장음표시 사용
141쪽
237. Ante integrum usum rationis homines ignorant ea , quae vel ad certitudinem , vel ad probabilitatem judiciorum tum intuitivorum , tum discursivorum , itemque narrationum requiruntur:
dus cartesiana ab homine sanae mentis non potest ad pravim reduci; si enim ideae familiares, puta ideae numerorum , & bene determinatae, ad invicem comparentur, impossibile est de illis serio dubitare. . 1. Addi potest: si ea possibilis esset generalis dubitatio, nedum inutilis, ut ostensum est, verum etiam n civa illa soret. Mens enim in generali dubitatione constituta, omnibusque vacua principiis non magis ad verum, quam inclinat ad falsum: esset ea quasi tabula r sa, ut vulgo dicitur, in qua nullum omnino veritatis
appareret falsitatisque vestigium. Quomodo igitur a dubitatione liberabitur ' Undenam principia certa desumet, & indubitata, quibus ad certam veritatis perveniat agnitionem λ De omnibus dubitabit ρ Principia ergo evidentissima tanquam dubia habebit ; immo nec se existere sciet certo . Quo ergo se vertet, quo se recipiet, ut a fluctibus dubitationis tandem emergat st Annon in generali dubitatione erit illi semper perseverandum, si e im semel admiserit 3. Liceat hoc etiam loco quasdam syllogistice proponere, atque diluere objectiones , ut arsumentationi tirones assuescant. Inquiunt ergo Cartellant: Ea methodus a veritatis cupido est tenenda , qua omnia tolluntur impedimenta , queis abs invenienda veritate praepedimur: at hujuscemodi methodus sola est generalis dubitatio : ergo &c. Min. prob. Haec impedimenta sunt illa praeiudicia, quibus ab infantia imbuitur mens nostra , nulloque praemissio examine Occupaturr atqui haec removeri omnia nequeunt , nisi generalis quaedam prae
cedat animi suspensio , qua de omnibus dubitemus; si enim vel unicum retineamus illud sortasse falsum est rergo &c. q. Res p. Nego min. Ad probationem distinguo maj rem; impedimenta sunt praejudicia salsa, concedo ma. ἔpraejudicia vera, nego ma.; & distinguo pariter mino
142쪽
quoniam tamen compluribus assensum praebent , facile conficitur , eos tunc judicia praecipitare. Praejudicia inde orta dicuntur Praejudicia infantiae. Hanc ob rem successu temporis eo eluctati , ut
rem: atqui haec , idest praejudicia falsa removeri omnia nequeunt, nisi &c. , nego min. ; praejudicia salsa simul& vera removeri &c. , concedo min. ; & nego consequentiam . praejudicia sunt quaedam anticipata judicia, quorum alia sunt Vera , alia falsa . Falsa consecutioni opponuntur veritatis , non item vera ; immo quaedam. eX his ita per se se lucent , ut assensum a mente nostra immediate extorqueant: non ergo rejicienda haec simul
cum falsis, immo retinenda, ut ex illis, veluti ex ly dio lapide, quae falsa sunt dignoscantur , atque rejician tur . ,, Philosophi , qui de rebus omnibus dubitandumis putant, ut praejudicia tollant , inquis apposite P. Sicco is in Juis Logicae , O Metaphi eae distit. pag. I 86. , recte,, similes esse dicuntur Μedicis illis , qui ut humores, , malos ab humano corpore expellant , animam ipsam ,, eApellant se.
3. At instat Carictas apud Claubergium de dubitatione
cartesiana cap. 9. , , Si quas veras opiniones , antequam
is serio philoiophemur , habeamus , illae tam multis a , , liis vel salsiis, vel saltem dubiis sunt permixtae, ut is ad illas ab his secernendas optimum sit omnes initiori rejicere, sive nihil plane ex iis non abdicare, ut poη stea commodius , quae fuerant verae , ad Mosci. Velis novae inveniri, ac solae verae admitti pomni . Quod ,, plane idem est, ac si dixi siem, ad cavendum , ne in canistro vel corbe pomis pleno aliqua corrupta ha berentur , principio omnia esse effundenda , nihilque prorsus in eo relio quendum , & deinde ea sola volis resumenda , vel aliunde assumenda, in quibus nullum, , Vitium esse cognosceretur se. Ex quibus porro potest Jui S argumentari: Quamvis ex praejudiciis quaedam sint alia , & quaedam vera ; ita tamen invicem sunt permixta, ut nequeant ista ab illis discerni , nisi generali
quadam dubitatione omnia prius veluti effundantur, projicianturque et nulla ergo est allata n. q. responsio. Probatur antecedens paritate pomorum &c.
