장음표시 사용
351쪽
-- mediis influctibus ardet Terrarum secura Venus. stupet ipsia verendis da puerperiis, matrique admurmurat aequor, Et cum puppe rotant duros cunabula natos. Littora nostra, templa, sora, quibus ambulamus re sacra facimus, ubi mercamur , dormimus, vigilamus, ubi candidi vel atrati sumus,ubi epulamur, jocamur, aquae & tempestates pulsant. Si tellus viam euntibus praecludit, eam affectamus pelago; & honestri cupiditati frena laxamus, per Invia pedibus spatia. Pro lateritiis ligneas domos condimus, dc ne mergamur graves, totis sylvis innatamus. Pro area,tectis, parietibus , trabes sunt & quercus dc lignifer Septentrio. Miracula praebemus orbi. Cum ter deficiunt, ob uliginem & paludes, ligna advocamus in auxilium , ne vivi descendamus ad inferos. rursus, cum acuae lapides, saxa,domos ferre detrectant, ex iisdem lignis domos mobiles ratesque fabricamus, & in vasto aequore castra metimur, bella gerimus, immania navium Corpora concutimus, convellimus,disseivimus, subvertimus. Hinc duplex belli genus natum mortalibus , terrestre ac maritimum. illud crudele , hoc crudelius. illud oρem & honoris, hoc audaciae insuper plenum. illic cum simplici hoste, hic cum hoste, & Oceano Holo'ue pugnandum. altero stantes , altero vacillantes manus conserimus. altero arenis, altero urna tegimur. altero , mortuorum exequiis intersumus homines, altero balenae & phocae. Quibus Foederatorum res gestas nosse animus est, comperient, utroque belli generc illustria virtutis suae documenta dedisse potentem populum. saepius cum formidine & scientia militari conteudisse sortunam, & haesisse, ubi terint .
352쪽
num imperio poneret; postquam terrestribus pariter ac maritimis praeliis victoriarum omne genus consummavisset. Duplicis elementi spoliis triumphamus, rostris, portisque. 'u rum illa victarum clauiuin trophaea sunt, haec
urbium & quae terra gessimus, bellorum. Est, ubi Duillios nostros, & Africanos, re Alcubiades & Attilios marmora habent. Est, ubi
forti Heemskerkio aera suspendimus, cum augustis eminentis Hoosdii inscriptionibus. Est, ubi maximo Duci Petro Heynio , maris Moricani scopulo, aeternis monumentis splendia de parentavimus. Tabulas videre est, Ad Am- stelam suspensas, in quibus unam ratem pluriabus victoriis suffecisse, picturae docent & caminina. Ad Rotteram Lamberti Archithalassi
manibus non sine veneratione assurgimus , re assiduum in praedatricis Duynkerkae corpore unguem hunc agnoscimus. Loquor nequi quam vetera & transacta dudum. Memorabule , Aud. & atrox proelium , ante paucos dies,
propitio Numine,Patrum, & Celsissimi Auriaci auspiciis, ductu intrepidi Herois, Martini
Trompti, cominisinus. atrox caedibus , m morabile rerum undequaque magnitudine de
fama. Etenim, in hoc Potentissimi Hispaniarum Regis robur dc maritimam potentiam sir gimus : stupendum tot navigiorum apparatum, tot annorum laborem impensasque attrivimus: nauticae gentis numerosos eXercitus copiasque accidimus: coniriptum ad nova bella militem vinculis constrinximus: nervos militaris disciplinae, stipendia , Celsissimo Infanti ereptum
ivimus: Indiarum proventus in mese elisimus: Belgicae navigationis vires in Morinis incidimus : oceavi imperium juri suo , hoc est , na-O turae,
353쪽
turae, vindicavimus; exteris Principibus pressae
Reip. nondum extremos conatus ostendimus,
di publicae patientiae illudere parantibus , justae defensionis instrumenta monstravimus. De-ni'ue omnem expugnandi concordis Belgii de erigendae supremae per Europam , si qua adhuc Philipporum animis insidet) spem labes
De his, publico hoc Patrum populique gam dio, silere nescit, qui patriae bonis malisque,
