장음표시 사용
281쪽
honta Ogni ben piace, che queste inie parole pia ana
no, clie al suo santissimo Nomo si a di laude e di gloria,ed a Vostra Maesta di salute e di cousolagione.
Ex Pauli Segneri concione XXIV. g. 8. de salsa pec
E sorse che non si alute ranno i deicioni coci tuite te arti per sarvi alior bene intendere la graveZga di que glieccessi, i quali a voi per ventura sembraSSer tenui, Oxi manessero ignoti l Ma che dico i demoujl Cristo, Cristo inedesimo vi verra a ri inproverar di sua hocca Pici gratitudine da voi dirnostrata at suo sangue: e Peroquat considanea Potre te avere in chi vedrete aver tenuia ragione, e questa esattiSstina, d'ogni minima vostra Parola OZiosa, de Omni verbo otioso Mattit . 36.9, uota che dulle inaldicen Ze, o delle heste nimie , o dellesoperchieriel Mi par per tanto di veder, cli'egii in quel
passo estremo apparisca a taluia di voi, nudo, plagato, lacero , Sanguinoso. A destra ed a sint Stra gli assisterauno angeli armati di turbini e di terrori: ed egli te-uendo in mano quel gran volume degli umani delisti, coin incera ad uno ad uno a rileggervi tuiti i vostri,con intonarvi alle Orecchic della coscien Za, non Punt Ottuse , quelle Spaventose voci deI Salmo: mec fecisti, et tacui Ps. 49, 21. . Tu, dira egit, quando eri negli anni tuoi pili giovanili, non prima cominciastia conoscerini , che ad offenderint. Impurasti it intonome per maledirio, e la mi a lcggu per conculcar-la: ed io tacqui. Ti desti subito in hi accio a compagnio licen Eiose, da cui ti Iasciasti adescare ad Ogui sorte di vi ei ο; apprendesti i loro det tam i , Seguisti iloro egenapi, aderisti a loro costumi: cd io tis equi. Fuggivi Ie chiese, e De Iucutavi i ridolii; lascia vi lamessa, o di moravi nu' trebbi; dispi eZZavi i sacramenti, ed attende vi vile crapole; ti an uolavi dei tu predictio, e ii divortivi in vagii eggia menti: ed io tacqui: Haec fecisti, et tacui. enuto ad et i piἰi virile, non vi su
282쪽
infamia che tu non VOleSSi eo noscere. Non perdo nasti a sesso, non distinguesti grado, non rispeltasti condigione; servisti in tutio alle it ac Passioni sDonale: edio lacqui. Allevasti con gli escitari medesimi i tuo is glitioli , seneta timor di Dio , Senga pratica di legge Cristiana, senZa riverenga alle Cose Sagre: cd io tacqui. Passasti da gli amori impuri ad odi maligni: non volc-sti mai pace col tuo u emico, l'odiasti, lo perseguitasti , it tradisti, ii Iordasti te mani di iam uti O sangue: ed io tacqui. Haec fecisti, et tacui. Giunto alia vec-chinia, ri ponesti ogni assulto tuo uel denaro. Questo procarasti con ineZZi quantunque illeciti: non mante-nesti sede, non adempisti debito, non Osservasti glu- stiriat angi ii valesti di si odi, di salsita, di dopplegete, di tradimenti: ed io tacqui. Negasti it suo a chi si do-veva. Λ danno d'altri implegasti umiri maligni, a lavord altri esercitasti atti infami. Non riguardasti solennita, non frequentasti oratori, non faceSti Ora Zionc. non pensasti una volta alia tua coscien Za: ed io tacqui: Haec fecisti, et tacui. Che ii desii a credere perol istimasti, inique, quod ero tui similis' Is. 42, 14. . Credesti tae io dovessi sem pre tacere 3 ch'io non do vessi mai risentirmi r Tacui semper, silui, patiens fui; ma Ora ut parturiens loquar ibid. ie daceto tu .ivendo non hai preZZato ii mio Sangue, ma come sangol'hni premulo, l'hai posto villana mente solio I tuoi pio; ecco ti condannera questo Sangue che-ti doveariscaltare. Cosi dira egit; e sorse anclae come si leg-ge aver Cristo in quel punio usato a Piu d uno, s immergera Dei costato aperto la mano, e riti aen dola diluviante det suo pregiosissimo sangue: piglia, dirar chi la vita non volle da questo Sanguo, n' abbia la morte.
