Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

81쪽

tales, quae a non lassiciente humorum generatione producuntur. Simul uniuersa doctrina de deglutitione impedita aut intercepta pertractatur: illustrata copiosissime phthiseos pulmonalis hi-P 4 3 storia, causae morbi exponuntur, lapides, Ossa, nodi in pulmonibus, metallicolis, pistoribus, moli toribus frugum prao aliis familiares, haemop sis, catarrhi, pituita in pulmonibus debilitatis collecta,

pulmonum exulceratio, haemorrhagiarum suetarum interceptio, materiarum morbidarum ad pulmones translatio, scorbutus, vermes, ulcera hepatis, abscessus occulti in visceribus abdominalibus, caet. Tandem de febribus lentis, hecticis et neruosis agitur.

Mucosa profluuia sexta sectione comprehen- p. 366. duntur. GOnorrhoeae variae diuisiones et ab aliis morbis differentiae illustrantur, posteaque historiagonorrhoeae exactissima et elaboratissima traditur. Gonorrhoeam indolis venereae non esse ex CI Tong libro potissimum adseritur, nouis tamen arigumentis haec Opinio non confirmatur. De fluore albo, illiusque causis. Eam utpluri- P 6384mum a sanguinis versus uterum congestione oriri, subinde et a spasmo et rigiditate arteriarum sanguinem ad uterum vehentium. Fluxus albi periodi, et magis minusue acris qualitas, nec non fluxus albus a venerea labe pendens primitivus, et consecutiuus illustrantur. Tandem de differentiis inter haemorrhoides mucosas et gon Orrhoeam agitur. Transtus ad caici Hor est, quorum notio, sym P 7zt. plomata, differentiae causaeque exponuntur. EOS a materia pulmonum perspirabili ob aeris vitiosam qualitatem intercepta Noster derivat. Pertractantur et aliae Catarrhorum origines ex primis viis,caei. Epidemicus catarrhus anni 17Sa describitur,

82쪽

et catarrhi, coryeta et tusses in suas classes diui

duntur,

76S. Tuss1 conuulsiuae contagiosa indoles tribuitur adhuc dubia. Causam illius in primis viis lat re, et pulmones ea per consensum tantum assici probatur. Index in tres operis continuati partes copiosi inmus adiectus est. XII. Heren ALBRECHTS VON HALLER FStrine Cur FG

i. e.

ALBR. vON HALLE R dissςrtationes ad morborum curationem facientes in epitomen reda etae. Guali et quam praeclara opera Cl. CRELLI Us

in epitomandis H A LLER1 disputationibus usus sit, omnibus notum est. In dubitata itaque operis insigni utilitate, quae in quinto hoc volumine contineantur breuiter indicare sufficiet Continet autem hoc volumen dissertationes ad septimum usque volumen collectionis Hallerianae ex CerptaS. SEGUER schediasma monitorium deiusculo pulli lienteriae specifico, sΜiae H de coliga apud incolas Caribienses endemia. BuzHNEn descirrho mesenterii exulcerato, VAT Ru de calculi in vesica fellea generat ono, AΝT. OK HAE N hist. ana tomizo-medi c. morbi miri incurabilis, o Eco dissi

83쪽

hydrops ascites, inprimis paracentesi feliciter clura.

tu S. BARBE CK de corde occulto indeque hydropου ascite consequente. BRUNNEN de tunica villosa. Vae nucum AEn de diabetes curatione, inprimis per Thabarbarum. DE THARD IN G de haemorrhoiὸibus vesicae mucoss. BARGEn de usu venaesemonis ehclysterum in curatione Variolarum. DETH ARDasa de facie a variolarum insultibus praeseruanda. CL1jyaeoru de distinctis et conquentibus vari olis. HORRE- ro obseruati de famosa Anglorum vari olas per iri oculationem excitandi methodo. Duκ κω de insitione variolarum. ABR. VATEst d' antidoto notia

aduersus viperarum niorsum praesentisitima in Anglia haud ita pridem detecta. ΗΚΗ Ν ari specia- Cum viperae morsus antidosum ascali volatile

SCHI ZE corporis humani momentanearum alterationum specimina earumque Causae. LANGHANAde consensu partium. scHM EnER de polypo oeso

phagi rarissimo a pulueris sternutatorii Hispanici

abusu progenito. Z1KSNER de raro oesophagi morbo. ADAMI de materia calcarea post diuturiatim arthritidem per urinarias educta. GLOAur historia et cura epidemicae febris, quae anno I7Sa Tergestes incolas vexavit. SEELΜATTER morbi circa I obivium familiares cum casibus nonnullis et obser uationibus rarioribus: HARMEΝs medicina Lappο- num. Ros En medicina Lapponum Lutensium Hun-STE NAU specilegium obseruationum de Indorum morbis et medicina. DE BUCHWALD obseruationum quadriga. XIII.

