장음표시 사용
341쪽
enim casus, quod iudex breuior sederet, cum ipse uellet testem pu
is situ irridere. Addit I aliud Appii dicetis: Coenabo inquit apud
a. te: huic lusco familiari meo C. Sextio uni locum uideo . Est hoco scurrisse: & quod sile causa lacessivit: ct tamen id dixit, quod ino omnes luscos conueniret . ea quia meditata putantur esse, minus si ridentur . Placuit haec Ciceronis uerba recensere, ut ex iis potissi mum colligeremus admirationem,etiam Cicerone auctore, turpitudini annexam risus causam existcre. nam quae est causa,cur quae me
dilata putantur, minus ridentur P nulla sand alia,nisi quoniam ea minus aὸmiramur: quocirca minus ridemus . admiratio igitur risui conuenit. Huius autem ridiculi turpitudo sui patet in corporis est: quoniam oculi alterius desectus corporis turpitudo est . quae, quoniam nouo quodam modo uerbis eam pingit, iccirco nouitate aCadmirationem habet . quoniam tamen sui inquit Cicero in omnes luscos id conuenit, uidetur cile praemeditatum et quo circa minorem ritum facit. Laudat ibidem Cicero .ct recte quidem, lusci il- lius in Appium factam ex tempore responsionem , quae fuit: mapus is laua,& coena: denotans ut nos putamus in Sextium manus lauare noposse: quoniam una tantum illi erat manus : uel quod immundus manibus, furque erat. Est in hoc ridiculo corporis turpitudo, defectus inquam manus:uel animi, furacitas scilicet. nouo itaque modo, atque ex tempore turpitudinem illius significat: quocirca mul/tam habet admirationem quoniam non dixit, ct tu altera manu ca
res uel tu fur es: sed quoniam per hoc, quod dixit,manus laua,& coena,ei imperat operam,in qua utraq; manu opus erat; ct in memoria ei reuocat,quod altera carebat manu, ita eius turpitudinem pinges: ideo risum mouet. Ridiculum quoque, cum praeter expectatione
aliquid audimus , turpitudinem cum admiratione habere necesse est. id Ciceronis exemplo monstratur: qu i Portium Nasicam sic in ,, terrogalla Catonem, qui uxore duXerat, resert: nu quid ex animi tui , , sententia uxorem habes respondit hic: quia id ab eo no probari inbtelligebat mon ex animi tui sententia. In hoc ridiculo est animi turi,
pitudo Catonis ficta. nam dissimulat se non satis intellexisse, quod
quaerebatur. θ quoniam responsio praeter expectationem est, noua est,ct cum admiratione. in ridiculo igitur cum praeter expectatione audimus,cst turpitudo cu admiratione. Ite ridiculu, cum honesto uerbo uitiosa in rem appellamus, turpitudine 2 admirationem ha bet . quale illud Africani in centurionem , ut Cicero refert,qui cu ,, stodiae causa se in Pauli pugna non assuisse dicebat : non amo sin, is quit nimiu diligentes: honesto uerbo turpitudinem ignauiae notas: quaes
342쪽
quar, quoniam eani no nomine proprio, sed aliis uerbis nouiter pin xit, iccirco nouitate habet. Ridiculum ex immutatione litera: sa Graecis dicitur itidem turpitudinem habet cum admira H tionenit illud aduersus, ct auersus impudicus es. de turpitudine patet. novitas uero est quoniam eXprimitur ex una literat immutatio,
ne turpitudo. quod cum satis rarum iit, iccirco admirationem ha bet. novitas igitur spectat ad exprimendae turpitudinis modum. II. lud uero genus, quod in uerbo positum non insulsum putat Cicero, cum scilicet ad uerbum, ut iple dicit, non ad sententiam res accipi uidetur,ad fictam turpitudinem animi, ignorationem inquam ficta reducitur. quod ex eo monstrari potest. quo Maluginesis ille M. Sci iis pio renunciauit Accidinum Cos . nam clim pra co illi dixisset: dic iis de L. Manlio uirum bonii inquit egregiumq; ciuem esse arbitror.
