quasi nihil aut parum egerint, excusant, ec frugalitatis veniam, vel tenuitatis deprecantur. Ita in moribus hoc vitium urbanitas est, humanitas est. Quid tandem' sera in fundo paeo Onia invenitur. En regula ex M. Tullio, Tantum es come-kendum bibendumst reficiantur vires , non opprimantur. En altera ex
Horatio. paruo ben . Nam bona valetudinis emasi quadam materes fragalitas , ut inquit Valer. Max. Imo teste Claudiano.
Vivitur exiguo meliuae , natura beatis.
Omnibur esse dedit, si quis cognoverit uti. Anaeharss apud Ciceronem, invit, pulpamentum fames, cubitis Inm, vestis S tharum tegmen. Quid istud φ Nimirum Naturam parvo
contentam esse. Epaminondas ad convivium vocatus, cum lautissimὰ i
structum illud videret. Offensus amico , Ero,inquit, te sacrificare. non lociis, e putaui. Sumptuosam quidem mensam fortuna, at frugalem Temperantia apponit. Et magna pars libertatis est, beta moratus vente ut inquit
funda est mensura tua Apage mancipia ista ventris,&helluones.quibus vino su cari iucundissima mors est ut Georgio Clarentiae Comiti teste Camerario,quibus nihil nimmnihil satis est, ut phagoni apud Aurelianum Imperatorem teste Vopisco.
qui uno die aprum integrum sentum panes, vervecem & porcellum deumravit.bibit autem in funibulo ori apposito plus orca qui victoriam potam do quaerunt. ut Promachus,qui coronam in Alexandri Magni conuiuio propositam potando assecutus est,sed post triduum cum quadraginta potat 'ribus est extinebis qui collum sibi Gruis instar optant, ut diutumiore ait Etu voluptatem sentiant majorem, ut Philoxenes Erixius. Apage inquam ejusmodi ventrium serui. Qui ver8 sobrius & abstinens est, cum Seneca discit, Maior sum, Er ad maiora genitus, quam ut mancipium mei corporis,quod equidem non aliter inicio , quam vinculum mea libertati circum-aatum. Aliter qui agunt, insania voluntaria laborant. er,quidem cepta non orit poscit. ἐπ appetat, non est tamen molestiae creditor: paruo contentus es,si das illi, quod debes, non quodpotes. Nemo vir magnus, nisi sobrius.
. Additamentum. Sobrietas in cibo potuque tenet namia nem adtatem temperatissime vixit. Idebrae&re rationuconvenientem mo- chm sevssim Iues Athenis grassaretur, deration in Cic. I. Ossic. virtus corpo- sere solus communi omnium cladi noriris ad valetudinem referatur , Sc ad vires. fuit obnoxius, ut Gellius lib. a. cap. 1 Mnon ad vo uptates. Hippocrates lib. 3. L. AElianus lib. I 3.testantur: idem clim h
pidem. Sanitatis conservandae duo esse , spites excepturus etet anxne 'Op ero ait, remedia paratissima,Non satiari cibis, uxori ait, Si boni sunt nostri hospites, re impigrum este ad labores. Sapiens cap. satis ipparatus est; sin mali, plus satis testo 38. Noli esse avidus in epulis; in multis Laertio lib. a. Idem dicere solebat, ab snim cibis est ita itis. Socrates pet omin vivere ut ederent, se autem edere, ut Vi '
155쪽
M o R A L I U M Lib. III. Tit. U.
