장음표시 사용
251쪽
Etruria universa a Romanis rebellabat , ut ait Livius . Quae quidem Romae nuntiata , terrori non modico fuisse patet , cum veluti in re gravissima , & in qua salus totius Reipublicae verteretur, dictus ad eos tumultus compescendos Dictator si M. Valerius Maximus, qui sine ullo me misbili proelis Etruriam pacavit, seditionibus tantum Arretinerum compressi s es' Cilnio genere cum plebe in gratiam reducto . Solicitam item de Etruriae defectione Romanam Civitatem sui Dse, M. Claudio Marcello , T. Quintio Crispino Cos, principio eius rei ab Arretinis facto , Liviuς idem perscripsi β . Hinc & exercitus in Etruriam missus, qui potissimum Arre
i a J Liv. Lib. XXVII. ab ann. U. C. DXLII. Comitiorum ipsorum diebus
solicita civitas de Errtiriae defectione suis. Principium eiur rei ab Arretianis feri C. Calpurnius scripserat , quι eam Provιnctam pro Praetore obtinebas . Itaque eonfestim eo missur Μήrcellus Consul designatus , qui rei inspiceret, ac ,si digna videretur, exercιtu accito, bellum ex Mutia in Etruriam transferret . Eo metu compresst Etrusci quieverunt . Et mox; Pr rogatum imperium ω C. Hosellio Tubulo es, ut pro Praetore in Etruria avi ad duas Legiones succederet C. Calpurnio . Nec multo post; C. Caiapumius wetitus ab Arretio movere exercitum nisi eum succesor venisset , idem ω Tabeso imperatum , ut inde praecipue caveret, ne qua nota eoesialia orirentur . Praetores εn Provincias profecti Oe. Paucis interiectis . De inretinis ω fama in dies gratior ω cura erescere Patribus . Itaque C. Hostilis feriptum es, ne disserret ob des ab Arretinis accipere, cur traderet Romam deduce os, C. Terentius Varro cum imperio missus : qui ut advenit , extemplo Hostilius legionem tinavi, quae ante Urbem cora habebat, H a in Urbem ferre iugst, praesediaque locis idoneis disposuit . tum iis FG ro citatis Senatoribus obsides imperavit . Cum Senatus biduum ad con kerandum peteret tempus , aut ipsos extemplo dare , sur se postero die Senatorum omnes liberos Ihmpturum, edixit. Inde portas custodire iussit Tri bunos militum , Praefectosque ferum , ω Centurιωex , ne quis nocte Urbe exiret . Id segniar negligentiusque factum . Septem Principes Senatus priusquam cusoriae in porris Iocarentur , ante noctem eum Iiberis evaserunt. Postero die , luce prima , cum Senatus in Forum citari eoeptus esset , des de is r bonaque eorum menterunt . a ceteris Senatoribus eratum vigini ἡobsides liberi ipsorum accepti , traditique C. Terentio Romam deducendi . Is omnia suspectiora , quam ante fuerant , in Senatu feeis . Itaque tamquam imminente Etrusco tumuira , legionem alteram ex Urbanis arretium ducere iussiss ipse C. Terentius , eamque habere in praesidio Urbis . C. --
stilium eum eetero exercitu placuit totam Provinciam peragrare, ω eamere, Me qua ocea o novare eupientabus rex daretur . C. Terentius , ut Arretiatim eum Legione venit, claves Portarum cum Magistratus popossisset gantibus iis comparere, fraude amotar magιν rarus , quam negligentia r
renidisse , ipse alias elaver omnibus Portis 3NUMt, cavitque cum curas in omnia in potesate sua essent. ως.