143쪽
quod olim ignorarunt, jam animo comprehen dant, judicia sua memoriae infixa rigide examinent, num errore vacent, necne Z
ε. Resp. Nego antecedens: ad probationem nego paritatem; nam ideo sunt omnia poma initio e canistro e fundenda , quia quamdiu sunt in canistro corrupta ab Optimis occultantur, nec corrupta ab optimis secernere absque canistri inversiione oculus potest. At praejudi- Cia vera , quamvis cum falsis esse dicantur permixta , sua tam vivide mentem percellunt perspicuitate , ac veluti seriunt, ut eidem innotescant per se se; tamque supidus esse potest nemo , qui ad illa animum advertens eorundem evidentiam mentis solo, simplicique intuitu non deprehendat.
7. Argumentum aliud legitur in Epistola , quae in Internuntiis Litterariis Florentinis I76I. pro Appendice posita est . En illud in soritis forma . Res philos phice cognosci non possunt, nisi ope evidentiae: evidentia aequiri nequit absque demonstratione e demonstratio non datur sine principiis evidentibus et principiorum e videntia non obtinetur absque investigatione: rei investigatio praesupponit dubitationem : ergo , ut docti , ct sapientes evadamus, prius de omnibus dubitare necei- se est. 8. Distinguo secundam soritis propositionem e evide tia intuitiva ,sive immediata aequiri nequit absque demonstratione , nego propostionem ; evidentia mediata acquiri non potest absque demonstratione, concedo propolitionem . Duplex propossitionum evidentia a Logicis distinguitur , immediaia , atque mediata . Propositiones evidentes immediate, quae etiam dicuntur per se notoc, axiomata, proloquia , sunt illae, quarum veritas ex ipsis ter minis paret : propositiones vero evidentes tantum me diate eae omnes sunt , quae ex aliis per se notis manifeste 4educuntur. H.nc ad quartam propositionem responde tur, princiolorum evidentiam facile obtineri , si nimirum mens propriam aciem in propositum dirigat prin cipium; nec enim opus est investigatione veritatis , ubi
ipsa lucet veritas splendidissime. Plura de hac quaestione videsis apud Gasiendum in Epistola ad cartesium.
144쪽
r 6 Logic a SCH. Judiciis in prima quas aetate formatis subin
de utimur in aliis veritatibus cognoscendis , eaque etiam ad praxim in vita communi applicamus ; quod si ergo in illis fuerit error per praecipitantiam commissus, neque tamen correctus, utique ἐπ a vero remoυebimur , eumque, quem forte speraturi sumus, re
rum eventum minime consequemur.
238. Praecipitamus judicium intuitivum, si e rum , quae circa haec judicia praescribuntur, rationem satis non habemus. Error in tali judicio commissus Praejudicium sensus audit. Itaque vitaturus praejudicium sensus regulas de formandis judiciis intuiti vis exacte sibi perspectas reddat , neque vel ab una deflectere fas sibi putet . SCH. Habent iudicia intuitisa maximum usum etiam in Disciplinis : plurimum proinde nostra retulerit, praeiudicium sensus a legitimo iudicio intuitios rite discernere , illoque adeo excluso non nisi illud admi
239. Homines quantumvis in arte sua versati, experientia teste , saepenumero errant : quod si nihilominus simpliciter sumimus, ea, quae ab his assirmantur, vera esse; ac contra falsa, quae ab iisdem negantur ; judicium hoc erroneum per praecipitantiam formatur, appellaturque Praejudicium auctoritatis. Ex eo autem in particulari statuit, qui aliquid assirmans, vel negans , rationem a liam assignare non valet, quam quia alius id a Dfirmavit , vel negavit. Declinaturus praejudicium auctoritatis cum Mathematicis operam det, ut
ne ulli propositioni assensum praebeat , nisi solide probatae, seu demonstratae. SCH. Non hie unimrsim docere audemus, nihil tria buendum esse auctoritati bumanae: lane in vita communi ,
145쪽
Pars Posterior Pactica. I 7muni, in qua cognitione probabili penitus earere non possumus, necesse est eidem locum subinde concedere . Aι secus sentiendum de Disciplinis, quas eum methodo scient ea , seu demonstrativa pertractari deceat , in iis non licebit aliquam propositionem propter alicujus ιestimonium ita recipere, ut non potius ad intrinsecas rationes, ob quas vera censeri possit, respiciatur. 24o. Sunt, qui ex eo, quod sorte semel , atque iterum, cum scilicet debitam attentionem adhiberent, veritatem feliciter assecuti sint , ita de viribus suis confidenter statuunt, ut se errare non posse existiment. Hos per praecipitantiam erronee judicare quis non cognoscit Z Praejudicium hujusmodi Praejudisium nimiae confidentia vocatur. In particulari ex eo judicat, qui asserens aliquid,
vel negans, aliam rationem non adfert , quam
quod sibi propter nescio quam confusam rei illius notionem , aut principium quoddam non nisi precario sumptum, id asserendum, vel negandum videatur. Amoliturus a se praejudicium nimiae confidentiae non modo factu utile, sed tantum non necessarium ducat judiciis analysim adhibere; hoc est, ea in sua principia resolvere: ex adhibita namque analysi, seu resolutione discet, usus ne si notionibus legitimis, principiisque talibus, quae & ipsa certa sint,& ex quibus certo