ecce quomodo dissimulauit Malugines s se nescire quid praco uel,
let. 1urpitudo igitur est ob fictam ignorantiam : admiratio uerbest quoniam etsi ad sententiam non respodeat, ita tamen respodet, ut quod dicit, illi interrogationi quadrare uideatur. Illa uero ridicula ex immutata oratione, aut uerbi translatione, aut ex uerborum in uersione, cum turpitudinem exprimunt, ut summatim dicam, ne
lectores tardio assiciam,admirationem habent ex parte modi turpitudinem exprimentis: quoniam eam non uerbis propriis signi si
is cant, sed pene depingunt. Item ct in illo Crassi in Memium ibita is sibi ipsum magnu uideri Memiu,ut in foru descedens caput ad soris nicem Fabii demitteret. Turpitudo s uperbia est : admiratio autem ratione modi per hyperbole ea in exprimentis. Arguta etia signi, is catio 2 paucis plura complectes ad pictam turpitudinem spectat. se,ut in illo Fabritii in Cornelium: nihil est, quo mihi gratias agas sin/,, quit si malui compilari, quam uenire . Auaritiae turpitudo Fabritii significatur:quar, cum no propriis uerbis, sed nouo quodam modo expriniatur, ea ratione,ueluti picta ac noua dicitur. At ex simula, tione sumpta ridicula ad fictam animi turpitudinem reducuntur. Simulationem autem nunc intelligo, non eam quidem,quae per ironiam est, cum contraria dicas: sed cum sui ait Cicero) toto generei orationis ludis, ct aliud sciatis ac loquaris. quo in genere illud Sca, uolae ponit Cicero quo Septumuleio illi Anagnino crudelitatem, auaritiamq; obiecit,qui pro capite C. Gracchi auri tantsi de in prae, misi accepit a L. Opimio Cos. postea cum Scaevola in Asia profici
νν ceretur,ct Anagninus rogaret, ut eo se praefectsi duceret :quid ii, ν, bi uis inquit insane λtanta malom est multitudo ciuium, ut tibi hoc D co firme ut Romae maseris,le paucis annis ad maximas pecunias esse Dd ii uenturum.
343쪽
is uenturum. Hoc ridiculi genus, ut clarius intelligatur,est ea ratione, quonia turpitudine ficta turpitudo uera reprehenditur. fingit enim S ea uola sisi placere modum illum diladi. ridetur igitur ob Scamo, lae fictam animi turpitudinem, qua ueram Anagnini turpitudine arrit: quoniam ei non concedit,quod a se rogatur. admiratio autemuc spectat, quod ficta uera turpitudo redarguitur: quod raro fit,&solertis est ingenii id praestare polia. Ridicula uero desumpta, cum ex alterius ratione aliud excipimus, atque ille uult, ad simulatam animi turpitudinem spectant quia fingimus nos, quid ille sibi ue ,, lit , ignorare. Exemplum illud si Maximi in Salinatorem : cumis Tarento amitti, arcem tamen Liuius retinuisset: multaque ex ea is praelia praeclara fecisset: cum aliquot post annos Maximus id oppi H dum recepisset rogaretque eum Salinator, ut meminisset opera sua ,, se Tarentum recepisse: quid ni, inquit, meminerim e nunquam egori recepissem,nis tu perdidisses. Ridiculum hoc contingiton turpitudinem ignorantiae fictae ipsius Maximi, qua turpitudinem ueram, ignauiam scilicet Salinatoris notat . admirandum habet a modo eam carpendi. Subabsurda a Cicerone uocata ridicula ad rudem, crassamque animi ignorationem, siue ea uera, sue ficta sit, reducemi, da sunt. exeso sit illud Ciceronis ex ficta ct crassa ignoratione: ho/ia mo fatuus,postqua rem habere coepit,est mortuus. Huiusinodi dicta animi turpitudinem, hoc est ignorationem,atq; stultitiam quanda prae se serunt.& quoniam huiusmodi dicta praeter consuetudine absurdaq; sunt, admiratione habent: simulare enim ingenii crassitie