veret. Persitum pueri ad triagistros e-- dictum est Creonis apud Suetonium , Utes secum panes domo in cibos adisie- num ex omnibus Caesarein ad everten in bane ,& poculum unum fictile, ut si sit .dam Rempub. sotarum accessisse. Agarent , aquas e flumine haurirent, ut refert Chariae Regina cum ad Alexandrum mi ἀXςnophon lib. I. Instit. Cyri. olim, te- sisset obsonia quaedam,& coquos periral- . ste Stobaeo Se . q. Iberoram mulieres simos, iis repudiatii respondit se meliores temperatissimae Zonam habebant certae habere, Ad prandium iter matutinum, ad mensurae, quasi venter aliculus cingi non coenam prandii sugalitvem,ita Plutathc. posset, id in turpissimis habebatur. Cyrus ' in vita Alexandri. De Spartanorum a cum hospes rogaret, quid ad coenam M. stinentia Piniarchus in Laconis & vitatare vellet, Panem, ait, luna, spero enim Lycurgi. De Cretensium Mistoteles in me ad fluvium coenaturum , ut mere est Politiciis. De Romanorum priscorum Ua- apud Xenophontem. Apud eundem idem Ierius 2 x. lib. a.dc alii. De Demostheis Cyrus ab Astyage avo matereo rogatus, ne , ut refert Coelius lib. s. dicebat Thercut vinum non biberet. Quia verebar, in 'mades, Caeteri ad aquas dicunt, Dem quit,ne in poculo venenum esset. Et quo sthenes ad aquam scribit. Apgustus -- pacto , ait Rex, id verebaris p Quia . in- sarcibo minimo inique vulgari utebatur,quit, videbam vos neque corpore , neque & non ni si ter in coena bibebat teste Sueumente post potum constitisse. De Caesare tonio. Vide Uuenum Maximum.
. ' si in cuia aliquot circa Temperantiam. O Vatiam sunt rectae moderationis in cibo potu sumendo conditio
nes Imprimis non quovis tempore edendum vel bi,ndum es . sed certa resectionis expectanda est hora. Deinde habita condutionis ae status sui ratione habendus est delitiarum delectus. Tum eonside
rata corporis complexi e aut minus, aut amplius edendum . Praeterea nee ardenter, nec voraciter quicquam est sumendum. Deniqud vitanda est nimis accurata ciborum praeparatio. In his qui excedit, temperans certe non est.
II.' Ansertianda vitae lausa liceat aliquando se inebriare Negara muI.ti. assirmant non pauci. Horum ratio est . quod si fas sit, ut fax Ae omnes volunt, medicinae causa largiore potu sese prolucre, cur ni id liceret,cum vitae vis intretatur φ L aedis corporis sanitatem, ut vitam serves ι cur ni e iam rationis usum ad tempus sonasse breue impedias, ut impendentem ex alterius malignitate mortem euites ' Certe prudentia ερ discretione hie est opus.
ratio suadet. nee necessitas cogit. Iusta ergo cum causa non sit, omnino fas non est Consule rationem turpe est, consule mores isdum. Laeditur valetudo . & ventri tantum seruitur.
Fe y Constituamus proditurum atquem RempubL si ebrius sit,non prodet.
Age, liberaliore pona eum invita. de mentem cius turba, ut neserti consilis non sit memor: Iusta est causa patriae salusi& eum duo occurrant mala. ad minus inducis. Aliter tamen impedire si potes tenta se . '
tis poculum est . quod siti restinguendae inseruit Ηine posita lex nulla est Tantum enim haurire fas est, quantum sitis existi ut vita sustentetur. vltra ne quivi cogat. Atque hine apud Helvetios pruniter lege sanctium est, nequis ad bibendum sollicita inyitati me cogarun, Hilaritati poculum quod ad laetitiam exeitandam hauritur. Nulla lex hoc vetat,si sit modus. Vinum missi cor hominis.ς xhilarat. Vnde sic m litterarum authoritas vinum bis dari jubet.qviainaro si is ,niino,ut erranis obliviscantur doloris sui non recor ut Goncili sinoem Io um hic haustu .curarum
156쪽
oblivionem inducit,etigit animam ι& spiritus reficit , pluerarata resolvit, melancholiam animique tristi iam & timorem dilautit, vitiosam eo po ris temperiem tollit, magnanimitatem parit; alia prestat commoda. Aliud est superfluitatis, ut appellant, quod poculum, sensum ac rationem obruit Contra hoc divina lex est, quae corpus crapula ebrietateque gravari vetat. Et Apostolus Notite inebriari vino quo es luxuria. Sullan olim ad ex- 'terminandum hoe poculum Politicae Regum & Principuni Ieges , eis prariva eo uetudine abrogemur. Moverunt Principes tot arietatis incommorida, quae nemini sum ignota. Cum enim animi lucem ebrietas extinguat, tum naturalem corporis ealorem vd debilitat, vel ob undit. & florentem altatem in morbos immaturamque mortem protrudit. Onerosa ista potus