252쪽
tinos metu comprimeret; & disti ad eam rem cum imperio Duces , qui & ab Arretio movere exercitum vetiti, &ab Arretinis Senatoribus obsides, centum viginti eorum li- heros accipere iussi , nihil omisere , ut Arretinorum non Portae modo , sed omnia paene in potestate Romanorum essent. Quare & Legionem alteram ex Urbanis Arretium ducere iussus C. Terentius, eamque habere in praesidio Usebis , monuit sapienter Hostilium , qui cum cetero exercitu Provinciam totam peragrabat , ut in eo siem non moturos quicquam Etruscos poneret , si ne quid movere posent , praecatast. Intuta namque , & turbulenta omnia fore arbitrabatur ,& in Etruriae totius tumultum eruptura, si per Etruscas Urbes dispersi septem Principes Arretini Senatus qui ant quam custodiae in portis locarentur cum liberis evaserant seditiones possent ac motus fovere . Quievisse postmodum Arretinos crediderim ; quia valida Scipioni auxilia contra Poenos ministrasse , narratur a Livio ). Bello tamen s ciali cum reliquis Italiae populis coniurasie , non leves coniecturas e veterum scriptis secutus , assirmaverim . Haec
quamvis pauca neque enim hic loca Auctorum Omnium, qui de Arretio meminere , congerenda putide sunt ad aestimandam tamen Urbis Arretinae iis temporibus magnitudinem, ac potentiam, & ingenium Gentis dignoscendum , dicta sunto . Municipii - iura, ac decora diu tenuimus , quemadmodum ex antiquis lapidibus,& scriptorum documentis erudite, ut solet, collegit Onuphrius Panvinius O. Colonia dein deducta est ante Ciceronis tempora ; aD sentiorque libens iis qui ab L. Sulla deductam autumant: Saeviit namque in Arretinos acerrime vir impotentis iracundiae s quod sortasse s ut ait Volaterranus J auctores s issent
sal Dec. III. lib. g. bl Etiam Frontinus Municipium appellavit Arreistium, ut refert Ughellus. e l Lib. 4. de Rep. Rom. Accedit & Demis Piter. ex auctorii. Pseud Cornuti antiqui Scholiastae ad Sat. I. I ersit, &ex Isidoro, & Lapide antiquo, in quo L. Ausinius Farrianus, Municeps Arretinus dicitur. Vid. Tom. II. Etta Reg. Lib. U. Cap. VII. p. 3II. I l Onuphrius Panvinius lib. 3. de Rep. Rom. Colonia XCIV. Arretium aΠις Ciceronis tempora , ω Drae a Sulla militaris deducta fuit.
253쪽
istent Etruscae defectionis sociali bello . Certe ademtam . iniquo iure Arretinis civitatem testatus est Cicero , qui se vehementer contendisse apud Decemviros , & persualisse ait , ita ut re quaesita diu ac deliberata , Arretinis tandem causia adiudicata sit . De antiquis Arretinis hic sermonem a Cicerone haberi , nemo est qui non videat. Ceterum recentes atque adventitios Arretinos, Colonos alibi
nominat . , qui Catilinam stipaverint, quod etiam secerant, eodem Tullio teste, milites Coloniae alterius quam Faesulis Sulla constituerat O : ut facile Coloniae utriusque auctorem a Colonorum moribus dignoscas. Illud etiam accedit ex eodem Cicerone Sullanae nutus deductionis indicium , quod Arretinorum agrum a Sylla publicatum idem
fuisse scribit et quamquam , magnum in ea calamitate ν .Patronum sortiti Municipes nostri , agrum publicatum quidem , sed nondum divisum , perorante Tullio, recuperasse credi possint : cum ille Arretinos , ac Volaterranos in sua possessione se retinuisse perscribat ). Deducta rursus est Arretium Colonia lege Triumvirali , ut memoravit Frontinus O , ac tum fortasse Coloniae Iuliae nomen adepta
est. Num etiam Fidentis tum nomenclationem retulerit,
an eam potius in deductione Sullana impositam habuerit ;an vero consecuta sit postea , divinare non possum . Coloniam Iuliam Fidentem denominatam suisse , ad eum sere modum quo Pisae Gunia Iulia obsequens dictae sunt , explorata apud eruditos res est . illud plane memora
tus a I Pro A. Caecina. Cum inretinae mulieris liberialem defendere, O Cotta Decemviris religionem iniecisset , non posse sacramentum nostrum rusum iudicari , quod Arretinis adempta eivitas esei s ω zo vehementius e nienis dissem civitatem adimi non potuisse ; Decemviri prima actione non iudicaverunt postea re quaesita , ω deliberata seramentum n rum iustam itiis dieaverunt μ. Videndus Uincentius Borrhini in Tractatu de Coloniis Latinis . lb l Ρro L. Muraena. Catilinam eircumsuente inretinorum, s Faesulanorum Colonorum exercitu alacrem s e. te J In Catilin. secunda. I d J Epist. XUI. lib. I. ad Attic. Volaterranos, s Arretinos , quorum agrum
Sulla publicarat , neque diviserat, in sua possessione retinebam. e J Lib.
de Colon. Arretium muro ducta Colonia lege Triuinoirale , iter populo non betur, ager eius timitibus es a senatus. Et infra Colonia Arretium, lete avusa , censia limitibus Graecanu ως.