acris ingenii est: ct propterea noua,ac admiranda res uidetur. Ad hoc caput reducutur ridicula ducta a rebus, quae cum maximὰ inuicem dissideant. in unu tamen coniungutur ob modicam aliquam,rua habent inter se similitudine : quale suit illud nostra tempestate ictu,de hirco prolixam barba habente, quod uideretur diuus Paulus. Innumera poliant asserri huiusinodi excpla. uerum haec pro aperienda re satisfaciunt. na de caeteris simile eu iudiciu . Illud aute hie est notandum, huiusmodi ridicula uel ab eo dici posse, qui ingenue nulla simulata stultitia loquatur; quod cum accidit,eius qui scdbdicit, ueram stultitiam irridemus: uel ab eo qui eiusmodi stultitiam simulet:& tunc ob fictam eius stultitiam ridemus; qui tamen ingonii praestantiam arguit . nam uidere in quo res diuersae inter se imiles sint, id praestare non nis ingeniosi est. quod Cicero per uerba illa fgnificauit, cum inquit: ut uel non stultus, quas stulte cum s is te dicat aliquid. quod idem ualet, ac s diceret, ut sapiens ct inge. ,, niosus cratum animi ignoratione apte simulet. Ad animi quoq;
344쪽
turpitudinem, ignorationem scilicet sciam pertinere dicit Ciceroca, quibus non uideris intelligere, quae intelligis: quale illud Ponti- dis qui ctari ita interrogaretur: quale existimas, qui in adulterio de- prehenditur 3 Pontidius inquit tardum. Hoc ri)iculum pendet ex turpitudine animi Pontidii, ficta scilicet ignorantia. admirationem autem habet: quoniam responso quadrare uidetur, quanqua praeter interrogantis propos tum responderit. Sub laoc autem genere posuit S illud Nascae Cicero. cum enim hic ad poetam Enniu ueni cset: eique ab hostio quaerenti Ennium, ancilla dixisset domi non esse: Nasica sensit eum intus esse, ct illam domini iussu haec nunciasse. paucis poli diebus cum ad Nascam uenisset Ennius,& eum a ianuari qmrreret: exclamat Nasca se domi non esse . tum Ennius, quid is ego non cognosco uocem inquit tuam hic Nasca homo es impuri dens. ego clim te quaererem,ancillae tuae credidi te domi non esse: tu mihi non credis ipsi Quanquam Cicero huius si sententiae, quod ridiculu hoc contineatur sub eo capite,cum non uideris intelligere,quod intelligis : mihi tamen reducendu esse ad simulationis potius caput uidetur . nam Nasca se mendacem fingens, Ennii mendacium arguit. Erit igitur turpitudo in hoc ridiculo mendacium Nascar admiratio uero ob nouum reprehendendi Ennii mendacii aduersus eum dicti modum. satis enim noua res est, mendacium mεdacio reprehendere. Quod autem spectat ad caput illud, cum is,
qui dixit, irridetur in eo ipso genere, quod dixit: ut illud Egilii in opimium . nam cum lusi seim imius dicens, , Quid tu Egilia mea
. uando aὸ me uenis cum tua colu,ct lana , .
respondens Egilius in eodem genere lusi. V Non pol inquit audeo:
Nam me ad famosas uetuit mater accedere.
In hoc ridiculo est impudicitiae turpitudo,nouo quodam modo ex/pressa: unde admiratio sequitur. Illud autem Siculi exemplum uxorem non amantis, Cicerone sub eo genere postum,quod se spicionem habet ridiculi absconditarn, a simulatione desumptum esse,& ad simulatam turpitudinem reduci debere potius mihi ui, detur nam clim Siculus quereretur uxorem suam de ficu esse se,spentam, huius familiaris quidam: amabo te sinquit da mihi ex ista arbore, quos seram surculos . ac ita simulatione sua amici simu lationem increpavit, atque deris t. nam Siculus laetabatur id uxori suae contigille: etsi querendo apud alios se moestum esse persua
dere niteretur. at illius semiliaris intelligens illu dissimulare, finges
345쪽
ri ct ipse suae uxoris interitu cupere,delude s ipsum amabo te inquit is da mihi ex ista arbore quos seram surculos . perinde ac si dixisset utinam ct mihi talis esset ficus,de qua uxor mea suspenderctur. In hoc autem ridiculo turpitudoMua ridemus,est ficta amici Siculi praua in tuam coniugem uolutas. Admiratio autem est penes modum
quo ueram animi Siculi turpitudinem sua simulatione lanificat ac exprimit: quod sane nouum, ac admiratione dignum est. QuI si hoc modo se habent,no plane uideo, quomodo ridiculum hoc sub caput suspicionis ridiculi reduci debeat. Nam si dicatur abscondi,