SCH. I. Haud raro in hae prae udicium confidentia ipsos eos incidere viderimus, qui Eruditi habentur. Ruam saepe aliquis quadam adfert, docetque , quae ipse quidem pro certissimis habet, haberique cupit; ea tamen , se euratiori analisi subjiciuntur , non nisi se
ciem aliquam probabilitatis continere observantur ZSCH. a. De praecipuis quibusdam errorum generibus
146쪽
adhuc egimus: funt alia praeter illa , qua penitus pro terire nefas fuerit. 24 I. Quemadmodum legitima, sinceraque argumentatione veram rerum cognitionem adipiscimur , ita vitiosa in errorem nos inducit. Est autem argumentatio vitiosa vel ratione propositionum praemissarum , sive materiae , vel ratione modi concludendi , sive formae. In argumentatione vitiosa ratione materiae una, vel utraque praemissa falsa adhibetur ; in argumentatione vitiosa ratione sormae a stabilitis regulis Dictum de omni, di nullo rite applicandi r
ceditur. 242. SI IN SYLLOGIsΜo UNA PRAEΜISSARUM FUERIT FALSA , ETSI IS REGULIS NON SIT CONTRARIUS,
seu , quod sunt , in forma non peccet, PER EUM IN ERROREM DEDUCIMUR . In hujusmodi enim syllogismo conclusio indubitate falsa est ; si tamen illi propterea, quod ex praemissis legitime deducatur, assensum praebemus , propositionem salsam pro vera habemus: in errorem proinde inducimur .
SCH. I. Non peceat in forma iste e. g. Ollogismus Quidquid existit, necessario existit: mundus existit: ergo mundus necessario existit. At quoniam propositio major falsa est, assentiens conclusioni in em
SCH. 2. Cel. D. ebimba en nullam pene fommae , vi r us concluditur, rationem habens, censet , quemvis errorem in argumentando inde proficisci, quod pro iisdem habeantur, quae re ipsa diversa sunt, cum scilicet per confusam sensationem, vel imaginationem
diversitas non advertitur: contra vero c- Cl. olbso merito observant alii, etiam errorem in argumen-
147쪽
ratione vitiosa ratione materiae non vitari, ue nori nibus deceptricibus tanquam veris utamur.
Scilicet quod censuit Uchimbausus, sustineri posset, se non niue probationes a posteriori, in quibus Judicia intuitioa principiorum locum obtinent , adhibe-νentur . Sed enim cum multa probentur a priori, notionum oportet rationem haberi, fini-ne illa ex coniunctione e. g. Mi oppositorum deceptrices , nec ne qIta quoniam notio deceptrix est compositum necessarium, in errorem inducemur hac argumentatione: mne, quod in existendo non dependet ab alio, aeternum est e compositum necessarium non dependet in existendo ab alio et ergo compositum necessarium est aeternum : quod ipsum porro se flabili tur: δε in argumentatione utimur notionibus decem tricibus tanquam veris, ex iis propositiones formamus, quae Praemissarum munere funguntur ; sunt autem hujusmodi propostiones ex notionibus deceptricibus
formatae falsae propterea , quod F verae essent , illis notio vera respondere deberet g. IIo. ; cum porro in argumentatione, cujus praemi fae sunt falsae , etiam conclusio falsa sit, liquet sane, in argumentatione , in
qua notionibus deceptricibus tanquam veris utimur , errori locum fieri ... Non inutiliter hie monuerim, perquam freqWnter accidere , ut quodam memoria IVD quis propositionis vera satis non recordetur, eique in argumentando falsam substituat; quam adeo pro vera habens , indubitate in errorem incidit. Errori hujusmodi, vel ideo, quia lapsus memoriae Desiis est , quemad- . modum in calculis satis apparet, facile venia est tria buenda; nec, qui in eam prolapsus est, continuo isOL
a 3. Est argumentatio vitiosa ratione formae ,
148쪽
IIo Logi eas in ea a regulis applicandi Dictum de omni, vel nullo receditur g. 24 I. : ejusmodi autem
recessione in errorem nos deduci ita evincitur rVeritas propositionis probatae, qua N. B. probata censeri debet , pendet tum a veritate propositionum, quae praemissarum munus obeunt , tum a recta terminorum , ac propositionum dispositione, id quod alibi jam monuimus ; deficiente
proinde alterutro, propositio probata, qua talis censeri debet, vera non erit: porro quatenus astabilitis regulis applicandi Dictum de omni, vel nullo receditur, recta dispositio terminorum, ac propositionum deficit ; vera proinde conclusio non erit: consequenter ejusmodi argumentatione in
errorem inducimur. SCH. Si proposito vel experientia , vel revelati ne , vel alia quavis legitima ratione innotuit, vel innotescere potest, opus non erit eam tanquam ex praesenti probatione praecise innotescentem spectare ; hinc fieri poterit, ut eidem assensum praebens in errorem non incidat; ut in Me vitiose frudithmo : Nullumens contingens est aeternum: DEUS non est enscontingens: ergo DEUS est aeternus . Cujusmodi adeo casus dictis nostris non obstat. 244. Argumentatio, in qua forma vitiosa aliquomodo occulta latet , Sophisma dicitur: ea vero , in qua forma vitiose involuta non latet , Paralogismus audit. Exemplum paralogismi praebet syllogismus vitiosus praec. Schol. Universim autem multiplici ex capite forma argumentationis evadit vitiosa. Praecipua quaedam a nobis hic adserentur.