Ed in quel punio, sparendo vi tui da gli occhi, vi parradi vedere, che vi si avventi rabbiosamente alia vita una birreri a formidabile di demoni, altri de quali vi asser-rino per te braccia, altri per ii capelli, altri pe' piedi vago clascuno d' aver egit Ia gloria di strastinarui suo' prigioniero alPinferno. E voi aliora avreto uia cuOre si intrepido, se costaute, che considiate nella divina honta 3
283쪽
Oh solle chi si vuole proinettere di se tantol Ma se non
possiamo pro metiercelo, torniamo dunque ali' intento nostro, o dicta ino: quei fieri rimorsi che sentiremo morendo, a clie ci varranno 3 Λ sarne piu agevol mente ottener salutet Non gia. Vari anno ad angustiarci, var-ranno ad amiggerci, varranno a farci Piu precipitosa- mente cadere in disperagi One. E s e cosi, che ci ri inane ora a sare, da che abbia in tempor Peniten Za, si, peniten Za, torno a ripeterio, Penitenga. Questa si che avra larga di quietare ii nostro animo si alta mente, che si riduca a perseita tranquillita; ut tranquillam pilam agamus, come 1 Apostolo
disset ma in quale statot in omni metate 1 Tim. 2. 2 . Tut te te ali re invengioni sarauno inutili. Che oovadarsi alle bische, darsi a' hagordi, ed ahhandonarsi contanta dissoluZione dietro a mille in gannevoli passatem-pi, di glostre, di tornei, di commodie, di sestini, didantet Ahi che sno a tanto che riman filia nel cuore una spina si acuta quat e la colpa, tuiti gPimpiastriche si metian d' attorno per initi gargii ii dolore, nouva glion nulla. BisOgna trariae la spina mi avete uditor hisogna trarne la spina. Se noi ve la lasceremo star Iungamente, ci S' internera, ct s 'incarnera di maniera,cho ne avrem sorse per tuiti i secoli eterni a gridardi spastino, a contor erci, a sinaniaret Conνeraus sum,ma sem pre in aerumna mea, dum consigitur spina
Cur hoe loeo de orationis Synopsi sermonem βα- eimus' R. Ut melius et singularum partium omium et munus, et quae singulis conveniunt lyrones intelligant. Necesse est enim exemplis praecepta confirmare ut menti penitus inhaereant: quare hoc adolescentes
284쪽
monuit m Velim, ne unquam disciplinam ab illustrio.
ribus aureorum Scriptorum exemplis sejungant. Ciceronis orationes quam saepissime prae manibus habeant, artem introspiciant et imitentur. Prodest apprimu totam orationem synopsi adumbrare, ut meliu8, valdiusque vim eloquentiae p0 idusque cognoscant. Ut enim membrorum 8tructura, ossiumque compage Observata, melius totius corporis larmam ossiciumque intelligimus, ita brevi contracta, et adumbrata oratio, Oratoris artem lucidius exhibebit.
Ouid est Synopsis et quotvleas
R. SInopsis a graeca voce est breviarium multarum rerum sub uno aspeetu positarum; et ut aptius definiam in oratore: Synopsis est totius orationis brevis adumbratio, quae praecipua momenta per Partes distributa exhibet omni artificio expoliata. Tria Synopsis genera distinguuntur. l. Primum illud est in quo summa orationis capita n0tantur. 2. Secundum illud est quod rebus notatis argumenta et sententias addit. 3. Tertium denique res singulas attingit, nο-latque et argumentationis ei amplificationis rationem, et sIocutionis formas. Cedo eaeemplum Synopsis quae tantum summa capita orationis notat.
R Ui lucidius res paleat, Τullii orationem pro Lege Manilia ad Synopsim revocabimus, si placeat. Videas ergo primi generis, ut postulas, Synopsim quam a cl.
v. Iosepho Κlouuen Societatis Iesu mutuati sumus. Ordium. Ab adjunctis rostrorum ex quibus cicero nunc primum dicit. Narratio. Exponitur status belli Mithridatici. Propositio. Bellum Mithridaticum acriter gerendum et Cn. Pompeio committendum e8t.
285쪽
Confirmatio. Pars prima. Quia hoc bellum genere
ipso necessarium, magnitudine periculosum est. Altera pars. Quia in Cn. Pomprio omnia reperiuntur, quae in summo imperatore inesse debent. Confutatio 3. Hortensii argumentum, uni omnia n0nesse tribuenda, nuper jam eventus resutavit. 2. Catuli ratio, nihil esse agendum contra mores et instituta majorum, non in omni rerum conditione tenen
Peroratio. Laus et exhortatio Manilii, Ciceronis studium in hac lege tuenda. Allier exemplum Synopsis secundi generis. B. Consirmatio. Pars prima. Bellum genere ipso
necessarium; nam in eo agitur i. gloria Populi Romani, 2. salus sociorum, 5. aguntur vectigalia maxima, 4. et hona multorum civium.
