장음표시 사용
41쪽
finito eo rehenduntur. SCH. Alias dicitur , definitionem convenire de here omni , & soli definito . aeui e. g. Angelum definire eonstitutum habet, is ne dicat eum substantiam intellectu, & voluntate praeditam; nam id ipsum anima humana commune habet: neque homi nem definiturus eum asserat animal eruditum p id namque non omni homini convenire scitur. 10. Si in definitione recenserentur notae rebus ab ea, quae per definitum indigitatur , diversis convenientes, dicendum foret, definitionem latiorem esse, quam definitum: contra si recenserentur non convenientes omnibus, quae sub definito comprehenduntur , esse angustiorem e patet ergo . praeced. , definitionem suo definito nec esse debere latiorem, nec angustiorem, consequenter eidem
6o. Hinc autem porro sequitur , definitionem recte constitutam pro ipso definito tuto sumi, seu illam huic substitui posse, quin mutatio sit aliqua observanda ; consequenter definitioncm , definitum eadem esse g. 22. P. SCH. Atii dieunt legitimam definitionem convertibilem esse cum definito.
6 I. QUI NON HABET NOTIONEM REI DISTIN CTAM , IS EAM DEFINIRE NON POTEsT. Rem aliis
quam definiturus notas rei agnoscendae , ac discernendae sufficientes sigillatim recensere tenetur c f. IT. ; recensere autem has notas non poterit , notione rei distincta destitutus: nec ergo eam definire.
SCAE Non mirum in disciplinis mthesi excepta diu desideratas esse definitiones legitimas , cum non curata fini notiones distinctae.
42쪽
62. TERNINI CUIusDAM , SIVE REI AER EuM DENOTATAE, DEFINITIONEM CONDENs, TERMINIS NON NIsI CLARIS, FIXISQUE UTI TENETUR . Per
definitionem namque exprimenda , & excitanda est notio distincta completa determinata Sch. g. 37. ad hanc Vero exprimendam opus est terminis claris, ac fixis: iis ergo definiens uti
. SCH. Hine a scientia eritoribus exigitur, ut rem definituri terminos i os , qui definitionem ingredientur, ante definiant , seu notas illorum recenseant , quo apsi indubitate clari evadant , eorumque Animatus
63. Idem per idem exprimi dicitur, si in oratione nullae rei notae exprimuntur: oratio ergo qua idem per idem exprimitur, definitio nequaquam est β. 37. . Nulla in e. g. definitio Quantitatis : Suantitas est, quod rem facit quantam. 6 . IN DEFINITIONE NON LICET LOCUM CONCEDERE DEFINITO . In definitione enim afferri debent nutae definiti; idem autem non potest esse nota sui: liquet ergo, quod afferrum est. SCH. Dum terminus definitus fuerit terminus es exus indicans genur, b differentiam Deci eam rei per terminum indigitatae, terminusque genus indicans in definitionem fuerit assumtus, eensendum erit, non definitum, sed notam illius definitionem ingredi r ea-sus talis proinde ad propositionem nostram non siectat Hine e. g. bona est definitio hae: Triangulum requi- laterum est triangulum, quod omnia latera aequalia habet. 6s. Ex hoc sacile ostenditur , palmare etiam in definiendo vitium committi , si definitionem ingrediatur terminus, cujus termini definitionem ip
43쪽
Pars Prior Neor et itar. 4s ipsum definitum ingreditur , quod vitium circulus appellatur; re enim ipsa definitum ingreditur definitionem sui .
