장음표시 사용
281쪽
3s DE SECUN. NUPTII sviri cotra uxore quo iudicio marit 'dote vel dotis parte uxore multabat ob mores vel grauiores.ut est adulter tu, vel leuiores alios ; nec soluactio ob id data fuit, sed etia redentio dotis siue
partiu nunc sextaru , nunc octauarii, ut docet
V lpianus in fragment.titui.de dotib Sed Iust nianus utrumque sustulit,& retentionem ob mores. Lun. , .sileat. 6derei υx. act. & actionesiue iudicium ipsum demorab.LυLC. de repud. iudicio de moribsublato au're miratur Fraci Balduinus lib. I. Iustinian pag. 4 l. ta lib. 2φ. N. tot eius iuris vestigia in Pandectis relicta esse. Ideo aut se casu stidisse Iustin. testatur, quia sit aliud comodius auxilium c d stitutioni b. im roductu puta Theodosii, qui cauit ut diuortio ex iusta causa vel culpa mulieris facto marit' dote retineat aut vindicet. cconsensu. de repud. lde, quia actio ista de morib. erat quaeda particula actionis rei uxoriae, qua uniuersam Iustinianus sustulit , suffecta comodiore actione ex stipulatu .d. l. vn.deret Ox. adit. Quae igitur diximus in Pandectis extare adhuc loca,d c hac retentione, vel de lucro dotis ob malos mores uxoris. ea adcomodanda in t ad nouas Iustiniani tostitutiones,vel etiam iam antea a Triboniano
pant.rit. Fuit autem hoc iudicium non publicum & criminale,ssed priuatu & ciuile, utpote ' . quod propter dote institueretur; neq; obstata l. s. D.depact.dot. ubi appellatur publica coercitio. Da publica ideo dicitur vel si a publice
282쪽
interest, delicta nosci dc puniri; vel quia pactiones ne in priuatis quidem rebus valent, quibus quis ad delinquendum inuitatur, tanquam corra bonos mores & publicam disciplinam: puta,ne quis depositi agat ob dolu Isivnus. 9.pactum. L .depa I. vel, ut est in d. l. s. ne de moribus mali et agatur. Tertullian' libro .aducrsius Marcionem: Disciplinae interest iniuriam vindia cari. Vetu enim visionis omnis iniquitas ref natur.''Iod ita retulit, Publice interest, poenas legum metui. N 'nobstat etiam, quod haec actio dicitur accusatio. d. vi o. cs 4I. cum muliaer. hoc enim ideo dicitu muta mores accusantur, licet ciuili iudic priuato; sicut accusatio tutoris ,& in ossicioli testam eii dicitur. quas constat priuatas esse actiones, non criminales accusationes. Non solu aut iudicium hoe contra uxorem, sed etiam contra virum costitutum est;deniq; in eo iudex pronunciabat, Vtrius culpa dissidium factum esset, ut ex supra allegatis legibus apparet,& Quintiliano, lib.7. c. q.'Poena autem mariti haec erat,vi dotem cogeretur uxori reprς sentare cum fructibus quadriennii vel eam reddere sexto mense a die repudii, ut exponit dicto locoVlpianus. Similiter ut hodie ex d. l.Theodosii.&aliis Iustiniat caussa diuortii.& culpa inquiritur pariter in utroq;.& quilier dote, marit' donatione propter nuptias mulctatur, ut supra docui. Quod si uterq: caussam dederit, neutru contra alterum vindicari , sed mutua copensatione delicta ista pensari placuit. d.l. viro. idemque ius est si maritus male vivendo uxori non praeivit exemplo. D.
283쪽
am'. coercitione i. itur moru, hoc est, actioncivel retetione dotis ob more uxoris no habe c.d. l. rei iudicate. D. C. TII. de dot c mil. Et ratio
est optima, quia licet iit de re pecuniaria & priuata,tamen est actio mere poenalis ; cuiusna odi actiones non dantur heredibus, nec cotra heredes,nisi lite cum defuncto contcstata. qualis cst inprimis iniuriarum actio, cui aliae similes multae sui in iuro nostro,vcliit actio in officiosi testamenti, actio ex edicto praetoris de inius vocando aduersus liberos vel libertos. pen D. de in ivi de moribus,quq idcb dicitur in Scholis Matorum actio malae tractationis teste eodem Quintiliano. Achio ingrati,eaque varia, donatoris contra dc natarium, parentis contra liberos, patroni contra libertos,domini contra vas allum. quae omnes actiones iniuriam, ingrati animi vitium, de vindictam persequi dicuntur , ideoque heredibus non dantur, 3 dilii mulatione facile aboletur.
