장음표시 사용
131쪽
Iximus supra , habere nos ex Eusebio plu- rima , eaque pulcherrima fragmenta perum Divi Dionysii Alexandrinici verum habemus insuper ex Divo Athanasio , ex Divo Basilio ictu pulchriora monuismenta oti hisdoxae fidei vetusti huius Episeopi quoad Praecipuas veritares nostrae Religionis, quae in Eusebio desidcrantur omnia hae lideliter exseribemus , quae licet exiguam Theologiae partem constituant , fidem nihilominus nostram mirum in modum iuvabunt comfirmabuntque quoad potabiliores Otholieae Religionis veritates de quibus naod disseremus .ra Divina Scriptura erit initium i deinde sermo erit de Deo no . de Deo eatore, de Mysterio Sanctus in Trinita. tis, d tandem de errore Millenariorum.
I Ertum primo loco est , Divum Dionysum ad-1ctibere Apostolo Sancto Ioanni tum Evange. Ilum, tum tres Epistolas, quae eius nomine circums Tuntur . Hanc veritatem supponit ipse , non probat, cum constanti sine ipsius atate apud omnes obtineret. Illud vero observandum hae in re venit , S. Dionysum tres reeensere Epistolas , quae laudati postoli
nomine circumseruntur; verum memorata prima epist Ia statim memorate secundam, tertiam , quas reo τε . i. vissimas dicit: Sed nequo ipsius verba sunt, in reum lia it ae tertia, qua mini vulca βνibuntur; Epistocis, vere isamoi ιν smi, Ioannis vocabulum prefati verum ludii iii κ. ubfaue ulio nomine senio inscribitu . Quae quidem
proprietates duabus postremis Epistolis Divi Ioannis tigiat conveniunt, quae brevissimae reipsa sunt, nullibi in I, . . . . illis nomen Divi Ioannis legitur . Quo igitur funda-
' ες mento Novatores quidam inter reeentiores audent has
z I, epistolas apocryphis Scripturis accensere a P.g- II idem iudicium non et de Apocalypsi S. Di ωνά . iustus 3 dubitare quidem videtur , num Divi Ioannisi i sin Apostoli opus illa st . . hune ρώ- , inquit , s
lo, elocutione aliorum operum Sancti hujus p stoli notat insuper, S. Ioannem linquat , neque in Evangelio, neque in Epistolis nomen suum Drotulisse, cum nomen suum pocalypsis auctor non emelut
serat is Itaque quod Ioannes quidam sit , subjungitis ille , qui ista scripsit , credendum est ad hutae,
is dum loquentici .d quonam Ile nori Ioanne , is artum. Non enim seiplum esse dixit , d lectum a Domino discipulum, neque eum , qui supra pectus
. . ejus recubuerat, neque iratrem Iacobi, neque eum,
, qui ipse Dominum viderit, de audierit ,, Haee sunt momenta , si non omnia , alter ex parte , Quibus Sanctus Dionysius laxandrinus et io animo dubius haesit, num Ioannes Evangelilia Apocaypsim eonseri. pselit . Num momenta haec validistima lint, pertin-ptoria, judicivm apud Criticos ello. III. Nee validiota sunt reliqua quae profert Sanctus Dionysus momenta in ejusdein dubii confirmationem rhine eadem legenda ac perpendenda iis relinquo, qui bus sat otii est Caterum , et dubitet Sanctus Di nysius de veto uciore Apocalyps a fatetur nihi. Ioninus, librum hune esse Scripturam Canonicaui; quamvis ante ipsum reprobarint eam nonnulli , vel ii opus obscurum, nullis rationibus fultum, di ab hae A,Mii . resarcha Cerintho conscriptum isa εγο, inquit Sam
dit: sed maiore de illo eximinatione eo Cta , quam
no 173. , ut a me possit intelligi , arcanam quamdam, ad , mirabilem in singulis illius capitibus suturarum mis rum expectitionem contineri suspicor . Etenim ubi, illum non intelligo, altiorem quemdam sensum ver is bis inesse cogito, ne de istis me intellectu inquuis to iudico: sed fidei potius acquiescens , subli , mi ora illa quam quae a me intelligantur esse puto tric ea condemno Pa inreuiter non potui 3 verum indoadmiνεν magis quod vero naa possum . Et paucis in
terjectis, aris enim , inquit , Sancti euiusdam, is sa9 Praeparat Evangel. lib. I . cap. P. 77s.&7 'ostendit, ipsus aetate nul Ium dubium tia, .eanonicitate Sancti hujus libri Animadvertem dum nihilominus est S. Dionysium non asserere, omisne fideles magni stetisse hune librum, sed solummodo multos ex illis: Mia i ex faurinia ex quibus verbiis eonstat, nondum communiter ut Sacram Seripturam
OAnctus Dionysius in quadam epistola, quam ratui seripsit, ut responderet ealumniis Germani a tionem reddens eorum quae gesserat tempore persee tionis, de modum exponens , quo Praefectum mili num allocutus fuerat , inquit , quod eum iste iussisset, eum Deos adorare, ipse respondit I et
acopamus . Emilianus Praeses dixit: Quis impedit, Mquo minus 3 vestrum illum , una eum hisce nostris GV ι . . a is adoretice S. Dionysius iesporadit malum alium M'. E
I Unus hie Deus, quem Christiani adoris , est ' i
Universi conditor . Creavit ille omniaci cave autem ieredas, hae per foriuitum thomorum concursum s cta essest nam si quidquid quotidie peragitur ad vitae utilitatem, commoda, si vestimenta, domus, pulcherrima haec opera , quae pluribus mes anibus inter se mirifice conjunctis , sine aliquo fieri nequeunt qua fronte audebit quis adscrimere se tuito athomorum concursu admirabilem mundi Arbram, humani corporis structuram, immensas pene dixe rim animae eognitiones . ordinem ae cursum astrorum Haec S. Dionysius , ut refutet opiniones Philosophorum de natura, ut ostenda , Deum solum omnia
condidisse . Vide hae de re Eusebium , a qui fuse recitat quae de hoe argumento stripserae S. Dionysius ialibro de Natura a
I. sterii luctuetutium Sanctissimae Trinitatis strenue tuetur S. Dionisius Alexandrinus, ut dato Patrono merito gloriari possit Catholi ea Eeelesia Certo tertius est, cum conscripsisse quasdam epistolas adversus Haeresim Sabellii, tiarum aliqua supersunt in Operibiis Divi Athanasi fragmenta , quae testamur ea Divin . tholicam fidem S. Dionysii ire distinctionem Divbnarum Personarum . . tali: ius profert quaedam verba s. Sancti hujus lexandrini Episcopi , quibus eamdem gloriam tribuit tribus Sanctissimae Trinitatis Personis
Baslius citat ejusdem S. Dionysi testimonium , quo S. fili iapertissime astruitur distinctio trium Divinarum Perso natum si autem se habet: ι eo uia re sine Pe., i. iaci. postases, inquiebat Sanctus Episcopus de Sabellianὰssi si rem verba faciens ,
I Nee ad rem Ocit alia inquirere testinaonia, quI-bus vineamus orthodoxam S. Dionysi fidem irradit tinctionem Divinarum Personatum , cum nemo unus
quoad hune articulum de hoe Sancto Episcopo dubiat et , qui ad hanc tuendam distinctionem , plurimas expresse exaravit epistolas i quatuor sane memorat