tam elle luspicionem ridiculi,quoniam non aperte pronunciat uel le te id quoque uxori suae contigisse, sic pene ridicula omnia, cum in eis turpitudo nomine proprio non exprimitur, sub hoc capite comtinerentur: quod tamen a Cicerone non dicitur. At illud Catuli exemplum secundo loco allatum,huic generi Ξ Cicerone posto magis consentaneum uidetur . nam tam malus quidam orator in epi logo misericordiam se mouisse putaret: postqu&m assedit, rooauitis Catulum, uideretur ne misericordiam mouisse. ac mannam quidera inqui ille: minori enim puto esse tam duru, cui no oratio tua in is seranda uisa sit. In quo ridiculo turpitudo est ratione praui epilogi inmiratio ob modum illius turpitudinis exprelsae: quoniam habet suspicionem ridiculi abioditam. huiusmodi autem dicta rara sunt Est unum praeterea genus ea complectens,quae praeter expectatio. nem asseruntur. in quo illud ponitur exemplum Appii maiorii, qui in Senatu cum premerctur Lucullus ab iis, qui a pecore eius depat lci agros publicos dicerent: erratis inquio: non est pecus illud Lu,
est ille defendere Lucullum, postea praeter expectationem addidit, liberum puto esse: qua lubet pascitur. Turpitudo in hoc ridiculo est Appii turpitudo ficta ignorationis ex deprauata ratiocinatione. fingit enim Appius se credere quicquid pascitur quὰ lubet, sue iure,
siue iniuria id fiat, liberum esse atque ita Lucullum carpit de vi, atq; iniustitia. Admiratio uerb est penes modum exprimendae, atque ra auaritiae Luculli. quoniam eum sermone taxat, cuius finis ex principio non expectabatur. rarus autem est huiusmodi modus
quare admirationem habet. Fnini ct ex falsa stultitia reprehensione ridicula . cuius exemplum est illud Siculi cuiusdam, cui cum Praetor me patronum causae hospitem suum hominem alioqui nobile, sed admodum stultum dare uellet: quaeso inquid Praetor aduersario meo da istum patronum deinde mihi neminem dederis. In quo ri, uiculo est turpitudo non propriis uerbis expressa, sed pene depicta
346쪽
ingenii est Praetoris qui Siculo malum patronum dare uellet, queputabat bonum. Sed hic illud mirum uideri posset, cur de stultbtiae salsa tantum reprehensione meminerit Cicero, cum sali, reproliensiones temeritatis,arrogantiae, ignauiae, ct aliorum omnium ubitorum nisi ea modum excesserint risum moueant. quid enim aliud υ illud : non amo nimis diligentes : quod sub eo capite ridiculi, cum honesto uerbo uitiosa res appellatur. a Cicerone ponitur quam salsa ignauiae, atque timiditatis derisio p Item in illo: multos postum tuos Aiaces Oileos nominare: impudicitia salse redarguitur. ct ita de aliis multis. Sunt et ridicula in iis, quae coniectura longe aliter explanantur,atque sunt. Huius generis exemplum illud est anud Ciceronem C. Caninii equitis Romani: qui cum uideret M. Aemilium Scaurum accusare P. Rutilium Rufum ambitus,ct tabulas in iudicium deserri, quibus ea continerentur, quae possent P. Rutilio obesse, si eius fide acta suissent,& Scaurum contendere hoc M probare: quoniam in eius tabulis ostenderet literas . A. F . P. R. M idq; diceret ella: actum fide P. Rutilii. Rutilius autem: ante factum, υ post relatum. C. Caninius eques Romanus cum Ruso adesset, exclara mat neutru illis literis declarari. inrid ergo Pinquit Scaurus. Aeniiγυ lius fecit plectitur Rutilius. Hoc ridiculum seb turpitudine animi
ficta continetur. C. enim Caninius aliter, atque literae illa: significa, rent, illas interpretatus est,ut de iustitia taxaret. Admiratio autem est ex arguta literarum illarum interpretatione. Ridicula uerb, quae Cicero discrepantia uocat, subabsurdis continentur . utraque autem risum cient ob turpitudinem Crassae ignorationis, aut uerae,
M aut fictae. Saepe etiam facete cocedes aduersario id ipsum, quod il- ,, te tibi detrahit: ut C. Laelius: cum ei quidam malo genere natus,di/ri ceret indignu esse suis maioribus: ut hercule inquit tu tuis dignus. In hoc ridiculo turpitudo est manifesta: quoniam ridemus ob turpitudinem, quam respondens obiicit. Admiratio uero est: quoniam