ingurgitatio vitam praestindit. State Respublica non potest,quae ebriosorunti consilio tegitur; floret illa,quam sobrij administr nt. VI. . t mima pusiendisunt, qui ebrii peccant' Morte Olim ebrius Princeps apta Athenienses, Laertio teste, mulctabatur. , Ebrii ii quem pulsassent. ut graviori poena plecterentur, Pittaci lex iubebat. Apud Locrenses ver ita jutante Tauleuti lege, 'qui sine Medi ei consensu vinum sumebat, capitis
damnabatur. Quippe,ut afferunt Iurisconsulti, rei ηlicitae vacantem sua ex cusare improbitas non debet. Quoa si quis consulto sese inebriaverit,debi tam scelerato facinori poenam luat. Secus fiat .si ex prava consuetudine . hul H adhibita industria,ebrietas existat,quae, ut Theologorum schola ait non a toto sed a tamo excusat. Abest enim tum deliquendi animus, elim mortuo grotoque smilior sit ebrius, qu m vivo vel sano. Levis ebrietas ordinariae menae reum fiet uilla quae rationis vis privat dolum qui lem,sed curapam non tollit Notum est Iurisconsultorum axioma ibri ν mmum de
tiritim attenuat; non in totum ex ata i
VII. cur ebrietati min- obnoxiae flet 'minae quam iniit Humidum frigidumque eorpus nactae sint sceminae, in illud cum infusum est vinum
confestim humore isto temperatur, dc vim suam amittit , noc cerebrum facile occupat. Citrit in iis quoque quod mollior earum fit caro, vini vaapores emittuntur.& purgantur faeilius Secus in Senibus sit, quorum aridum re secum est corpus , unde pallidus color-cutis asperitas. Iis natura .simiules sunt.quae ultimam aetatem agunt se minae in quibus vix humor aliquis est & obstructi iam sunt pori Sciant tamen omneS quod Vinum es o caret. dementatsapientes, facit repuerascere senes. . IVIII. cur vinum coctum ministr imbri t y Quia dulce; impedit autem ebrietatem dulcedo. Ideo Medici cum nimia ingurgatione vini in vitae disi crimen quispiam est adductus, primo eum vomitu excitato curant, deinde panis melle temperati frustum sumendum praecipiunt. Aqueus etiam quidam humor vino cocto permixtus esse solet, ac proinde. minus est purum.
IX. permittendae set iuvenibiu cibi potn1que voluptates--iri yCum voluptates in praecipiti sint, ad dolorem vergant , in contrari sita abeant. nisi modum quis teneat. non facile illae iuvenibus permittendae, qui modum nullum sciunt. Recto ille Debilitatem induxeme delitiae hiani mae Domina L. acedaemonii voluptatum contemptores, viii dicebantur ι Athenienses delitiarum sectatores, steminae. Iidem Lacedaemonsi in storum adaolescentum Seholam Servum ebrium introducebant f. ut scedo spectMulti commoti ii vino ablaorterent. malo rim escaminit tin est. Assiimul pro inde Iuventus jam inde a primis annis Temperantiae. Additisse Mnm. Q stiunculis hic propositisvoraciistas , bib*citas,& ebrietas potissimum notantur ἡ ivri exempla addemus, dc tuis
157쪽
M o R A L I V M Lib. III. Tit. V. I I
Bovem in maxillis serre , ut resert Suidas. lexandrum Rege bibendo vicisti. AElian. Milo Crotoniates taurum,quem invum lib. E. Diotimus Atheniensis appellatus suis humeris per stadium portarat, uno est Infundibulum , quod in nuibulo in die absumpsit. Athenaeus lib. IO. cap. I. os imposito sine respiratione vinum infu-Philxpenus Cytherius collum sibi Gruis sum ab riaret. Anus quaedam bibuli Optabat, ut diutius esculentorum volu- apud Graecos voverat febricitans se cen-ptatibus perfrueretur. In balneis aqua tum solibus. T. diebus vinum haud bibi- suente os abluebat, & digitos in ebesien- turam. Recuperata valetudine solem pertes cambos immittebat, ut guttur&ma- cribrum intuita est, &cum plures quasinus ad serventissima quaeque ob nia ala soles videret,ad usum vim redivit. Dio-sueficeret. Cum Syracutis Polypum to- nysius Tyrannus interdum ad Nonage- tum praeter caput devorasset, ex cruditate simum usque