S. Athanasius, quarui una crat ad Ammonius Bere rat.ω.
ni censem in Pentapoli piscopum, alia ad Thelespho fatis ci . rum , altera ad Euphranorem , postrema tandem ad Ammonium, Euporium Caeterum, si quae supra er S. Dionysii loea, egregie ostendunt distincti, donarum Sanctissimae Trinitatis , aeque demo strant Naturae unitatem, sive Consubstantialitatem trium Personarum, de Sancti Episcopi catholicam doctrinam etiam quoad hoc mysterium in aperto ponunt ut cuilibet recitata ejus verba legenti facile
132쪽
. I. T asi doceat S. Dionysius, Dei Filium tum esse, tum suas per Dctiones a Pitre haberes arserit . i. nihilominus , Filium esse eoaeternum attici siquidemia Maas conceptissimis verbis scribit, Patrem semper fuisse P
I elim itura Verbum m Sapientia , binus Patris P si sit, nunquam his Patrem eatuisse , adeoque postea i
γε lium genuisses Neque rum Deus , cum his mea carui ei, essea ilium senui . Quam veritatem confirmat S. Dionysius exeinplo Solis ac lucis, quae ab in- vi rem separari aequeunt is uno eodemque tempore extiterunt. Cum illitis in quit ille, si olenda L, Aaterna, o ipse Ommuo ternus est ri Luce enim se
is per existente, certum est splendorem emper exi. ,, eieci eo eniti ipso lucem esse, quod plendeat is intelligitur : non enim fieri potest, ut lux non lu.; eat . Si Sol est , subjungit 3 est plandor, , dies et quod si horum nihil est, magnopere abest, is ut Sol possit dici adesse . Quod si Sol aeternus L, set inaesnenter dies esset . Deus autem aeternais lux est , nee i. ipiens , nec unquain desinens, :aseruus et splenae ipsi radiato a coexistis, qui abs
II. Hate profert S. D onylius Alexandrinus momenta ut ostendat Ucri, coaeternitatem , suam iterum confirmn hisce verbis . si Existente hitur aeterno Patre is existit, aeternus Filius; nam Ii Pater est neccssa-- tio .Filius est: si enim nullus Filius genitus uri , quomodo ipse Pater , aut cuius tandem Pater ue
III. Ex quibus omnibus nullo negotio insertur, Filium non solum esse inseparabilem a Patre, sed insuper esse eiusdem raturae eidem e substantialem , est squidem ad Patrem id quod est splendor ad lucem
ab illo habere suum esse , eideinque esse coaeternum , cum nihil extra Deum sit , quod illi sit coaeternum .solus verus Deus possit Deo coaeternus esse . at tu utiqii S Dionysius , uti ab aliquibiis in crimeri vocatus fuerat, se utiquam usurpasse hane vocem s. Nony subsamiati cum de Filio locutus est , quoniam vox '. io in in Scripturis non reperitur asserit tamen , se do-v- .gdoctrinam tradidisse praefata voce significatam Arian. .n is idem argumenι mea, pergit loqui . Athanasius .... ab ν. - sentonii nitu disro,is milibus addit Sanctus . p. 11s Episcopus , similiti idines quasdam familiares se con- reeisue, quibus re ipsa ea .hoiica ejus fides iioad hunc aniculum mitille elucet; tiales sunt similitudines, rivata ex pia tua cum sua radice , ex fluvio mini tuo fonte quae res diversae sunt, eis Uusdem omnino sint natura fluvius differt a sontes, propriamque reculiarem exististiam habent tam fons quam fluvius Idipsum demite a Filio dicendum est Fontem iam
si Patrem esse Filium et emo suam ex fons manantem
Liquet certe ex istis dictis , inquit S. Athanasius criminatores illius de negat Filii cum atre consutas antialitate, non levibus, sed bonis rationibus documentisque refutatos esse quippe qtii ita loquatur Es P. z7 hane vae m. verba sunt Divi Dionysii, at in L Atha-
s a V. V. Si igitur s. Dionysius docuit rediditque , FLε., o lium esse coaeternum Patri , ejusdci esse substantiae
oec set eiusdemque nati irae qua tandem fronte eumdem ac cio. iis, si s ne platique nostris etiam temporibus, quod Dei Filium Creaturis accensuerito Calumnia haec penitus ex. sui flatur concepti illinis hisce ejusdem Sancti pileopi verbis . is i quis igitur Sycophantarui , eo quod Deum omni un creatorem Oe opificem dixerim , D, bitretur a me eum quoque aristi creatorem dici , audiat, quaeso, cur de maiore loqueri , eum pa, trem appellarim, sub quo nomine etiam Filius, qua is si eodem scripto comprehensus intelligitur. Postquam enim Patrem rerum reatorem appellaveram, 1ubinis tuli, neque Pater eorum quae genuit, creator ha- is et poter , si modo eum qui genuit, Patrem O. ces Q. Caeterum, si Sanctus Dionysus quandoque repraesentat Patrem veluti Creatorem Iesu Christi id debet de sola Humanitate , ut obiervat a Psalm res. I.
S. Athanasius vel, si id ad Verbum reseratur , inter e -- pretari cbet in eodem sensit , quo apud Graecos do III. et suortim librorum factores, opifices nominantur . . CV U. Antequam huic argumento finem imponamus exscribere in animo est ex Diu Dionysi idem, sub qua ipsum Verbum Sanctus Episcopus nobis repraesentat quam quidem ut facilius assequamur , hae utitur similitudine . , Ut enim mens olira , verba suntis S. Dionysii, eructat ex se verbum , quemadmodum m. v. i. is locutus est Propheta , eructavit cor meum verbum Teas is bonum , a Quiria inqtie alterum ab altero suum sto Diovinis proprium, illinctu locum possidre, euin hoc in diari orde, illud in lin*ua ore commoretur, ei is tin D:um habeat, sed non tamen ut distent, ac seis invicem careant, neque es mens irrationalis, hoc, est sine verbo & sine ratione, neque verbum amens , is hoc est, sine mente, sed mens verbum faeit, de in verbo apparet verbum mentem , quae in ipso, consiliit declarat is mens est quali cibum qui
, tum verbum vero quali mens prosiliens,, transt, men in verbum verbum autem inentem in audito res insinuat , atque ita mens in auditorii animis is collocatur , una cum verbo initans , inque mens. is quia per se ex illi verbi pater, verbum autem velutiis nitus mentis quod, ut ante mentem ex iterit, im-
, Nisibile est, ita neutraquam sine ea , sed una eum ea extitit is ab illa proget minatum ex Eodem is quoqii modo Pater maximus Win solidum mensis Filium si uim Verbum interpreteri, wnuntium fuiis habet is . Alia proferte possiem S. Dionysii testim nia quoad praesens argumentum verum huc usque alia lata satis sul erque produnt , ut opinor , atholicam ejus fidem quoad limatium hunc nostrae Religionis articulum. Ex dictis siquidem colligitur, Verbum esse Deum non secus ac Pater Deus eli, eiusdcinque esse naturae Patrem ae Uerbum esse distinctas eis nas . Quae vcritates compleciuntur totum Mysterium de cisona Verbi.
S. V. DE PER OMA SOR TU SANe TI.l inue admodum dicere possimus de Spiritu Samsto, quidem exscribentes ipsistima verba S. Di nysii Alexandrini , prout extant apud Divum Athanasium in epistola in praecedenti par grapho per noscitata. S. Dionysius itaque ut iis et pondeat, qui elim in itinen vocabant quod Patrem nominasset , e non ibi dein nomina let Fili inii iuriumque quod in menti ne Filii liomen Patris reticuisset , ac proinde cum disiungere elongare, ae dividere Filium a Patie sieseipsum explicat . . Singula illa nomina , de quibus .a i iis
Iocutus sum, in Isegregat,ilia a se invicem sunt, nee sanctoi est, dividi queunt. Patrem cuili dico, etiam sine memi inri, tione Filii , Filium sub Patris vocabulo indicatum f. V si .
, volui: contra si in mentione Filii Patrem omisis iis .is em , tamen ille sub nomine Filii prat intelligi de o P is huit . Spiritum Sanctum addidici sed ita ut pariter adjungerem, undenam ille M per quem venerit is Sed isti ignorant , prosequitur Sanctus Episcopus. attem a Filio alienari non posbe, di sub Pattis , -- cabulo primarium coniunctionis auctor: contine-- riciis Filium a Patre quas domicilio disi: tegati
is non esse , eo quod Patris vocabulum hanc comminis nionem indicet is In manibus vitem illorum est υμ
pars Cum igitur Spiritus Sanctus , ut constat ex dictis , inseparabilis si a Patre uilio , quo argumen to in dul, tum revocati poterit Divinitas tertiae hujus Persona Si quissim nos, concludit S. Dionysius, εο nisi his,
t ahimias. Postiem haec verba caeteris pulchriora sunt e Leto paucis quidem omplectuntur perlectam Ecclesiae . rum .dem quoad Mysterium Sanctissimae Trinitatis , videlicet, Peristiarum distinctionem is nitatem substam tiae, sive naturae. Sed ad alia nostra convertatur oratio. s. L
I. I Divo Hieronymo fides , S. Dionysius consensit L movis
o in sententiam S. Cypriani de rebaptizatione verum si licet iudicium hae in te ferre ex fragmentis tr 'n
quae ex Eurebio habemus illius epistolae , quam ara sispha. S. Dionysio contra haereticoriun baptismum conscii. RPRptam fuisse idem Hieronymus atri , non leve in M'
133쪽
Π tum Alex nesti irinapi 1copum colismissi in Dogma Sancti Ste; hani Papae , non clamnara tame opposita sententia, nec probata agendi ratione , qua utebatur Sinctus Stephum erga suae se alentiae adversarios Frequentc tilem hae de re ei ipsi obseetam, ut lenitate summa ae moderatione sati momenti lux stio. nem pertractaret , nec facile a sua communione eos separaret, qui ha reticos nemin balitia at,ant. ι II. Caetetum in hae quaestione simplicis mediatoris putes haud excelsit Sanctus Dionysius ' si veto velimus, ille vel illi sententiae eum iubscripsisse mehercle Stephani partes amplexus inci tantum abest enim, ut in opp situm et torem si ist lapsu . ut noluerit iterum baptizare honiinem . qui non totum ab haereti. cis suerat baptiχatus , d baptiratus iberat baptismo a catholico omnino diverso . Audi rem hanc narrantem ipsum Sal.tium Al xandrinum Episcopum in quadam epistola ad Sanctum Sixtum Papam Consilio Eu . . . is pus habeo, frater. 3 tuam sententiam abs te peto, quod tale quid mihi acciderit , unde verear ne saltat . Cum fratres essent congregati , vix quidam, existimatiore fidelis , antiquus is antequam egos, ordinarer, Opinor autem ante beatum Heraclam . ecclesiallici coetus particips , dum nuper quidam, baptizarma. ur praelem, auditis interrogatis ac responis sis . ad me accesssit , flens , ac lamentans, ante M pedes meos provolutus eonfitebatur, Jurabat, M., Pti Imum, quo baptizatus erat ab lirretieis, non L, se veruin bapti inrum , ne cum hoc nostro ullamis habete comm uuio:iem , sed esse illum impietate, is blaspheiniis relatium . . . . ideoque orabat, ut sinc , iiisi .n hac utilicatione , susceptioneque, gratia potiretur . Qiio quidem ego facere non tum au- , Ius, Prosequi cur San-tus Epitcqpus , sed diutuma nillam mu't irum en porum citra, nunionem illi sus ἀ- , cere dixi. Cum enim, gratiarum actionem in Ecclesia audi siet ad illam una eum aliis Ammis succinuisset . . . ., prolixo iam tempore ori oris Q anguinis Domini Nostri et Chrissi particepsis suilIc , non sum uirus eum detrus apti a te iniis late, . Quae narrati , ut illemontio ι' videriir, validissime Piobat, nee S. Dioniblium , nec eius Praedeccisores , qui virum hune in Ecclesiam admise-xari, coosuevire iter uti bapti/ate ab haereticis bapti- λ: . Veru n utique ut Obictvat eri id itus illemo Dus , quo S. Dionysius hae se rati . ne luctu , Eucli ristia: stilicet, quae per longum ::.jus viro huic miti Irata fuerat, supplere detectum sui Baptismi qi: id sititile docet tiam S. Cypriaraus e verum Divus
p loquitur de fidesibus iam defunctis , Qvi detur in ea ei e sententia , quod itcrum ellent bapti-ra id qui illic vivos adhuc erant , ut onmia eius Principia ieipla requ)runt . Animadvertendum titem est, i ui ju: ikit idem allemontius codem loco, S. Di nylia ii hae in re peti illa consilium , non ara Cypriano , non ara. Finiuriano med a Sancto Sixto Papa qui certe tuebMut ictatim iam taedecessoris sui Stet ha-ni quoad Baptismum Haetet.corum Hἰ Ad Euchmstia, ii quod atrinet, ea habet S. Di
ta a n-nistratam iuilis infitii is, ut ad mortem disponerentur
. . I iita apio quid an erat apud nos , inquit S. Diony-
πι; . Tari sius Epistola ad Fabiuru, Me is uno, qui diu qui-
2.i--i is dem inculpate vix at in pei secuti Olle vero cccide.s r n rat. Hic sapcn inicio recipi pellarat , erum nemoris . . i. M illi attendera : sacrificaverat iii . In morbo alim rem const.tutus . totum ti iduum mutus sensuum, iacultate destitutus inuasit. Pol ubi quarto die nom nihil eo ivaluisset , cpori ex filia ad se vocato di- , xit quousque, o fili detinetis me obsecro, pro- , pcrate, rime vel 3citer abseLite. Voca ad me ali, quem ex Presbyterasci quibus diciis iterum obmum tuit. Cutrit puer ad Presbyteriam. Erat autem nox ais tesbyter aegrotabat , ideoque ire cuin pucro non a poterat. Quoniam vero mandaveram loquitur sem, per S. Dionysius morituros, si petant, , maxime si etiam ante suppliciter petierunt, admitti debere, , ut ire bona sulti migrent, parum Eucharistiae pue- , ro dedit jussi que ut id inii seret, in os senis, instillaret. Puer redit afferetis Euchaeistiam . Cinis autem e vicino ei let, antequam ingrcderetur , rur.
