장음표시 사용
61쪽
34 NADII ET LOMB. IN.ARIST. LIB.
lyram canimus . atqui non de Poes , quam ad lyras, tibias ue ac commodamus, sed de sono duntaxat sermo est : cum citra sermonem iras rhythmo, atque harmonia tantum inserius imitari dicat. Clarius autem interpres transtulisset, si ut Aristotelis contextus haγ
niam tibiae, quae paucis foraminibus praeditae sunt, imitationi sunt ineptae. Neque nos praeterit odas ad citharas, ct ad tibias itidem accommodari: uerum de ipsis Aristotelem hoc loco meminisse noexistiniamus, ratione ducti superiore. Subdit deinde: OMNE s p ROR
Sensus autem est, Poeses omnes, quas supra recensui naus, imitatio sunt. Imitatio autem id commune est, in quo conueniunt . Per imitationem uero actionum humanarum, morum , atqS assectuum
ANNOTATI ONE s. Epopoeia composita uox est, acta τοῦ ἔπις ἡ ποiειν. ε mi autem, quanquam uerbum proprie significet. pro heroico tam e carmine per quandana ptaestantiam accipitur. Plato enim in Phaedro. ubi legitur hoc carnacia. ἰς λυκοι quod in latinuna ita uersum est: M Ut lupus ipse agnum. puerum sic ardet amator. heroicum carmen ε me appcllat. ita ueror & Aristbteles tertio de Rhetorica.., per Epopoeiam igitur, heroicam Poesim intelligit. Suidas uero inquit, Epo- poeia historia ex heroico metro est: etenim Epopoeia Poesis est, fabula carens. Suidae tamen aduersantur Aristotclis uerba quadam in serius posita, ubi te gitur, non esse poetae facta ipsa propria narrare; sed quemadmodum uel geri quiuerint . uel uerisimile, uel omnino necessarium fuerit. Et paulo' infra ait. νε Quo fit, ut sapientius, atque praestantius Poetis historia sit . ex quibus plane constat Epopoeiam. cum Poclis sit historiam absque fabula non esse: cum praesertim Epopoeiae Homeri in Odisscae libro fabulam infra ponat Aristotelcs. Dithyrambica uero Poesis Bacchi ministros eius sacra celcbratos imitabatur. Et quoniam in Dithyrambis . compositis nominibuς utuntur poetae. iccirco ad id alludens Philosophus, quod eorum maximc proprium est . composito ac longo nomine camapeellauit, dicens DITHYRAMBO POETI A ubi Poeticam non autem Poesim .quo nomine etiam uti potuisset, cum dithyrambo composuit, ut nomen longius emceretur. Unde rectius expressisset inter. pres,si, quod nos secimus, unico eam nomine intcrpretatus esset, nec in duat. Doces diduxisset. Cum uero Dithyrambicae Porseos natura no admodum nobis aperta sit, ideo quae de illa uariis in locis obseruauimus, nunc reserrc non grauabimur ut qui antiquitatum .ac rerum iam exoletarum studiosi sunt i no- his etiam hac in re auxilii nonnihil assequantur. Dithyrambos igitur.hymnos esse in honorem Bacchi factos.per quos Bacchum imitabantur. testatur anti quitas: ut ex Suida.& Athenaeo licet cognoscere. Fuit autem huic poematis generi familiare uerbis longis. idest compositis uti: sicuti inserius Aristoteles do. ν' cet.Eiusde quoque sententiae Plato est in Cratilo: inquit enim so Luna quide
62쪽
catur uoccin autem illam o λαε moet Boc, dithyrambicum nomen esse dicit.In tertio etiam de Rhetorica libro Aristotcles dictionuin compositioncm carmini dithyrambico aptissimiam esse dicit. idem S in lioc libro colirmat. Quare Ho, ratius de Pindaro inquit: ν, Seu per audaces noua dithyrambo , , Verba deuoluit, nulnerisque fertur Lege solutis. intelligens per noua uerba. nomina ex duobus uel tribuq coiit posita nominibus.Catulluς quoque imitans dithyrambos . cem uam sylvi cultricem. de aprum nemorivagum appellauit. Aristoteles praeterea in tertio de Rhetorica de dithyrambis ait, prooemia dithyramborum similia
demonii ratiuis e sic: quoniam primo aspectu cum re qua de agendum est, con/,, uenire non uideantur. Eil etiam apud Platonem in Phaedro locus admodum , animaduertendus dum ait Profectὀ.o Socrates praetcr solitum profluens quae dam amplitudo te ce it. Socr.Silentio igitur me audimam reuera diuinus hic ,. uidetur locus. Quare.li saepius nymphis procedcnte sermone corripior, ne mi/ν, mrix.ca certei,quae modo canebam. dithyrambis non multum distant. In eo ri dem etiam dialogo ait Audivisti Phaedre carmina me iam, non dithyrambos,, amplius canere.Ubi animaduertcndum Platonem per carmina intelligere he- ,, Xanactra In tertio etiam de Rhetorica Aristoteles inquit locutionem ipsam ne,, cella cst esic.aut pendentcna .aut continenter uno contextu tantum atque con