SCH. Si e. g. annum dixeris partem centesimam Iacuis, tum vero definias saeculum esse te us centum annorum, in definiendo circulum committis. 66. DEFINITIONEs PROPRIE INDICANDIS ENTIUM sPECIEBUs DESTINANTUR . Enimvero cum entis alicujus specios constituatur per eas determinationes essentiales , quae partim genus, partim disserentiam specificam abiblvunt, sintque adeo istae determinationes notae, ex quibus species aliqua sufficienter agnosci , ac discerni potest ; liquet cur d catur/Definitionem bonam, ac legitimam esse, si constet genere, ἐπ disserentia .. 67. IGNORAT Is EssENTIALIBUs, PER QUAE SPECIES ENTIS ALICUI Us CONSTITUITUR , DEFINITIO ILLI Us CONDI POTEST PER ATTRIBUTA PROPRIA . Quae enim entia eadem attributa propria
habent, ejusdem speciei sunt β. 28. : eX a tributis propriis proinde entium species agnosci, di discerni possunt e per illa proinde definitiones condi possunt.. SCH. I. Genus res esu generis superioris speetes est. Esae proinde bae , s praecedente propositione de Deciebus adduximus , facile ad genera applicari pos
SCH. a. Definitio , quae ex essentialibus conditur essentialis, quae vero ex attributis , accidentalis
rq : Apud Logicos genus unum dicitur alio supe rius , cum est magis universale ; e. g. subflantia est genus iuperius corpore , quia multo sunt plura , de quibus dici potest substantia, quam corpus . Speciem quoque , quae est genus, dicunt Logici subicibilem , non praedicabilam.
44쪽
audit . Equidem eum non ita facile , eertoque ratis essentialia teneamus , quemadmodum attributa tenere possumus, potius ex attributis, quam ex essentiatibus definitiones formantur . Sane Mathematicis solemne novimus , linearum curvarum species per proprietates , sue attributa indicare.
68. IN DEFINITIONEM tamen NEQUAQUAM ADMITTENDI suNT NODI . Modi namque cum rationem suam, cur enti in sint, vel adsint, extra
essentialia habeant .eto. , salvis essentialibus,
atque adeo salva specie entis , abesse , vel adesse possunt; non itaque notae esse possunt ad sp ciem entis pro omni statu, ac tempore agnoscen dam, & discernendam e consequenter in definitionem nequaquam admittendi. SCH. Cur ens quoddam per modos , qui ei inesse, .el adesse observantur , exprimunt , non illud de
niunt , sed deberibunt solum . Descriρtis e. g. , non δε- finitio est: Equus est animal promovendis rhedis subserviens. Nota, descriptiones individuorum esse: bine dixi, definitiones proprie indicandis speciebus
alia caussatis. Propria dicitur , quae rem explicat persu a S propraetates . E. e. Homo es animal providum , Ia gax , acutum , memoriosum, plenum rationis , Er consilii . Accidentalis est, quae rem explicat per varia acciden tia , quae sigillatim quidem aliis conveniunt . at con
junctim soli definito. Sie Virgilius definit Poliphemurne Monstrum horrendum , informe , ingens , cui lumen ademptur Trunca manum pinus regit, re vestigia firmat. Causialis est definitio , quae rem explicat per caussas eκtrinsecas. E. g. Homo est an/mal ad imaginem DEI ID ctum propteν beaιιtudinem Distrualem.
45쪽
Pars Prior Neoretica . 476st. Reliquum adhuc est, ut de divisione desinitionis agamus. Dispescitur illa in Nominalem,& Realem. Per definitionem nominalem ad mentem Recentiorum intelligimus definitionem, qua recensentur nota, si ve hae ab essentialibus, si ve ab Et tributis de1umantur, qua rei definitae satis pro omni tempore, statu agnoscendae , s discernendae sussciunt. SCH. Teteres Philosophi per definitiones nominales
intelligebant grammaticas vocum explicationes , re ferebantque kue i. Etymologiam , qua in Originem, bradicem vocis inquiritur: a. Synonymiam , qua πομees aliae idem significantes adducuntur: 3. Homonymiam , qua multiplex vocis Animatus assertur.
Hinc per illorum desinitionem nominalem satismbat quaestioni: Quid vox significet 8 demumque per de Arionem realem: Quid res sit Τ exponebatur. Nos me terum definitionem nominalem Grammaticis relinquis mus , ad Philosophum pertinere existimantes , ut rei per vocem indigitatae notas recenseat, atque ita iamus vocis significatum fixum, determinatumque reddat. 7o. Definitionem realem dicimus, qua distincte modus, quo fieri ens quoddam potest, exprimimr. Dicitur realis definitio etiam Genetica , ex eo, quod modus , quo aliquid fit, vel generatur, aut fieri, vel generari potest, rei genesis audiat ; definitio autem exponens arei genesim genetic4 salutetur .
