장음표시 사용
31쪽
utentialitate: in tantum enim aliquid est moeile, in quantum est in potentia et unde illud ,
quod nullo modo est mobile , nullo modo est in potentia, sed actus purus : Atqui illud, quod est actus purus, carens omni potentiam litate, omnem perfectionem imaginabilem
habere debet , quia si aliqua perfectio illi
deesset, esset in potentia ad illam: Ergo pri. mus motor omnino immobilis est id, quo ni .hil maius , aut melius excogitari potes n. 3. Secundo supponendum est, in serie movenis agentium, unum posse esse alteri sub- ordinatum dupliciter, nempe per accidens, de per se: tunc sub ordinatur alteri per acci dens , quando ab eo accipit esse, sed non de-het expectare eius applicationem, vel influis xum, ut agat: Sic filius sub ordinatur patri, a quo quidem accepit esse, sed non indiget ejus applicatione , vel influxu quotiescumque agit.Tunc vero labordinatur per se quan do nequit agere, nisi moveatur, & applicetur ad agendum ab alio agente, cui subjicitivi et Sic instrumentum per se sub ordinatur artifici, quia, non nisi illo movente, & applicante movetur, & agit.
Tertio supponendum est, quod licet possit admitti pi ocessus in infinitum in causis, & m
ventibus per accidens subordinatis, non tammen in per se subordinatis, ut docet D. Th. infra quaest. 6. a I. r.ad . his verbis e re causis e cientibus impossiet, est procede e in insini
ram Pens, sed per accidens io infinitum Proce cedere in caulis agentis us non reputatur impos
bile . Unde non es impossibile, quod homo generem Iur ab homine in infinitum e esset autem impossibi-M , si generatio hujus hominis dependeret ab hamine , re a corpate elementari, o a sole , o sic
32쪽
De existentia, O unitate Dis. ista moventibus per se sub ordinatis ultimum movens non moveat, nisi motum , & applicatum a priori, & istud ab alio, de sic deinceps is in iis daretur processus in infinitum, nullus pol set dari motus, vel actio in rebus inferio. ribus , nisi simul infiniti influxus , de motiones
causarum, Sc moventium superiorum concurrerent : unde cum in pnitum non sit pertransiis
bile, nullus unquam daretur motus, vel actio in causis inferioribus. Potest hoc declarari,& illustrari exemplo horologii, in quo si esssent infinitae rotae, & quaelibet dependeret in suo motu ab alia superiori, nec posset movere, nisi dependenter ab illa prius movente, nulla esset, quae posset uitimo movere depulsare horas a quia nunquam posset deveniri
ad primam, quae caeteras omnes moveret,
cum infinita illa multitudo rotarum nunquam esset pertransibilis. His praemissis , Prima ratio D. Thomae sic potest breviter proponi : Datur unus primus motus omni eno immobilis et Sed ille est Deus: Ergo datur Deus. Minor constat ex prima suppofitione, Major vero sic ostenditur. Omne, quod movetur, ab alio movetur: Sed non potest in moventibus, & motis per se sub ordinatis dari processus in infinitum, ut in I. suppositione ostendimus: Ergo necessario sistendum est in principio movente, de immobili . Major probatur : quod movet, est in actu, unumquodque enim agit, in quantum est in actu, quod movetur, est in potentia, unde motus 3. physic. definitur actut entis in potentia Prout in potentia . Sed idem secundum idem non potest esse in actu , inpotentia respectu ejusdem formae, cum esse in actu dicat possessionem formae , esse autem in potentia, illius carentiam: Ergo
33쪽
io Tractatus Lidem Secundumquod idem, non potest esse
movens , & motum, & per consequens quid quid movetur, ab a tio movetur. . Secunda ratio D. Thomae sic formaturr Omne, quod sit, & causatur, ab alio causatur
vel fit, ita ut nihil possit seipsum essicere, vel
causare , quia sic esset, antequam esset: ut enim aliquid essiciat, debet habere esse,quia, quod nihil est, nihil operatur , ut autem e elatur, debet non esse, quod enim est, non fit, sed factum est: Sed plura sunt in hoc uis niverso effecta: Ergo essiciuntur, de causam tur ab alio. Vnde cum in causis essicientibus per se subordinatis non possit dari processus in infinitum, ut supra ostensum est, deveniendum est necessario ad aliquam primam , quae a nullo possit causari, ac proinde quae fit eos a se, de independens , quod dicim
Tertia ratio ess 3 Datur aliquod ens necessarium, a quo omnia contingentia esse participant, Sed tale ens est Deus, ut paret et Ergo datur Deus . Major probatur et Sinon daretur aliquod ens necessarium , sed
omnia essene contingentia , Se possibilia esse, & non esse, nullum plane ens de sacto caretur a parte rei: Sed hoc est contra sen sum , de manifestam experientiam: Ergo , dic. Sequela Majoris probatur et Illa , quae ex sua ratione dicunt solum possibilitatem ad aliquid, non possunt reduci ad actum , nsfi per aliquam causam , qvie ipsum contineat ; sicut quia aer est in potentia ad lucem, dc aqua ad calorem, ille non potest illuminari nisi a corpore lucido, nec ista calefiexi nisi a calido: Ergo si omnia essenteontisgentia , & possibilia esse, ac non ecla, de nullum daretur ens necessarium, a quo
34쪽
De ex flentia, di unitate Dep. 3 omne esse promanet, nullum plane ens de facto daretur a parte rei.
