Enchiridion hermeneuticæ generalis Tabularum Veteris et Novi Foederis

61쪽

S. 2 o. Contextus vis probandi. edit. 1733. Ita etiam illa, quae I Cor. 2, 9., secundum Ies. 64, 3. , a Deo praeparata fuerunt diligentibus ipsum, quae nec Oculus vidit, nec auris audivit, et quae in mentem hominibus nunquam venerunt, vi praecedentium et sequentium in des. 64, 3. et Paul. 2 Cor. 2, 9., de aeterna beatitudine intelligi non possunt, Sed oeconomiam N. F. significant, de cujus bonis incomparabilibus contextus orationis agit. Sic quoque nuper a Paulusio contextui Matth. II, 27. obtrusa fuit rarior του ευρισκειν notio vendendi, quae conteXtui proximo repugnat. Confer denique vulgares interpretatio. nes Jes. I 4, 12. et Iob. 4O, 25. Num. 24, 24 a 9. De ut. 18, 18 - 39. Dan. 9, 24. coli. V. a.

Seqq. cum contextu Orationis.

Perferri autem nequit lex contraria , ut omnis notio aut sensus, conteXtui Congruens, continuo sit verus; potest enim etiam notio aut sensus falsus seriei orationis satis apte convenire. Quare regula affirmativa adcuratius definienda est. Itaque l. notio vocis, et sensus propositionis, certo verus est, si solus et unicus conte Stui orationis reliquisque adia

junctis respondet, ut Gen. 42, 23. r 2 notio interpretis; Lev. 25, 5. Jes. 37, 3O. I i ci notio

messis sponte Sine Sementi nRtae; EZech. 19, 36. notio leonis juvenis Pubescentis; I Cor. 3, I. εν χριστω notio religionis Christianae. Ita etiam se n. sus phrasium Dan. 9, 24., finitam es Se poenam peccatorum, finiendam jam esse capti Vitatem, restituendam

62쪽

S. 2 o. Contextu S vis probandi. 55 patriam, et templum restaurandum, unice convenit V. 2. Seqq.; ac conteXtus Jes. 14, is . nihil a Lud admittit, nisi luciferum stellam) cadentem de eo eloesse imaginem interitus regni Chaldaico Babylonici. Vide quoque, quid conteStus unice postulet Deut. IS, 18- I9. Matth. IlI, 18. II. Adjecta praedicata, quae non nisi certae rei aut personae conveniunt, notionem aut sensum non raro omni dubio eXimunt; nam talia sunt subjecta, qualia a praedicatis edicuntur, et vicissim. Εκ hoc capite descendit, quod Apostoli, credentes Iesum esse Messiam, sed praeoccupati opinione, ipsum fore non modo Ρrophetam et doctorem religionis, sed etiam regem potentissimum , non intelligerent Iesum, quum Violentam mortem suam dissertis licet verbis praedicebat, quia Messiae non convenire, ideoque alio sensu, fortasse inproprio, intelligendam esse, opinabantur. Ita Lev. 8, 35. nde Num m in , non potest aliud esse, quam a vitio liberum, Seu Purum declaravit altare, seu

non potest aliud dicere, quam: mactavit eum hircum , et fecit eum sacrificium pro peccato; ac Gen. 3I, 39. . rizuns esse

aliud nequit quam, ego lui illam, nempe ovem a seris discerptam. Cum Iesus Matth. 19, 9. dicit, moechari eum, qui, e X cepta fornicatione, uxorem repudiat, et aliam ducit, manis te damnat polyg naeciam λ nam, hac non damnata, maritus, sino

63쪽

56 S. uo. Conte X tus vis Prohandi. justa caussa repudians u Sorem, peccat quidem, sed ducens aliam. moechus aeque dici non potest. ac si servata uXore Sua duXiSSet Secundam; mque hic est locus damnans polygynaeciam, a theologis quaesitus et non obser Uatus. Si Iohannes I, 11. ait. τον λογον venisse εις τα ιδια, i. e. coli. Ioti. 19. II., ad suam familiam Seu Populum suum, ei tribuit tacite divinitatem ; nam Hebraei dicebantur et

erant populus Jellovae, seu p 'adi ita etiam Joh. I 2, 4t.: hoc di Sit Iesaias 6, 9 -- quando vidit gloriam ejus, nempe Christi

et de ipso loquebatur, ubi autem Iesaias gloriam dehovae vidit; ita quoque Paulus I Cor. IO, 9. Christo divinitatem tribuit, cum scribit:. μ δεεκπειραζωι ν τον χριστον , καΘως τινες αυτων επε