254쪽
tu dignum, quod, teste Dempstero , vix ulli alteri populo concessum ., Arretinis illis antiquis , ac si vocem hane usurpare liceat, primordialibus , permissum ne cum novis Colonis Fidentioribus connubia, leges, magistratusve misce Tent , his item ne cum Iuliensibus, ut Arretinorum triplex genus potuerit Plinius cha suo saeculo numerare : qui I cus mirifice facit ad fragmentum antiqui lapidis , quod apud nos est , cuiusque ad te exemplum mittimus , intelligendum. Utrum vero a M. Aurelio Augusto, aut ab aliquo ex Imperatoribus Antoninis deducta tertium Colonia sit, an potius honoraria quadam nuncupatione nomen sibi Aureliae assumpserit Urbs nostra, ut ingenue fatear, probe, mihi perspectum non est . Nullum de hac appellatione testiis monium apud antiquos , aut indicium . Scriptores Etrusci, ut 1 upra innuebam , qui decimoquarto & sequenti saeculo floruerunt, Ioannes Villanius , Ioannes ille alter Mythographus, Ubertus , Berlingherius , aliique , tanquam de
Te tua ipsorum aetate omnibus comperta , de hoc titulo loquuntur . Qua in re quod vel a maioribus traditum acinceperant , vel veteri aliquo monumento , quod certe ad nos non pervenit, testatum viderant, sequi potuerunt. Quo- Tum omnium auctoritatem negligere, vereor ne si hominis
nimium iudicio suo tribuentis . Additur & testimoniunia S. Ioannis Capistranensis O, & Gervasit cuiusdam c O , auctoris non ita antiqui , aut magnifaciendi . Credibile est aevo illo rudi anilem aliquam fabulam confictam ad oti-
Cardin. Henrie. Noris In Cenoti Pisan. Lucas Holstenius In Noth ad Guia verium pag. mihi Tr. Colonia Fidens Iulia inretium . sal Demptata Etr. Reg. lib. v. cap. I. Plinius triplices facit inret.sub Rom. Imperio, quod nescio an ulli alteri populo concessum. l b l Plin. lib. 3. cap. 3. Arretini V
reres , arretini Fidentiores, arretini Iulienses csre. Hinc non bene Ugheli. in Ital. Sacr. Arretinos Fidentiores eosdem esse putat ac veteres. se i In Chron. Urb. & earum ad fidem convers. Arretium antiqui ma Cimitarin Tuscia Comitatu Palatino , Episcopatu etiam ornata ; aurelia antiis
255쪽
& exsibilat, non autem narrat : ut crucem proinde fixerit interpretibus , qui in eo loco auctoris mentem nulla ratione assequuntur . Negat ille quidem Aureliam dictam unquam fuisse Coloniam nostram, etsi fateatur communem suorum temporum opinionem huic nuncupationi faventem. Nimirum illi fabulosa visa sunt ea , quibus homines adducti Aureliae appellationem inditam Arretio fuisse putabant. NMbὸ si dica per la Gente mana , Cb' Urelia prima nominato sesse , Ter quella , ebe si se di Maneta rara s prebia inmidia la inita tammosse,
ἰ edendo Etruro si subito partito , Dann) la lor non promedula impresa , Come d' inmidia se pre ames in D. Plura congerere in re incertissima obscurissimaque non libet : sed nec alia posteriorum temporum eventa , propria huius loci sunt. Nimis fortasse multa haec ipsa erunt, quae perscripsi , non aliter profecto ac si quis ad silvam , ut est in proverbio , ligna comportaret. Verum ego haec, vetusti temporis memoriam repetens , & Arretinas res ex longo intervallo revocans , Tibi V. C. significanda esie duxi, ut Te ad alia, atque uberiora properantem labore fortasse aliquo, quaerendarumque rerum molestia levarem , sc enim nos citius doctrinae tuae fructibus , ingeniique suavitate perfruemur. Quod si , ubi ad eas Inscriptiones veneris , quas hinc transmisimus , nostrae Urbis decora , quae his literis continentur, delibare volueris; non modo lucem rebus ipsis, sed Arretio nostro, Etruriaeque universae asseres non exiguam. Nam tuum quidem nomen ubique gentium
adeo illustre est, ut vix ullus ei possit ex hac re t plendor affectere . V. C. & rem literariam praeclarissimis studiis tuis iuvare, atque amplificare perge. Dabam Arretii , ex Hortis meis Suburbanis XIII. Kal. Augusti, quo die ortus apud nos est Petrarcha vester Anno rep. Sal. MDCCXXVIIII. Di siligod by COrale
256쪽
Illustrato paullo superius hospitii foedere , quod Arretini primum cum Claudia Gente , cum Petronia deinceps secerunt , ad explicandas venio sex marmoreas Tabulas . quae Romanorum Ducum , omni certe aevo principum , clarissimum nomen , & res praeclari s si me gestas continent; ex quibus facile mea sententia cognosci potest quam studiosi fuerint Arretini eximiae laudis , & gloriae illustrium Virorum , quantique secerint eorum virtutem, per quos Romanae Reipublicae salus stetit, nomen toto terrarum orbe propagatum , imperii decus, & maiestas feliciter aucta est: quibus insigni in loco , de quo inferius disseram , statuas,& bases inscriptionibus ornatas dedicarunt, posterorumqu memoriae tradiderunt. Neque enim magis decorum γ' insigne ea Eatuam babere, quam ponere , ut Plinii verbis utar in Epistola 16. Lib. I. ad Sex. Erucium clarum, Virum Consularem . Quot enim & quorum Virorum elogia haec sunt i Audito dumtaxat nomine species quaedam eximiae , & singularis virtutis , splendor ipse , & amplitudo Romani Imperii
summa cum iucunditate menti occurrit , & obversatur.