de prohib. seud. aben. Et clare de hac actione de moribus Imperator Constantinus in o. I. G. TV. de dolib. Ultra pesonarata, inquit, ex tendi non pο:eLF nec in herekem habetAr, nec tri- etur hereui. Od osis enim haec iudaci unita, qus ad vindictam quandam comparata videnetur d- adherede nou transiunt, . Sed illud hic que-
284쪽
C A p v T VI. 33ritur, an salte eo casi heredi mariti detur. si maritus defunct' ignorauerit talia uxoris delicta, moresu; malos videtur enim, si stivisset, non si i ste disssimulam resisI. Hilitate D.de eo' tutorinae qui Sqlla praesumitur renunciasse iuri quod 'sibi copetere ignorauit. l. mater D de ossisa. Quare plerique D D. sic existimat, actione hoc casu heredi dari, vel posse ab co adulterium viduet obiici ut patet late ex additionibus ad Bar- tot uindIm Quie. N ad Angelum Aretinuici rradiat. maleficiorum , rit. de adult. Sed verius omnino est, ne hoc quide casu actionem heredi dari vel retentione, ut bene Duarenus docet add.l rei rudicatu .dc cosuluit anteaBald. docuitq, in L u mulier. D.Ρlut .mare. Idq; id ed,
quia no solum praesumta defuncti voluntas, si diximus ratio legis est, qlexactione negat, sed inprimis odiu illius iudicii quare nec actio iniuriarii heredi copetit. licet defunctii ea remi-1i sse non appareat. d l.non Foly. ει pass. D. de iniur cuius iudicii de morib odiu vel ex eo quoq; maxime apparet, φ eo iudicio ciuili victus no possit actione crimiviale de ea de re in ictare .ca alias sit regnia iuris: actione ciuile criminali nop i u d icare. LI. C. TH.υi tia cimiliter agere crim i-nabter urρρ se. Magis probo sentcntia illa, cumide DD. distinguunt utru maritus adprobaue rit uxoris mores, an questus de iis fuerit; ut hoc casu heres obiicere possit mulieri adulteri u , d cdote retinere acti icrari. c5tra si marit 'dii liiDulauit, id est , nec criminaliter nec ciuiliter egit, nec vindicare adultera tetauit aut questus est, argum curol. 3 .j.υθ.D. ad SC.Dlan. Et ita sen-
285쪽
o DE SE CUN. NuPTII stiunt Angelus, Dynus,& alii in d l. rei iudicate. Baldus Consil. inci p. Si uxor residit. Iacob. do Bellovisio in Nou.m lc. matri vel aurae. , .si vero plurimas. idem Baldus & Salicet. in . ἱ sin. C. de adult. Et Andr. de Iserniam c. I. g. porro. est. quae fuit pram. ca f. benesic. amisi. ru U.stud. ubi ait: si vasallus offendat dominum, vel feloniam commiserit, & dominus in vita non fuerit conquestus, nec eum inquietaverit, heredem domini non posse agere, ut is seudopriuedur quo priuaretur, si esset dominus conquestus. Allega etiaLIS'. C. de reuoc. donat. sd.Lomnimodo.&ib Asf. C.de inoff. Lnon tantiου , .siemancipatus. D. de bon posscontr.tabb. Denique in hac quaestione plerunque locum habet. ut docuit, dicta sententia i re udicate,& illa Quintiliani declamatione 33 .escariti,
inquit,moras excutiant: mariti sieueritatem desiaderent liberissatis est quod nati μκ, Ergo heredibus quibusvis satis esse debet, quod heredes sint.Nec solum actio de moribus votus illa.qua sublatam supra diximus, heredi non dabitur, sed neς alia ulla ciuilis. q.ae legibus vel morib. hodie marito ipsi datur ob mores mulieris, cum sit eadem plane ratio in his actionibus denegandis , quae fuit in illa veteri deneganda. Lege enim sit blata , saepe tamen manet& viget ratio legis ; adeoque ex illa ratione argumentari licet, ut notatur adtir. Instit. de Lo Inm. toll. Sola actio ingrati aduersus libertos datur non solum patrono, sed etiam patroni filio heredi proxiino, non autem alii; no, inquam, extraneo successori,ur perperam Ho-
286쪽