secundis adversisque surgit caditque. qui facundiae & ingenii discrimen incurrere mavult, quam suae in Remp. fidei ac benevolentiae . &linguam, si effari non potest, conari vult maxima. Non effagitabo h vobis, Auditores, attemtionem,quam res imperat; nec benevolentiam, quam mini de Avar Aco, de Trompto, de navalibus sociis, de maris vindicibus, pro libertate, pro aris di focis dicenti, omnes & snguli debetis. Vnum agam sedulo , ut recrud lcente hac hora inter me & Hispanum proelio, tanti certaminis terribilem faciem intueamini securi. Itaque cogam intra Scholae hujus pari tes adversarias cla1Jes. Hic hic fingam esse Fretum Britannicum. hic fluctuare veliseras arces& natantia ponto castra. Hic intrepida oratione& miles ero & navita,& Ocquendus & Tromptus. Hic vincar Hispanus, Vincam Batavus, spectator ero Britannus. Vos credam stare in littore cum Britannis & extra teli jactum , hierra Europaeorum Principum, hinc PHILI Pr , hinc PATRvM & FREn Ica i borem suaviter adspectare. Hispaniarum Rex lenta fore bella ratus, quae terra in Belgio gerebantur, & jacturam unius urbis alterius victoria tu vicem resarciri, cum
354쪽
omne Foederatorum robur in mercatu, hunc in maris opportunitate positum accepisset.eo consilia vertit , ut diminutis in terrestre bellum impensis, de maris potius imperio nobiscum ,
suam terrarum contenderet. IuVabant propontum exempla populorum Veterum & recentium,quibus Oceani potestas Continentis faciale impetravit. credebat sagacissimus Princeps, posse classibus longe dissitas regiones adiri &expugnari, & neglectis finitimis transferri alio sceptrorum majestatem. legerat, Argonautarum expeditione raptum procul a Graecia aureum vellus, & poteotissiinos reges auro opibusque exutos. Didicerat majorum utilibus exemplis, navium beneficio novos orbes detegi : religionem, opes, leges, inores, humanitatem ipsam ad distantes totis sideribus populos transvehi. Audiverat Belgas circumlui pelago, vel allui, nec habere domi necessaria, quae r dimant , nisi aliunde magnis pretiis arcessant, classium usu non sibi solum divitias parare, sed veteri domino graves esse. Ambrouus Spinota, Sanseverini Dux, quo serium magis & ndelem
oriae suae ac imperii custodem non habuerunt hilippi, assiduis ac pertinacibus hortamentis haec ipsa Regi suo persuasit. Ideoque , cum rorum hic sub Alberto & Isabella Archiducibus
potiretur, in Morinorum portubus naves plures solito exstrui jussit. de nautica nostratium pube plurimos praemiis & pecuniarum largiatione, eo pellexit, & non longo tempore datibus Belgarum spoliis & ubere rapina λrtunas maris erexit. usque adeo, ut qui olim paucis myoparonibus proxima maris nostri insest bant, jam classibus aequor, hinc Britannicum, inde Germanicum, velut tempestate, praecludant:
355쪽
dant : qui supplicii metu piraticam exerce bant, jam pari belli jure capti evadant: qui non nisi inermes nos adoriri solebant, jam armatis armati insultent, littoribus nostris incubent, &in ipsis portubus ac maris aestuariis securitatem publicam rideant & flagellent. Hoc fine, non ita pridem in Hispaniae, Lusitaniae, Callaicorum & Cantabrorum sedibus,
classem validissimain coegit, maris sortunam in Belgas novo conamine experturus. Nec d sperabat victoriam , qui toties salutem classibus desperaverat. Naves immensae molis, inter quas Praetoriae, Viginti septem de regno a maverat. alias regias de Morinorum auxiliis tredecim paraverat. His robur accedebat a navibus Hollandorum septem, & viginti aliis, qus h Balthico sinu vel Albi in Hispaniam me