cursu coniunctam cuiusinodi sunt dithyrambicis sui orbes.In Problematibu quoque particula decima nona problemate decimo quinto ait Dithyrabi etia , po stquam simulari coeperunt antistrophis amplius non utuntur quanqua pluis rimum ante uterentur . cuius rei causa.quod olim homines liberi, atque inge- , , nui ad choream adire solebant.itaque multos esse . qui fungi cantu certatorio,, possent. erat difficile.quapropter illis in morem fuerat, ut modulos en harmo
ν, nicos cantarent. unus en uncrebror cantilenam mutare, uariamque contexere,, facilius potcst,quini multi: S qui certat facilius, quam qui mores conseruat., , quocirca simplicius illi modulari debuerunt. Antistrophus autem simplex est: , quippe qui numeruς sit.unitateque mensuretur.Haec eadem causa est cur in sce., na nullus.in chorea plurimus antistrophi usus sit.Histrio nanque simul, & cera, , lator & simulator eit chorus autem minus imitatur. Idem in ultimo Politi, ., corum libro sic scriptum reliquit.Dithyrambus sine controuersia Phrygius O, , censetur, cuius Salia exempla multa reserunt, qui istam uim concitandi pru- denter.& acute prospiciunt ' hoc Philoxenum conatum esse in harmonia do rica facere dithyrambicum carmen nec potuisse,sed ex illius natura delapsum, , ad Phrygiam dithyrambo congruentem recidisse. Uidendus etiam est Lycophron in initio. ubi quomodo dithyrambi quid ampli ut quam Lyrici.& unde dicti sint explanat. Ex Dionysio itidem Halicarnasseo.& Demetrio Phalereo, Menandro in uolumine Rhetorum Graecorum nonnulla ad dithyrambicorum intelligetiam sumi possunt.In commentariiς quoque Aristophanis presertim in eam fabulam. quae Nebulae inscribitur.dedithyrambis plura scribuntur . Et quoniam in dithyrambis Bacchum imitabantur,non ab re suturum iudicaui,si quae a Platone in septimo de Legibus dicuntur. in praesentia referrem .ait enim. Ambiguam saltationem arbitramur. quae Bacchica. Bacchumi sequentium
est quas Nymphas.Panes.Silenos ac Satyros uocant: quae quide .ut aiunt.uino lentos imitatur. lustrationes ct sacra facientes . Totum hoc saltationis genus,
neque quod bello conueniat,neque quod paci. neque quid sibi uelit facile de- terminari potest.Rectissimu igitur mihi uidetur id ita distinguere. ut seorsu in a belli. seorsum etiam at pacis saltatione id ponamus.negantes hoc esse ciuile. Et haec de dithvrambis sufficiant. Nec mirum alicui uideri debet Aristotelem
63쪽
16 MADt I ET LOMB. IN ARIST. LIB.
tibiae citharaeue sonos imitantes poeses appellasse cum ex Platone superius inexplicatione noluinis poetae,actiones omnes poeses,& artifices omnes poctas nuncupari dixerimus Est autem tibia ut in coturivio auctor cit Plato, instrumetum aures dela ulceris,oris potentia Cittiara uero gonus est instrumenti inu sici chordas habenti .eodem Platone auctore in Theriem in Cratylo. & in Hipparctio. Adnotanda in uerbo. α υλi κως, quae Theophrastus libro quartota de Plantarum lii storia cap.duodecimo de harundinibus scribit. Postquam . in- quit . uarictas. fictioque sono tibiae accessit. quod caesura mutata est.hinc licetis intueri cx tibiis nonnullas aptas imitationi.nonnullas secus extitisse. Arii tot lcs autem in calce librorum Politicorum de tibia citharaque multa dicit.Theophrastus ueror loco.de quo supra meminimus. docet quomodo tua lcmpestate tibiae conticerentur. Conserunt item ad hii iuste particulae intelligentia.quae ab Aristotele in Problematibus scribuntur in particula decima nona probio,, mare nono S decimo.quae ita se habent. Cur solitarias cantilenas suauius auis dire solemus. si ad tibiam .aut ad lyram unam cantantur, cum tamen ad fides.., canticum* idem modo utroque peragatur ξ nam si idem ita amplius sit, plus, , ad plurcs tibias. atque etiam suauius esse oportet. An, quoniam cuidentius, , in assequendo.'uod spcctatur,est,cum ad unam .uel lyram,uel tibiam cantatur; , , ad plures uero suavitas seruari non potest . cum cantilena offuscetur, totaque, penc deleatur. Decimum ucro problema ita se habet. Cur si vox hominis, , suauior est,non eius,qui sine sermone cantat.suauior proueniti uerbi gratia te , retantis;sed tibia. lyrauc suauius sonantZAn. ne illa quidem, quae uocabulis amν, ticulata emittitur, aeque