, sus Serap on venis, inqui: fili Piesbyter quidem renire non potest: tu vero conseissim facito quod , ille praecipit, meque dimiae . Infiidit puer, ac si is ut oti seni, instillavit minua cum parum gustasset, c. 'illeniori lib. . Histor Ecclesiast. Pag. I I. c. taleb. lib. . Hillinacei sali cap. D spiritum reddidit. An m, perspἰcue, A die Sanctus pii pus , senex hie a tisperis suit, donec absolveretur, o peccato liberatus e is ram multis quae secerat confiteri pol et IV. Ex uua historia observandu venit , ' nuris
quam in vitae discrimine denegatam suisse absoluti nem, si ante mortis periculum hane petiissent infirmi praecipue in si suppliciter petiissent quandoque elum
iis denegata sui , qui in extremo agone eoastituti hane gratiam petierant i quemadmodum ex Div Cv. priano observavimus . . bsolutionem sive in mot-tis articulo haee concederetur , sive concederetur incolumi viro, jus tribuisse ad participationem sacrorum Mysteriorum. 3 . Sollicitudo , qua sener hanc gratiam pet it ante mortem , probe ostendit, tim timorem quo tenebantur Christiani, ne a caeterorum communio ne separati decederent, tum summam , quain habebant in Lucharistia fiduciain. Emimus , in casu neceis, talis ipsos etiam laicos ministralse divinum o Sacramentum . o. Tandem, mors quae immediate sequitur
sumptionem Euebaristiae , e mortis dilatio usque ad hane sumptionem, ut mi iacula ha ri debent Eus bius appellat lianc historiam, facinus ....
Lo arat In Eusebio quoddam fragmentum
uis, epistolae ad Fabiu. , ex qua innotescit quanta esset benignitas 3 indulsentia Ecclesiae , erga illos qui furente persecutione , tonnentorum vi adacti, Mia. 'n ps erant . Sanctus ille Episcopus post prolixam enu via c. mirationem tormentorum quae expcriri cogebantur 'L IChiistiani, quae vel narrata solummodo instenti ter tu i . . rore audientium animos percellus es, si proiequitur 'o . Pel
Fabium alloquens , Et ista, frater, non frustra seti- 'm is o . sed ut scias , quae mu-nta mala apud nos Emst adis evenerint, quoium plura cognoverunt, qui illa praecaeteris sunt expulti . Ipsi igitur divini martyres Linis iud nos, qui jam Christi sunt assesia res egni Optata is illius consor L . tuaiciique participes , ac simulamis cum illo iudieaturi , ex lapsis fratribus quosdam is propter sacrificia esilpioiles, receperunt, vitaque uuis lorina conversi ie de esipiscentia, a probato quod is acceptari possent , eo quod Deus haudquaquam
mortem vult peccatoris, complexi sunt eos, Levi is clueoclinentes orationum, convi tus consortes rex, diderunt.
H. Quid igitur nobis, raues , de istis consuli., tis pros. quitur Sanctus Episcopus Alexandrinus se Quid no. is facendum λ timui, cum iliis maris tyribus j concordcs, unanimes Et iudicium illo. iu: di gratiam custodiemus , illisque benigni eriari mus, aio ruin ipsi sunt miserriri vel iudicium ill o rum retrobabinius o nos sententiae illorum litabis es constitutimus , benignitate: iniuria assici ei nus is Oidinci destruenus, a Deum exacerbabitnus Haee, Dionysius concludit usibius recte adiecit, mem, tionem illotum satiens , qui persecutionis tempore ex infirmitate suetant prolapii is . Observandum eisto hoc loco est S. Dionysium pro illis solummodo gratiam ac veniam postulare , de quorum poenitentiae cci. aversione certus jam erat : Cm senem Mora mox parara ursem cerinviti, de Martyribus verba iaciens,
qui praefato poenitentes reconciliationis gratia donaverant. Quae quidem Sacerdotibus his nainime favent, qui plus quam par est proni sunt in absolutione impartienda iis pectatoribus , qui sanctis huiusmodi dispositionibus carent. Illud insuper ex laudato fragmen to colligo , S. Dionysium credidisse , Saticis imm diate post mortem aeterna gloria frui , noli expectat extrem judicii die ui δε-m tir/P. , verba ejus sunt , qui nunc in oνes fvn Chriss , e regni iuri
I. T. Piscopus quidam in Axypto sucrat, Nepost
To mine, vir caeteroquin tum P ctate , tum scientia ii stiis , qui litteraliter nimis uarnens Scilleturaru Πpronaissiones, millenaria quaedam annorum corvoratilius deliciis in hae terra iniuis decenae bat. Hunc crimempcr Muptum a muto impore jam late disicini rimium, lini rugnavit S. Dionysus caicis duobus libi is
134쪽
quos o rem sambus inscripsit in quibus postquam III. quo modo excusavit Nepotem , eos exagitat , quis xcv sua tiam arate hune adhuc errorem tuebantur. Vide- bimus alio loco, quanta prudentia hae in te usus sits I lesy Dionysius in id vero nune scire susticiat , Divum: ai Dionysium damnasse errorem Millenariorum id unum
m. iiii enim ex Eusebio colligitur. clario diu. l. ii d liae resim vero Novati anorum , en quae . , is tradit S. Dionysius, ut ex eodem alias laudato Elise-x- μ. ι. . laici habenuas , Novaria um, inquit illustris ille Epi-αρ A scopus ... εγιι αυε ama ν, qui Eeciesiam diici-vt.',ν,., quo Mam ex ratribus ad in pietatem libi a az phonias traxi , deque Deo profanissimam doctii. Him iiis M la a sibi duod tulit, docebat enim , Deum nequa-hrtesim is quam Moscere peccatori ac benignissimo Domino bovaria nostio elii Christo immisericordiae alumniam stru-ε. - diit . Et praeter haec omnia lacrum lavacrum reproba- Ialaof is vit, siquidem iterum baptirabat eos , qui relictiri Eectit ad eum confugiebant fidem ac conscitio-α- ι . , Dem, quae ante baptismum fuerunt , subvertit , em . nia is Spiritum Sancium ex illis prorsus profligavit o m
iv o.M , Spiritus Sanctus, e quod ad eos reversis u/so. Postrema hae verba animadversione digna sunt ex his enim eruitur, Seirituiti Sanctum nunquam abs lute deserere eos, qui in gravissitu crimina prolapsi sunt, nullum gravissimum licet aeci inmanit simuin, C: Mnon est polle, quod poenitentia deleri non pollit. Nun vero ad Do iatrinam S. Dionysii tum quoad Mores, tum quoad Di lciplinai gradum
UM pauca ex S. Dionysio Alexandi in supersint quoad Mores di disciplitiam tune secunda hic Sectione notabiliora quae docuit idem Episcopus quoad utrainque lacultatem complectranur. Et ad Mores cuidem quod attinet, videbimus qiixnain cli et veterum Mesium constantia, quo pacto mortem contum inrent videbimus quomodo se gerere debeat Episcopus intrusus a quid post eorum mortem agendum sit cum Scriptotibus Catholicis, qui in aliquos errores prolapsi sint quomodo ineunda sit disputatio de rebus ad Religionem spe lanIibus videbimus veterum Clitillia. norum idelitatem, obser arulam erga Principes etiam infideles Christiatiorum potes laici in daemones reverentiam ipsorum etiam Et licoporum erga tinplices Pre Lbyteros. Quoad Discipliam vero duo vel tres solum. Diodo extant in S. Dionysio articuli, qui jejunium Paschale respiciunt tempus
nes . Dominum fide integra , de ut par eonfiteri : videremus mulieres honesti ili. I. I. Cous TANGA aTERUM CHRIsTIANORUM.