SCR 36 Definitionem geneticam esse realem verum est stat solam geneticam. realem esse non facile concedent Philosophi omnes , atque Theologi . Quot enim sunt definitiones reales , quae geneticae non sunt ρ Forte ne
definitio descriptiva est senetica . quam suo. a eX Iir
46쪽
SCH Pro exemplis definitionum geneticarum, vel realium haberi quodam modo possunt definitiones, quibus mentis humana operationes, Apprehen nem , IMdicium , ae Ratiocinationem expresmus; dum namque diximus e. g. Ratiocinationem esse actum mentis , quo ex duobus judiciis communem noti nem habentibus tertium elicitur , modum saltem in genere dedimus , quo ratiocinatio fit, vel fieri potest, seu genesm ratiocinationis exposuimur. I. Qui volet rei cujusdam definitionem rea- Iem, sive geneticam condere, caussas illius perspectas , di quid unaquaeque ad productionem contulerit, exploratum habeat, est necesse e satis namque manifestum est, sore , ut qui haec ignoraverit , is modum, quo res facta est , vel heri potest, sive genesim illius nunquam explicare possit; necesse ergo est , perspecta , atque explorata illa habeantur. SCH. Cum rerum plurimarum earegas, atque oditum ab hominibus ignorari eertissimum plane fit, fa-stendum equidem, rerum plurimarum definitiones re- ales, sis geneticas ab iis dari non posse.
1.1 Ioso dicitur oratio , qua totum aliquod dia in suas partes resolutum , b distributum imdica-gilio attulimus, aliaeque hujusmodi ρ Fori ne definitiones Mysteriorum Trinitatis , Sacramenti Eueharistiae, aliarumque fidei veritatum inter geneticas numerabimus Definitiones reales objectorum . quae lumine n a turali cognoscuntur, ex demonstrationibus est e dedu-gendas non diffiteor; ideo-ne geneticae erunt dicendae'
47쪽
Purs Prior Thoretica . 69dieatur . Id , in partra resolυitur , 9 distribuitur , Divisum vocatur partes vero , in quas resomi, distribui indicatur , Membra dividentia
3. Divisionem aliam dicunt Phasicam, mens aliquod pissice eo intum in partes suas , vel e tiales , ut Homo in corpus, & animam , vel in partes integra,es , ut Homo in caput , pectus , pedes, manus &c. distribuitur; aliam Logicam appellant, notio aliqua universalis in Abi subjectas particulares notiones resolvitur, ut genus superius in genera inferiora ; haec in species &c. : divi sio e. g. logica est , qua Vivens dicitur animal , vel planta ; animal vero homo, vel brutum . Ens physice compositum dici solet Totum actuale ; notio vero aliqua universalis Totum potentiale. 7 . Divisiones etiam diversa nomina sortiuntur a numero membrorum dividentium : dicitur enim divisio Bimembris , vel Diiochomia , si duo; Trimembris , seu Tritoehomia, si tria ; Luadrimembris , seu Tetraebomia , si quatuor fuerint membra dividentia &c. 71. Si membra dividentia rursus in novas partes dividimus, Subdividere dicimur; e. g. subdividimus, si Notionem dicimus esse vel claram , vel obscuram ; claram vero vel distinctam , vel confu
76. Divisum nec pIus, nec minus , quam membra dividentia simul sumpta complectatur , sue: Membra dividentia smul sumpta divisum adaequent , oportet. Divisum enim , cum consideretur ut totum, & membra dividentia ut partes spectentur; partes vero simul sumptae praecise totum adaequa
48쪽
o Logicabra dividentia divisum adaequare debere. SCH. Vitiosa proinde foret diviso, se quis Enimal dioideret in hominem, brutum, o plantam; plus
namque membra dividentia complecterentur, quam divisum, cum Animal plantam non complectatur. 77. Sunt aliae quoque regulae , ac leges, ad quas divisiones , si quidem bonae , legitimaeque esse debeant, exactas esse convenit e eas ex R. centiori quodam hic adnectimus. I. Membra dividentia quodam Mi modo repugnent,
Hinc non bene dividitur Figura in rectilineam, cumilineam , & quadrilateram . II. Diυ o nihil eontineat obscuritatis, adeoque term ni eoitentur nihil fignificantes . LII. Tot membra dividentia constituantur , quot ipsa rei divise natura suppeditat. IV. Hinc neque superstitiose inhaerendum Dilochomiis
cum Ramissis , neque numerus membrorum dividentium est nimium multiplicandus.