suauis est.nisi per simulationem sormetur. caeterum εν opere ipso cssicitur. ut gratior sit.uox enim hominis suavior constat: oris aute instrumcnta pulsandi uim obtinent pleniorem.quamobrcm suauius cantatur. quina teretatur. De tibiis, ac citharis libro quarto Iuli uin Pollucem vide. De Poeseos autem gcneribuς , quae ad hanc rationem spcctant. ab Athenaeo libro decimo quarto quaeratur. Aduertendum circa uerbum,l MITATI O. Platonem in Sophista dicere nullam esse iocandi speciem artificiosam, atque i cundam magi .qua in imitationem cuius rectitudinem in dialogo de Legumlationibus ait consisterc. ut tantum & tale fiat.quantum N quale in se ipso est. Sed incidit dubitatio nam aut de Poesi.aut de Poetica arte in hoc libro pertractat Aristotelcs.si de arte.cam operis huius initio definire debuisset. nam etiam in sitis Rhetoriciς.cum aliqua praemisisset.ait Itaque tanquam ar capite orsi,de finiemus priinum quid sit ea ars.cuius praecepta tradituri sumus.geinde ad re- Iiqua proficiscemur.post quae dicta statim artis Maetoricae definitionem ponit. Quda si dicatur.hunc librum esse de Poes .eam etiam definire debuisset: quippe par uiget utrinque ratio Nam sicut eo libro in quo de arte Rhetorica agit, eam definit.ita quoque in eo uolumine.in quo poesimpertractat, eandcinde finire oportuit. Respondemus.hoc in libello de Poeti quidem ut supra diximus Aristotelem agerc. Poetim tamen haud quaquam definire sed praecipuam illius speciein.Tragoediam scilicet defini endo. plus hoc in opere Philosophum praestare quam in i laetorica . nam speciei definitio generis definitione persectior est ex qua nullo iacgocio ea. quae generis est.elici ctiam poteli contra uero ex generis definitione.ea quae speciei est,erii l. ni alia addantur,no potest.Quod
uel maximo potest esse argumento, Aristotclem hic non de arte legibulque Poeticae pcrtractare. sed de Poesi: quoniam eius praecellentem speciem defini
uit. lodo tamen subiectae rci accommodato Poesis naturam in uniuersum explicauit; id nimirum apponen .in quo poematum genera omnia conueniunt. ipsam inquam imitationem eorum item disserentias ostendens Nam ct EpO- Pinia natura non per definitionem; sed earum retulia in quibus similis dissimilis ue
64쪽
lis ue Tragoediae est, commostratione docuit. Dicet fortasse quispiam. Aristotelem haud quaquain de Poesi in uniuersum primo loco, demiae degeneribus singillatim ager cum de Epopoeia.Tragoedia.& reliquis Poescox spccie- buvilatini loquatur. Huic rei pondemus.AAstotelem quidem de goneribus illis uerba facere, uti per ea natura Pocscos innotescat: siquidem uia. qua nox in Poescos notitiam deducit sunt speciet ipsae;quippe qui sciatnus Poelim imitationem esse, cum omnia Poeseos genera in hoc communi, quod est imitatio. conuenire noni sinum sit.Unde aliud est uia.aliud vero' id quod uiae interuen tu adipiscimur.Cognitio quidem . quae hic traditur de Poen, in uniuersum est. at uia, per quam huiuscemodi cognatio mostratur. Pocseos species sunt. & hoc ex Aristotelis doctrina. secundo Posterio ruin resolutoriorum libro; & clarius ex Themistii paraphrasi .eo in loco.que superius in obiectionibus aduersus Robortellum citauimus. elici potest. Quaeret aut aliquis cur de Poesi non autede arte Poetica uoluit agere Philosophus cuni in Rhetorica de arte item Rhe thorica pertractarit. aut enim de orationc illic,quae artis Rhetoricae est opus. agere.uel etiam hic de arte scribere debui siet. An.quo d Aristotelis tempestate multi de Rhetorica arte scripserunt;quae quanquam esset impersecta.iam tamen extabat Poeticae ueror nulla prorsus ars erat conscripta.cum aute ars ex naturae animaduersione colligatur, Aristotelem oportuit de Poesi eo itidem con silio pcrtractare. ut artem eliceret. Egit tamen de Poesi potissimum, forte ob Platonem. atque alios multos,qui poetis erant infensiuit Poeseos tum digni. tatem,tum usum ostenderet.Et quanquam hoc in libello Poescos leges edoc at,dum tamen leges docet illum ea parte agere de Poesi nihilominus asscueramus . nam rationem recter conficiendae Pocseos praescribere . de Poesi, quod ad eius conficiendae rationem attinet est agere.Quod si de legibus tantum ut secit in Rhetoricis hic ageret.iure sane liber hic de arte Poetica esset inscribendus.
