장음표시 사용
321쪽
lsostis,applicat filo proposito, quod dixit inquiens. Vt autem hi, sci,
icet mimi se se habent inter se: ita tota ars Tragica se habet ad Epopoeiam. Epopoeiain igitur ad ciuiles, ct doctos spectatores spectare
dicunt,qui gestibus,ac nutu, ut intelligant, no egent: tragicam ue/ro Poenin spectatores peiores respicere contendunt. concludit ita, que . quod si Tragoedia est onerosa magis,utique deterior erit.
Quoniam Plato in secundo de Legum lationibus Epopoeiam Tragoediae praeserendam esse putat iccirco ueritatis amore ductus Aristoteles, quid hac de re sentiat in medium assert. ne tamen indicta causa quoquam damnare uideatur. iundamenta prius.quibus aduersarii innituntur recensere instituit. Platonem autem eiuste sentcim fuisse ex illis uerbis loco superius citato cognosci potest. cum ait.Pueri uerd maiusculi Comoedia caeteris anteponent. Sea mulieres eru, ditae.atque adolescentuli, & ferme multitudo tota I ragoediam fortata Iauda, bunt. Seniores autem nos iucundissime Rhapsodum forsan audiemus, qui Ho
meritum aliquid.Iliada.uel Odyssea aut aliquid Hesiodicum bene cecinerit. vi. ctoremqi omnium praedicabinius. Ouid Scylla.& quid Discus sint.unicuique satis patere puto.Hoc autem loco Per scyllam strepitum intelligit qui fiebat.dii
in anfractibuς scopuloru naues absorbebantur: per discum uero modum motu;.quo utebantur in disco proiiciendo. Quantu ad Aristotelis uerba ex eve usi x exemplaribus aliqui ita legunt:τοix η'-βελ ἴς. alii:τα o a. mi, hi tamen propria magis haec lesito uidetur. uidelicet:τοi-rx δι ηαος βελ Uox illa ν Pινδαρου,in aliquibus calamo e aratis,& in antiqua tralatione legitur Δ i,.sed hoc parum aut nihil refert quoniam siue hoc.siue illo legatur modo. mimum omnino Aristotelem intellexi se oportet. νίς . in codice Lain, pridii rectius ίς δ' ουτοι. In codice Aldi, atque in multis aliis ita legituri. o . in aliquibus tamen etiam excusis legitur a diu, ορπικη. rectior tamen lectio.quae in Lampridii exemplari habetur.mihi uidetur, quae ita se habet.έουν cogniκι Quantum ad Paccii uersionem l 'ον Φορτηκ uertit MIN vs i M v I D io S A.sed mihi non placet. ego uero apertius ita uertere M l Nus o MER s A : id est,quae minus extrinsecus petitis indiget. Uerba autem illa: t δ ιν λεόλα--σορ κκ: quae Paccius ita uertit: MANIFESTUM QI IDEM, QUOD ILLA. VAE cvNcTA IMITARI V v L T: male uertutur quonia
hoc modo fideliter Aristotelis sensus no exprimitur . na Tragoedia non, et cu/cta imitetur, sed quota cuncti .hoc est numero,sermone. harmonia imitatur,di. citur onerosa Illud igitur uerbum ἀ-m,mutandum est, & legendum Hira iut sensus sit.Tragoechiam onerosam ideo censeri .quoniam undequaque.& Omnifariam.id est modis omnibus imitetur.uel si nihil immutare uelimus, quippiam extrinsecuς aduocandum est.quo sensus integer.& Aristoteli consentiens habeatur.id utique fiet. s suppleamus praepositionem κοι , dicamus* καει. - . id est secundum omnia.& ita sensus crit idem cum priore: illam sci licet Pocsim onerosam censeri .quae secundum omnia, id est omnibus, numero
322쪽
Primum igitur huiusnodi accustio non poetwae,sd histrionicae eri. tiam: indiciorum opifici tum,qui hexametros recitat, quod Sinistratus scae, bar,utitur tum,qui bos concinit, quod Mnasitheus Opuntius. Deinde non omnes motus sint improbandi ,scuti nec saltationes , sed ineptorum tanγtum quibus cir ipsi tunc ariuebatur Callipides,cr nunc etiam a vi: perinde ac minime liberales faeminas mitentur . Ora haec Tragoedia sine motu, quemadmodum er Epopoeia conficitur: in quae ex lectione quoque, qualis
omnino si manistrio apparet. Itaque si in caeteris est praeriamior, illudflibi quasi minus necessarium esse plane dicimus.