ιρασαν - nempe αυτον, Seu , και υπο τωνοφεων clarooλorro, illi enim Iehova in tentaverant. Ex his apparet, cui fundamento innixi fuerint Ρatres primorum quatuor seculorum, qui unanimi-' ter docuerunt, τον λογον fuisse ductorem Hebraeotarum in Arabia petraea. Quid proprie significet παρακλήτος Iob. 4, 16. 26. 15, 26., eX adjectis patet, ubi dicitur: εκεινος ἰρος παντα, καιιπομη ι υ ας παντα, α ειπον - , et εκεινος τυρησει περ' , eX quibus liquet, vocem significare doctorem et monitorem . .

III. Eadem emergit certitudo ex explicatione vocis aut phrasis in ipsa Serie orationis, ut si

64쪽

uo. Conte X tus vis probandi. 5 explicatur per dominans

in omnia, Seu gubernans omnia, quae

ipsius erant; ita etiam Gen. 28, 14. Ra per

te. exponitur nempe per Semen tuum seu posteritatem tuam; quid sibi velit Ier. 5, 12. eXponitur V. II.; τί τοτοκος primoge nitus, Coloss. 1. I 8, Apocal. 1 , 5. eXponitur πρωτευων principatum tenens; πυρ αιωνιον, ignis aeternus, Matth. 25, 4 l. mo X v. 46. dicitur κολασις αιωνιος, supplicium aeternum

d iaI S a ingredi ad gentes Jos. 23, 7. . de nuptiis e X plicatur per praecedens ini nn affinitatem contrahere; Luc. I, 28. ,

non, ut Sirach. 9, 8., Significare Speciosam. p u l c r a m . sed , ut Sirach. i 8, II. et in Io. Ρs. I 8, 26. , Deo acceptam, seu beneficiis a Deo affectam, eXplicatur V. 3o : ευρες γαρ χαριν παρατω - λεω, invenisti enim gratiam apud Deum. Confiteri in aliquo, et negare in aliquo, vel aliquem, vi linguarum Orientalium, esse, partes alicujus sequi, et ejus se parti

hus abdicare, constat; adeoque et abnegare Se ipsum Lue. 9, u3., est Suas Partes et Commoda relinquere; quousque autem id extendatur, et quid sit crucem suam tollere et Christum sequi, moX eXplicant, Verba V. 24. et qui vult vitam suam conservare Perdet

eam; qui autem perdiderit vitam suam praesentem) propter me, custodiet eam,

65쪽

58 S. llo. Contextus Vis probandi. nempe felicem illam post mortem, adeoque Sensus est, oportere Christo ita es Se addictum, ut jactura commodorum et ipsius quoque Vitae, nos nullatenus moveat. Ita etiam Marc. 34, 27. σκανδαλι βαι sequentibus V. 28 - 3 l. Per αργει σε αι , abnegare, explicatur, ut idem sit, ac ita offendi vel decipi rebus gestis, ut quis partes Christi deserat Nonnunquam in contextu latiori occurrit indicium rei, de qua integer sermo agit, ut Matth. 24, 3 οῦ et sic etiam Iob. 4O, 35 - 24. et 4 , 25 - 4 I, 26.

niuria et irra' , ex adjecta descriptione, et ex colin latione Ammiani Marcellini XXII. 3 l. intelliges,

hippopotamum, et crocodilum esse. IU. Certitudo quoque notionis aut sensus ex contextu orationis resultat, si oppositorum alterum

est liquidum, quod alterum perfundit lumine; itan esse viride et recens, patescit eX Oppositione aridum, Num. 6, 3. EZech. 21, 3. Veluo, I 8. et 17, 24. Quum perspeXeris eXJOS. 9, 22-23. z3' N maledictos, nihil aliud sonare, quam poena dignos, patebit, etiam maledictionem esse meritum Poenae, et ex oppositione Deut. II, 2. esse meritum praemii,

tam et mortem, quae phrasis De ut. 3ο, 9. cum priori commutatur, et Deut. 3O, 35. Per adjectum bonum, et v malum, disserte explicatur, quae e X plicatio etiam ad N. F. trans serenda erit, uti Rom. 6, 21 - 23. Matth.