Tribus autem di ferunt intorsi; aut quod genere diverss imitantur, aut γόd res diuersas, aut quod modo diverse imitantur, minimeque secvndum
Cum generum poeseos conuenientiam in superiore parte posuerit Aristoteles,corum nunc inter se triplicem esse disserentia ostendit. Prima quid cita est, clim ea,quibus imitantur, genere disserunt.
ceu s coloribus ac lineis pictor equum imitetur, ac pingat, quem etia poeta uerbis exprimat, hae duae imitationes inter se distabunt, ea inquam quae pictoris est,& quae poetae, penes res, quibus imitan/tur: siquidem pictor, ct coloribus di lineis, poeta uero uerbis utitur. atqui colores ct lineae a uerbis genere distat; id est res,ac naturae diuersae sunt. res autem, quam imitantur, apud utrunque eadem erat,
scilicet equus . Secunda poeseum inter se disserentia est penes res, quas imitantum quonia scilicet res diuersas imitantur . ut si duo snt pictores, quorum alter pulchros,turpes alter homines pingat, utiq; D picturae Disit iros Cooste
65쪽
picturae inter se dissidentes erunt,ob res quas imitantur, quae inter se disserunt. pulchrum enim a turpi disserre nemo est, qui ambigat.
hae tamen utraeque imitationes alia ratione conueniunt; quoniam iisdem quibus imitantur, utuntur : si quidem pictores utrique co μloribus, ac lineis utuntur. Tertia deinde disserentia est, quae penes diuersum imitandi modum existit . ut cum tragicus imi γtatur heroas, quos etiam heroicus fingit, utrique conueniunt in re, quam imitanturi quoniam heroas exprimunt utrique . conueniunt raeterea ratione rei, qua imitantur: sermone siquidem ct tragicus, et eroicus utuntur. At penes modu inter se differunt. tragicus enim personas, quae ct agunt, ct negociantur in scenam inducit: heroi cus autem narrando rem absoluit. actionem autem in scena quai piam agere ab eadem actione quae non agitur, sed narratur, longe
differt. Poetes igitur tribus hisce inter se disserentiis distat: aut quo
niam ea, quibus utuntur,dum imitantur, diuersa genere inter se sunt: aut quoniam imitantur diuersa aut quoniam diuerso modo. Quod postremum membrum ut clarius explicaret philosophus,
sae particula ideo est adiecta: quia per uerbum,genus,qualis nam esset duarum primarum disserentiarum diuersitas, explicuit. Cum autem uerbum, genus, in tertio diuisio is modo suppleri nollet, quid
intelligeret exposuit,cum dixit: A VT QVOD Μ Do Di VERSO.
id est non secundum eundem modum . atque ita in icrtia disserentia in modo tantlim erit disserentia : in reliquis autem duabus ex parte generis, ct naturae habebitur disserentia.
Animaduertendum est Aristotelem in orationis contextu accipere genus pro natura.in qua significatione sumpst&in tertio Physicorum libro.& in quarto de Coelo, atque alibi.& tanti refert dicere. genera disserre.quanti si diceret,naturas diuersas esse.Qudd autem hoc pacto Philosophus nunc genus accipiat, sequentia plane indicabunt. Animum item aduertere oportet. quod quanquam Artitoteles in sequentibus uerbis tres disserentias enumeret rhythmum scilicet.harmoniam.& sermonem disserentiae tamen hae non sunt illae.de suibus hic meminit: uerum hae tres disserentiae.rhythmus inquam, harmonia. sermόque sub primo membro trimembris diuisionis in orationis coicitu positae comprehenduntur; sicuti luce clarius apparebit.
66쪽
Ut enim coloribus, atque figuris pleraque quidam aemulantes imitantur, hi quidem arte,consuetudine illi,nonnulli etiam voce: ita quoque Cr m dictu
artibus accidit etenim omno imitationem exercent,numero dico inermone,
harmonia; bi sp uel separatim,vel promi fuci verbi gratia: harmonia simul
Cr numero tantum utuntur illae,quae ad tibias,quae ve ad citharas pertinent :
tumsi quae a sint, ut facultatem hum odi sirtiuntur,ut est illa talae M.