Empla I DO sem hoc loco ob oculos Iectoris ponere quae eoost in i I ninat S. Dionysius de persecutionibus, quas suic : ei', mi fideles imperterriti ac mutantissime adeo patie. mi; a bantur, ut vel ipsi persecutores obstupescere cogeren- tui videremus sane homines infirmos, nec stare, nec ingredimas praside conscio quod ii. mulietibus vinctus esset, nullum amplius tormentorum sensum apientes, ferro necarici milites ipsos videremus, qui vultu innuebant , manuque ex taciae totius corporis motibus ad constantiam chriistianos hortabantur .ad ipsa subsellia Praesidum ultro ais.liebant, .se chrillianos esse dicebant. Multitudinem tandem christianorum videremus, qui in solitudinibi is di montibus oberrantes, fame, siti, trigore, morbis, latronibus, ac bestiis absumebantur . Vide hae in re Epistolas Sancti hujus Episcopi ad Fabium , quarum quadam fragmenta in Eusebio reperiuntur. II. In his autem exponendis exemplis non immor mur, quae imitari non datur dum sub Principibus Clitistianis vivimus litiae operam nostratu poIumus in exa. Turi mine eorum quae gerebant Ma ores Curi cite ac pu- A. . int. Mira furem desolatione cum haec nobis ipsis evenite i potant, teste experientia . Vid b mus enim v. halcem inpedivi te , quo minus laeti
festos dies agerent. - ae morti tradici elli soli ab omnibus pulsi,
Iosias agimus die . a . Videbisius illul res hos vitos non esum de lue non tristari, sed lubcre has aet n. nas, ac catera temporalia mala, in exercitation inexplorationem 3'. Videbimus plurimos ex illis , ob - , nimiam clivitatem, siaternam dilectionem sibi ipsis II. non parcentes, sed mutuo cohaerentes, de aegrotos si ne ulla cautione invisentes, illi 'tre diligenter inser Ly vientes, win Christo medentes , ita eum illis o
III. liorum doloribus in se translatis, subjungit
Sanctus Episcopus, eorum morim sunt repleti: Aia νκm aeris in libenti me sese impiames, is proxιm
sontes Multi, qui alios infirmos curarunt ac confirin runt, ipsi mortui sunt: Mulιirua . . . rui alios s-
de S. Dionysius , hoc mortis genus propter multam pietatem, ac robustam fidem tolaratum, nihil a martyrio distare: Adeo M eouus hae meisiis , ob pietatemst eique consoriam, nequaquam inferius a trio re
seatur. Hae itaque piaecipue de caulla inflat aba: tur Maiores notiti, ut haec charitatis ossicia modo Gcetista exercerent erga lue aegrotantes si vero proc dentibus saeculis flagrantissima charitas imminuta est. defeeit hae in iisdem circunistantiis fideliuin exesistens pietas, ingenue faredinur oportet , longe distarenos a fide, charitate maiorum nostrorum. In hoe iis quide in distinguebantii olim fideles ab Ethnicis. ω enim fideles Sanctonim corpora supinis manibus ac fi-nu excipiebant, oculos deprimebant, ora claudebant, stricii in complectebantur, lavabant, o sepulturam ornabant Ethnici vero, vix duin initia morbi hab, Nil sit aversabantur , fugiebant ab amici sinis, ae s inimortuos in plateas eiiciebant is mortuos insepultos eant biis dilacerandos exponebant, ut mortis participationem, coinrnunicationem Ggerent, quam tamen, quantumvis multa machinati, haud facile poterant evitare. Quae omnia ex eadem epistola S. Dionysii lexandrini exscripta sunt. s. II.
D re magni momenti agitur hoc Ioco, quam et modo lustrat S. Dion, sius in sua epistola ad Novati a seu Romanam Cathedram usurpaverat Epitiolae summam, prout ab Eusebio Si invitus in pullus es, sicut dieis, declarabis L i A. M
is hoc si voluntarius redieris, auidui ρυν, o Et test. Dei discinderetur. Nec est ιν , , martyrium hoc Ecclesiae non scindenda gratia o I. i, teratum, minoris gloriae quam ito tertur propteris idololatriae recusationem immo meo iudiei majoris etiam gloriae est: nam illi pro una quidem ani is in martylium toleratur, hic vero pro universa Ee, elesia. Iam vero si persuaseris fratribus, vel coegeri ris etiam , ut ad concordiam redeant, inajus itis factum hoc tam egregium , quam delictum quod is praecessit: illud quidem non impatabitur , hocis vero laudabitur. Si vero tinniorigeris persuadere neri quiveris, Tuam ipsa animam serva is . En igitur paucis verbis , ouomodo se gerere debeat Pastor imitusus Hortere debet schisma, 'une horrorem iis
inspirare, qui ipsius partibus adhaelerunt quod si ner
rueat hos persuadere, tenetur nihilominus abdicare se ignitate M sitim sane Pastores ac sanctissimi viri Obotici schismate non cunctantur abdicare dignitates iiitrusi vero id reculabunt
I nos oret S. Dionysus in quodam Tractatu contra , Nepotem, quem iam defunctum ille reveletur, etsi tui ιὰ ptimatius architectus erroris Millenariorum. Ne Agis., potem laudo, inquit Sanctus Episcopus, ae diligo, , quit Propter fidem sedulitate inqua, exinitium in Scripturis , tum propter multam ipsus pinim diam, qua etiamnum multi e statribus latinantur.
f. . . . Quod si praesens esset, prosequitur S. Di is nysius,in nudo sermone dogma suum assereret, sari tu cuda sua scillitis confare, interlogandoque deis re
135쪽
- - , ',, respondendo adversarios convincere A eonciliare Ili Quonia vero cliptuva extat, sicut quibusdam vi S CV o detur admodii probabile, .nonnulli Doctorcs . . . se huius syngra iunatis cictrinam tanqlia: n magnum si aliquod, absconditui mysteriun continentemur fitentri .... necessaris, est , ut nos clut prae se sentem statrem nostrum Nepotem alloquamur is Qilaenam observationes huic ii, inratiotiis exemplo conveniant, alui Scriptores iudicium ello. f. IV.
T hoe discam is , ab eodem tro et tactatu contra I Nepotem dii cedendum non est mim S. Dionysius ibidem de hae te nos inlesilite illlauit his verbis: mu i in Arte nolle essemus , ubi , sicut nosti . diu, antea dorma hoc emersit, ita in schisinata, Se immis grae ab Ecclesiis desecticines ficient. Ode errore Mil lenariorum loquituro convocati, Presbyteris io, Moribus exura tibus illorum Porum , praeseliribus, etiam fiat. ibus quotquot alci volebant , publiceri eos ad Dogmatis huius inquilitionem adhortatus, sum .... Totum uidiuuia tura cum illis a nane ad , vesperam utque confidelis, tiae in eo scripta sunt , intelligit ho loco Tractatum Nepotis , cui titistis lus sutatio Allegor illarum dii cutere conatus sum. Ubi etiam comitantiam, veritatis stu scin tra- is tabi italcm, intelligentiam infra rilvis vehemenis ter sum admiratus , quod recto ordines, istimis aequabilitate interrogarern a responderent, mobis.
querentur , nec ullo modo contentiose quae semilia statuerar t. si his esse deprehendetcntur , et incre, , nec rursus cori tradictiones subtrahere narentur , utique . quan id fieri poterat , confirmabanus no- is stras opiniones et Sin aurem Muririis conviti esse.
, sh ivirici bona cum inscientia absque ulla hypo-- elisi , ordibus ad Deum exi, ae sita, quae demonstra. tionibus , a divinaruna Scripturarum doluistis com se probabatitur, complectebamur. , Hltiusce naturae et se deberent colloquia omnia quae initituuntur in rebus magni momenti . Si reccns: resillae observarentur ubetior ex illis fluctiis c portaretur , quam reipsa roportari conti i: . t. Sod heu quarti raro huiusmodi ne- otia tanta in oderutiore pertractantur hine sequitur
UDificat sane S. Dionysius dum Imperatorein suas TZ aetate regnanteui, reli ossilinum appellat, Dei.
que inmissi num Rel rasismus, Deiquo amant mira Impo μι- loquitur de imperatore Gallieno Subiungit , Christianos celebraturos et nonum imperii sui annum t Noniam imper, annum desis, quo in est colo. ιαν sumtis ii in alia epistola agnoscit, Deum tradidius imperiuri Valeriano, Gallieno Augustis: Qui Moriario me action sacraeus m s Aa g οξι impe- Num m. i. i. Et tandem concludit, Chiilitanos e t nua preces olfferre cinsuevisse pro imperii illorum incolumitate ac tranei tillitates Hinc me comanu s
cussum permanea . Vidimus iam supra in aliis attibus non absimilia exempla fidelitatis, observantia: delium erga Principes. s. L
L in antiquis fidelibus testatur luculentissime Sanctus Dionysius Alexarid: inus, eos sola praelemtia illum re lolitos uiis praellisias aena uin, cxorcismos super obsessos inlli tuendo Erant omm , verba
. item reverentia ductum utile erga simplices Presby-οῦ ita, seu ut ex quibusdam suis epitiolis eruitur, in qui-
imp rium vi de itanes exeriscebat , ii.
flante iam taxat a vocem eaentes, Damon n
so oli servavimus iam , omnes se scopos Hira rum saeculoruin e muniter hoc nomine decortile Pie Lbyteros, quos reipsa respiciubaut ut contra:res&coo. peratores in inini licii Ecclesiastico. II l. Tande in quae habet S. Dionysius ei te lecti nem Haereticorum , in quadam sua epistola ad Philemonem ciniana Ecelesiae Presbyteru i , ea melici clesunt , quae praetennitti haud possint . is Ego cro is iam Haereticorun commentati traditiones Ie- 4 , inquit Sanctus pilampus, parti meo quidc is animii inciti impuris imis illonim π.tationiblis is comi naculans , verum id iuxta utilitatis inde e iis piens, ut eas apud meipsum c d arguam, multo is amodius abominer. Et cura a fratre quodam Prob iis et Prohibere , qui verebatur ne malitiae illorum iis scriptorum caeno involvere , unde anima mea peta is derctur qui, ut sens, verum dicebat , visio itat , , da divinitus oblata est , quae me confortaret is ferino ad me factus perspicue praecepit dicens, 'e
is omnia expendereae probare. Et hi ne tibi initiora is a est nd i occasio. Acceptavi visionem harin eo is cludit S. Dionysius tamquam Apostolicae voci cull- , formem , ad potentiores dicenti Siti probari di Dis pentatores . ix his igitur constat , librorum a teticorum lectioi rei atque fortiori biis , qui ut relatent legitiat, utilem esse, ac exitiosam imbecillis qui legunt ut commaculentur . Regula ista lim sapientia plena est, tum rude alia dum scilicet praefata lectio primis Dormit Itur, secundis dist .ctim prohibetur.