149쪽
Pars Posteris Prastica. III LABORAT . In hujusmodi enim 1yllogismo idem
terminus duobus sequi pollet ς quare cum praeter illum alii duo diversi termini eundem syllogismum ingrediantur , is re ipsa quatuor terminis constat : vitio format proinde laboratc g. 1 3. . SCH. Siquis e. g. ita argumentatus fuerit: Qui videt , oculis instructus est: DEUS omnia videt: ergo DEUS oculis instructus est, sophisma quatuor te minorum condet, ob duplicem Fgnimatum in verbo videt latentem. Dicituν bHusmodi sopbi a Fallacia
aequi Vocationis, seu homonymiae; cui non multum absimile est, quod ex sequi vocatione phrastos oritrer, dum ob varium significatum, ae sensum integra cu-Jusdam sententiae Ollogismus plures quam tres pracse
terminos continet e e. g. Qui amat animam suam, perdet eam: utens medicina , dum morbo laborat, amat animam suam: ergo perdet eam .
in hujusmodi casu terminus, qui in diversiis propositionibus idem esse debebat, diversus est; consequenter plures, quam tres termini syllogismum ingrediuntur: estque adeo argumentationis forma vitiosa. SCH. In hae e. g. argumentatione: Qui habet potentiam scribendi, potest scribere r Cajus , dum dormit, habet potentiam scribendi: ergo potest scribere, dum dormit, voces dum dormit in propo tione minori referuntur ad subjectum Caius, in con- elusone ad praedicatum, quod est , posse scribere: sunt adeo quatuor termini in syllogismo. In tali casu con-
150쪽
Is et Logic a Junguntur , quae erant disjungenda: bino sophisma ἔ-jusmodi audit Fallacia compositionis . Simile huic Iophismati est illud, quod Fallaciam divisionis arpellant . 247. SI, QUOD CONvENIT SPECIEI QUA TALI,
TRIBUITUR GENERI, AUT ALTERI SPECIEI SUB GENERE EODEM CONTENTAE , FORΜΑ ARGUMENTATIONIS VITIO LABORAT, ET ERROREM PARIT . Ut
Dicti de omni subjectum conclusionis sub termino medio contineri debet : enimvero si , quod convenit speciei qua tali, generi, aut alteri speciei sub genere contentae tribuitur , genus , vel altera illa species subjectum conclusionis evadit , terminique medii munus obit species : quoniam autem nec genus, nec altera species sub specie qua tali continetur, patet, argumentationem hujusmodi Dicto de omni contrariam esse , atque adeo in forma peccare β. Do. : consequenter errorem parere β. 233. SCH. I. E. g. Ex eo, quod triangulum i sceles dmos angulos habeat aequales, vitiose infertur , triangulum in genere consideratum habere duos angulos a quales . Item perperam concluditur : In triangulo
rectangulo quadratum lateris maximi sequi valet quadratis reliquorum laterum: igitur & in alio triangulo acut angulo scilicet , vel obtusangulo. SCH. a. me congrue refertur illa vitiosa a mmentatis , quam Fallaciam a dicto secundum quid ad dictum simpliciter vocant, in qua subjecto simpliciter tribuitur, quod eidem non nisi sub eonditioneafecta eonisnite ut si ex boc, quod probatio constans praemissis certis pariar mentiam, infertur, omnem prosationem Parere mentiam.