Poeses tribus inter se differre dixerat superius; nunc primam poeseum disserentiam , quae erat quod genere diuersis imitaremtur, exemplo confirmat. nam exempla quanquam ad probandum efficacia admodum non sint, ad declarandum tamen quod uolumus, plurimum ualent. huic autem doctrinae per belle exempla accomodantur . Contextus uero ratio hunc in modum est expla isnanda. spictor, uerbi causa, coloribus , ct figuris gallum imite. tur, alter autem uoce gallu item imitetur, ut eum canentem audire uideamur; colores prosectb, figuraeque , quibus pictor imitatus est gallu in .genere disserunt , uoce, qua phonascus est ullis, dum gallum imitaretur pictor arte, alter consuetudine . scut igitur imi λtationes hae penes ea disserunt, quibus imitantur; ita sane nonnumquam in poescunt enumeratis generibus distabunt penes ea, qui bus imitantur : quoniam ea, quibus imitantur,genere inter se dicsdent: ut in exemplo nuper posto , color ct uox genere diuersa sunt. QMod autem poeseum genera quaedam , dum imitantur, iis utantur, quae genere inter se distant, probat Aristoteles . nam poe
ses omnes aut numero, aut harmonia, aut sermone imitantur; atq; his, aut diuiss, aut smul iunctis . numerus autem, harmonia, seromoque genere distant. nam numerus circa motum, harmonia circa sonum , sermo circa dearticulatam uocem uersantur. Una igitur
de tribus enumeratis ab Aristotele disserentiis erit penes ea, qui obus poetes imitantur . Harum autem disserentiaru nonnullae pluribus simul iunctis utuntur, ut Poesis, Auletica, Citharistica, ct Syringarum, quae rhythmo atque harmonia tantum utuntur, dum imitantur. Saltu uero qui imitantur, rhythmo tantum imitatur. ct Epolceia sermone solo, sine rhythmo atque harmonia utitur. Atqui deis, quae rhythmo, atque harmonia tantum utuntur, agit in praesenti contextu; in sequenti uer , eam explicabit, quae sermone tantum utitur. Uertim sermo genere differt ab harmonia , ct rhythmo : di sunt ea, quibus poeses imitantur. Una igitur erit poeseum differentia, penes ea,quibus imitantur: quod erat primum in superiore ora. tionis contextu diuisonis membrum .inod uerb spectat ad uerba, o ii uox
67쪽
uox , F l G V R A, duo significare potest,aut corporis dimotione , ac
gestum nam infra dicet Aristoteles figuratis rhythmis quosdam
actiones, mores,ac perturbationes imitari aut lineamenta: In quam
fgnificationem sui nit Philosophus in Praedicamentis in quarta qua
litatis specie. Quanquam uero non negarim,primo itidem modo sumi hoc loco posse, mihi tamen magis arridet,ut secundo accipiatur modo. nam coloribus, ct figuris,uocem aristoteles opposui si e uidetur , cum inquit: ALII AVTEM Voc E. ita enim uertenda erat
ea pars; quam etiam librariorum uitio transpositam putamus: si quidem hunc Aristotelis locum ita legendum censemus. VT ENIM
,, Aueroes in paraphrasi recte hunc contextum legit.cum ait Confinguntur ilm, lorum quaedam aliquibuς coloribus, & figurism uocibus.& hoc aut arte . aut , dispositione,& habitu invenitur confingentibus, aut ob consuctudinciri ali quam . quae illis praecet sit circa hoc. Plato quoque in Cratylo haec tria simul ., ponit.dum ait: Adeli rebus vox. & figura, color plurimis. uidetur mihi. si ,3 quiς haec imitetur, neque circa imitationes illas nominandi facultas consiste νε re hae siquidem sunt partim Musica. partim Pictura. Qua motus au ctori tate. duo illa uerba,co LORIBUS, ET F I G VRI S. existimaui ad pictores reserre: quoniam & Plato qui fuit Aristotelis praeceptor. idem essecit.neque ucro colotex ad pictores.figuras autem ad mi mox atque sculptores referre uolui.In dia. logo quoque de Republica undecimo inquit: Qui no amplius necessitatis cau,, se in ciuitatibus sunt,quales uenatores.& mimi, imitatoresqi, partim circa fi Euras.& colores. partim circa Mulicam. poetae scilicet.Hic locus priori dissimilem uim non habet: uoce liquidem imitantur poetae. itaque perinde est . ac si diceret . qui imitantur. partim circa figuras,& colore .partim circa uoces uer santur.Ex hix ergo locis illud primum accipiamus. cum de his.qul coloribus. ac figuris imitantur,uerba facit.pictores intelligit.deinde si sequetia uerba per parenthesim legamus, sicut alias tum Patauit tum Ferrariae dum publice hunc libru in uacationibus animi causa interpretaremur. diximus: quas nostras in terpretationes auditores nostri conscripserunt.& calamo exaratae nunc passim circunferuntur: nihilominus totam eam parenthesian ad pictores rcferre oporteret: ut sensus Aristotelis esiet ex pictoribus arte alio .consuctudine alios imitari: quo nihil ineptius non enim uideo in quem usum haec de arte & consucitudine distinctio hoc in loco cadat.Diceret praeterea coloribus. & figuris non nullos. quosdam autom uoce imitari: atque ex iis, qui coloribuς, ac figuris . alios arte, consuetudine alios id facere de iis autem qui uoce id efficiunt.