L aequam tradendae doctrinae S. Dionysi leari xandrini finem impotiam, perjueundum erit lectori si in hae Appendice exposuero quae tradit Samctus Ducopiis quoad Disciplitiam; quemadmodum in aliis Patribus a me peractu,n est . Primo itaque loc rim . S. Dionysius in quadria piliola ad DomΤtiumraei, e lebran. dymum, quas citat Eusebius, orobat , festum Palah, nu u
tis ali et celchrandum non elle , quam post vernale Dis. Sollii liv. a. Alte am , inqtiit Eusebius , omisi a Di D.-is. θ
II. Pariter in sua Epistola ad Rasilidem alia, eaque notabit a Disciplinae puncta indicat Sanctus Alexandrisnus Episcripus . Cotisilium a S. Dionysio peti Tat a silides de pluribus articu 'is, itorum Praecipuus erat filianam hora in iolemnitate Paschali eiur,iuin frangi posset ientiebant liquide, nonnulli , ante Galli an tum id fieri ni se , pol transa tumor ne iiDegrum is, 'sabbatum in jejunioci dicebant alii, frangi posse ictu dine ei r-n.um vespere sabbati . tiusquam autem mi interro C pargationi rei pondeat S. Dionysius, principii loco ponit --: :icitivitatem seu laetitiam paschalem tune solum inci in Nisi irapiendam se , itando Iesus Christus resurrexit . Sub zz,' njungit, didicilliinum esse horae praecise determinare, a. a Bais in qua Christus re u rexit , sive quia Euan elici Seriis fit d ptores hanc non designaverunt, si, quia diverso pe e 'i, rinitus pacto loquinatur de hora , in qua pia mulieres LM ... veneriint ad sepulcrum et veritin impossiuxta S. Dion ium , hae in re Evangelis ciliare is salton errui es , Omnes illos , nemine excepto , in hoc convenire , quod Christus mininus dominico die ante solis ortum resurrexit . Mirriae cto fundameiaci, sie propostam quae tionein diriinit. Ili mel arat iis qui tollicite digno Icere cupiunt ho Doe Aram, di in idium si rae, quadr.intem, quo ieiuniuin scit i ny i. vi poteli, habere re uti intempcrantes eos omnes qui Disti pii nimium sessinant ante mediam noctein ieiunium nae Pian. lvunt e Ees .... Mi m msum festina- , ct aure me z .utis nollem Uumum fiavan , o negligenter is inrempera te reprehendimus . Laudat vero orii virtutem , qui uritie ad quartam vigiliam differunt . dis
αων. Tradit deinde S. Dionysius , aequalem non fuis varii.
se apud omnes fideles sex diebus ante Pascha ieiunii Ite et
tolerantiam , sed quosdam per sex , alios per qua diabi'tuor, alios per tres, per duos , per nullum diem te ea . v iunium servas. O. -oquidem me ex jejuniorem dies ι,-s au simili Mo-tia omne persoν- , t a alii e ris
quidam inter fideles tantum abest quod per sex diquentes dies ieiunarent, ut potius quatuor primis di bus epularentur splendide, ut eo modo seipsos dii ponerem ac paratent ad perserendum tollerabilius ejunium fetiae iratae QSabbatici quam consuetudinem non admodiura probat Sanctus LpiscopuS, aitque,
136쪽
tum pugnam similem esse uina illorum , quis, tili plurium di enim abstinentiam ab asea , cum uibus lastituantur, citius eiunium solvunt. Iv. Consultus insuper S. Dionysius circa mulieres auae recens in lucem parium ediderant is quae mulietibus familiaria incommoda patiebantur , num iisdem permitti posset ingressiis in Ecclesiam , se saetorum mysteriorum participatio I respondet Sanctus Epiuscopus, se nequaquam arbitraria mulieres, dum in eo flatu permanent , ausuras ad sanctam mensam accede. re vel attingere corpus sanguinem Domitii Nettio Mum e ceptiissima eius verba sunt in responsione ad Basilidem, ipsis a biιν. . si sin pio πυ-l-, se
sionem probat ipse exemplo evangeliea mulieris , quae sanguinis fluxum passa duodecim annis , no est Misae , nisi tu nam vestimenti Salvatoris is om
elucitide here accedere ad eor os, sam Hii sit inem Iesu Christi, qui non si purus animai coris rore Ad an om Sanctoram, rui non anima
corpore purus est, accedere ρν uer- .
U. Quoad eos vero qui matrimonio juncti sum,maida s. Dionysus , ut quibusdam temporibus eo tinentiam eolant, quemadmodum docet postolus: Et quoad illos , qui noctu involuntarias impuritates pruriuntur, eorum eonscientia relinquit discernere , num ad Eiicharistiam accedere debeant, vel ab eadem a
observare autem omiseram , quod et S. Dionysius non permittat mulieribus de quibus supra , sacrorum mysteriorum participes esse , illis tamen non miat celesiae precibus interesse , immo & orare, in quacunque tandem reperiantur corporis positione Catis rerum hae Sancti Episcopi Alexandrini doctrina summam venerationem erga Sanctam Eueharistiam ostendit
137쪽
Ugendum sane est , Novatianum a Catholicorum communione recessisse ut Schismatis maeresis partes tueretur Magni ingenii vir cum esset, poeterat pro Religione multos exantiare labores, wῶira qua pollebat erudiatione ac loquentia gloriosum inter veritatis patronos nomen obtinere. Bini eius Tractatus, qui supersunt adhuc, necnon Epistola Cleri Romani. quae eidem adscribitur, id mirifice evincunt omnia haec conscripta sunt teri sermone puro eleganti selecta sunt phrates, simplices ac natur te ideae, recta accurataque ratiocinia. In ejus Scriptis elucent praeclarussim ordo, meth dus, mansuetudo, moderatio. Ipsius ractatus reperiuntur immediate post observationes P melli in Tertullianum . De Trinitate inscribitur unus , qui plurima complectitur principia apprime orihodoxa de Deo eiusque persectionibus, de Trinitate, de Divinitate Uerbi elucque Incarnatione Alterius titulus est De ibi radateis, in quo illud praecipue ostendere m- tendit Novatianus , distinctionem scilicet inter puros ac impuros cibos , in Evangelica lege minime obtinere. Quoad pistolam Romani Cleri, qua Novatiano tribuitur, extat haec imter Epistolas Divi Cypriani, est numero trigesima in Oxoniensi editione.