C A p v Τ VI. romanus scribit in d.Lvit. de reuoc.don. refelliturque ex L sciendum Io. & ibi Cuiacius. D. de verb. R. l. 'm. 6 debbert. I liber. Facit, quod Bald. cons. LXXXVIII. vol. i. tradit, quod dicitur herede mariti posse adulterium viduae obiicere, id in herede extraneo vel singulari succe store locum non habere. Sed hoc ius singulare fuit in odium sceleris libertorum lege AElia Sentia inductum. qui datae sibi libertatis immemores nequitia receperint semuilis ingenii, ut ait d. pen. in . Ideoque in seruitutem retrahi debent Iicut liberi emancipati ob iniuriam patri atrocem illatam, n potestatem redigi possunt tanquam ingrati, item lexheredari. l. vn. QTrede ingrat.bb. Aou. II s. c. aliud quoque. Atque haec de marito eiusque heredibus. De uxoris autem heredibus, certa est eos no posse de moribus mariti agere, cum nec ipsi uxori id cocedatur in maritum vivum. l. I. C. ad L. Lis adult. Sicut olim marito licebat uxorem adulteram in adulterio deprehensam occidere;vxor autem si maritum deprehe- disset,digito eum n5 auderet attingere; ut inquit Cato. At vice versa maritus potest agere contra uxoris adulteret heredes vriq; quidere ad retinendam dotem praesertim, si ea viva accusatio vel querela fuerit inchoata, eaque pendente iudicio decesserit. L vlt. ta ibi glosi ad
Si mid peccauerat. HAEc de delictis, quae admisisse constante
matrimonio mulier dicitur Nunc videnis
287쪽
iqum,quid iuris sit, si in ipsa viduitate peccet; id
est impudice vivat,ut iuniores psertim sole nr, unde Cicero in orat. pro Coelio : sividualibere inquit, vi ver j. Et Chrysostom homil. is .in epist. i. ad Timoth. PDrima, i n quit, idcirco vi
duitatem et unt, non ut laxι9rta vita occasion;
amputent ,sed ut evi magis insendant, ut m*ioricum licentia omnia gerant iberimq. st voluptatibus tradant. Et Agathios poeta.ἡρη εχει ἐοα cub. Quaeritur ergo si vidua stupro se polluat an heredes mariti possint contra eam agere, vel dor. eam priuare. Quadere celebratur inprimis Pauli C1 strensis decisio in i serorem. ἁ- bis quia . Ut im gu. ta l. fideicommissum. C.desdeicom. viduam amittere dotem obstuprum, sicut amitteret ob adulterium conflante matrimonio, quasi eadem & par si offensio &iniuria in maritum. eamque sententiam plurimi sequuntur, quos refert Arius Pinellus in Lest. n. 9.C.de bon. mat. adeo quidem ut communis a Boerio dicatur opinio, decis 3 38. Sed contrarium probare ait paucos. quos itidem allegat. id et .vt vidua dot mob hanc cauisam noamittat.& haec sententia verissima est, probaturque per Nou. de restit. V ea qua parat X . mense. 9 sin. cum enim ibi vidua ob stuprum puniatur tantum in amission ς lucri, quod ex bonis viri erat habitura: nullo modo in dotis amistionem extendi debet , cum psenas legum potius molliri interpretatione, quam exinas' rari deceat, ut supra docui. Accedit etiam ratio ; quia in viduam impune stuprum som mittitur.t si uxor. II. D.ad L. Iul de adult. Et
288쪽
Et infinia est, comparare adulterium ab uxoro commissum cum stupro viduae. Non obstat,
quod vidua frui dicatur dignitate & priuilegio,
ut uxor fruebatur. Haec enim in fauorem viduet inducta non debent contra ipsam retorqueri
L quod uore. C. de legib. praesertim in alia Scdiuersa caussa & quidem ut dote sua mulcte- . tur. Non obstat etiam exemplum vasalli, qui si in viduam defuncti peccet, priuatur seudo. nam primum nullus depromitur ex iure seu-dali textus qui hinc caussam amittendi nudi probet. sed D D extendunt ad viduam Domini