catus causa prosectae, regia authoritate attin bantur. Proetoriam Castellanorum Antonius Ocquendus insidebat , tormentis terribilem quatuor supra quinquaginta, Velitum octingentarum. Lusitanorum Praetoriam,totius cla sis maximam , LopeZius HoZius tenebat, balbstis majoribus instructam sexaginta duabus, V hium mille dc ducentarum. Teresae illi nomen. Praetoria, Andrea de Castro gubernatore, machinis bellicis quadraginta duabus minax , V hium erat sexcentarum. Quae Franciscum Feyum Gai ciae praesectum praetoria Veliebat, tormentis bellicis triginta duobus nil nisi ca des 3c funera loquebatur,vehium itidem quin- gentarum. Stupendae quoque adspectu fuere.' Crista Burgensis, Serenissima Domina de Leo-ro, Aquila Imperialis, Fama,Virgo Asperae collis dc illa Alexandri dc Petri grandis titulis superbiens, dc quae Michaelis imagine formid
356쪽
bilis dc Servatoris appellatione venerabilis
fuit. alia tormentis armata quadraginta , alia triginta,alia triginta quatuor,Vehium quadringentarum, sexcentarum,quingentarum de qui quaginta , plus minus. Omnes mole , Viribus, machinis, forma, militum di navalium sociorum numero horribiles ac tremendae. Ligna quibusdam pro costis intexta quinum erant in crassitudine pedum , contra quamVis globorum Vim atque injuriam impervia. Talis in Trojani duc1s classe Pristis fuit, gubernante Mnestheo, qualis Proetoria Callaicorum. Talis Chimaera, duce GIga, qualis Teresa, Praetoriai Lusitanoruin. Talis Praetoria Andreae de C stro,qualis Scylla,duce Cleantho. Talis Peg seja Argo, duce Iasone , qualis Praetoria duce
Ocquendo. Harum aliae millenos, aliae octingentos, aliae septingentos, aliae sexcentos, qua milites, qua navales vectitabant. Omnes miliatum millia decem,classiariorum millia quatuordecim habebant, mixtum genus ex Hispanis, Lusitanti, Cantabris, Gallo-Britannis, ex Mytentrione totaque Europa consuisitum. Plim rimos non sua voluntas aut militiae amor , sed
regius rigor placitumque ad infelicis hoc belli tyroci hiuin coegerat. Nomina navibus singulis imposita fuere a Sanctis tutelaribus, Iacobis , Antoniis, Hieronymis, Augustinis, Gregoriis, Ambrosiis, Paulis,Baptistis,Michaelibus,Franciscis, Euangelistis, &, ne non servarentur, abi ipso Servatore. ut Dis totique Sanctorum choro bellum indicere crederentur, quotquot irent contra. Aderat iuventutis Hispanicae flos, Duces, Comites, Dynastae, Equites Ord. S. Iacobi, quisque fidem Regi insigni facinore probaturus. Multi domo nobiles sua sponte ac pri-
357쪽
vatis opibus comitabantur, satis se honoris a Rege suo impetravisse rati, quod tam illustri expeditioni interessent. At illud in ambiguo, quis consitus infirmetissimam hanc classein in Belgium ablegavisset Rex. Curiosis quippe sunt
mortalium ingenia, & imperantium consulta si non approbare , scrutari tamen & siciscitari Hudiosius , pro more habent. Erant, qui militem in suppleanenta exercitus regii mitti aie-hant, ut veteranos tyronibus permutaret dc ca-1tellis arcibusque domesticam gentem ad tute-Iam Imponeret: nauticae gentis penuria laborare Flandriam. his quos mittebat Rex, instrui classes posse ila in bellum armari. Quorundam animos suspicio habebat, ne Amisiam aut C cauum sinum, vexandis aut revocandis h Geramania Suecis Invaderent, & alterutro potiti navalibus praeliis continenter Belias & mercimonia distringerent. Illud ex captivis accepimus, inissos se, ut Gallorum classi, quae Galla - Ciae Cantabriae oram infestabat,fatalem diem nunciarent. Nec deerant,prout in sinistras ominationes pronae sunt quorundam mentes, quiae v nis regibus pessima ominarentur. Illud Verum: non missam in nostra commoda clas. lain, quae inimicain Belgarum nomini gentem advehebat. Etiam illud : classem navium vastitate & magnitudine stupendam, toti Europae ac praesertim Septentrioni metuendam, pro totidem castellis, arcibus & moenibus fuisse.