Pars altera. In Cn. Pompeio omnia inveniuntur, quae in summo imperatore inesse oportet: 1. scientia rui militaris, 2. virtuso 3. auctoritas, ε. selicitas. Cedo tertii generis Synopsis exemplum. n. . Bellum est l. genere ipso necessarium, quia in eo agitur gloria Populi Romani. Νam Mithridates
nece ci tum romanorum summam injuriam intulit nomini romano: ampl. eae adjunctis - nec tamen poenam dignam suscepit, imo imminet provinciis Populi Romani. et cum ipsis hostibus societatem inivit; - ergo agitur gloria Populi Romani in Atqui majores ob multo leviores injurias bella magna gesserunt; er-g0 - ampl. per opposita. Et eae parte secunda: in Cn. Pomptio est l. scientia rei militaris summa; nami, a prima juventute, comparatio cum aliis ducibus anthitheses - ); et 2. in omni genere bellorum cum Summa laudo versatus est. II Virtus illa
286쪽
quae vulgo imp0ratoria existimatur, ostenditur enumeratione Vict0riarum, amplificationo victoriae do praedonibus relatae, ab antes. conseq. et adjunctis; eae virtutes, quae praetorea ut illius comites et administrae requiruntur, innocentia elc.
Ouaenam est sacra eloquentia 'B. Ea est, quae verbum Dei, christianaeque s- dei ac disciplinae documenta fidelibus exponit, ut et Christi Domini mandata teneant serventque, ad meliorem frugem redeant, et aeternam beatitudinem a Sequantur. Apostolos concionandi munus in orbe chriastiano primos exercuisse facile patet. I quo eontionandi munus Ipostolis datum est ΤΗ. Concionandi munus a Iesu Christo Deo nostro demandatum est, qui Apostolos jussit ire et docere gentes universas. Quare Paulus inquit: . Pro Christo legatione fungimur, tamquam Deo exhortante per nos. . Quibus verbis non modo ministerii dignitatem, sed sinem quoquo ostendisse videtur. Dignitatem enim compertam habemus, cum hoc ossicium a Deo esse fateamur : finem cum sciamus nihil aliud sacros concinnatoros sibi proponere debere, quam animarum salutem, Deique gloriam majorem. Quodnam diseris esse eoneionatoris olpeium 'R. Optimo docet Augustinus lib. IV. christianae doctrinae, quem nos hoc loco praeceptorem et ducem prae aliis volumus. Is igitur sacrum doctorem si vo concionatorein debere et bona docere, e malas1M
287쪽
dedoeero affirmat; atque in hoc opere sermonis conciliare adversos, remissos erigere, nescientibus quid agatur, quid expectare debeant intimare. Quibus hoc unum addam interdum et bonos laudare, ei malos vituperaro debere, quamquam in laudatione magis versandum quam in vituperatione. Cum enim sanctorum hominum vilam veluti exemplar auditoribus proponit orator, virtutesque laudat, dum aliud lacero videtur, docet, et auditores inflammai: dumque vitia pessimosque homines vituperat, dedocet, et a peccatorum imitatione ac consuetudine avertit. Cum ergo si delibus ut boni sint suadet, ne mali sint dissuadet, in deliberativo genere versaturi cum laudat Sanctos, haereticos viliososque vituperat, iolus in genere demonstrativo ostr quod hio notasse optimum duxerim, nomis putet sacram eloquentiam iribus, quas numeravimus antea generibus, non contineri.
Quid praestare debeι orator taristianus ut rite suum Ospeium adimplea ι Τ R. Hoc curei in primis Ecclesiastes, ut intelligenter , libenter , obedienter a fidelibus audiatur; hac enim ratione assequetur ut veritas pateat, placeat, ei moveat. Patebit si sapienter doceat; placebit si pia quadam suavitate delectet; movebit denique si apte
exagitatis asseclibus voluntates nectat. Doeere nece sitatis est, quod nisi doceas numquam delectatione assicies, numquam voluntates dominaberis. Delectare suavitatis est; suavitas enim efficit ut Deilius audiamur, quod haud evenire potest concionanti insuaviter. Voluntates nectere denique victoriae est, cum taulum pr Uer tuae sinem dicendi consequamur.