Positis rationibus , quibus, qui Epopoeiam Tragoediae praeserendam putant, maxime innituntur, eas soluere aggreditur: ac primo ait primam isam increpationem non Poetis, sed Hypocriticae artis
esse . nam Epopoeiam inquit posse gestibus , quod qui de Sosistratus
fecit, recitari. Mnasitheus quoq; Opuntius Epopoeia canedo, gestus etiam admouebat. hic est unus obiectionis euaδendae modus. Alte rum uero ponit,cum inquit . Deinde non omnis motus despicienisdus, quemadmodum neq; saltatio, sed ea duntaxat, quae improbo. rum hominum est. huiusmodi autem improba saltatione Callipede usum , ct ea de re damoatum assirmant: ct nunc itidem aliis,ueluti ingenuas mulieres non imitantibus, id uitio datum. Aliam praeterea
defensionem assert. Ad haec Tragoedia sinquit) munus suum citra motum ex lectione sola, scuti ct Epopoeia praestat. Cum igitur in aliis Tragoedia Epopoeiam excellat,& nistrionum actio ei necessaria non st,hinc fit,qubd tragica imitatio melior existat.
ναψωδοὶ uocabanturiqui Epopoeiam recitabant: ut ex Platone apertissi, in dialogo de Furore poetico uideri potest.Ex hoc autem Aristotelis contextu an notare debemus, epicos uersus ab aliquibus Rhapsodis recitatos in modum actus.ab aliis ueror cani solitos fuisse. Uerbum . διαδόν m in aliquibus exemplaribus cum accentu in antepenultima,& i subscripto,quod mihi probatur, legi tur. In Aldi impressione ita legitur: ετ ου τραγωδεα ψ ἄνω κιάμως ' πρiam Met in codice ueror Lampridii uox παυπ,in duas diuisa est hunc in modum.etroiu vir quae est huius loci uera lectio.
323쪽
Omnibus iHuper quaecunque Di poeta continet unde pollet I nam ernumeris utitur: er, quin non modica pars habenda eri,musica quoque, a 13aratu . ex quibus sane uoluptates ipse mani e Iissimό percipiuntur. t Nec non in agnitione, caeterus asstionibus euidentissima eL . Et ambitu minori poeticae imitarionis finem assequitur. id enim uberiorem voluptarem
praebet,quod Fae per longam temporis periodum nos habentur, breuiori colle pro per Pingit. excmpli gratia: Si quis Sophocleum Oedipodem
tot in carmina, quot Ilias continet,d kribuerit.
Alias rationes assert, quibus Epopoeiae Tragoedia debet praeferri. nam Tragoedia omnia habet,qu ae in Epopoeia repertu ntur . id uerbdocet obiectioni tacitae occurrens. Posset enim quis dicere, opoe/ia carmine utitur heroico : Tragoedia non utitur : ergo Tragoedia non habet cuncta quae in Epopoeia reperiuntur. Respondet Aristoteles ideo te dixi isse, quaecunq; in Epopoeia sunt,in T ragoedia quoq; reperiri: quonia ipsi Tragoedi ae licet eodem uti carminis genere. a praeterea musicam habet, atque apparatum: quae non parua quaeda pars esse uidetur: ex quibus sane uoluptates manifesto costituutur. Euidens item est.& dum legitur,2 du in scena agitur. Adde,quod& finis imitationis Tragoediae minus distat,minusque prorogatur, quam Epopoeia. quo fit, ut ei quoq; debeat anteferri. Id uero pro bat. quod enim cumulatim Omnia magis simul habet, iucundius est eo, quod multum admixtum, ac suspeium tempore detinetur. exemplo id ab Aristotele declaratur . ut siquis sinquit Oedipodem So phoclis in tot carmina, quot Ilias est,distribuat, exciderit.