responsio, quam turpitudinem sibi obiectam refellit, ex aduersarii dicto occasionem habet. In hoc ridiculi genere dubitare quis merito posset. cum ex sententia Ciceronis probata ridicula salsa de beant esse, atque ingeniosa, quomodo hoc Laelii dictum. quod Pi Cicerone probatur, huiusmodi st: Him non magis aduersariu remordeat Laelius,quam ab eo mordeatur . hoc enim pacto non uidetur
salsum, neque acutum. Ad hoc dicere possumus eiusmodi C. Lae, lii tacitam confessionem, quod scilicet suis esset indignus maiori,
bus, fictam ac simulatam esse,ad ueram aduersario generis turpitudinem obiiciendam: atq; ita C. Lanium plus aduersariu offendere,
347쪽
quam ipse ab eo osserisus hiisset . quia praeter id, quo d parem aduer. serio retulit contumeliam .du fiM, ct quas ironice crime ab adueraserio sibi obiectii Atetur, id etiam tacitd refellit. Huc accedit, quod cum C. Laelii responso ex adueriarii dicto desumpta sit, ct in eumdem pene retorta. hinc admirationem habet, atque respodentis acumen arguit. Ridicula autem sententiosὸ dicta ratione modi turpitudinem exprimentis, risum prouocant, ct sub genere turpitudinis pictae, hoc est non uerbis propriis nuncupata Continentur. Exem
plum est illud M. Cincii . nam eo die,quo M. Cincius legem de donis,ac muneribus tulit per quam caularum patroni dona ac mula
ra ob agendam causim accipere prohiberentur: C. Cento, qui id aegre ferebat: quoniam plurimum ex eo lucrabatur. prodiit: ct satis is contumeliose,quid sers inquit Cincio lepat ille ut emas Cai,s uti ueis lis. Hac sententia Cai turpitudo, voracitas scilicet depingitur. Salse etiam ridetur, clim quae fieri non possunt optainus: quale illud ,, M. Lepidi i : qui chm,caeteris in campo exercentibus,in herba ipse ,, recubulisset: vellem hoc esset inquit, laborare. Ridiculum hoc ex ea turpitudine promitur,quae ignauia dicitur. haec uero potest esse uora uel fictamam illa quidem uerba ignauiam prae se serunt. an uerbex animi sententia locutus fit, uel ioci gratia, no sitis apparet. multa enim sc dicu tur loci gratia . quae diceti uitio uerti pol sui. quale sorte fuit illud ciuis mei de gemina tuba Venetiis ulla de quo ridiculo uir nobilis ct doctus Balthalar Castilionius meminit. Erit igitur prudentis uiri. cum aliquid sibi huiusmodi dicendum occurrit, uerbualiquod subnectere,quo loci gratia, di non ex animi sentcntia id dictum fuisse indicetur. Submoroia quoque delectant, cum praeserra tim non a moroso dicuntur: tum enim non Di, sed natura ridetur. D ut illud: sid ploras pater P mirum ni cantem, condemnatus sum. stomachatur pater, tamcn risum parit . quoniam quaercntis argui
tur imprudentia : qui quod in conspicuo est, ac si ignotum esset,
quamit. iccirco ad turpitudinem crassae ignorationis reducetur.
Huic generi sui inquit Cicero quas contrarium est ridiculi genus patientis, ac lenti: ut Catonis, qui cum percussus esset ab eo, qui arcam ferebat: atque illi postea δiceret, caue: non stomachatus est,sed patienter ferens rogauit, nunquid aliud ferret praeter arcam, quo rursus percuti posset. Qua ratione Cicero genus hoc ridiculi uocet patientis, ac lenti, non setis uideo:quoniam non ridemus de Catonis pati cntia, sed de ficta eius ignoratione: an scilicet ille, qui ferebat arcam, aliud ferret, qua irrideret serentis arcam ineptiam: qui tunc admonuit Catonem, ut caueret, cum opus non esseri, sicuti
348쪽
scuti de hoc exemplo superius copiosius disseruimus. Plura sorte
quam par erat ex Cicerone attulimus exempla, quibus semper inridiculis turpitudinem admirationi annexam esse monstrauimus. omnia percurrissem, nisi nimia prolixitate lectores taedio afficere ueritus esse . plura tame atq; ea praecipua,ex quibus alia quoq; si recte intelligantur, quomodo turpitudinem cum admiratione habeant, facile patebit. Sciedum autem est, si plures in uno ridiculo turpitu dines clauduntur, huiusinodi ridiculum maiorem excitare risum.