Nec valet, si dicas, quod licet quodlibetens contingens indigeat esse ab alio, quod ipsum reducat de possibilitate ad actum existendi, non tamen tota illorum colleelio , eum sit infinita, & cum in infinita multitudine non valeat illatio a singulis ad omnia ; positis
enim infinitis v. g. cassorum circulationibus in futurum , post quamcumque foret alia, non post omnes, & positis infinitis generationibus ab aeterno, ante quamcumque foret alia, non ante omnem. Non valet, inquam , haec responsio, queees praecipuum effigium Atheorum et quamvis enim in multitudine infinita non valeat consequentia a singulis ad totum , in praedicatis sumptis a quantitate continua, vel discreta , ut constat in exemplis addubis, secus tamen in omnibus aliis ,
prisertim si illa sint quidditativa,& essentialia,
quia enim singuli homines v. g. sunt rationa istes, & risibiles, verum est dicere, totam illorum multitudinem , & collectionem esse similiter rationalem , & iisibilem et At impotentia essendi a seipso, seu indigentia recipiendi esse ab alio, in re contingenti, non ei praedicatum quantitatis continui, vel discretae , sed euentiale , conveniens illi absolute, & ex limitatione, & imperfectione suae essentiae, quae non est illi su ficiens fundamentum essendi: Ergo illa convenire debet non solum singulis contino gentibus distribute sumptis, sed etiam toti eorum collectioni , & bona esse illatio , quodlibet contingens sinstillatim, & in particulari indiget recipere eise ab alio: Ergo de tota illorum collectio.
35쪽
ens summe perfectum: Sed illud est Deus:
Ergo datur Deus. Minor constat, ut enim tape diximus, nomine Dei intelligimus ens. quo nihil perfectius, aut melius excogitari potest.Major vero sic ostenditur. Videmus in hoc mundo aliqua entia esse magis,vel minus bona, vel pei secta aliis,unde cum magis , vel
ininus dicantur de diversis, secundum quod appropinquant ad aliquid , quod est maxime tale, sicut magis calidum est illud, quod appropinquat maxime calido, debet dari in
rerum natura aliquod ens summe bonum , dc perfectum, quod sit causa, & mensura bonistatis , & perfectionis aliorum. Nam primum in unoquoque genere est causa caeterorum, vel essiciens , quae bonitatem rebus effundat,& distribuat, vel exemplaris, ex cujus acces, fu,vel recessu, imitatione, vel defectione me furetur aliorum perfectio. Quinta ratio D. Thomae sumitur ex gubernatione rerum , & ex necessitate unius summi provisoris , & gubernatoris , qui singulas creaturas in suos fines ordinet, ac dirigat Videmus enim ea, quae cognitione carent, operari propter finem , quia semper , aut frequentius eodem modo operantur, & fines suos per debita media consequuntur; unde
cum ea, quae cognitione carent , non possint finem intendere, quem non cogno scunt,
nisi a causa congnoscente drigantur, sicut sagitta non potest scopum attingere , nisi dirigatur a sagittante , evidens est , in hoc mundo dari sapientissimum quemdam gube natorem , & supremam aliquam intelligentiam, in suos fines omnia dirigentem, tuam Deum appellamus. Hanc rationem fuise prosecuti sumus in Clypeo Theologiae
Thomisticae disp. i. art. a. & in digressio
36쪽
De existentia, O unitate Dei. yyne illi subjuncta, in qua existentiam Dei, exi magno, & parvo mundo , id est ex artificio se mundi structura, & mirabili hominis com positione , septem rationibus demonstravia
Quaeres, an possit dari ignorantia invinciabilis , seu inculpabilis de existentia Dei pRespondeo negative contra Molinam opis positum sentientem: nam ad Roman. I. illi, qui ignorant Deum, dicuntur inexcusabiles ,
quod non posset dici, si in vincibiliter illum
ignorarent f ignorantia enim in vincibilis excusat a peccato, ut in tractatu de peccatis stendemus. Sancti etiam Patres passim d