ANNOTATIONE 1. t 3 -- μειροι εἱεn κρῆχ. Hanc partem Paccius ita uertit.N A M ET NvMERIS UTITUR. ouae uersio cui mea sert opinio non aperte refert graeca uerba: quae latinerita sonat: ETENIM METRO LI ET V TI. Quocirca hac in parte uidendum cst.quid per metrum intelligat. nam si iambum dicere uo lumus,primo quidem.cur Philosophus dixit debui siet mim po - tius dicere χρε- , id est utitur. non autem quod ei liceat uti. uerba enim praeseserunt hunc sensum, quod non utatur metro, de quo in contextu loquitur, ii ceat tamen ei si uelit.uti. Deinde cum Philosophus dixerit prius, omnia esse in Tragoedia quae in Epopoeia sunt.& huius dicti rationem attulcrit: ETENIM METRO LIc ET UTI: non ne aperte per haec uerba indicat Aristoteles Tragoediam uti posse eo carminis genere,quo etiam Epopoeia utiturὶQuord si quis diceret,
324쪽
DE POETICA COMMENTARII. xs' diceret cur igitur Tragoediae hexametro no constant carmine ρ Dicimus nos uideri iambica ma*is conuenire: nihil tamen eis repugnat.quin etiam hexame tris uti possint. Nec Aristotelis ratio ualeret,nisi per metrum. hexametrum carmen exponamus: quonia carmina omnia persectionis eiusde no sunt.sed cum duo sint poematum genera carmine expressa. quod excellentius carmen habe bit.qua tu ad carme pertinet altero pnestatius erit.quare cu Aristotelo conetur ostendere nulla in re Tragoediam Epopoeiae postponendam: & animaducrte. rit hexametrum carmen, quo utitur Epopoei a iambico, quo utitur Tragoedia, praestantius existere.obiectioni huic occurrit dicens, Tragoediae quoque licere eo genere carminis uti. xxi' ora ουμi is μερΘ . Forte legendum est non Om, sed
ἰm: lapsus enim perfacilis est ut senius sit, quord Tragoedia praeter id. quod
potcst uti heroico metro.etiam habet apparatum.& musicam, partes sener non minimas. uel si legamus οχ. sic interpretabimur.Tragoediam habere musicam& apparatum, zm id est quod . scilicet habere in sicam.& apparatum non est
modica pars. - - ηδονας taminia. In codice Lampridii haec ita leguntur. Hastria missi α ω γ so quae lectio rectior uidetur. rem κοα F eta γῆς ἐχ ti αὐτοῦ Paccius ita uertit; NEc NON IN AGNITI NE .c AETERISQUE A cTIONIBUS E VI DE N TisSI M A Es T. sed haec uersio Aristotelis mentcm mihi exprimere non uidetur. ideo legedum est πιάαγνωσti, ut codices aliqui calamo exarati Venetiis habenturon αναγναρι a. & hoc pacto rectius uertemus sic. DEINDE EVIDENTIAM avo E HABET ET IN LEcTIONE, ET IN OPERIBUS. nam per illud uerbum αἰαγνι recintelligcre debemus agnitionem,'uae ex Tragoediae lectione. de qua paulo an te dictum est.habetur. εμαθροογηρον ἐδενη mra. κεκραμενον ξ ρο- In hac parte uitium subesse puto: ac primor vox ἡ , in melius resarcietur, si scribatur ἐδειν : deinde admoueda est haec uox η.ut integra sit lectio sic: F γυ ὐρούπρον έAM, F mMω Haec autem pars in latinum sermonem sic fi
haec Epopoeicam imitationem, quae que ferit, non unam omni
no esse argine tofit, quod ex hac,qualisiungi fuerit, Tra pcrplures exeunt. quare si uvam ili uiam composuerint inccese eri eam uel bre
uem nimis sarcs muris caudae apparere: uel, si ad iussita mensurae long tu dinem produxerint, quas vitium diluti u. quod siplures,uerbi cruria, lex pluribus actionibus commixtam, pro em non unam: qualem ni assem, Crod pollures quidem huiusmodi continentes partes, quae aloiui per A
325쪽
Us etiam magnitudinem bucvt : tametsi huiusnossi poemata tum optime quantum feri poteri con tituta simi, tum etiam quam maxime unius actio nis imitatio . Si igitur Tragoedia non modo in bis omnibus praecellit , edar tu quoque opificio: quippe non quamlibet voluptatem,uerum quum diximus,
prae lare debet: sane liquet meliorem hanc ese, multo quidem perfectius Epopoeia finem assequent .