quale illud est Philoxenis: qui cum a Dionyso tyranno in lapidici.
nas missus esset latomias Graeci dicunt) quod illius poemata contempsi set .quae probari uoluerat,paulo post reuocatus fuit ut tyranni uersus alios audiret. sed cum aliquot audisset,illico surrexit abi. γ' turus. atque interrogante Dionysio, quo nam abiret: ad latomias
inquit redeo. ex quo Philoxenis dicto & impatietia ipsius, turpitu/do dc ineptia atque ignorantia Dionysii in pangendis carminibus,
quae tamen pulchra putabat,simul apparuit. quare maximus effectus est risus. Pulchra igitur erunt ridicula, quae ex pluribus turpitudinibus mixta suerint . quae longe etiam magis uenusta erunt, s in contrarium eius,quod expectatur, asseruntur: quoniam smiles sunt pe. ripetiis, quae in fabulis miram asserunt uoluptatem. quod si acce Dserit etiam metaphora, apte excogitata ad ridiculi turpitudinem exprimendam,sique dictum a perlona seuera, seruatis loci, temporis, ct personarum conditionibus . nihil mea sententia pulchri tali ridiculo ex huiusinodi partibus consecto accedere poterit. neque me praeterit,actionem etiam adhibendam esse talem, qualis ridiculi natura exposcit. Dubitare autem quispiam non immerito posset, an excepta ridiculi ui,uel potius hominum natura eueniat, ut in se. cetiis magis uel minus rideamus . Nam si ex hominum natura hoc contingat, nulla uidebitur esse uis in ridiculis. s uero ex ipsius ridi, culi ui hoc fiat uidetur esse necesse,ut eodem audito,aut uiso ridiὰ culo, omnes aeque rideant. sed neutrum horum dicendum. Hanc dissicultatem tolli posse existimamus,si ad mouendum risum maxi mam in ridiculo uim dixerimus esse eo quod ridendi causam asse. .
rat. quod tamen omnes non aeque rideant, eodem audito ridiculo,
id euenit non ipsius ridiculi ratione, cuius uis eadem est apud omnes. sed ipsus hominum naturae: quoniam non omnes eodem mO
do sunt constituti,ac a natura facti. scuti quod ignis aeque glaciem ac homine non calefaciat, id minime ex ignis ui prouenit, quae sem/per eadem est: sed ab eorum potius natura, quae igni admoueatur; quorum alterum altero ad excipiendam caltilitatem aptius est. Ex
349쪽
hominum autem genere,qui multa sanguinis copia reserti sunt, his cor facile dilatatur,ac ideo in risum prorumpunt. confra uero cXangues subtristes sunt, ct propterea longe minus ad risum proni. qui uero inter hos medii sunt, medio quoq; modo ad risum apti sunt. Unde qui uino utuntur meraci, quoniam in illis magna spirituum copia redundat, in risum proni sunt. Quare nil nitrum,s non aeque
omnes rident, sicuti neque ob eandem causam omnes aeque timet.
'sus autem nostrae scriptionis erit huiusmodi. si quis exercere se
uoluerit, ut ridicula componat, primo cogitabit, an ex corporis aut animi,aut rerum extrinsecarum turpitudine ea ducere uelit. deinde, an ueram, an fictam,an casu turpitudinem exprimere uelit. postronio, unde nouitatem turpitudo sit habitura an in re,an in modo turpitudinis exprimendar. haec enim tantum summa capita sunt, , quibus tota riaiculorum pendet materies : ut per ea , quae antea dicta
sunt, satis aperte patere potest. Usus autem facetiarum qualis stex libro Ethicorum quarto haberi potest cap. de Facetudine, cuius is haec sunt uerba. C im aut in uita requies etiam qua da st, in qua hori mines ioco utantur: uidetur etiam hic esse congressio quaedam mori derata,& dicendi ea quae oportet,ct audiendi . disserentia quoque ,, in eo erit, ut inter tales quosdam dicamus, ct tales audiamus. Circa ,, quae excellam etiam csse medii,st defectum perspicuum est. In quae, , Aristotelis uerba Eustratius haec scribit. C im probus uir in assiciua
is rerum tractatione occupatam mentem habeat, requie aliqua ac re ,, creatione interdum indiget: ne diuturna defatigatione oppressumis ingenii tui obtundatur acumen, more arcuum,qui si semper intenti,, relinquantur, ductam illud suum robur amittunt, laxique ct inutiles, , euadunt: iccirco iocola quaedain mediocritas existit, quae animos,, ingenua urbanitate aliquantulum relaxaret: atque ita alacriores po stea ad serias res obeundas remitteret: tuae τρα πλι , hoc est, apta is uersatio, uerbum ex uerbo exprimendo,appellatur. Non ab re quo.