66쪽

S. ao. Conte X tus vis probandi. 7, 14. 18, 8 - 9. ι9, 16. etc. Satis notum est, 3 2, caro, notare etiam imbecillitatem, atque hinc eX oppositione Ies. 3I, 3. Pr , πνευμα, Spiritus, erit Poten S, validum; unde lique-hit etiam i Cor. I 5, 44. σωμα ψυχικον et σωμα πνευματικον Sed Ps. 78, 38. nan transeuntem halitum significare, adjectum ostendit:

halitus transiens. qui non revertitur.

Ita porro PS. I9, 29. 86, 13. INI, etPs. i 19, 163. 'ῆldi, Viam mendacii seu falsam, et me uindacium, esse religionem falsam, ex oppositione min, legis liquet; nam lex per omnem Asiam

occidentalem et orientalem usque in Sinam, idem valet ac religio. Hinc ex oppositione veritas interdum designat religionem, ut Ps. 86, 1 I. it 9, 3 o. et I 42. Ita etiam Jesus nomine veritatis religionem veram designat, Ioli. ι8, 37 38., uti et in Zend. Avesta religio compellatur veritas '). V. Eandem certitudinem praestat parallelismus poeticus 'D. Nam cum membra poetica pleraque sint vel synonyma. Vel antithetica, cognito altero, certe quoque cognoscitur alterum. Sic quid

proprie designent z 'Q, ab Ezechiele quidem c. I. fuse descripti , neque tamen ad liquidum perducti,

si a

67쪽

6o S. so. Contextus vis probandi. pandit parallelis mus poeticus Ps. I 8. II., ubi de Deo

vec Ius est Super Cherrib et volavit; volavit super alas venti; unde apparet, Cherub esse nubem, quae vento fertur, uti etiam dicitur

qui facit nubes vehiculum suum. et i cedit super alas venti. His concinit, quo cllegitur Exod. 4o, 35. , majestatem divinam imple invisse tabernaculum Sacrum , cum nubes se Supo ipsum demisisset. Cons. et Ps. 91, I. 97, 2. , ubi Deus insidet Cherukm , et Ies. I9, 1. , ubi Deus nube vehitur in Aegyptum. Lucem, Di, Ps. 97. ii. designare felicem Sortem, indicat respondens in altero membro gaudium, atque ita

etiam Luc. I , 79. in Cantico Zachariae σκοτος et σκιαν Θανατου esse miseriam , testatur responde Sin sequenti membro οδος Seu conversatio pro .

hus Iacobitarum, ostendit, in altero membro i esse stirpes Israelitarum , R

virere. Voce Ies. 26, I 4. nou dis ignari Re- Phaeos, neque gigantes, Sed manes, comprobat vox zV p, mortui, quae in sequenti membro Iegitur. Infinita sunt hujus generis, quae non per sequar; id modo ad noto , etiam in prosa Arahica Persaepe parallelismum hunc observari, atque id nec ab Hebraismo esse alienum, ut Luc. , 35. δυναμὶς miraculum a liis simi, ad eam

68쪽

S. uo. Conte X tus vis probandi. , 6 Idem hanc significationem determinat πνευμα αγιον in sequenti membro; et επελευ εται επι σε, veni et in te, illustrat verbum sequentis membria σκιασεται σε, quod quidem confirmat etiam

Hrabi eum VJL, quo i in IV. , ut Aramaeum

non solum obumbrare, et umbram

Captare, sed etia in habitare significat. hinc

vertendum: habitabit in te. - Ρarallelis mus Syntacticus notiones quidem et sensum non definit, nihilominus illustrat, cum rectam membrorum divisionem adjuvat, unde demum manifestum fit, quae membra sibi invicem respondeant; sic Ps. 9, p. dispungendum est: quod h o s t e s ' a it i n e t Consumti sunt; - vastitates Perpetuae nam evertisti urbes; - periit memoria eorum, eorum inquam, quod ultimum, nempe interitus memoriae, spectat ad hostes in membro Primo. Ita etiam Ps. 45. 6. sagittae tuae acutae, - populi sub te cadent, - in Cor hostium regis, quod ultimum rurSus respicit sagittas in membro primo. Ita quoque PS. 349, 8. ignis et grando - nix et fumus, ubi sumus respondet igni uti nix grandini. Cons. et Deut. 32 , 4 l. Ies. 2, 7. 44, 5. PS. 113, 5 - 6. ac alia in Lointh de Ρoesi Hebr. g. 376 - 378. MVorre de Eu Lowth's Viberseia ung Iesaiae.