Praeterea inquit Tragoedia Epicam quamcunque imitatione unitate superat. signum autem assert. ex quacunque enim tinquit Epica imitatione plures Tragoediae fiunt. Unde infert quod si quis in epico poemate actionem ita unam quale Tragoedia laabet, scribere as gressus fuerit, in alterum e dicendis absurdis eum incidere nocelle est. Nam si modicam in poemate perstrinxerit actionem,breue opus erit, soricis caudam praeseserens, quae in angustum desinit: quae sane res exigua est. si uerb magnitudinis rationem habens poema ad co gruam magnitudinem extenderit, insipidum, ac coaceruatum poeinma conficiet,hoc est,erunt multa carmina, sed succi parum habentia. s uero ex pluribus actionibus Epopoeia,ut haeς evitet in comoda, composita sit,una uti antea diximus non erit. quemadmodum sin/quit Ilias multas habet huiusmodi partes.& Odyssea,quae per se magnitudinem habent,atque huiusmodi poemata quatum fieri potest,
sunt optime constituta.& maxime unam actionem imitantur . si igi tur poema epicum optime constitutum necessario minorem habet ipsa Tragoedia unita lepa, hinc fit, ut Tragoedia ratione unitatis
Epopoeiae omnino praeferri debeat. inibus ita positis. Philosophus hunc in modum propos tum colligit. Si igitur inquit Tragoedia in
his quae diximus, Epopoeiam exce)lit, item ct munere artis, hoc est maiorem, quam Epopoeia uoluptatem assert: id uero probat: oportet enim inquit non quamcunque a Tragoediis uoluptatem exposcere, sed eam .quam antea diximus, terroris di misericordiae interuem conflatam : manifestum est excellentiorem esse Tragoediam, quoniam magis quam Epopoeia finem assequitur.
Dubitare quispiam merito posset . quonam modo in hoc contextu dica tur a Philosopho Epicam Homeri constitutionem talem esse, ut ex ea plures Tragoediae confici possint. cum superius in hoc praecipue Homerum praecaeteris uatibus laudarit, quod non ea , quae unius hominis , neque unius temoporis . sed quae unius actionis fuerunt in suis poematibus expressit. Cui dii bitationi sic occurrimus: Epopoeiam.quatenui quidem in ea Episodia ita magna sunt, ut ex eoru aliquibus Tragoediae confici possint.eatenus dici plu
326쪽
DE POETICA COMMENTARII. asores actiones continere quatenuς uer6 illa omnia in unam potitamum actione. quae poematis fabula dicitur.ordinatur, sic eam unius actionis dici. quare nulla in uerbit Aristotelis est contradictio. unde Philosophus,ne rerum antea dicta runa immemor uel sibi repugnans alicui uideretur.subiungit uerba illa:T A M-- ETSI HUIUSMODI PO E M A T A, scilicci Homeri tum optime quantum fieri potest costituta sint, tum etiam quina maxime unius actionis IMITATIO.., Illa quoque Philosophi uerba con syderanda sunt quae ita se habet s I I G i T v R., TRAGOEDIA NON MODO IN HIS OMNIBUS PRAECELLIT. SED ., artis quoque opificio: quippe non quamlibet uoluptatem ipsam facere. ue δε riim quam diximus: sane liquet meliorem hanc esse.multo quidem persectius, , Epopoeia FINEM Ag SE Qv E N T E M . his enim in uerbis Aristoteles dicere uidetur poetae munus esse uoluptatem afferre, emi poeticae finem statuere. uerum cum in Tragoediae definitione dicaturiquota intcruentu misericordiae &terroris animum perturbationibus expurgat: igitur huiusmodi expurgatio finis,non autem uoluptas statuenda erit. An, Plato huius suit sententiae, creden ς. ut antea dictum est poetae scopum uoluptatem esse eum* praecellere, qui in iorem uoluptatem comparare posset. Aristoteles igitur, ut ex positione etiam aduersariorum illos conuincat. ostedit quod etiam uoluptate Epicam Potam Tragoedia praecellit.Adde quord rei ciusdem multi possunt esse fines; quorum alter altem magis intenditur. concedimus eni in poetas scopum habere uoluptatem inducere magis tamen uirtutibus exornando prodes Ie uelle . qua autε ratione in Tragoedia interuentu misericordiae. & terroris, summa compare tur uoluptas superius dictum est.