84쪽

i. e.

II. I. Μ ARX , M. D. tractatio de phthisi pulmonali a Regia medicorum Societate Parisina

probata. Ρroposuerat Societas medicorum Parisina quaestionem: quaenam signa sint ad phthisin pulmonalem disponentia, et qua ratione hic mo bus optime aut praeueniri, aut arceri queat. In pluribus scriptis ad societatem missis hic liber, ut iam ex publicis diariis notum est, a societate pr o aliis probatus est. Pulmonalis phthisis Nostro est corporis extenuatio a pulmonum exulceratione producta. Differentiam phthis eos vere ulcerosae a pituitosa Cl. vir in eo ponit, quod in pituitosa phthisi morbi sedes in glandulis bronchialibus sit, et pulmones muco in iis accumulato tantum in peragendis suis functionibus impediuntur. Canem vidit auctor deglutitis copiose phthisicorum ex pituitosa phthisi sputis admodum pinguem redditum. - Uidit et in anatonae viri pro phthisico habiti omnia thoracis

viscera perfecte sana, massam autem in abdomine P. I 3. carnosam praeternaturalem, intestina et renes comprimentem. Plerumque in phthisi pulmonali pulmones exulcerati sunt; vidit Cl. vir pulmones in

cadauere aliquando tam vehementer exulceratos,

Ut ne minima quidem pulmonum pars integra es set. Pulmones tamen subinde et in phthisicis integri inueniuntur, copioso licet pure excreto, Cu' ius rei singularia quaedam exempla commemorantur. Periodice recurrens phthisis a pure per Vomi RS

85쪽

transsudante et in sanguinem resorpto pendes Sequi tur phthiseos ulcerosae hecticaeque febris historia.

Altera seelione de phthiseos pulmona is cgusti P. 37. agitur. Vera ad pulmonalem phthisio dispositio constat i) in propensione ad haemo ' sin, ain adnodorum in pulmonibus generationem, 3 ad

catarrhos. In his phthis eos causis Cl. vir inprimis versatur, aliis tamen non penitus saltim omissis. In haemopsyseos cognitione diligenter respiciendum est, num sanguis ex dilatato in faucibus vase proueniat. Princeps illius causa sanguinis ad pec us congestio est, sanguisque non ex ultimis solum arteriolarum pulmonalium finibus, sed etiam per anastomosin ex lymphaticis pulmonum vasis nimis dilatatis euacuatur. In his, qui multum san P, 47. minis generant et fibram debilem habent, maxima ad haemorrhagias, adeoque et ad pulmonum haemorrhagiam pro 'ensio est. Sanguinem autem ad pulmones inprimis determinant extremorum frigus , neruosi in abdomine affec fias, animi pathemata, spirituosi potus, aetas iuuenilis et incipiens ubrilis. - Aliae frequentissimae causae omissae sunt.

Dyspnoea et pressionis in pectore post haemop sinsensus malum. Haec ex sanguine in pulmonibus

collecto extrauasato derivantur.

Nodi pulmonum phthis eos non insolita causa p- ssunt, pultaeei, sciri liosi, lapidei, calcaret. Tales in glandulis bronchialibus Noster inprimis inuenit

Oriuntur ex peculiari corporis structura et haereditaria dispositione. Causae sunt lymphae tenaCit , a motu corporis deficiente, animi moerore, cit, rum inspissantium et potuum frigidorum usu, frigore, cael. inducta. Oriuntur et in seminas, quibus menses male auunt, scrophulosa acrimonia lab0rantib

86쪽

bus, aut alia. Scirrhi pulmonum viplurimum post

inflammationes oriuntur.