Idem enim , ait SENECA , vitii habet nimia,
V. Diviso non faciat saltum. Non convenit ita dividere: Animal est homo, vel equus; medium namque est brutum. I SE
r optimae divisionis regulae communiter tradi solitae, & breviores sunt, & perspicuae magis et en illas: Reg. I. Divisio m bratior , quam fieri posit. Simile enim est confuso quidquid in pulverem Iectum est, inquit Seneca Ep. 9o. Reg. II. Diviseo sit adaequata . Obnitendum , ut egregie monet Quintil. lib. IV. Instit. Orat. Cay. f., ne quid in ea dem, ne quid superfit. E. g. Divisio terrae in Europam, Asiam , Africam . Americam , adaequata est. Reg. III. Membra divi nis se Ie mutuo
49쪽
positionibu S.CAPUT I. De Iudiciorum, fra Propositionum differentiis.
78. dicare dicimur , eum duas notiones conJungi-J mus , vel separamus f. II. et conjunctio notionum dicitur Iudicium Uirmativum , separatio vero Iudietum negativum. 79. In omni judicio adesse debet notio, cui MI iam conjungimus, vel a qua aliam separamus, itemque notio , quae alteri conjungitur , vel ab ea separatur: sive in omni judicio adesse debet notio rei , de qua aliquid assirmatur , vel negatur, quae res Subiectum dicitur ; itemque notio illius, quod Uirmatur, vel negatur, quod ipsum Praedica
8o. Cum propositio sit oratio , qua judicium
D a xx- excludant. Vitiosum est, inquit Tuli. de Fin. lib. II. cap. 9., in dividendo partem in genere numerare. E. g. Divisio terrae in Italiam, Europam, Asiam , Asrieam, Λ-mericam , mala est ; Italiam enim Europa continat. Reg. IV. Divisio fiat in me-bra immediata . Divisio terrae e. g. in quatuor primo fieri debet praecipua' partes; cum unaquaeque pars in suas item partes praeci puas &c.
50쪽
exprimitur c g. 4 I. patet, eam duobus terminis constare debere, quorum unus subjectum,. alter praedicatum notet, esseque adeo propositionem quamvis vel Uirmativam , vel negativam: assirmativam quidem , cum terminus praedicatum denotans cum termino subjectum denotante conjungiatur , vel de eo a*rmatur; negativam autem, cum
terminus praedicati a termino subjecti separatur, vel
SCH. Nota his , orationes , quibus interrogamus, Optamus, exclamamus , cum ea judicium , FHe animi sententiam proprie non exprimanι, nec Uirmationem, vel negationem eo=stineant , in propositionum perjectarum numero non esse habendas.
8 I. In quavis autem propositioire adesse etiam debet vox , qua ipsa conjunctio , vel assirmatio indicetur. Vox haec usitato nomine Copula audit,
cui si praefixa fuerit particula Non , separatio, vel negatio indicabitur. SCH. Copula est Verbum substantivum Sum , es, est, u quidem praesentis temporis, eo quoὀ Per coPlam conjunctio praedicati eum subjecto actu in mente praesens indicari debeat. Sed quid φ Nunquid non die mus: Petrus suit Consul ; Petrus erit Consul REnimvero in his , similibusque propositionibus evula latet; ipsum vero praeteritum , vel futurum Iempus ad indicandum statum subjecti, non vero nexum ρω- dieati eum subjecto , pertinet. Hunc resolvuntur tales propositiones ita: Petrus est is , qui fuit, vel erit Consul, ubi status Petri explicatur.
8a. Si particula non ad copulam non reserintur , propositio non est negativa , licet esse videatur . Propositio ejusmodi infinita , vel infinitans appellatur s. SCH.