De Tragoedia igitu cito' ' opaei des earum generibus,rus pantibus, quot etiam, buss disserunt,de causis insuper, cur hae merito pr obctitur, reprobenturve um de obiectionibus, acyolutionibus duris hactenus a nobis
Epilogum, ut sui in oris est, libri totius prologo proportione respondentem apponit. De Tragoedia igitur inina id & Epopoeia, A r
ipsi s: quoniam de eis in uniuersum egit,ut de Iragoedia aperte uisum est. DEQFE EAR vn GEN ER I Bus : quoniam aliud est g
nus, quod est simplex, uerbi gratia , ct patheticum, ab eo quod est
perplexum,tam in Epopoeia, quam in Tragoedia. ATQUE P AR T in Us: scilicet tam qualibus quam quantis, re quot numero utraeque
se. DE CAUSIS INSVPER, CUR HAE MERITO PROBENTVR
REPROBENTURvE: quoniam si actio una erit magnitudinem congruam habens,& morata Poesis recte se habebit:sn uero aliter, pr
327쪽
Cum nihil in hoe epilogo de Comoedia meminerit.sed de iis solum. quae ad cnera iam dicta spectant. tignum est cuin de ea in parte hac sequete.quae de*eratur isseruisse in qua etiam de ridiculis, quoniam ad Comoediam spectit. agendum crat. Quae uero ad Poeli in in uniuersum attinent, hoc epilogo nunc claudit. lassicit enim Philosopho uniuersalium proximorum . quae in gratiam singularium con syderantur.in epilogo meminisse.Quia autem ad huiusmodi epilogi uerba spcctat.' - αιτων quae uerbis in prologo rata rura is correspondet. eandemin.quam ipsa uim habent.perperam i l 'accio in latina uersone Remi ominaeum per illa uerba Aristoteles rem.de qua agit in uniuersum, & secum dum naturam sua se con syderare signi ficet.Adde.quord si uerba illa nihil signi, ficarent.ab Aristotele, qui semper fuit breuitatis itudiosus.bis. semel in prseci. pio. semct in fine operis,non posita fuissent. Hoc etiam loco illud animaduer, tendum est. Aristotelem in epilogo praeposuisse Tragoediain Epopoeiae. quoniaiam probatum est, illam esse Epopcm digniorem: in principio uero huius libelli particula secunda praeposuit Epopoeiam Tragoediae; quia cum nondum ostendissct Platonis. & multorum aliorum Epopoeiam Tragoediae praeserentia opinioncm falsam esse iccirco par erat eo loco uulgatam opinionem sequi. -- ου ἔ μὲτ-αἀῶ . Quanquam uulgata lectio mihi magis probetur.tameplacuit etiam quod mihi occurrit referre. id aute tale est, ut uox c legi debeat ω. id est unum, nam Philosophus declaravit,quae una. quaeue plures tabulae di cendae suntiquam autem facilis sit huiusmodi lapsusa ei no est.qui non uideat. Illud quoque animaduertendum est.Aristotelem cum in epilogo dicat. ι
rius usus est tacite innuens. idem ualere loco illo et γημα, quod hic ε-μMnr. Neque miretur quispiam Aristotclesia in epilogo nihil de dubitatione illa. de praestantia.inquam.Trazindi uel Epopoeiae nacminisse: quoniam cum proxume iam de ea dictuni esset.opus non erat illam iterum in epilogo claudi. Fi Nis: GLORIA DEO.