lasi pauea ad nodum , eaque brevillima, iusti hujus Boinani Presbuteri opera ad nos Pervenerint, oecurruntis; lilominus in ejus Traulatu de Trinitate . qui sustoli calamo innumera perie dimira pretiosa lia aen. ea quoad praecipuas christianae doctrinae velitates . Ibi
siquidem deprehenditur quid de Deo sentietidum sitellisque essentialibus pertationibus a quaenam sit fides Ecclesia circa Mysterium Sanctis limat Trinitatis, de , su Christi Divinitatem . Reprehenditur insuper quoac Incarnationem quidquid accuratum magis magisque orthodoxum ptofesti possit de veritate huiusce Nyisterii, wde modo quo peractum est. Ex et ibamus situ ex
Novatiano praeclara haec monumenta idei Majorum nostrorum , ne terreat nos Auctoris nomen . Veritasse mper veritas est , adeoque summa encratione e n- per sustinienda est a liacunque tandein parte proveniat. Quin immo maiorem illa vis habet, ut inquiebat eruditus hie sed infelicistinuis I'resbyter, si quando ab Ecclesiae adversariis proselatur . Firmum est e. nu pNMMiratas, σου. ariam ii adversario simitur , ut ab ipsi iamici vexiιasis probe - a
Novasanus initio sui Tractatus de tinitate docet, teneri nos, prout praescribitur in Sumbo quod Regulam fidei seu veritatis nuncum isto, teneri , inquam , credere in Deum Dominum omnipoterilem iniversi condiruta xigi veritaris, inviuille, o primo
ire si . loco, teneri , inquam , credere in Deum Patrem,
ius reum omnium perfect mum e i/ονι- Deus iste non solum cicavit coelum Ad terram, sed insuper fixe omnia propriis, condignis inlitumentis, ornata plena digesi . Creavit ille hominem ad imaginem suam , cui mentem rationem indidit o prudentiam is Mum posset mirari II Deus cieaturas omnes in servitutem illi dedit :
re solum ib.ram esse eluia. Quod quidem intelligi d bet in sensu verusti hujus Patris , qui a libertate solas excludit irrationales ereaturas , non vero substam tias spirituales , quales sunt Angeli , quibus dubitari non potest qui libertatem, non locus ac homini, ac seruerit Liber esse debuerat homo isto levitur illa, a Tiact de ii tate, cias. p. v. Edit Pamelii
ne in Metruo e Dei ima' servis e , de lex addenda ne usque ad contemptui dantis libertas stranat pro. rumperet. Haec vero liberias, qua D us o nia tu donavit, in hoe posita erat , ut posset hono ex se su que voluntate vel bonum vel malum eligere omisisj.im osses lia, quo mauu mentia inrite atram ρm tam alii a M. Misistra . Hii is qui tu , homine u propriae aerumnae cauisim esse, ut cum Iam ρεσι--ο
III. Ante hominis creationem Deus iam creaverata es te Angelos suamquam .... Novatianus, Me 3- Πῶς ρειαι iustuueri cosque in superioribus ema parti vis Iocavetat, quae nonciunt hodie nostris contemplabiles oculis pariter spiritales vittines digesserat , throtios potestaressit Praefecerat , Et li matra cis in amomons o Mia, o sacramente ιιm in ira opera'. sterit Novarianus, immensa haec spatia, aliaque Sinament rin opera , condita luili antequam mundiis qui , stris subiicitur oculis conderetur hinc mundus quem nos incolimus , per Matianum et poliroenum opus manuum Omnipotentis, minime vero DIum t inmensu Ge. hic Godiis , pene sevissimum ma is .... na ea optis esse, quam solum. IV. Uuitas Dei tun Scripturarum auctoritate ratione demonstro potest . Scripturarum quidem ciuinate, cum .us a Sacrae litterae id tradant. δε is scimus, Hegi mus , inquit Romanae urbis r ri ter Novatianus .eredimus , e tenelnus , unuse esse Deum, qui secit coelum pariter terram ι quis iam ne alterum novimus, aut noscere eum iasi lus sito aliquando poterimus . Ego sum , in v ι, Deus, de non est praeter me iustus de salvans h o urtinus .novissimus, uratiar me non eus. liis sicut ego .... Ut sciant omiκs , quia tu es, Deus solus is . Hae sunt notabiliora quae psocri Novatianus Sacrae Scripturae oracula utim uita tein ostendat . Eamdem l .in velitatem rubat preci zione hoc pac o Principii loco ponit, Devia esse enses imum Deus erim , inquit ille .... summu si nec Cap. se est. Sommu: autem quidquid est , ita demum sum ε- mum esse oportet, dum extra comparem est Id. o unus siseus J pronuntiatus est, dum pa/em non ut Ipsa rerum natura di tat, noniam nu uo infimia sese o n/. Hi ne recta consequitur, D in unuua esse. v. 1 .rum Deus in sex , θυο nil po e si hiatu; concyerione .... aeanum uidem spiritus si dictui. Uti tace si, que Giptura Deo tribuit ocillos , brachia , Unus in pedcs, aliaque humani ot poris membra verum non intendit Scriptura hisce brmulis Dei essen: isti exprimete, hoc est , veram Dei nauiram nobis repraeserit te; sed solummodo eum sic proponere , qualem cap
re humana mens Ozz.l: Non quomodo μιω 'at , sed qummodo opustra opere poterat . Ut igitur hac re de
Deo dicantiir, non Deo , sed populo potius imput.
138쪽
' --, ω i mos uirin medierati est D. Ac filis pia m. si III. ινδε est resur. SLc m. Cui piaecluissimae observationi sui iunWit ova LV sanus, Scripturam per membra, non corporalia linea o M ii menta, sed divertas Dei operationes ostendere
cuin oculi describuntur, prosequitur iden Presbyter 2. 2 nnia videat, exprinitur. Et quando auris, uri hi, quod omnia audiat, proponitii . Et cun digitus, si- ui gnifieantia quaedam voluntatis peritur; cite de reli-πτ' quis . Ne iis inim sine ei au membra , aue membr
rerum, di ferviunt c, a faut omnia . Cur enim requirat oculos, qui bi est ut cur quaerat pedes , qui ubique stra Aut eur manus expetat , cuius mens ad omnia in tituenda ar: ite est de flans voluntas Nee utibus eget, qui etiis tacitas novit voluntates Aut propter quam caullam linguam quaerat , Cui cu Dare, fus fateamur ingenue , omnes has ideas nobilissimas ae sublimes eii , hisque indigitati Auctoris Υ-- - si eximium ingenii . . ' ui vii, Super omnia Deus eontinens cuncti, nihil extra aeremi se vacuum deserens, nulli Deo luperiori locum reliquit: M Divi quandoquidem ipse universa sinu perlectae magnitudinis de potestatis incluserit, i reor, sese operi suo, de vadon per omnia , de movens cuncta , e vivificans universa, de conspiciens tota , quae nulla vi dis-
sola possim, nisi solius Dei qui tecit. Hune legimus omnia c. ruiueres di ideo ruhil extra ipsum elle potuisse ob hanc ergo caussam semper iminensus , quia nihil illo maius eiici semper aeternus, quia nihil illo antiquius praecedi a nullo potest , dum non habet
voti in I tisi e tandem se debitorem nemini sentit. et ei. c. s. Ill. Des Bonitatem Universus tessatus Orbis Cis. ει ιγ μ boni Mi si s mundus quem mundum non ibi lituisibi nisi bonus suisset. Namsi,nnia quae creavit hona valde , consequenter ac merito e quae instituta sunt bona, mnum institutorem probaviarunt ea quae a bono institutore sunt, aliud quam bona esse non Polliunt , ex quo omne malum secessat a Deo. Nee enim potest fiet ut sit initiator , aut arti te ui. Iius mali operis, qui nomen sibi periecti vindieat, rarentis, Be judicisci maxime cum omnis mali op ris vindex sit, judcx, quo uam non aliunde occurritho nini nutum, nisi a bono Deo receiliuet. D:us igitur mali auctor non est. IX. Deus se, per sui in similis, nee se unqiram in aliquas formas vertit aut mutat, ne per immutationem etiam mortalis esse videatur. Ideo ne adiectio in isto unqtiam ullius aut .arti . aut honoris accedit: ne quid '.qiua miser cito de suilla videatur. Quia est, id
inem monitrant, se πpe per ait s. nam k incrementa oride detrimenta mortem at tu interitum probant . Statum suum seinper tenet a die ideo dicit ora vim ui
X. Cujus Dei etiamsi Iracundias legitimas de indignation qua idam descriptas in sacris litte: is te.
nriisti, odia rei ita cognosci nus non tamet haec intelligimus ad hum moruin rei ita e se exempla viti rum hae enim omnia etsi hominem milint corrumpere, divinam vim non possunt omnino vitiare . ais, o mis. ς enim istae in hominibus .rito esse dicuntur, in
citata e . - oui. ε αννυυ potest . Habent igitur ut .ira Deo palliones istaei vim suam quam exerceant , sed ubi T. I praecedit passi. illis materia , non ubi praecedit impassi rio. Itilis iubilantia Nam, quod irascitur Deus , non ex τεμ vitio ejus venit , sed ad remedium nostrum illud facit. Indiale enim etiam ..i eum minatur I dum per haec homines ad recta revocantur.
XI. De Deo , ac de eis qliae sunt ipsius in eo
sunt, nec mens hominis quae sint, quanta sim, Se u lia sint , digne eonei ere potest , nec eloquentia se trionis humani aequabilem majestatis ejus virtutem sermone exponit . Ad 4Mιtandam erum is ad laqueis in illis majes u, o Mortiens a mnis merito mu ta es, e mens parem exiguas Major est enim men.
te ipsa, Nine eo ita=i in qua Mur sit ne, si potuerie dira i , mense Imma/ia misi' si , qua entipi pos . Perlpicuum sane est, hoe loco sermonem elle de e gnitione comprehensi ν totius divinae essentiae, qualis
realiter est ; ita cognitio homini reipsa, impossibi. Iis eum solus Deus 1eipsum perfecte cognoscere possit.