cent eandem veritatem: Damascenus enim Iib. 2. orthodoxae fidei cap. i. Notitia cinquit Dei omnibus a natura ess infita, neque id aliquis ratione utens ignorare potest . Gregorius magnus lib. II. morat. cap. 3. explicans illud Job , Omnes homines vident eum , subdit: Omnis homo , eo ipso , quod rationalis est conditus, debet ex ratione colligera oum , qui se eondidit , Deum esse . Augustinus in Psal. et s. pulchre addit: Deus ubique Iecretus est , ubique publicus , quem nulli ID cet, ut est, cognoscere , ct quem nemo permit ritur ignorare . Minutius Felix in Octavio et Parentem omnium ( inquit non minoris se- Ierii est ignorare , quam Ledere . Et B. Cyprianus lib. de vanitate idolorum et esssumma delicti nolle agnoseere , quem ignorare nonpossis. Hieronymus episti ad Nepotia rum: Persa , mitur , o p tua , Turca L um agnoscunt ' Bessiorum ferito', ct perlit, Tum turba populorum stridorem sitim In tale. nominia eius fregerunt melos , ct tortus mundi rem vox, Dena est. Demum Tertullianus lib.
. adversus Marcionem vocat notitiani Dei et
37쪽
primam anima Tatimatis dotem , de in libro de testimonio animae , recussum, qaem in rcpe tinis habemus ad Deum, ait esse tesimonium
animae naturalisex Cbristianae .
Hoc etiam Philosophos Gentiles non Iatuit, quorum variis omissis testimoniis, placet solum Plutarchi verba ex scriberet Peregris
aeantibMs multas contingiι occurrere absque maeniis
haes aer a , absque sudita litterarum , absque Regibus, absque auri, O argenti usu, quibugigno. a pxorsus theatra , ct gymnasica omnea exercitationeS , quin etiam quibus nulla sina domus , sed iuguria dumtaxat , o metalea . Rumqtiam autem extat MTbI , aut oppidum , qui bus vultus sit Deus , nulla iuramenta , n me preces , nulla facrificia ad bona ruranda , di minis M impendentia Praevertanda . Talem nubem
nemo unquam victa , nec vero vi ere potuit ,
potiusque sine sole, quam religione uriam quia
Ratio etiam , suffitagatur: Primo quia praecepta lagis naturae non possunt invio cibiliter ignorari, ut ottendemus intractatu de Ierihus Ergo nec Deus, cum ille sit auctor , definis talium praeceptorum. Secundo , si homo
ioculpabiliter posset ignorare verum Deum sposset etiam in culpabiliter adorare Deum labium ; & ita posset ex ignorantia in vincibili excusari a peccato idololatriae: quod est cis surdissimum. Tertio, fi homo in vincibiliter ignoraret Deum , naelum ejus peccatum esset mortale: Sed hoc absurdum et Ergo & ibaud . Psobatur sequela , ratio enim, & malitia peccati mortalis petitur ex iniuria Dei: Deus. autem non potest injuria affici vivifi cognoscis tur: E rgo si homo invincibiliter, de inculpabiliter ignorat et Deum, numquam peccaret
38쪽
De eis stentia, O Mn;iate Dei. ' Dices cum Molina: Cognitio Dei non est nobis immediate a natura insita, sicut notitia primorum principiorum, ut supra ostensum est, sed habetur solum per rationem, di discursum: Ergo cum sint aliqui homines ita hebetes , inculti, de veluti plumbei, ut incapaces sint demonstrationis. & discursus quales sunt in sylvis, de terris, aut montibus inco nitis enutriti in illis saltem dari potest ignorantia invincibilis, de inculpabilis de existentia
Dei, Respondeo, concesso Antecedente, negando consequentiam , ut enim supra annotavimus, ad tollendam ignorantiam in vincibilem enon est necessat i a cognitio evidens, de demostrativa, sed sufficit probabilis, & conjecturalis, vel quae habetur per relationem, aut Initructionem aliorum i quare cum in nullo,
quantumvis stupido, ita extincti sint omnes rationis radii, ut perspecto hoc universit, ita perfecte disposito, non incidat illi aliqua cogitatio , dc cognitio probabilis; illi pie esse supremum aliquem moderatorem, & gubernatorem . cui sit parendum , siquendo bο- num honestum, & dictamen rationis, teneo tur inquirere, quis lit ille , dc qua ratione colendus , quod si id spernat, non habebit ignorantiam invincibilem , de inculpabilem de existentia Dei ; sed vincibilem, de culpam bilem. Unde licet possint dari infideles negative(id est inculpabiliter ignorantes mysteria nostrae fides o ut docet D. Thontas 2. a.