que erit, ut sciamus E quibus ridiculis nos abstinere debeamus, ea, is quae loco eodem superius citato ab Aristotele scributur,recensere: is quae hunc in modii se habent. Quaedam sunt,quae ct ioco dicere, ,, ct audire tale hominem decet: ct ingenui hominis iocus seruis, ctis ite eruditi ab ineruditi ioco distat. Id quod ex Coni oediis ueteribus,, ct nouis licet unicuiq: perspicere . illis enim uerborii obscoenitas,hi ς,, obscoenitatis suspicio latum ritum iaciebat. Haec aute in honestate ,, no parua habet disserentiam. Ex quibus Aristoteli ς dicti scolligere debemus, in Comoediis obscoena uerba explodenda prorsus esse: ct ideo in iis, no ex illis risu capta tu cisse, sed ex illoru tatu suspicione.
350쪽
CVM autem ea explicuerimus, quae ad ridicula spectant, tempus iam esse uidetur, ut ad ea nostra se conuertat oratio, quae derisu quaeri solere Cicero in principio suae tractationis deridiculisis testatur aeuius haec sunt uerba. Derisu quinque sunt,quae quaeramis tur: unum, quid sit : alteru, unde sit: tertium,st ne oratoris mouereis risum quartum, quatenus: quintum,quae snt genera ridiculi. Atq;
illud primum,quid sit ipse risus: quo pacto concitetur: ubi si quo
,, modo existat: atque ita repente erumpat, ut eum cupientes tenere,, nequeamus: & quomodo simul latera, os,uenas,uultum, oculos oc, , , cupet: uiderit Democritus. neque enim pd hunc sermone hoc per,
,, tinet:& si pertineret: nescire me tamen id non puderet:quod ne ipsis quidem illi scirent, qui pollicerentur. Haec Cicero. Nos uero uessi, giis Aristotelis insilentes,quaedam breuiter asserre tentabimus : ut saltem eius perficiendi, quod a nobis suerit inchoatum, ansam aliis praebeamus. Risum itaque, quod erat ex enumeratis a Cicerone primum quaesitum, Aristotelis secundo Posteriorum libro praecepta sequentes, ita definire possumus: nimirum eum esse admirationem in nomine rerum turpium citra dolorem P ratiocinio ad animum relaxandum. Hanc esse recta huius hominis proprietatis definitio, nem sic commonstrare possumus. tria enim sunt definitionum ge, nera, ut primo.& secundo Posteriorum libro ab Aristotele docemur: alia quidem demonstrationis conclusio, alia principium , alia uero tota demonstratio solo situ disserens . Hanc autem per nos allatam risus definitionem in demonstrationem facile conuerti posse, magni commentatoris Auerois testimonio in re smili di, gnoscitur : qui libro secundo Posteriorum commento, ut uocantis . XL i. hunc in modum scribit . construatur sc syllogismus. In is nubibus est ignis,qui extinguitur: ct in quo est ignis, qui extingui, is tur,est sonus : sicque hinc cocluditur, quod in nubibus sit sonus ob D ignem,qui in eis extinguitur. haec autem est persecta tonitrui defi, is nitio: uidelicet , Tonitruum est sonus in nubibus ob extinctum ignem. Nec in hoc quicquam refert, quod tonitruum proprietas sit,quam successivam nuncupat, risbilitas uero permanens: quoniaex utrisque habetur & ouid sit,& propter quid sit. Ver im ut facili, tali, quantum seri potest,inserviamus,superius allatam risus defini. tionem magis explicantes, dicimus risum esse, motum animi ratio. natis praeter electionem inaloris effusionem , cordisque dilatatione, ultra id, qud natura sua sertur,insequentem : cuius motum se uitur