XII. Fatetur Novatianus , posse nos aliquo pacio gnoicere; verum validisscne tuetur, non pos
Deum cse nos eum explicare ut reipsa est . Sensire uiam,
an vetusti huius resisteri, citi
pe fumum, ut aurem ipse est, semen ex Jkais an pos fumus. Idque probat te . , Sive enim illum dixeris, ilicem, creaturam ipsius magis , quam insum dixeis sis, ipsum non expresserisci sive illum dixeris vidiis tutem, potentiam ipsius inagis , quan ipsum dixe, ris, claratPrompseris sive maiestatem dixeris , o is norem ipsius magis , quam illum ipsum deseripse
XllI. Nee ullus admirationi locus esse potest. Quia
enim de eo condigno eas u sentias , aut omnitas ct
sermmibus, fonsues m o est . Quid de eo condi n. P, Is gne dicas , qui est sublimitate omni sublimior , de omni aritve clarior se nn pulchritudine pulchrior omni justitia iustioris Minora enim sint nec elle et
omnium genera virtutum eo ipso , qui virtutui omnium e Deus parens est e Cui eo MMi nihil ρ es a ver omne est enim quod dici a s. XIV. Certuin igitur iisdub tatunraue est , non posse nos sermone Deum explicate , nec illuni comprehemdere nostrasque ideas imis ensum ab ipso signifieando distares verum , hoe non impedit , quominus aliquam
ipsi u ideam tarmemus .aliquo modo eumdem e gnoscamus Eum quidem cognoicimus, etsi lin perse Deum,
ct modo , onsideratione creaturarum operum magnitudine , de inutu, maiestate condi .reti scimus invisioilia enim a r iazur mundi per ea quae ta Iura facta sunt intellecta conspiciuntur. Ex Creaturarum pulchritudine , Creatoris pulcluitudinem cogitamus ae manifestis, quae Oeeulta sunt conliicimus, ex Operum magnitudine, magnitu finem artificisci in animusto manissi occulta condiscens , de verum munit. 1 E. - . . . . ara eis a tudinem cogis γερ. XV. Nune erro Deum . . . . concludi Novatianus
minis is enoream Eeciosa Decio testimonium in reddit tam invisibilium , quam etiam visibilium , de . . . semper, de tota natura quem Angeli adorant , astra, maria benedicunt , terrae verentur .Quemumana sentie, ρια--- exprimie
tabilia sane verba Cujus imperio omnia eo civem tur sontes eaturiunt, amnes labumur, fiuctus assu glint , venti spirare coguntur , imbres veniunt , finis eunditates suas uncta ubique diffundulit . Hane Dei, eiusque divinarum perfectionum ideam perhibet ovain tuos . Videamus modo quae tradat ipse circa Multe,
r It oeulos nostros nos ipsi velimus
a ' heri nequit , qui deprelienda nus a Novati no alienam distinctionem Div narum Personarum , nihil obstante persecta caruindem Personarun demitate naturae . Duas has veritates taeniet spieue docet ipse in suo Tractatu de Trinitate , ut ciuicumque vel mediocri attentione eum percurrerit , illico deprehendat necesse est orthodoxam Novatiani doctrinam de fidem quoad duo hae primaria Religionis nostrae Dogmata , de quibus in praesenti Capite disserere in animo est. H. Initio huius Tractatus monet tor , debere nos primo credere in Deum atrem de Dominum omnipotentet , idest rerum omnium perpectissimum con,
ditorem. Rerula aure veritaris , inquit ille, ne n ore Diam omnium credamus in Deum Patrem Ex eadem ve-- mro regula veritatis , videsieri sy cibolori uti superius
prope finein ejusdem Tractatus, expresse docet , d bete nos credere in Spiritum Sanctu n, olim Melesiae
repromissum, sed statutis temporum pDortunitaturus redditum L Sed omm ordo rari a s ct fidei aias ανι ras desis vocibus θυιρι-is Domini Amano nos post hae G ere/ere et am n Spiripiam Sanctαm . Habes igitii tres Pu
Divina Personas perspicue a Novatiano diiunctas, qui paulo intra haec habet: e hae quidem in Patre , Uri, ita d. Filio, is do Spiritu Saacio. Ex quibus erui rur, per pag. Meon uncuonem , sicuti, per adverbium etiam te tu supra recentiti hoc loco semonem esse de tribus Personis distinctis, quarum una non est alia. Certum igitur primo loco firmumque manet, Novatianum a
nemine insimulari posse, quod in errorem Sabelli prolapsus Issi. II. Tam
139쪽
III. Tantum inest quod Novatianus in si spicionem praefati erroris vocari possit , ut ipse ex profestis eum- ετ V ae exagitet sub titulo Sabelliana haeresis Sabelliana V ' hos, rismus verbis utar. Qui sane Sabelli enorcum in o praeesse positus esset . quod Patris pers nam cum persona Filii eonfunderet . ita ut Pater e Filius tina eademque tisona essent , hine Novatianus probare satagi , Patrem adium esse duas Personas distinctas , Patrem esse primam personam , Filium se
riquod revera directi opponitur systemati Sa, nolebant siquidem illi , pilium esse mcundam personam a Patre diversa : Nolaene inam ad Contendit ausi . . tum fecundam o Pa omim ps aeram. Contendit au tem Novatianus, nullo negotio errorem hunc exsuffla
Scripturanu oracula . ovibus latistare asserit Matianus, illud G
Faciamus hominem ad imaginem stram quo loco censet ille eum arteris antiquiisimis inoribus , Patrem alloqui Filium situm atque inde concludit. Filium esse sonam a Patre diversam:
IV. Hane eamdem veritatem diei Novatianus designatam aliis Geneleos verbis , videlicet : Ad imagi- Pu nem Dei secit illum Ἀδὶ Insuper istis Pluit minitius ignem de sulphur a Domino de ecelo. ι Et requidem vera primis Ecclesia saeculis adeo certum erat apud fideles . praelaus oraculis designati diiunctionem prime, ac secundae Ραsonat Sanctissimae linitatis, ut Pines omnes qui ante Novaesanuin storuerunt , idipium cum Novatiano hae in re senserint a docuerint, quemadmodum observare facile fuit nec non Concilium Sirmi evi , contra Photinum congregatum , anathema dixerit in eos, qui assererent, postremum allatum ae , de solo Patre intelligendum esse itis Sciipturarum ocis inferebant i Vini Divsvitatem, eum Patre eonsubstantia. ita ut iisdem oraculis lacraruin Scripturariam, eum diiunctionem)Patri de Filii , tum, perscctam eo- quemadmodum observat R. P. Calmet, . ut nobis argumentum eripiant pro Fidei dogmate allarendo, M. sendunt , verba it a Hebraismum reterre , perinde a te valere ae si diceretur Pluit Dominus per sei' sum. Hanc opinionem tuentur pariter Vatablus , aliique nonnulli . Grotius aliter hunc 'extui interpretatur . , Porro , subiungit eruditissimus Calmet, phr is es, quibus Textus Iacer exprimitur in Originali is Divinum aliquid, extraorainarium praeserunt , ut
in exprimant , pluviam illam non prodigio tantum, datam fuisse is copia praestitisse ericiis , sed . causa pariteris origine nihil habuisse eum aliis
. Reliqua Solpturarum oracula qua profert Nova- sanus contra Sabellianorum morem sunt iis hare Dei O si Patris ad illum verba : Filius meus es tu , ego h -- Π die genui te. o 1'. haec verba Psalmistaeci rarit sede a dextris meis . f so. Haec Isaiae Haee dicit Dominus Christo meo D, trunO. I o. Haec ipsius Christi Domin i Non deseendi de coelo ut faciam voluntatem meam sed voluntatem eius , qui misit me . A Ee iterum Qui misit me, major me est sh Et alibi Eo ad Patrem meum Et satis loreum ficio prosequitur Novatianus , recitatis iam pluribus aliis Scripturarum oraculis enisus fuero omnesis omnino ad hanc partem voces c Megare , quae ubique ostendunt α Quid enim tam evi. dens potvit ei. hune non Patrem esse , sed Filium , quam quod obediens aui Deo propo-
itiis. in hoc illos facile vincemus . inquit Novarianus : - a Si enim N a , ut haeretici putant, Pater Christus oportuit diseres, Ego, ater unus sim . At cum Et dicit, deinde Pawνom instat, dicendo Era propriαatem persona suae, idest Filii, a paternati, non
d de sono norunis , sed et a de ordine es e
potestatis Cnil potuisset dicere, no Pa ιν si patrem III. te esse meminisset . Ea quia rixis unam eoneludit os ς'
s. ad faeierarem k orius υν--ν Eandem huiusce textus interpretationem observavimus jam in Tertulli,no , qui reipsa tantum adversatur errori Sabestiarum , quantum illi fasso autumant Tertullianae
VII. Ceterum observandum ex Novatianum numquam simul confiindere tres divinas Personas , sed semper accuratissime distinguere personales earum proprietates, earum onerationes, ac pectiliares denomin in . Et re quidem vera quod postremum hoc ait, ipse appellat primam Trinitatis personam , a seeundam vero Filium , tertiam tandem Spiri misa -
Qtabiis hisce nominibus diitinguit ille Iehin tres Divinas Personas, ut facile sui ammadvertere ini- Tu dii hujus Capitis Nomad operitiones vero , de solo 4
mae dici potest , quod sanctificaverit Filium et solus Pater misit Filium , ut lueuleutissime Filius ipse testa in nintur hisce rabis Euim Paro fans cavio, is misi iam ἐιιm. cm Deinde, solus Filius ear sacuas est solus Filius de coelo descendit ut salvaret genus num ergo Pater a Filius una eademve persorsunto
VIII. Verum actualis Filii existentia . distincta ab
exissentia actuali Paula etiam ante Inea nationem aperistissime ex eo colligitur , quod Pater , sed solus Filius apparuit Abrahat , Iacob , a caetrat Patriata perem chis: Nec tinc Paro υisis est , sia .lius solus hic rim me
Filius hospes est brahae a Ipse Agar fugatam de do Cy ziu
m Abrahae cum uo eonsolaturrae visitat, ipse cum x'. pag. Iacob loquitur diri, it eum in omnibus viis suis Vs. Et, ut altiora petamus. de solo F.l. I.i Sesipturi, di a 'eitur, quod descendit ad turtim quun aedificabant Fialii hominum is contiadit illi ipio um in uas, ut non audiret unusquisque vocem pro Mini sui a atque ita divis eos , ex illo lom in univcrsas toras is cessaverim aedifieare. Quid uid de vetustis hiseeri upturae interpretationibus lentiant rosit , ratum semper indubitatumque manebit . hi se oraculis Patres consuevii I. Prod re ac tueri propi iam idem quoad diastinction: Divinarum Penonatum d hoe est validissimum momentum, quod ex eorum scriptis depromitur pro Mysterio Sanctissima Trinitatis. Ix. Quoad operatioties piritus sancti , in Novati no notabiliores mihi vitae sunt Icquelites Spiritus san or rectus Prophetas inspiravi de Apostolos quo piritu ii h ur zdem Apostoli eo rmati, pro nomine Domini nec ear ' us is
u. Ipse omnia mirabi patia gestit, quae a Chrissima Religionis primordiis eo . ceres, ne vincula timuerunt potestates & tomienta calcaverunt. Ipse omnia mirabitigerunt i de ideo Ecclesiam Doenini undiquei in omnibus persectam, eonsummatam secit. Hic est qui operatur sanctitatem in nobis , qui nos Dei facit te plum, qui ruerpellat divinas aures pro nobis Minimbus ineloquacibus, qui Ecclesiam incorruptam cinis violatam perpetuae virginitatis e veritatis sanctitate custodit. Hae sunt ex Novatiano proprietates mson te Spiritus sancti, quas Romanus Presbyconfudit eum proprietatibus Patris deIM, ' Novaesanum Spiritum si
x. Cum per Novatianum in Trinitate denominati ne sint, operationes cuilibet Divinae Personae minprimae peculiares , quemadmodum supra docuimus , necessario inde sequitur , per eumdem Novatianum quasdam si in Trinitare proprietates presonales, quae unam personam ab altera distinguant. Hine docet Rctis manae urbis eruditus Presbuti, solam Trinitatis pri.
solum Patrem esse Pomm msonam ne origine essem a. . . . . fatus originem nesciens inna m , ae invisibilem . Pater e pri ipium in ,. nium, inllit uicit, & creat imium usius νοσκε pag. νει.