Ea audi ; Manium Valerium Maximum , Appium Claudium Caecum , Quintum Fabium Maximum , Lucium AEmilium Paullum , Caium Marium , Lucium Licinium Lucullum . Alia his simillima honorifica monumenta in laudem summorum Ducum Populi Romani ab Axretinis posita fuisse non dubito , quae vel perierunt , exolescent
consequentium seculorum saeva barbarie , vel sub terr hactenus latent, fato quadam misere con*pulta. Nam verum illud est quod ait Ausonius in Epitaphio Heroum XX io us icta munt, quae β eumulata Leantur sinisν ubi est eustus, magna ruina sitas. , Ut in rem meam aliquod asseram argumentum , libet primum subiicere quoὸdam marmoris fragmentum , quod Arretii erutum est, & AEum multis eruditae antiquitatis monumentis servatur in Museo Iohannis Hieronymi Baccii, Patricii Arretini, Viri Equestris Ordinis , in quo haec ta*tum supersunt:
257쪽
3. Videmus igitur in eo eonsignatum fuisse nomen , &fortassis elogium fortissimi clarissimique viri Tiberii Sem-llonii Gracchi , Publii filii, qui Praetor Galliam , Consul ispaniam , altero ConsuIatu Sardiniam domuit, ut auctor est qui de Viris iΙlustribus scripsit, memorantque F
sti Consulares . Aliarum Tabularum , quae mox asseram , exempla id quod dicebam comprobare videntur. Emendatis fabrilibus mendis legendum est SEMPRONIVS P. . . . . GRACCHUS. Non dubito tamen fore plerosque qui de sinceritate horum monumentorum ambigent, quod iam viri docti fecerunt, sed, mehercule, iniquis argumentis: rationes vero inferius adducam , quibus ab omni suspicionis nota ea conabor vindicare . Suo pariter loco dicam a quo posita fuerint , quove in loco collocata . Neque enim m magno Inscriptionum antiquarum opere hae solae occurrunt Tabulae , sed plures leguntur , quae laudes , & egregia facinora praestantissimorum Dueum Romanae Reipublicae describunt. Nam , ut nihil dicam de duabus Inscriptionibus, quae in honorem Cornelii Scipionis positae fuere a Brixientibus p. CCCXCVII. 4. 1. elogium L. Caecilii Metelli , quod exhibetur p. CCCLXXVII. q. ex Plinio transcriptum esse apparet. In Musto Marchionis Riccardii exstat fragmentum elogii M. Furii Camilli Dictatoris, quod ut diximus in Parte I. pag. num. 48. ex Livio desumptum euse videtur . Quae vero sequitur Tabula , laudibus insignis M/. Valerii Maximi , Volusi filii , eruditis viris nunc pri
258쪽
DICTATOR AUGUR PRIMUS . AMVLLvM MAGISTRATUM GERERET DICTATOR DICTUS EST TRIUMPHAUIT DE sABINIS ET MEDULLINIS PLEBEM DE SACRO MONTE DEDUXIT GRATIAM CUM PATRIBUS RECONCILIAVIT FOENORE GRAvI POPULUM SENATvs Η EIvs REI AUCTORE LIBERAVIT SELLAECVRvLIS LOCUS IPSI POSTERIs vE AD MvRCIAE SPECTANDI CAvSSA DATvS EST PRINCEPS IN SENA6M SEMELLE vs EST