nihil prorsus afferret. Iccirco ne faciamus ineptum Aristotelem. dc quo magnus Aucroes,illum sinc ualida ratione nihil penitus dixisse confirmat. librariorum uitio uerbum transpositum existimare dcbemuς: quod de in aliis Aristotelis libris euenisse iacteret interpretes loci ς propriis animaduerterut.Quddsi uerbum transponimus. erit sensus: aemulantium,coloribus, ct figuris alios. pictores
68쪽
pictores inquanti uoce autem alios.phonascos scilicet. aemulari quorum picto res quidem arte.phonasci autem consuetudine tantum imitationem effici ut. nulla enim eli ars quae canum .equorum ue,aut hominum uoces imitari doce at. Voce autem imitari, sensum hunc habet, ut rei quam imitamur.similis vox reddatur; ceu si quis uoce uentorum strepitum imitetur: cuius rei testis est
Plutarchuc eo libello, Quatenus.& quo fructu pueri poemata debent audire. Dixit autem Aristoteles pictores quidem arte, consuetudinc autem phona schos imitari; ut phonascum a poeta seiungeret . qui & ipse uoce imitatu .u
rum id arte facit.nec rerum earum quas aemulatur, uoces perinde, ut phona scus linitatur.Quod si nonnunquam poetae rerum,quas imi tantur.uocem carinminibus aemulentur,id raro contingit.& mira admodum arte ab eis fit parti culam igitur illam.Voc E.cum ea particula, cOLORIBVS ET FIGURIS.
ueluti membrum aliud illi contrapositum omnino coniungendu minimeque uti membrum arti & consuetudini oppositu in ponendum dicimus: tertium siquidem membrum . quod in numerum cum his duobus caderet, esset uer
bum. N A T U R A. alios enim arte, consuetudinc alios. natura nonnullos, non
autem uoce facere dicimus. haec nanque trimembris diuisio. Ethicorum decimo capite undecimo ab Arillotele scribitur.Quare, uel castigandiis est locus. de pro uerbo di, scribendum est Φιμ:ς : quod tamen haud quaquam mihi probaturiquosda enim natura.quod falsum est.pingere oporterct.fieri quidem potest,ut alter altero ad pingendum. natura sit magis procliuis: uerum quord natura pingat. sicut arte pingere dicimus. neutiquam dicetur ues ueroba prorsus, ut seci mus, sunt transponcnda. Habuimus, postquam haec scri γpseramuς, nonnullas in hunc libellu excellentissimi Philosophi Simonis Portii scriptionum uarietatcs,in quibus reperimus hoc loco,in codice Mediceo legi ν τι si tini: quae lectio nostram sententiam mirum in modu confirmat. Cum uero Philolophus inquit: HI Q UIDEM ARTE. coNSUETUDINE ILLI. per artem recte pingendi, praecepta leges* intelligimus per consuetu dinem autem habitum intelligit ex frequentibus actibus genitum. qui diffici- le remouetur.nam & primo de Rhetorica inquit consuetudine fieri uidentur. quae iccirco facimus.quod saepc numero facimus. unde & secundo magnorum V Moralium inquit consuetudinem esse alteram naturam. Sicut enim quae ar na tura fiunt, absque cognitione fiunt; ita quaecunque consuetudine facimus. ea non animaduertentes facimus Huius rei testis est Plato in Theaeteto,dicens.co V suetudine quadam. atque inscitia indicans ea quae consuetudine fiunt,sime coognitionc fieri,quemadmodum & ea. quae natura fiunt. Cui etiam respondet quod a Philosopho in primo de Rhetorica scribitur. Iucundum enim inouit quicquid in consuctudinciri est receptum quippe quod in consuetudine abiit. insitum id ferer. ac natiuum efficitur. consuetudinis enim uis naturae perquim ' simillima: quoniam quod saepe ac frequenter fit, ei quod semper esiicitur, est ' proximum. Fiunt frequenter, quae ex consuetudine fiunt: semper ueror fiunt niti quid impediat quae a natura proueniunt . quare saepe Galenus consuetu dinem. cititiam naturam esse dicit.Quanta autem sit coluetudinis uis secun do Metaphysicorum Aristoteles osten3it.ut nunc ego id omittam : quod cum dicitur, eam scilicet alteram naturam esse. maximam in nobis uim habere dein claratur abunde. Non iniuria uero dubitare aliquis posset . quonam pacto in initio particulae huius cum dicitur. alios arte.alios consuetudine imitari, per arteiri recte pingendi, praecepta legesqi intellexerimu : deinde cum in eadem particula inquit: ITA Q C QIE ET IN DI TIS ARTIB U S. intcrpreotati sumus arte factis. hoc est Tragoedia . Comoedia.& huiusmodi. Huic ita obiicienti respsidemus Aristotelem artis nomine multipliciter usum esse.nam