P. 73- Nodosae phthiseos periodi tres statuuntur, prima, tussicula tantum a nodis producta, sine sputis, altera, ubi hi nodi inflammati sunt, tertia vero, ubi haec inflammatio in suppurationem transiit. P. So. tarrhi frequentissimum pulmonum morbum constituunt. Herpes in manu retropulsus lethalem paene catarrhum pulmonum induxit. Pectoris in catarrho dolor certum glandularum pulmon lium inflammationis indicium est, quae iacile in

suppurationem terminatur. p. 94 De fietemVt s auertenda. Vita moderata iuuenibus maxime commendatur. Omnia, quae Corpus ullo modo exagitant, vitanda sunt. Si sanguis magna vi in pulmones congeritur, pectus frigida, pedes autem calida aqua fouere expedit. Noxae thoracum exponuntur. Noxium etiam est, tempestate austera exsistente, pectus nudum habere. P- Iao Curatio haemoplyseos summe antiphlogistica sit oportet, diaeta inprimis maxime tenuis. Vitrioli acidum omnes paene ad haemoplysin cohibendam proprietates habet, inprimis mucilaginosis medici. nis coniunctum. Ad tussim, haemop si sauentem, sedandam narcotica adhibentur. Plethora imminuta, pectoris oppressione et febre absentibus,

cortex Peruvianus cum medicinis pectoralibus commendatur. Cortex nimis mature datus, phthiseos originibus maxime fauet. - Ad nouos insultus praecauendos diaeta parum nutriens, maxime veg tabilis, cortex Peruvianus, aqua Selterana cum IMcte commendantur.

P. I 3O. Alia autem et haemoplyseos species est a putrida, scorbutica sanguinis dissolutione oriunda, quam insignis virium languor, pruritus sub cute, maculae scorbuticae, anima foetida, petioris oppressio

87쪽

pressio, angustia, cum genarum rubore et tussicula sicca praecedunt. - Haec constitutio animo depressis inprimis frequens est. Medicina ad eam essicacissima vitriolum coeruleum est, cuius grana X. cum duabus aquae libris soluuntur, parcissimaque dos iteratis vicibus sumuntur. Haemop sin praepropere suppressam summa anxietas sequitur venaesectione debellanda. Distinguit Noster exstine inter actimam efuam haemoplysin. Illa tussicula parua, breui, titillante, notisque pleihorae, haec vero, in qua vas sanguiserum pulmonum scissum est, ex vehementi tussi, haemorrhagiae copia, cael. Cognoscitur. Quomodo pulmones a nodis praeseruandi sint, P. 14o. ipsique nodi curandi. Glandium quernarum tost rum vim ad atrophiam infantum Cl. vir saepius e pertus fuerat, hinc easdem et ad nodos pulmonum adhibuit. Valent et ad hos nodos taraxaei et rad, cum graminis succus, Sesterana aqua, terra soliata

tartari, Cael.

Catarrhi optime praecauentur, si a prima iuuentute corpus ita disponitur, ut omni anni tempore una eademque vestimenta ferat, calorque a tificialis conclauium nunquam valde intenditur. Ad cata hos curandos antiphlogistica methodus, venaesessio, Cael. valet, methodus tamen, Corporo relaxato valde exsistente, paululum calida necessaria

est. Dispositio ad catarrhos optime tollitur poectore frequenter frigida loto. - In opio caute et debite adhibito ad haemopsysin et phthisin aue tendam vis summa latet. Id Noster in tussi diuturna, sicca, praemissis evacuantibus, venaesessione, quotidie ad dimidium granum adhibet. - Uesicatoria sopito aestu labrili adhibenda sunt. Alii tamen ad catarrhalem acrimoniam ad ignobiliores partes derivandam statim in initio vesicatoria bra-

88쪽

claris imponunt LENTINUs hanc methodum vehementer laudat. Sale ammoniaeo cum nitro Noster in catarrho, ut in omnibus pectoris morbiscum inflammatione, utitur eiu Sque usum Vehementer commendat. Discussa inflammatione, salem ammoniacum cum cortier exhibet. Corfex

vero, dispositione ad inflammationem praesente, non dandus est. Glandularum bronchialium in farctus ex Catarrho residuos resoluentes medicinae leuant.

Subinde et Mindereri spiritus mire ad eos valet. P I77. In chronica viscosa tus rubiae tinctorum radix praestantistima est. Multum etiam praesidii in quernis glandibus latet. p- 18 De febre in flammatoris eamque exclytente fu PM-

ratione, seu phthst pulmonali proprie sis dis D. Ad

intercipiendum morbi in suppurationem transitum venaesectio maxime valet sciteque instituta febris

medela. Multa etiam camphora cum sale ammoniaco et nitro essicit. - Selacea in pulmonum suppuratione maxime Commendanti T.