tum ius ciuile nobis perturbant,neq; alibi grauius peccatur ab interpretibus. quam ista leguextendendarum licentia,ut praeclare ait Viglitis in I. vlt. M. de inus testam. Imo haec DD. extensio refellitur ipsa lege seu dati , qua expressum est,ita priuari nudo,qui concubuit cuuxore domini, si hoc domino vivente fecerit c. a. defvaesine culp.non amist.deinde nituntur falsa ratione ducta ex l. vlt. C. debon. mat. NI. Demina. D. desenator. ysimi. de qua stupra dixi. Tertio, etiamsi id in vasallo concedur mus & in vidua senioris tamen in eo ratio grauior est, quam in aliis hominibus. quia vasallus quodam seruitutis vinculo astrictus est seniorisio. Quare etia ob turpem lusum imo & ob osculum volunt viduae senioris datum priuari
289쪽
ximo lib. 6. C. I. multaq; alia vindicantur in vasallo etia ob fili a ,& sorore senioris, d. iit cymb. modfeud. amist. Quae in aliis non item vindicantur. Denique hoc eorum argumentum
est de poena, non viduς,de qua nos agimus; sed eius, qui viduς stuprum obtulit. Atque ita sentio,& in hac quoque sententia etiam quod ad
vasallum attinet, Baldus fuit in c. I.d. tit. defud. sinae cu'. non amiti. Et Raynucius protrab. aben. per Friderisum. Et ita iudicari etiam atque obseruari consuetudine Pinellus dicto loco testator, repudiata quorundam distinctione inter eam quae peccat intra annum
luctus, & eam quae post annum. Quae distinctio etiam refellitur. d. ou. de restit. et ea qua par. D. ubi non priuatur dote vidua licet intra annum luctus se stupro polluerit. Atque haec ita de dote. Sed an mulctabitur talis vidua donati ope propter nuptias aliisque lucris a marito percepti Z Etl D. quidem non dubitant idasHrmare, cum pleriq; ctiam idem in dotestatuerint,in qua mimis id valere debebat, cu dos
sit ipsius mulieris. At donatio propter nuptias sit a viro profecta. Et in hanc sententiam vid tur expressa d. Nov. de restit. nec dubium in ea cst, quae post mortem mariti intra undecimum parit messem,ia hac enim sola cauet dicta C5stitutio. eique poenas omnes iniungit, que sunt propositae iis mulier ibus, quae nubunt intra tς-pus luctus. In suis igitur terminis ea Constitutio accipi debet, non autem dilatari, cum sit odiosa,& noua. Ex quo colligendum est, si anno luctus
290쪽
CApvT VII. Iuctus exacto pariat non debere eam puniri, vel priuari lucris nuptialibus. Et ratio differentiς manifesta est,quia intra luctus te pus peccas intelligitur in matrimonio peccauisse. Et ut Iustinianus ipse loquitur ,- λ' nis Τος 'ος π ἰ σοφρονῶν ωνος-.Vnde regula vulgo sumunt de praesenti in praeteritum praesumi, quam explicat Alciatus a. prasiumpt. 26. Et quod intenVpetantissimae libidinis sit, quae tam cito peccat morte viri,& quod maiorem iniuriam cinerib. mariti faciat. Videtur enim intra tale tempus luctus nupta esse ea, quae ad alteras nuptias ire prohibetur. Quae de donatione propter nuptias, eadem & de haereditatibus , dc legatis , de mortis causi donationibus a viro uxori relictis. Quid ni cum etiam ea quae legitime nubit, si intra annum luctas id faciat,iis omnibus lucris priuetur; nec debet impudicitia meliori este conditione, quam castitas, ut osti L
is: De donationibus autem simplicibus id diri
videtur dicendum, ex L res uxoris. C. de donat. int.vir. ρο υx. ubi dicitur eas pudicitiae praemio cedere.Sed contra verius est non adimi eas tali viduet impudicς, quia LI. Ddesec.nupt. Omnia
enumerans lucra, has donationes simplices non ominat. Et ita ibi Adcursus eam l. interpretatur , ut scilicet talibus donationibus no mulctetur mulier intra annum luctus nubens. Neq; obstat. d. L res uxoris: quia aar;cessi, non autem,ceιω. Et ita de pudicitia vivo marito seruata loquituri ut hoc sufficiat ad tales donatio-