4. Inventa suit haec Tabula anno MDCLXXXVIII.
quum quidam murus dirueretur ad Portam , vulgari se mone Ghitrane in appellatam , qui pars fuit Arcis con ditae anno MCCCXXXVIII. tempore Ducis Athenarum . Qua de caussa Manius Valerius nuncupatus fuerit Maximus , exponit Cicero in Bruto, sere in principio , disserens
de claris Oratoribus . Videmur item paucis annis post reges eo
259쪽
honorta ampi se mos babires , is eum primum ob eam 4siam e famMAXIΜ- esse appellatum . Ex quibus colligimus virum fi isse disertum , suaque eloquentia tantum potuisse , ut plebem cum patribus reconciliaret 3 fixo quoque clavo, ut putat Sigonius , anno CCLIX. quo piaculo alienatas disco dia mentes hominum compotes sui faceret . Super hac re
consulendus Livius Libro VII. Plutarchus in Fabio Maximo , & Pompeio , Valerius Maximus Lib. VIII. Cap. X. Volaterranus Libro XVI. Cap. I. Urbanorum Commentariorum , praesertim vero Sigonius in Commentariis in Fastos& Triumphos Romanos , anno CCLIX. qui Livio , &Dionysio teste , ait M. Valetium ante se Dictatura abdi
casse , quam plebs Sacrum Montem occuparet , adeoqu Ciceronem aut alios annales sequutum, aut Iapsum esse. Praeter cognomen Mariis , alium honorem consecuistum esse M . Valerium testatur marmor , nempe sellam
curulem , qua tum ipse, tum posteri eius in Circo ad spectandum uti possent. Locus in hoc marmore designatur ubaspectacula ederentur , nempe AD MURCIAE , subintellige
Saecllum 3 cuius meminit Sex. Pompeius . Murciae , in quit , Deae sacellum erat sub monte Mentino , pus antea Miare smorabatur. Murciam cognominatam suisse Venerem docet
Varro Lib. IV. de Ling. Lat. & Plinius Lib. XII. Cap. I. item Lib. XV. Cap. as. Sellae curulis insigne , honoris caussa perassium M. Valerio posterisque eius assi at Alexander Genialium Dierum Lib. IV. Cap. XI. quod Sabinos fudisset fugavissetque , & castris exuisset. Triumphus iste de Sabinis notatur in Fastis Consularibus, anno Urbis conis ditae CCLIX. cuius etiam meminere Livius, & Dionysius. De Medullinis vero triumphus in Fastis non' memoratur . Alium honorem Valerio Maximo habitum affert Pedianus in Pisonianam , auctore Antiate , quod nempe domum publice in Palatio aedificatam haberet , cuius fores non intror, sum trahendo, sed in viam publicam pellendo aperirentur . Sed huiusce honoris insigne non valerio Maximo , sed M.
Valerio Poplicolae, quem Dionysius Q. Valerii Maximi fit.
260쪽
trem suisse tradit, aliqui tribuunt, inter quos Muretus vanLect. Lib. I. Cap. XVII.
Tabula marmorea alta Tom. ped. I. une. III. lata smiliter ped. circiter I. quae anno MDLV. Arretii eruta es eum circumis foderentur fundamenta propugnaculi S. Iobannis , μιν Torta Colcitronis , Furentiam postea translata , tidie exstat in Regis Musto Mediceo.
CENSOR . COS . BIS . DICT . INTERREX . UPR. H. AED. CUR. H . in TR . MIL. m. COMPLURA . OPPIDA . DE . SAMNITIBVS . CEPIT SABINORUM . ET . TvSCORUM . EXERCITUM. FUDIT. PACEM. FIERI. CvM TYRRHO REGE . PROHIBUIT . IN . CENSURA . VIAM APPIAM . STRAVIT : ET A AM . IN URBEM ADDUXIT . AEDEM FECIT BELLONA
1. Nemo est in antiquitatis studio tam peregrinus . qui nesciat Claudiorum gentem compluribus honoribus , m gistratibus, ae triumphis nobilissimam , atque amplissimam ex Regillo Sahinorum oppido esse oriundam , nullamque adoptationem inter patricios Claudios reperiri , quod sum mae nobilitatis insigne habitum est . Omnium seculorum memoria dignus Appius Claudius Crassus, cui postea cain