P. I93 Pure in pec foris cauitate effuso, pectoris par cente sis instituenda est. Ut pus in vomicis coli ictum evacuetur, sueta consilia proponuntur Diaeta phthisicis talis commendanda est, quae puris aeredinem obtundit, putredini resistit, ulcera purgat, sanat, febrim debilitat, et contabescentiae obstat. Lae. Illi subinde aquam calcis adiungit. Fruictus horaei valde laudantur; cu Cum erum autemP- zo I. succus cum succharo essicacissima medicina est, sequari porsectas iam mihi es cum Dutir purulentis, lentari febre et nooturnis sudoribur Noster faunuit. μRelaxatis valde pulmonibus, sussi migia ex resinis morbum leuarunt. Fixus aer inspiratus nil Praestitit uitatio, viribus aegri susticiontibus, . bona est. et suecu stans. - Vires corticis Peruviani et lichenis Isian dici usus sustentat. Polygalae amm

89쪽

rae radix sputa copiosiora reddidit, morbum vero non leuauit. Tussim optum cohibet, febrem vero vitrio i spiritus dilutus. - Balsami eae medicinae febrem, tussim, omnia augent. De his, quae sanationi phthiseos pulmonalis P maxime obsunt, postremo agitur. Animi pathemata sunt, excessiis in diaeta, saltatio, medicamentorum incongruus usus, Vapores, pulueres varii, qui in aerem elevantur, dum plurimi opifices labores suos peragunt et ab iis inhalantur, caet. XIV.

i. ea

Obseruationes medico chirurgicae, in primis de nosocomiis , in itineribus per Angliam

et Galliam collectae a Io. HUNC ZOVSΚY.Ιter suum Cl. Auctor Caesaris iussu, ut in Chiru gia proficeret, instituit, Parisiisque per duos

an DOS Commoratus est. Eo tempore celebratissima

illa lis a regia chirurgiae academia inprimis agitata est, num symphys eos ossium pubis sectio ad pa tum faciliorem reddendum aliquid conferat. Su cessus huius operationis in Gallia, ut iam notum est, paene semper infelix, longe felicior autem caesareae sectionis successus fuit. - De electricitatiS contra varios morbos vi. In tumoribus albis articulorum inprimis a uincu1o feliciter adhibita est, et in menstruo fluxu restituendo tam feliciter successit, ut conceptam spem nunquam salleret.

. 22 r. δ

90쪽

Variae etiam de electri citatis effectibus in variis tumoribus, paralysi, saet. obseruationes in Gallia et Anglia institutae recensentur. Intro' De medendi venereis morbis methodo in Gal-du'. lia et Anglia adhiberi solita. A mercurio sublim to corrosilio, simplici gonorrhoea laborantibus d

to, testiculorum indurationem subinde induci. Venereos morbos in Anglia longe vehementiores magi que, quam in Gallia, rebelle esse. Scrofulae in Gallia et Anglia frequentissimum

morbum esticiunt, et in albos articulorum infernorum tumores saepissime degenerant. Radicis ii eos

nos ratis supcus tumoribus sprosulosis illitus utilis subinde ad hunc morbum fuit; plurim autem p iugo et salis marini usus praestitit. In ipso opere nos comium Sti Bartholomaei Londinenso primum describitur. In hoc nos o-

pomi 0, quod omnibus aliis palmam eripit, POT THIS chirurgiam inprimis oculariam exercet, ne ullo modo eo adduci potest, ut extractionem cata-xactae depressioni praeserat. Calculus in hoc noris conato methodo a ClR AAWκ ires excogitata se a-tur. Articuli frequenter ibi, ob albos, quibus o

ςupantur, tumores, praeciduntur. Hos tumoreS strophulosa in corpore oberrans materies producit, D G Vllo modo, artioulorum praecisione excepta,

sanari possunt, quum resorpta ex iis materies sem per lentam febriculam mortemque excitet Bataui a meo medici Colophonium Cum fructu aliique cantharidum tincturam adhibuerunt. Par lyseos ex vertebrarum spinalium luxatione ortae curationeSplures a Vo Taelo susceptas vidit, illiusque Per vlzz-xa strisci lia curatio paene semper successit Sic et ipso optum eum in lagni successu contra digitorum, P dum gangraenam adhiberi vidit, medicina tamen