S. 2I. Contextus ubique conferendus est. ConteXtus orationis quidem, ut jam supra mo

nuimus, haudquaquam in omni loco hujus est ge

69쪽

6 et s. a I. Contextus ubique conserendus estineris . nihilominus ubique, etsi notio Vocum et

sensus propositionum ex usu loquendi notus et ci . rus esse videatnr, Sedulo conferendus est; persaepe enim notio aut sensus pro ratione conteXtus diverist

sus est, aut saltem aliqua ratione variat; ita pee contextum λυμ et aliud sonat Matth. I 9, 19., et aliud Matth. I 8, i 8.; plerumque dare, ast Num. Io, ul. 21. 23. IOS IO, I9. Jud. I, 35. 34. 3, 28. , et in pluribus aliis locis est per mi tere, quod Latini etiam per dare eXprimere possunt et solent; tapra et 27 stabilire, ast Ps.

119, 38. IO , et alias non raro v contextu Per EC Omplere promissum; notio verbi P ei nil est vulgatissima, ast Ps. i. 6.82, 5. 93, ι4., et saePQ alias est curare, curam gerere. et PrOV. 29, T. per contextum ad judicialem cognitionem caussae determinatur. Ita quoque HOS. I , 4. et 2, 2. diversa significat, et in ipso loco Hos. I, 4. bis positum, diversae est significationis, conri

m incidit o. v m violentis, et o semina

vit. Verbum vi conteXtus Gen. 29, 8. 44, 26. est audemus, ast Num. 13, 3I. est prae . Valebimus, alias plerumque posse. In vocibus polysemis latissimus patet campus errandi, nisi interpres ducem sequatur contextum, uti in ' πω quod jam est sermo, jam promissio, jam minae, iam revelatio seu vaticinium, jam res gesta, jam res, jam mandatum,

iam prohibitio, jam historia Seu narra.

70쪽

S. 2 . ConteXtus ubique conferendus est. 6s

tio rei gestae, jam caussa juridicialis,

et si quid aliud est simile. Hujus generis voces et phrases quam plurimas adferre, nihil esset negotii, si limites libelli admitterent, et nisi meliora le-xica utriusque Foederis aliunde suppeditarent. Addam tamen, quod in Lexicis locum non habet, Ieia sum doli. IO. 3. , vi contextus, loqui de illis solis, , qui ante ipsum venerunt, et se ostium di Xerunt; et Joh. I, 31. Iesum Iohanni Baptistae r a. tione dignitatis et officii, non fuisse

cognitum. Non sola autem haec Variatio notionis et senosus pro Uarietate contextus, sed etiam vis probandi ex contextu ducta vel ducenda, collationem ejus in omni loco urget; videndum enim est, an, et quale argumentum contextus suppeditet, atque indaganda et eruenda ex ipso est substrata orationi materia, consilium authoris, aliaque adjuncta, ad quorum rationem notio vocum et Sensus phrasium adcommodatus eSt.

Denique curiosa inspectio contextus manifestat etiam ellipses, quae et in Ueteri et in Novo Foedere non paucae occurrunt. Is illo frequentissime sublicetur verbum dicere, cujus ex unico Ieremia

exempla produc O 4, I9. 5. I. 6, I p. 28. 8, 14. O, I9. 3O, 4 - 5. 8 - 9. 1 o. 31 , 3. 49, 25. Sermonem abruptum, ex ellipsi vel reticentia supplendum Gen. 44, 5. , reapse supplevit interpres Vulgatus, Alexandrinus et Syrus, coar. et EX Od. 18, 11. Lev. 4, 2. Num. 9, 16. 26, 4. 59. a Sam.