69쪽
& pro legibus accipitur.quibus ad conficiendum quod est arte factum. artifex
uti tu quo sane modo sexto Ethicorum libro cap.quinto sumpsit Aristoteles, is cum ait.artem habitum et se recta ratione factivum.in qua itidcm significati ne in primo de Rhctorica accepit in initio, ubi ex naturae animaduertione praecepta fuisse collccta declarat. Capitur citam ars pro re arte facta; sicut ex nono Metaphysicorum patet aperte .His utrisque modis artem hoc in loco sumpsit. cum enim quempiam arte pingere dixit.quis negabit intelligendum.aliquem uti certis praeceptis.ratione ac extasimento acquisitis. ut quod sibi imitandum proponitur, seliciter assequatuπὶ cum praeterea secundo loco Philolophus dicit. ITA QUOQUE ET IN Dic TIS A RT I B v s. id est in Tragoedia.& Co moedia . & huiusmodi. nonne satis patet artona hoc loco. non pro praeceptis. sed pro re ex praeceptis facta intelligedam nono enim Metaphysicorum libro, motus est in re mota. Est et tertia apud Arillotclem artis signi licatio in primo
' de Partibus animalium cap primo.cum ait artem operis esse rationem, omni
V abiuncta materia. in qua significatione sumitur ars pro sorma rei, quae arte fit. ut forma domus in mente Artificis arx dicitur uertim de hac tertia significatione in praesentia non meminit. Dubitari praeterea sic posset.si Tragoediam.Comoediam . de huiusmodi genera Poeseos Aristotcles artcs uocat. nonne quamquam lioc libro agat de poesi Philosophus, in inscriptione poterit A RTE. suppleri;cum non pro legibus.& praeceptis tantum . sed pro poesi sumatur ars 3 altu supplendum esse . METHODO .ante iam dixisti. Respondemus artem pro re arte facta suppleri non posse, cum uerbum poesis in inscriptione sit collocatum quoniam bis idem diceret.& sensus esiet, Ars de poesi id est poetis de poesi.
quo nihil absurdius dici posset.
mus Latinis quoque iit abunder familiaris. multa sint a nobis de rhrthmo
enarranda, clarioris doctrinae gratia graeca nos uoce potius utemur quam latina: quoniam uox numerus plura significat. interdum enim unitatum congre gationem in anima consistentem significat.qua res extra animam inistres nu/meratumquem numerum numerantem appellamus ut duo.tria quatuor.interdum uero numerus pro numerata re capitur; ut cum dicimus dece equos.aut
centum homines. De duplici autem hac numeri acceptione ab Aristotele uer ba fiunt in quarto Physicorum libro: quo loco tempus esse numerum num
ratu motus ostendit.Rhythmus autem.perinde ut tempus numerus est.qua obrem ut ambi itatem cultemus, rhythmo potius utemur. quina numero.
Est autem Rhythmus proportio temporis unius motus in loco. ad tempus alterius motus in loco numerata.hoc est, Rhythmus est mensura duaru ues plurium lationum . inuicem comparatarum. secundum ipsarum mutuam temporis rationem. Quo fit ut duas temporis partes duosq; motus in quovis rhyllimo reperiri oporteat in unico ucror motu nisi potestate quoniam motus conorinuorum est. continua autem dissecari possunt)rhythmuo reperiri prorsus iari nequit. Quare sine latione rhythmus nuquam erit quin potius ubicuncylatio est, illic rhythmus, uel actit . uel potestate salte inuenietur . nam semper una pars motus in loco ad aliam partem motus in loco secundum mutua tems oris proportionem conferri potestdationi enim cuilibet rerum sublunari v. itionis pars primi mobilis, cuius numerux tempus est, respondet. quod si unius partis temporis ad aliam bona fuerit habitudo. bonus erit rhythmus: si ueror mal malus. Rhythmum ueror motioni in loco inniti ex Platone patet: qui in Philoebo dicit In motibuς praeterea.gcstibus p corporis alia quaedam ta/,, ita inesse monstrarunt,quae per numeros mensurata. rhythmos atque mensu in ras uocari iussere. Praetcrea in conuiuio Rhythmus ex ueloci.et tardo prius di screpantibus.