diem continuo ebi ius erat, in letnalem morbum incidit;cumque Mo. unde calluinem oculorum contraxit testet dici suaderent,ut brevi moriturus res suas AEliano lio. Io. Tiberius Imp. ob nimiam componeret, Asserte, igitur, inquit, reli- bibacitatem pro Claudio, Tiberio, Nerois quum Polypi, ut satur ad inferes descen- ne,dictus cst caldius,Biberius,Mero. Suedam. Athenaeus lib. I. cap. 3. &Iib. 8. tonius.' cap. 6. De Bonoso Aurelianus Imperator saepe Aureliano Imperatori Phago quidam dicebat. Non ut viveret natum illum esse, in delitiis erat, qui uno die ad mensam sed ut biberet. Is c .in Galliis Impeia Imperatoris voravit aprum integrum, rium arripuistet, & vietus a Probo vitam
centum panes, vervecem & porcellum , laqueo f ivisset,dietoipst Amphora pen-hibens infundibulo ad os apposito plus dens, teste Vopiscq & aliis. M. Antonius Orca. in conspecta populi Romam publicum Clodius Albinus Imperator in Gallia negotium gerens vomuit, de quo Cicero uno accubitu solitus fuit devorare quinin Philippica a. -vencemus irrisiis suit,
gentas ficus passams,centum persica camin quod Norimbergenses juramento solveridpana, melones ostienses decem, uvarum propter acceptas aliquot vini amphoras. labicariam pondo viginu , ficedulas cen- Item quod bellum faAurus Italue civita-xum, ostrea sexcenta, capones decem. Re- tibus, militi praedam omnem promisit, fert ex Capitolino Volateranus lib. I . verum ne quis in cellas vinarias irrumee
Cap. a. ret, lopoeila capitis edixit. Eas enim tibi Inter bibaces numeratur etiam Hercu- intactas servari volebat, teste Enea Silles, qui olim majoribus delectaretur po- vis lib. 2. CGir ment. in Panormitanum.
culis, Historici & Poetae dixerunt ipsum Cum Ferdinandus Aragoniae Rex in Nuἀscypho insidentem mare trajecille, ut re- ptiis Alphonsi filii sui ludos equestres a fert Athenaeus lib. a. cap. 6. Ciceronis fi- dente sole splendidissimos ederes, omnistius ob bibacitatem Bicongius est appel- bus hunc apparatum laudantibus,quidam latus ; & quidam Torquatus Tricongius, Germanus exclamans, oh qualis est hicol est apud Plinium lib. I . cap. aa. Ti- ludus, inquit, in quo nemo bibit i Lexberius Lucium Pisonein urbis Praefectum antiqua Graecorum fuit, Aut bibendum , creavit, quod biduo duabusque noctibus aut abeundum, de qua Cic. lib.HTusc. per potationem continuasset, ut refert qq. Neam Tacitus observari a Germanis Plinius loco citato. Cum Alexander Ma- ait. De Parthis veteri proverbio dictumgnus in honorem Calani Indi Gymnoso- fuit. Parthi quo plus bibunt , plus sitiunt, philae, qui se vivum combusserat, biben- Erasmus in Adagiis. Sed hi omnes & ejuia di certamen instituisset, in quo primum modi alii innumeri Gurgites potius sunt, praemium erat talentum unum , a. trigin- quam homines, & Remiges calicum diis tamenae,3. deςem. Ex iis, qui in hoc cuntur. certamen descendet int triginta quinque Minos Cretensibus interdixerat Nes continuo perierunt, sex paudo post in tuis mul ad ebrietatem usque potarent. Solon tentoriis; Promachus qui palmam biben- legem tulit, ut Princeps ebrius morte dormortarat , triduum tantum supervi- mul staretu . Pittaeus duplicem illis poe-rit. Idem Alexander tantopere se biben- nam lege statuit, qui per nrietatem deindo ingurgitabat,ut saepe per temulentiam Iinquerent. Apud Locrenses ex instituto duos integros dies, dc totidem noctes bia Saleuci capitis damnabaturi etiam aegro-beret. Athen. lib. Io. cap. 12. Hinc Proin tus, qui sinem dici jussit bibisset. Aristo- uerbium de Protea Macedone, cui Alex- teles a. Polit. Renumero poculoriam seu ster tespondere bibens non poFre, M haustuum mine veteres. Lemocritus tres
158쪽
in vite nasei botros dicebat, I. voluptatis,a ebrietatis. 3. injuriae. Anacharsis I. p nebat sanitatis, secundum voluptatis. 3. contumeliae. q. Insaniae. Eubulus apud Atheni ses decem pocula mi erat. I. Ω- nitaris. a. amoris & voluptatis. 3. somni. . injuriae seu contumeliae. s. clamoris. 6. lasciviae &libidinis. .vulnerum seu livorum. 8. vocantis. 9. stomachi seu irae. IO. furoris seu insania.