Fili sui aisom ronuisti in parito principium C p- Spiritus sancti, qui ab illo trocedit. Propin persona ' , etlas has proprietates, tum Filius, tum Spiritus sanctus pag. 7 a. ccidissidoantur a veinibus is ab ipso etiam Novati
140쪽
In aliqudi sensu patre minores , a quo uterque originem habet . Ex his sequitu insuper, quod Nora
tianus juxta Praedeccisorum suorum doctrinam, ab sol tum Des nomen soli Patri tribuit probaru quod tequenter tepetit: quia Divicitas quae Filio inest a Spiritui sancto, ad Patrem tamquam ad originem, ptincipium refertur Ilia Maisas a
suo divinitas ad PMνem qui dederae eam reveris
aeitu Goχωονγ. Hoe autem millam supponit imperfectionem, nullam naturae dependentiam , ncc inseriores in visio ae pili tu sancto persectioneso qumniam uterque eamdem habet naturam, easdemque perfectiones a Patre, uti ex mox dicendis constabit. XI. Proprietates personales illi sunt , quod a Patre genitus est , vel natus , utramque siquidem vocem inditeriminatit usurpat Novatianus, Gemrus' mrus a Patre suo origini halbe r Patri suo ruisem d. ι - , ab eo habet, naturam is persectiones divunas Est re o Deus, inquit Romanus Presbyter, sed in hoc ira m semius , is esse Deus. E c Dominus, festa hae ipso ex Paινε ει em Dominus C p uta est , non ex se est , quia nee in ius est . Sive
P si ' dum verbum est , sue dum virtus est , sive dum sapientia est , sue dum filius est, inuidquid horum est , non aliunde est quam ex Patre , de ad Patrem sui uncta sibi subiecta Filius accepta refert , Totam
Dos si . er Moripium apsus quoque Filii a quem Dominum emit . In hoe sensu , in quo nihil laeditur natura verbi. Novatianus subjicit Verbum Deo Patri ri ho sensu asserit Filium nihil ex proprio arbitrio Eerere, sed patiis obtemperare praceptis ita ut licet sit natura Filius Dei , tamen obedientia est minister paternae voluntatis; Gicet Deus sit, tamen O die
tia sita estendit unum Deum atrein. iis πι autem n Aia ex a ιιι νὼ sis feris, nec ex onsilio suo Dei .... se imperii pareνω omnibus is Wareptis obedis , M
a eum M am de obedient a sua ostendis . Habes modo in quo veteres praecii ponerent subordinationem Filii ad Patrem . Habebant Filium , etiam prout est Dei Filius a Verbum Aternum , tamquam ministrum paternae voluntatis, paterni imperii obsequentisnarum; di in oe seni eum .itre minorem asserebant . Ve-1um in exponenda caeterorum atrum doctrina demon.
suavimus ain supra , has loquendi sorinulas minini eisdere Verbi contubstantialitatem in sequenti ea- Pit eamdem ira ne veritatei a Novatiam apertam vi. debimus eui, quae modo recitata sunt, eidem adversari videantur. XI Qiload Spiritum sanctum, inter personales ejus proprietates reces.setur , quod procedat a Patre , ut constat ex plur: bus, quae Novatianus . t , Evanges ii locis. Λ Pilio atque procedit Divinus iste Spiritus, ut ex iisdem Scripturae testi noniis o node inferri potest a Filio insuper umit quaecunque hominibus nuntiat , ut eruitur ex ratiocinio quod instaurat Novati a. nus ad demonstrandam Iesu Christi Divinitatem is iis homo tantummodo Christus , nouit Romanus res. byter, quomodo Paracletum dicit de suci est sum. Muturin quae nuntiaturus sita Neque enim Paraeletus, ab homine qiucquam recipit, sed homini cientiain B Paractetus porrigit ne futura ab homine Paracle. tu discit , sed de fututis hominem Paracletus is struit . Ergo aut non aecepit Paracletus a Christo is homine quin nuntiet i aut si accepit a Christo quae, nuntiet, Major et Iam Paracles Chrissus es , quori iam nec ara letus a Christo acciperet , Nisi ia, ne Chys esse . Minor autem Chi isto Paracletus
quo Christum etiam Deum esse hoe ipso probat , ais accepit quae nuntiat, , in simonitim Christ Do
XIII. Talis igitur est Novatiani doctrina , caeter rumque Patrum , circa Mysteriuin Sanctissimae Trinitatis . Eu agnoseant ipsi e fateantur , Patrem esse Deum , Filium eis Deum , Spiritum sanctum esse Deum ἔ, has tres Personas unam eamdcin qui abore naturamis, easdem perrectiones , nihilominus in hac Trinitate quamdam ponunt subordinationem , qua fit ut Pater major alteratur Filio , Filius vero naajor Spiritu iancto Hae autem subordinatio ae veluti dependentia Filii erga Patrem , in o fundatur iuxta Patres , quod Filius a Patre, nihil ex arbitrio suo gerit, sed omnia excaxop. I. vers. 7.
voluntate Patris, e Idipsum dicendum de Spiritu iam et erga Filium , a quo aeque ae a Patre procedit wa quo sumit quae hominibus est nuntiaturus . Verum facile dignolestur, hane subordinationem , hane dependentiam non posse attingere naturam Filii e Spuitus sancti, quia eum eorum natura sit ipsa natura attis .cum uterque fit Deus, ae perfecte Patrisminis , nequeunt, praeeis ex natura sua , inferiores esse Patre . Concludendum ergo , hanc subordinati nem eadere in solam personalitatem is Filium esse non posse Patre inseriorem , nisi quatenus est secunda Trinitatis person, sicuti ne Spiritus sanctus Patie ae Filio inferior esse potest nisi quatenus Trinitatis est tertia persona Verbum quidem non obtemperat Miri, prout Deus est, sed prout est Filius, prout a P tre est genitus 3 quod onstituit secundam Trinitatis personam pariter Spiritus sanctiis non est Filio inserior praecise prout est Deus, sed prout ab ipso proc dies, ab eoque lumi quae hominibus nuntiaturus est a quod constituit tertiam Trinitatis personam. Hinc Pater Filius, deris ritus sanctus tum niagnitudine, tum potentia , tum persectionibus pares sunt , quia unain eamdemque habent naturam, unam eamdemque lubstam iam quoad Personas vero, Pater major est Fili orae Spiritu sancto , quia a Patre ambo procedunt irae Filius maior est Spiritu sancto , quia a FiIio Spiritus ιsalictus procidit . Ex quibus omnibus duas veritates apprime necessarias olligo videlicet, Unitatem Nat rae in tribus Divinis et uis , lx Persoriarum distinctionem in III.
i. o si ex quibusdam locis Capitis Iuperioris in II aperto sit , Iesum Christum esse Deum , sicuti
Spiritum sanctum tamen non possum quin de utriusque Perlona Divinitate hoe Ioeo disseram , tum quia de re magni momenti agitur, de qua hodiedum etiam nonnulli contendunt I tum quia quaedam e s pra recensitis Novatiani loquendi semivilis di meultatem creare misent lectori minus versato, nec probe callenti quo pacto se exprimerent veteres de duabus ilee personis verba sacientes. Observavimus iam , subordia iraticinem , quam ad Patrem dicunt Filius, Spiritus sanctus , eorum Divinitatem itum Iadere. Ut haec propositio probetur , ostendendum . est , Filium esse Deum fleuti Paterieus esto rapiritum sanctum esse Deum, scuti Pater, Filitis Deus sunt . Et hoe est
praecis hujusce Capitis argument uiri V. Novatianus, quemadmodum videbimus, non tu
tu pracile Divinitatena Spiritus sancti i illibi enim aperte dicit , cum esse Devinci eiusque Oithodoxa Fides de hoe amiculo, hac iola ratione demonstrarii hci quod scilicet eas operationes Divino uie Spiritui tribuit, quae nonnisi Divinitati possunt convenire. Verum quod attinet Iesum Cluistum, accurate adeo ae preci se de illo loquitur , ut Novatim catholicam do cuinam ille solus non assequatur , qui in pleno metu die data opera caecutire velit. Qilia vero Ionsum numis ac iniucundum se Novatiani ductum sequi in omnibus quae tradidit de Salvatoris Divinitates hine praeeipua olummodo ejus loca exscribam , quae in iis aptius Fidem nostram firmabunt quoad priniariam.
hane veritatem, quae magnam Lenet pari: Tractatus. de Trinitate.
III. Divinitatem Iesu Christi frequenter adeo decla Divinitis rat ac uetur sacra Scriptura , ut a nemine in dubium 'revocari possit , ni de ipsius sacrae Scripturae auctoti t. I,
tate dubitare velimus. Iane veritatem eo tamus cre ritare in
dere ae tenere debemus , quod Scriptura nunquam de re a f
Osee , qui in perlona Patris ait et Salvabo eos scin tetilige domum Iuda in Domino Deo ipsorum. a Si Detis salvara se disi in Deo . sub ungit Novatianus
non autem salis nisi in Chris Musis cur et bomo dubita Chrisam Detim dicere
IV. Eque urget Novatianus hae Isaiae verba Eece Virgo concipiet, pariet Filium , vocabitis nomen ejus Emmanuela quod interpretarum est , Nobiscum Deus . , Et hac parater ipsius Prophetae r Ecce