288쪽
Quodnam debeι emo esse primum saeri oratoris propositum ΤR. Auditores docendos primum sibi proponat, quod ut facile consequi possit doctrina multa polleat cyortet. Sacram Scripturam, Ecclesiae Patres et Doctores penitus cognoscat; in iis enim veluti certo sunda Mento sacra Omnis eloquentia recumbit. Sit etiam theologicarum et philosophicarum rerum peritus, historias calleat, ut apto et opportune his subsidiis illatur, ut melius polentiusque argumenta, quae 3SSUmpsit, explanet. Caveat tamen, ne doctrina elatus sapientiam humanam eruditi onemque ad pompam ostentet, ita ut propriam gloriam divinae, et auditorum saluti inanem laudem praeserre videatur. Nam, ut inquit Divus Τhomas, si intentio tua favor est gloriae,rerbum Dei adulteras. - Non est enim theatrum Ecelesia, apte exclamat ChrTsostomus, ut ad delectationem audiamus: Qui feceris et docuerit hic magnus Coeabitur in regno caelorum. Matth. b. γOuid antinadvertendum esι in argumentorum deIeetu ΤR. In argumentis seligendis animadvertat orator oportet; non enim argumentum omne aeque omnibus proponi potest. Seligat aptiora ei utiliora, caetera omittat, et quod sibi proposuit simplicitato et lucido
ordine niteat. Lucidus ordo praecipuo concionat mribus prodest: nemo enim docero facile poterit, nisi summa perspicuitate, quae proponit, eX ponat, ex ordine
collocet, et amplificet. Ingeniosi scilicet est ita dicere ui ad intelligendum non opus sit ingenio. Quamobrem certe improbandi sunt illi, qui incondite incompositeque dicunt; vel ita dicunt, ut non ab omnibus intelligantur, verbisque grandioribus, doctorum aSsum
289쪽
pla toga, loqui sublilia gloriantur, et inanis amoro laudis lumentes, sibi vel magniloquentis vel theologi vel philosophi gloriam inopportuno et prosano quodam studio comparare conantur. Non enim ait Augustinus ) nos lonantia et poetica Verba proserimus, nec eloquentia utimur saecu lari sermone sucata, sed praedicamus Christum Crucifixum. Ouid in primis meminissa debet christianus oratorΤR. Η0c in primis meminisse decet, quod Augustinus idem nos docuit . u Sapienter hominem tanto magis vel tanto minus dicere, quanto in Scripturis Sanctis magis minusve profecerit. . Quibus verbis mirisce exposuisse videtur, quod Divus Paulus epistola I. ad Corinthios scripserat. et Ego cum venissem ad vos, fratres, veni non in sublimitate sermonis, aut δα-pient ia ': annuntians vobis testimonium Christi. Non
enim judicavi me seire aliquid inter vos, nisi Iesum Christum et hune erue istaeum. Eι ego in infirmitate,
et dolore, et tremore multo fui apud τos; et sermo meus, et praedicatio mea non in stersuasibilibus humanae sapientiae verbis, sed in ostensione si iritus et virtutis: ut fides nostra non sit in sapsentia hominum, sed in virtute Dei. . Cum dixit ergo Apostolus Senon in sublimitate sermonis venisse, saletur se in humanae eloquentiae viribus ac nervis nihil confidero; cum se exquisitis ad persuadendum verbis non uti
affirmat, non in praesidiis atque adminiculis philosophiae artisque humanae inniti, sed in Dei spiritu atque virtute significat. Neque vero sapientiam excludit, sed hanc secundas agere fatetur, spiritu Dei ac virtute ducente. Quod in mentibus sacrorum Oratorum continuo haerere velim: sapientia enim haec tota a Deo est, et Dominus ipse ait. . Nolite cogitare
290쪽
quomodo aut quid loquam ini; dabitur enim nobis initia hora quid loquamini: non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Aa tris vestri, qui loquitur in
Num auditorum ingenia oratori cognoscere oporteι ut opte doneat 2 'R. Equidem oportere assirmem : nisi enim pro ingenii facultato auditores doceat, frustra docebit. Quae captum qiuditorum excedunt. onerant non adju aut, neque ullum doctrinae fructum praebent Quare ora- 0r Videat an populo, an sacerdotibus, an principibus viris, vel doctis concionem habeat: aliud enim 0ralionis genus aliis convenit. Et cum ad populum dieat, qui ex pluribus constat indoctis, Secundum intellectus communes loquatur, ita ut sermo doctis probabilis sit, planus imperitis. u Ego oliogum germo
nem illum iliaeerim Augustinus ait) quem auditor
Ouo ingenio non intelligit. Ouid igitur saero oratori curandum est, ut ab
omnibus intelligatur ΤR. Curandum est primitus, ut majore qua possit simplieitate ac perspicui tale dicat, ut nemo tam rudis Fit qui intelligero non possit, resque ipsas sublimi ο- res fidei, et captu dissiciliores verborum quadam sa-dilitate Oxplanet, ita ut industria dicentis, quae natura ipsa disne iliora sunt, facillima fiant. Saepe in me-m0riam revocet, atque ante oculos habeat illud si regorii Magni in libro vigesimo Moralium v Id infirmitatem audientium semetipsum contrahendo descendat orator, ne dum parvis sublimiaὸ et idcirco non profutura loquifur, se magis curet Ostendere, quam suditoribus prodesse. v Quamobrem orator non ut intelligi possit, sed ne omnino possit non intelligi totis