De Clamentia, V Mansuetudine. CLementia est virtus per quam animi temere in odium alicuius eo
citati comitate retinentur. Ita M. Tullius. Seneca Temperantiam, a
pellat . animi in potestate ulciscendii inclinationem animi ad lenitatem in exigenda poena , lenitatem superioris adversus inseriorem in paenis constituendis. Versatur circa vindictam. Vnde ossicium ejus est diminuere seu mitigare punitionem,& parcendi causas quaerere.Regere vero illam prudentia debet.ut nec omnibus. nec nulli ignoscatur. Statui exemplum in alios aliquando oportet, ne veniae spes improbos essiciat. Principum proinde Madministratorum Reipubi haec virtus est Illa ut exerceatur, necessaria inprimis est puniendi potestas quae Regum & summorum in Republ. Magistratuum deinde gratia quaedam & commiseratio , ut mitior poena .quam delictum exigat, irrogetur . tum amor in subditos, ex quo haec animi lenitas existat. Qui pretio victus, vel amicitia motus pinnam aut renaittit,aut m ligat,clemen3 non est. Contraria Clementiae vitia sunt duo, Crudelitas,& nimia Lenitast illa Hexcessit, haec in desectu. Crudelitas est in vindicando sumendisque suppliciis animi quaedam atrocitas. Causam haec aliquando habet, sed modum non servat. Illi comes est plerumque Immanitas,seu efferata saevitia, quae nec captis nec prostratis, imo nec mortuis parcit. Vitium hoe ab hominis natura plane est alienum, quod ad Clementiam Lenitatemque famas sit homo. Occidendi causa tantum lismines occidere. plusquam est bellurium. Nimia Lenitas est inconsulta poenae remissio vel mitigatio I Provenit ex nimia quadam alieni mali commiseratione, dum calamitas, non causa spectatur , aut ex stupore, dum culpae magnitudo non percipitur,aut ex commodi amore,vel incommodi timore Pomitiosum hoc Reipublicae vitium est,nam dum in subditis timor minuitur, improbitas invalescit. Mansuetudo Clementiae assinis, est virtus irae moderatrix. Versetur enim circa iram, & praescriptum a ratione minium illi imprimit. Ipsa proinde huic virtuti est contraria. Caetenim .ut ait Marcus Tullius Cicero primo Ossiciorum. M bid es lau-ἀabilim . nihil magno praeclaro viro dignim placabilitate atque clementia. Vnde Oui13. Trist.2μρ quisaue est maior, magis es placabilis ira. . Et faciles motus mens Seneroya capit.
corpora magnanimo satis es trostrasse leoni,
Pugna Dum finem, cum iacet hostis , habet. V in lupus, turpes instant morientibus urs, : Et quacunque minor nob litate fera es. Imo prostratis non tantum leones parcunt,sed in viros etiam potius,quarti in sceminas saeviunt, infantes non nisi in magna fame perimunt, iice a misericordia separantur ut resert Solinus. Clementiae igitur dulcedo penetrare hominum ingenia debet, de animum mollire. Singularem clementiae lamdem Philippus Macedo reportavit . qui cum Mathonam obsideret.& misisa e muris sagitta dextrum ipsi oculum e disset, iracundior in hostes nequaquam est factus , imo pacem implorantibus pacem dedit,nec in vulneris
159쪽
MORALIUM Lissi III. Tit. V. t s
auctorem inquisivit. Quanta in T. Vespasiano mansuetudo y Domitianum fratrem insidias molientem satis habuit verbis admonere,ut quod obue iurum erat,parricidio non peteret. Quanta in Alphonso Rege Clementiati malebat multos clementia servare qam paucos severitate perdere. Et vere ut idem dicebat, mali clementia interdum citius,quam severitate in vimi tutis viam revocantur. Etiam hostes mausuetudinis nomen flectit. Precaba . t . tur a Diis Persarum Rex Darius, ut Alexandrum clementia superaret,aut si ab illo vinceretur, is Persis solus imperaret .Plura in politicis nostris dei hac virtute. Additamentum. HRe viniis Regia &Imperatoria est. mochares Legatus, Si se Rex, inqust.