328쪽
VINCENTII,M ADII BRIXI ANIDE RIDICULI s.
in Comoedia duo potissimum spectentur:
primum , quomodo fabulam recte connectere, ac soluere oporteat: secundum, ridicula ipsa, qui, bus Comorὰia debet aspergi, uoluptatem ut conciliet: et alterum quidem ab Aristotele ex iis,
quae de Tragoedia dicta sunt,plane colligi possit:
de ridiculis uero multa ab eo in hoc uolumine desiderentur: opera γprcitu me facturum existimavi, si quae de iis mihi diceda uidebatur, literis comendarem . etsi me non praeterit, plures grauissimos ubros sui Aristotelem nunc praeteream, qui de iis in libro de Poetica quas per transennam breuiter admodum egit) hac in re diligenter uersatos. Cicero enim in secundo de Oratore, quem postea libro sexto Quintilianus, Potanus, ct alii quamplures nostri seculi periti6smi uiri sunt secuti, multa de iis conscripsit. Uerum id mihi uere dicere posse uideor, rem adeo difficilem esse,ut hac in re multa etia inunc non satis explicata uideantur. ct longe plura de*derentur. Cuius rei uel maximum id esse potest argumentum, omnes qui deridiculis scripserunt, a turpitudine quada ridiculu proficisci fateri: nullum tamen fuisse, qui docuerit quaenam esset illis in rebus, de 3uibus ridemus, turpitudo illa , ac ipsius ridiculi causam pate, ecerit. quod an factu facile sit, ideoque fuerit a ueteribus praetera missum, nostra sequens disputatio ni fallor aperte ostendet.
Ea autem,quae de risu quaeri solent, a Cicerone quidem enumerata, sed ueluti supra captum humanum ab eodem praetermissa, quanquam ex sui natura primum locum de*derent: nos tamen, quae a Cicerone, ac aliis de ridiculis tractantur, primum conleptabimur : mox iis, quorum alii nihil prorsus meminerunt, lucis non ni hil asserre tentabimus. Quod autem ad primum attinet, summa quaedam capita, unde omnia ridicula ducutur, ostendemus: & qua ratione in omnibus ridiculis cum admiratione turpitudinem si ridiculum esse debeat connexam esse oporteat, edocebimus. quae s,
ut Optamus, perfecte, ac perspicue absoluerimus id quod summis uiribus contendemus suturum speramus, nostra haec de ridiculis studiosis omnibus grata fore,atque iucunda.
329쪽
Ridicvtvra igitur peccatum, & turpitudinem ac deformitatem quandam esse sine dolore, ut deformis,ac distorta facies an sit;
dolore, auctor est Aristoteles . XX ix. particula Poeticae . quod is etiam Cicero sgnificare uidetur, cum inquit : haec enim riden/M tur uel sola, uel maxime, quae notant,ct designant turpitudinem is aliquam non turpiter. Est autem summa cum ratione ab Ari,
stotele additum sine dolore . nam si quis faciem ex conuulsone distortam uiderit, non ad risum, sed ad misericordiam nisi prora
sus inhumanus si in commouebitur. Turpitudinem autem ona.
nem, aut corporis, aut animi, aut rerum extrinsecus occursan. tium causa contingere, cum ueterum testimonio, tum uerb com
muni omnium sensu comprobatur. quodcunque igitur ridiculum ex dictarum rerum turpitudine duci necesse est . Exemplum tun, pitudinis corporis, unde risus cietur, est ut inquit Aristoteles in distorta facies sine dolore. haec enim turpitudo, ut in aperto est, corporis turpitudo est. Ex Cicerone uerb turpe erit illud in Hes, mium Manciam : iam ostendam cuiusmodi sis: cum ille, ostende./ quaeso : demonstraui digito pictum Gallum in Mariano scuto Cimis brico sub nodis distortum , eiecta lingua, buccis fluentibus. ,, Item & illud eiusdem : ut cum Testio Penario mentum in dicem do intorquenti, tum , ut diceret, si quid uellet, si nucem fregi isset.