qua I . ari. g. non tamen Athei negative, id
est qui in vincibiliter , di inculpabilier Dei
ex stentiam ignorent e nam ut dicitur S Pient. P magnitudine saeiu , ct areatu-
- Poterat cognoscibiliteae creator eorum videm
39쪽
36 Tractatus Llia Dei per ea , quae facta sunt , intellectaeon iciuntur, &c.
EJusdem sacrilegii est, Deum negare, M
plures invehere : unde post debellatumatheismum, polytheismus confutandus est, de pluralitas Deorum demonstranda impossibilis contra Gentiles , & Paganos , quorum canta fuit caecitas, & dementia, ut triginta Deorum millia admiserit Hesiodus, teste Eusebio lib. s. praeparat. Evang. cap. I s. im
cui lepide illiis objicit Tertullianus in Ap Iog. cap s. ad hominum arbitria divinitas concederetur, aut negaretur: pud vosi inquit de humano arbitratu divinitas penis statur: nisi homini Deus placuerit, Delix non erit: homo iam Deo propitius esse debebit. Ad confutandum hunc errorem undecim
rationes in Clypeo nostro adduximus, nunc brevitati studentes, tres tantum hic etp nemus. Prima est; Deus est id, quo nihil melius excogitari potest : Ergo est unus . Probatur consequentia, quia melior est illa natura, in qua plenitudo essendi ita eminenter , & unite continetur, ut extra illam Mihil sit , nisi ab illa derivatum , & participatum, quam illa, extra quam reperitur aliquid omnino independens , & imparticipa
Secunda assinis est praecedenti, & potest sic proponi: Nomine Dei intelligimus ens sum- me,& infinite perfectum: Sed repugnat taleens multiplicari: Ergo & dari pluralitatem Destum. Major patet, Minor probatur. ii
40쪽
De untiate Dei. 'darentur duo entia summe , & infinite perfecta , vel illud, per quod inter se differrem esset aliqua perfectio, vel imperfectio. Non secundum, cum repugnet dari, vel concipi aliquam imperfectionem , vel defectum in ente summe , dc infinite perfecto. Nec primum , cum tale enS contineat omnem pers
et ionem imaginabilem , subindeque nulla perfectio possit illi deesse. Tertia ratio est s Deus est supremus mundi
rector , dc gubranator: Ergo unus . Probet tu consequentia, ut enim docet D Thomas infra quis D. art. 3. quae diversa sunt, de divisa, in unum ordinem non conveniunt, nisi ab uno aliquo dirigantur, & ordinentur, multo enim melius reducuntur in ordinem per unum, quam per plura. Ex quo Aristoteles in politicis inseri, ex omnibus regendi formis perfectissimam esse monarchiam , seu regimen: unius : & I x. Metaph. hanc Homeri sententiam celebrat: Non est bonum multitudo primcbatuum , unus vero princepx a & hinc de humano ad divinum principatum conscenis dens, concludit, necessariam esse unitatem
Principis divini, sicut & terreni, &subdit, quod sicut bonum familia , & exercitus unum ducem, & patrem familias exigit , ita e i. iam bonum universi unum rectorem. Eodem modo Hieronymus, cum Rustico suo disti rens, discurrit: In apibus ( inquit untia est
princepi , grues omnes sequuntur unam ordine- litterario , Imperator unus , unus provinciae:
Da judex , in navi gubernator unus, ct in mundana fatalea unas opifex, ct unua mode.
His rationibus addi potest naturalis instio .ctus hominum, qui etiam in mediis gentilit m erroribus, comamui sermone Deum utari