unde Iustinianus lege ultima Codia suspendat. Indignantibus caeteris nihil μcis,Nihil, inquit,est tam peculiare Impe ' liud Rex ait,quis Renunciate Athenienαtialis Majestatis, quam clementia & hu- sibus multo superbiores esse , qui ista dignanitas , per quam s olam Dei servatur cunt, quam qui impune dicta audiunt. imago. Proinde de illa in Politicis. Hic Coelius lib. r. Fuit illud dictum Scipioin aliqua exempla dabimus. Cotys Rex nis, Malle se civem unum servare, quam Thracum, cum natura celer esset,ad iram mille hostes occidere. Quod in ore sei cum ab hospite quodam vascula curiose per habebat M. Antonius Pius Imp.uir caelata sed fragilia accepisset, omnia con- seri Iulianus Capitolinus. Pericles cinnfregit. Ne, ut inquiebat, in eos seviret , maledictum quendam in foro totum sv- qui illa frangerent. Nam elementia cavet stinuisset diem, vesperi domum regressus, aut moderatur iram. Philippus Macedo cum ille idem insessiretur, mandavit mclim in ludis publicis a Peloponesiis exsi- mulo , ut illum cum fice domum dedubitaretur, suaderentque amici, ut hane ceret. Pisistratus, cum eius filiam publi- injuriam uleisceretur, Si bene meritum eE quidam adolescens osculatus esset,hor irrident, inquit, quid Leturos ei putatis, tareturque uxor, ut poenas sumeret. si quidamnum dederit Idem cum benisne eos, inquit, plectere debemus, qui nos Legatos Atheniensium excepisset, ab iis amant, quidnam iis taciemus, quibus que abeuntibus peti iuberet, quam rem dio sumus lis Valerius lib. s. Atheniensibus gratam facere poMt De-
Modestia est virtus, per quam pudor honestus distorum omnium
atque factorum moderationem habita decori ratione servat. Eam Stoici scientiam appellant,earum nimirum rerum,quae agentur aut dicentur suo loco collocandarum. Consistit enim in eorum ordine mod que,quae aguntur,aut dicuntur. Ossicium proinde ejus est, ita animi motus moderari ut omnium actionum consensio quaedam retineatur. Tum autem ea pulcherrimaeonsensio est cum nihil illeptumparumque decens aut agitur. aut dieitur;nihil iraeundd sit nihil eupidd.nihil non recto animi impetu . seu amoris, seu ambitionis,seu arrognantiae . seu alterius cujusvis parturbationis.
Hae virtute qui praeditus, intra status sui. ingenii. & fortunae limites sese
continet suo modulo contentus. Omnia ad mediocritatem revocat, omnem rerum suarum apparatum intra mensuram coercet. Atque hoe est
demum vivere.modesto. Unde Nonius Marcellus. Non eos optim vixisse dicam, qui diutissimὶ vixerunt sed eos. qui modest λ. Haec virtus nec nimium habet. e parum, sed quod satis est,& decet. Partes seu species Modestiae sunt quatuor, Demissio animi. Studium mini
discendi Sermonis Vrbanitas Corporis cultus. Quippῆ modestia vel mo- νώ tum animi ad excelsa coercet, vel curiosae eognitionis desiderium restae-nat, vel in compositione morum, qui in sermone cultuque & ornatu elucenti cernitur. N imis
Denussio animi,quae humilitas appellatu est virtus,qua animi insolentia.
160쪽
urbanitas sermonis. Cult in corporis
ut submissus se gerat . deprimitur. Haec propria Christianorum est virtus, cujus magister ipse Christus Dominus, cujus praeceptum Nosce teipsum.
cujus cui odia, prudentiae conseruatio est. Illi contraria Arrogantia est seu superbia, inoriunatus honoris appetitus. Fertur illa coeco sui amore, & quae non insunt, & maiora, quam insunt, fingit. Insolens est & judicio carens ostentatio. Non licet tamen immoὸice simulateque virtutes suas extenu re, & alienas salso praedicare. Haec assecutici est.