Item eiusdem in male olentem : uideo me a te circumueniri : nonas conueniri. nam hoc ridiculum ad corporis turpitudinem spectat:
υ siquidem foetor turpitudo corporis est. Apud eundem etiam M alio loco , cum ait: In re est item ridiculum, quod ex quadam deis prauata imitatione sumi solet: ut idem Crassus : per tuam nobi- M litatem , per uestram familiam . quid aliud fuit, in quo concio riuis deret, nisi illa uultus, ct uocis imitatio p per tuas statuas uero cum D dixit: ct extento brachio paulum etiam de gestu addidita: uehe- , , mentius risimus . in hoc itidem exemplo est corporis turpit do, ex gestu, ac figura deducta. Placuit asserre plura desumptorum ex corporis turpitudine ridiculorum exempla, diuersas turpitudines exprimentia, ut alia Ciceronis, ac reliquorum ex cor
poris turpitudine ducta ridicula per haec aperte cognosceren tur . similium enim simile est iudicium. Turpitudo uero animi, quoniam corporis luminibus sensuque deprehendi nequit, ex dictis factisque concipitur. Turpitudinis animi, unde ridiculum sumitur, exemplum ab Aristotele non habetur: ridiculorum enim eius tractatio de*deratur . ex Cicerone tamen habentur quamplura. unico tantum in prassentia cotenti erimus excplo quoniam inse.
330쪽
rius hac de re latius dicetur. Animi igitur turpitudinis exemplum, unde ridiculum sumptum est, sit illud Naeuianum uetus in fura , ce seruo a Cicerone relatum : solum esse, cui domi nihil sit, nee obsignatum, nec occlusum. in quo ridiculo animi turpitudo ser. ut illius voracis,ac gulos mordetur,ac ridetur. Tertium erat tureitudinis genus in iis,quae extrinsecus adueniunt; cuius exemplum, sit illud Ciceronis: Caius Laelius inquit cum ei quidam malo ge. nere natus , diceret indignum esse suis maioribus: ut hercle, in quit, tu tuis dignus. Hoc autem ridiculum desumptum esse ex re bus, quae extrinsecus contingunt, in aperto est. nam degeneres habere parentes, ex ignobili ortum esse loco , pauperem nasci, prauae religionis esse, ut iudaei, foeminas impudicas domi habere, ct huiusmodi alia spectant ad ea, quae extrinsecus esse dicuntur. Tria igitur esse turpitudinum genera, ex quibus ridicula desu. muntur,exemploru Ciceronis testimonio aperte satis ostendimus. Turpitudinem autem in uniuersum testimonio Platonis in So. phista, recessum quendam ab eo, quod naturae conuenit e pri. uatim uero corporis turpitudine, deformitatem ex eorum, quae natura cognata sunt dissonantia, resultantem esse dicimus : quae quoniam nobis notior ac familiarior est, ab hac non iniuria nostra exordietur oratio. Eam itaque trifariam contingere posse dicimus. nam alia re: alia ficta : alia casu reperitur, Re quidem,ut gibbi a primis suis natalibus, aut alio quovis id genus symptomate assecti. Ficta uero , clim quis claudicat, ut claudicantem irrideat. Casu autem , esim quis ceciderit, ita tamen ut mali nihil ei contingata . ex iis enim omnibus turpitudinibus, siue uere , siue ficte smulate ue, siue casu sint, risum excitari nemo est, qui nesciat. Clim enim ca/dit quis, figuram aliquam a naturali declinantem in huiusmodi motu contingere necesse est, cuius gratia ridemus. in iis praeterea, qui se gibbosos effingunt, ob illam simulatam turpitudinem non minus ridemus, quΙm si uera esset. Trifariam quoque turpi dinem in anima contingere necesse est: ueram inquam , simula. tam , casu. Antequam autem ulterius progrediamur, aperiendum est, quae nam si animi turpitudo. nam eam , quae corporis est, ct ca sentibilia tam propia, quam communia, ut,colorcs, figuras, caeterasque huiusmodi res turpes uersari, sensuque percipi certum est animi uero turpitudinem non oculis, aliisque sensibus agnosci.
mus, sed ex dictis aut factis percipimus. Hanc in Sophista Plato pikrima & uariam ignorantiam esse dicit. atque id quidem merito nas cognitio animi nostri naturae ita conuenit, ut eius gratia homini