I raeerat Illi lumina auisoritate Antonius Oc-
p acia Regis, & omni honorum genere cumu-
in & Sanctorum omnium Sinum non ita
Pridem commissio. ubi capta Gale e periis
358쪽
nostrorum negligentia, Belgariam praetoria, uincum classis sortimmo duce, Patre. Ille ante experimentum belli nostratis, fiducia virium, velut totius Oceani Verres dominusque, minus oportuna anni tempestate, h Coronae portu,qui Gallaeciae maximus est, per mare Hispanicum, fretumque Britannicum, classem regiam audax gloriosusque deducebat. cujus introitus in angustias quam terribilis, tam turpis foedusque discessus fuit. Oberrabat per easdem angustias, nonnisi duodecim navium bellicarum Sc unius Liburnicae contubernio praesectus noster Mamtinus Tromptus, vir acer & strenuus, per omnes militiae navalis gradus ad summa evectus, patre natus, qui sub Heemsherrio ad Calpen Herculeas columnas memorabilis istius pra
Ili pars magna fuit. Ipse, cum majore glandeiceretur navalis belli fulmen Heynius , ducis
munia obiens, & lateri morientis ad stans, sumini Herois spiritum animamque bellator ha sit, ut qui sua vixerat, sua & illius fortius pu- inaret. ita decernentibus fatis , ut cadentemperatore, hunc rebus mari gerundis alimrum praeformarent. Fertur dixisse Heynius: multos sibi Duces esse , quorum virtutes insignis aliquis naevus deturparet. in solo Trompto nihil se desiderare eorum , quae Ducis essent. Oberrabat hic, ut dixi, adventantibus Hispanis, per maris Britannici angustias, ut augustae dc validae classis, de qua certa fama inaudiverant Patres, & Auriacus, adventum Operiretur , Viribus longe minor , sed solo hostium
contemptu major, quos terrestribus, quam ma
ritimis praeliis aptiores esse didicerat. Vt in
conspectum se h longinquo dedit Hispanus,
anhelantem navium inopiam , quinque navium,
359쪽
vium, quibus Wittius vicepraesectus praeerat accessione paululum recreavit, aliiQuedua bus, quae in eodem Freto Ducis nostri iussu de Hispanorum adventu sciscitabantur. His cum nolle congredi coepit, intempesta nocte & ma-IOri pugnae In ipsarn usque Auroram praeludere. una navium h nostris, ante coitionem, ob male Cultoditum pulverem, conflagrante. Mane aliis duodecim auctus, quae Duynkerkano portui sub imperso BancherI, Incubuerant, puanam
tuos totis viribus animisque capessere jubet &hostes adoriri. quidum gloriae mastis studio quam victoriae spe Batavi ductoris audaciam
ulcisci quaerunt, principium cladis fuere. Hortatus lain ante suos fuerat Foederatorum Dux meminerint, cum quibus certavissent xloriose iam sub Veris milia: cadendum esse, si praeliarentur segmus: hoc agendum , ut sertius dimicasse, quam in conspectum hostium venisse credantur : non metuendum,ut ab adversariis circumverarentur, cum , ob agilitatem suae, cincia lenta & tardigrada classe non possent : IEoli
favorem captandum suis: occasionem rerum
gerendarum offerri coelitus: nusquam Hispanos certius vinci posse, quam in his maris faucibus , ubi facilis in brevia, & Syrtes & aren nam pulvillos prolapsus: securis instandum ac vinum suarum praejudicio invictis: virtute &c usi pugnandum: caetera infirma esse. N1hil erat d1fiicile persuadere paratis mori. lare sub diluculo & claro die, Luna ac .
dole testibus, in horam usque decimam pugnatum acriter. nec innecti inserique naves navibus voluit providus Gubernator ne a na-Vium mole & bellatorum numero obruere: tur lin. Verum ventis propitiantibus classem
360쪽
hostium circumnavigans, modo mediam inistersecans, tormentorum bellicorum indefessis ictibus eam fatigabat, & navium inaramarum compages egregia impunitate luxabat. Inde Ieceptui canens, novis iterum animis fractae ac laceratae classi institit,capta navi minore & G Ieatarum una,quae abducta jam in triumphum,& asociis avulla,dum intempestiva spoliorum cupiditate , navis curam negligunt victores, a suis iteruin recepta , materies gloriae nostrae hostiumque infamiae esse desiit. Ocquendus navium nostrarum paucitate animosior, recta in Praetoriam nostram ibat, hoc vehementer cupiens, ut divelleret junctain arctissime Foederatorum classem. Verum tormentorum undique ictibus exceptus persoratusque , totus Iacer ac rimosus , obliquato cursu , missos nos secit,& ad fugam se accinxit. Exactus dies Veneris crudeli certamine. Subsequens Sabbathi ob nebulosum aerem feriatus classibus re incruentus fuit. Donec inter Abramidarum &Christianorum sabbatha media nocte recruduit praelium,&de refugio hostis cogitare serio coepit. Paucis ratibus oppugnatae plures, parvis maximae, ut commina cum montibus colles, cum turribus tuguriola, cum mytil rum testis vastae essent pandaeque immanium corporum alvi. Vbi navium nostrarum desinebant galeae, Hispanaruin porticus & fori spectabantur. tormentorum stationes ordinesque supra plaua Belgicarum puppium attollebantur, ut irritis saepe latibus peteremur, sola humilitate tuli. Puppes adversae,nostras despectabant ex alto,& prorae infra Lusitanorum proras longe subsidebant. Hoc potiores nos , quod cum hostium rates immobiles sere essent ob in lem