70쪽
,, screpantibus, postea ueror conuenientibus constituitur. uelox autem & tardumotu ς differentiae sunt. ut libro quarto Physicorum Aristoteles docci Cum autem rhythmus in diuertis naturis reperiatur,ut in saltatione, pulsu.cantu. sono. carmine.solutassatione; in his omnibus motus gratia rhythmus inerit. motuent in haec omnia ut sint,indigent necessarior si quidem oratio & carmen quatenus prostruntur, hac eni in ratione rhythmum tantum habet non sine motu sunt. etenim Aristoteles in praedicamcntis orationem, quae uoce prosertur. quantitatem esse dicit: quoniam lonsa.& breui syllaba mensuratur. longum autem.& breue temporis affectiones sunt tempus uero.aut ratione sola duertar primo motu primi mobilis aut illi annexum est quare fit, ut oratio quae striapta est, si non actii ut ita loquar potestate saltem rhythmum habeat: quoniam cum Prosertur.cum habet actu . Clim praeterea uox ut ex secudo de Anima libro costat ex aeris attritu coficiatur.hinc fit ut tu carmen.tum oratio soluta,instrumenta item omnia sonum habentia motus interuentu propriis fungantur inuneribus; atque ita sine motu modo superius declarato no sint. Patet itidem in pulsu motum etiam esse atque in corporis agitatione.Quare cum in iis omnibus motum reperiri satis declaratum sit. reliquum est ut rhythmum quo in iisdem esse ostendamus.nam in sono tibiae.citharaeue,et in illis.quae his potei late similcs sunt.in saltationibus item reperiri rhythmum Philosophus asse.., uerat. Harmonia inquit,simul & rhythmo tantum utuntur illae.quae ad tibi M. ., quaeue ad citharas pertinent: tum si quae aliae sint. quae facultatem huiusmodiis sorti antur.ut est illa fistularum rhythmo ueror ipso seorsum ab harmonia imi tari saltantium est .ex hoc Aristotelis loco, sono ac saltationi rhythmum inesse
lucc clarius apparet.In oratione item soluta rhythmum esse idem Aristoteles is in tertio de Rhetorica est auctor. cum ait: Numerus figurae locutionis rhyth mus et .cuius mensurae diuisibiles.quare numerum qui de habebit oratio; me M trum autem non habebit.ne Poema sit.quem deinde Theophrastus, scuti re fert Demetrius Phalereus, Cicero itidcm ac rhetores serme omnes posteriores secuti sunt. Carmini quoque rhythmu inesse infra docet Ariistoteles, dum in. ,, quit Metra partes rhythmi esse certor scimus.unde virgilius: ,, Numeros memini, si uerba tenerem. Et Horatius: ,, Numeri si sertur, Lege solutis. Ex his etiam, quae dicta sunt, in cantu rhythmum esse necessario constat.Quae uero de rhythmo dicta sunt.ex Philoponi sententia fermer omnia deprompta sunt in libru de Anima cap. de sono, eo sane loco cui octogesimum septimum Auerois commentum rcspondet quae omnia huc trasserenda sunt ea aute sunt huiusmodi. Circa uocem humanam ilhhaec tria contemplamur, Rhythmum. Harmoniam. Dictionem .Rhythmus quidem circa prolationis tempus, longu ' & breue uersatur.quare ueteres,uocales eas. quae pluri tempore proferuntur. longas appellarunt; breues autem quae minori.nam si longas appellatas, & O. ut natura suggerit proseramus, pluri eas tempore; breues autem minori nos proferre comperiemus ex horum autem ad inuice compositione ipsum quod bonum mi ineru habet.essicitur spectat enim ad carmina. At harmonia in acu ti grauissi commoderationc consistit.Dictio uero circa syllabarum formatio V nem uersatur, ex qua dictorum sensus significatur. Quoniam igitur humana' uox peculiariter haec habet. lusica ueror instrumenta quodam modo hae aemu lantur. iccirco proportionc quadam & ipsa loqui dicuntur . non enim rhytho V mu in & harmoniam tantum, sed & ipsas dictionet aemulantur.Nimirum igi-V tur&sciunt qualisnam sit cantus, qui dicitur, & una cum instrumentis mu- sicis simul canunt: humanam autem uocem non absolute.sed Elocutionc aemu
lantur viam, ut diximus penes compositionem dictionis, quae per linguam fit, consistit.