Discendi studium ex agnita ignorantia prosectum scientiae desiderium est. Multi dum ad doctrinam peruenisse se credunt nihil discunt. Modestiae est ignorantiam suam confiteri, & discere docerique velle. Qui nihil ignorare vult, ac nimium sapere. modestus non est. Adversantur huic virtuti Curiositas, & studiorum incuria. Illa est immoderata res inanes ae non necessarias cognoscendi aviditas, proindeque vituperanda. Haec necessariae
scientiae negligentia est,quae in stupidis aut desidibus,reperitur. Vrbanitas sermonis est virtus,quae jocis & ludis minium adhibet Et opponuntur scurrilis Dicacitas. & rustica Iusulsitas. Illa jocando honestae jucunditatis modum transit: haec ab illa abhorret. Qui modum & rationem servat urbanus ει festivus est 1 nec tamen nimis facilis est, nec morosus, nee
Cultus corporis est modestiae pars, quae in corporis omatu decorum ita servat, ut nec aggrestis sordida ue negligentia sit, nec nimia cura aut i
xus. Est enim in: er luxum & sordes quaedam mediocritas. Haec autem ut servetur habenda est status conditioniς, fortunarum, temporis,loci rati ut
decorum,quod nihil aliud est quam ipsum honestum, sibi constet.
Additamentum. AMbrosius I. osse. cap. 18. Mo- cessus,caesaries, & quod nemo tumultu
destiam Dei portionem appellat, Se vadit per civitatem, compellantur ii equis Deum in aliquo inhabitantem signi- propter vestram consuetudinem & pere-ncat. Exterius etiam se prodit. Nam ex- grinantes hospites composite incedere. terior motuum corporis compositio decae Propterea hic accedit & vestibus modus, ra , & ad modestiam composita allicit ut alicui ridicula videri queat purpurae ad amorem & adminis rationein. Hinc mensura. Iam & illa manifestiora, quod Chrysostomus ait Triobolarem illam spectatis cum silentio,&popysmis utim Giaecorum Philosophiam, mendaci ha- ni moderatis. Haec omnia gravitate combiiii&umbra illa Philosephiae multos ad mendant civitatem, propter haec om se flexilla. Quotquot enim olim Sapiem nia ab aliis differre videmini, in his omistiae nomine claritatem aucupabantur,mo- nibus estis admirationi, atque diligimini, destiae tenacissimi erant.De Egyptiorum mag)sque quam pomis, quam moenia , Sapientibus Porphyriias lib. q. de Absti- quam navalia, vos ornant antiqui mores,nentia,Ex ipso corporis statu, inquit qui- quam Graeci. Vnde vos quilibet simul ac dam glavitatis splendor conspiciebatur, e navi descendit, novit ; etiamsi sit batb
Incestus enim bene erat compositus; aia , rus, aut veniat e civitate quaedam Assyriae pectus ita ex proposito constans, ut si no- aut Ciliciae. Plura habet orat. 32. ubi i litissent convivere. Risus vero iratus, qui uchitur in Alexandrinorum immode si forte excidisset, ita moderate, ut vix mam,praesertim in publico & in conviviis. risisse dixeris. Continebant autem seniter Tertullianus lib. de Pallio cap. ult. dicit manus intra habituni,quarum compolitio hanc motum omnium compositionem
unicuique nota erat significativa eorum, habere illud insigne decus, quod oecursa quae in administratione rerum sacrarum suo vitia suffundat. Et Hieronymus lib. acceperant. Plures enim erant manuum a. in Iovinianum, Christi Philosophos, compositiones. Similia habet Xenophon ait. licet sermone taceant, habitu & gestu de Laconibus lib. de Laeonum Rep. Dio loqui. Et Ambrysius se . io. in Plaim. Chrylostomus quoque ab hac virtute II 8.demonstrat vinimmodestum ac pro- maximὰ commend. it Rhodios orat. 3I. bum, vel si videatur, prodesse. Viden-Vobis laudem pariunt, inquit, cognos- dum verbesti ne haec externa compositi cuntuIq; apud omnes, ut non parvae , ita- in hippocrisim degeneret de moderati