장음표시 사용
71쪽
cra, novos Deos instituit, ne facile coirent par res coelo ac numine distinetae. Augusto qumque Caesari, si fides Tacito, pietas erga paremtem, & tempora Rei p. obtentui sumta, consulti per ludibrium Pontifices, conciti dominandi cupidine per largitiones Veterani , simulata Pompejanarum partium gratia. Sed Pompejus imagine pacis, Lepidus specie amicitiae, Antonius sederibus decepti. Verum ut haec condo-nem,aliud, Auguste Caesar, condonare non pos. suin, quod perfidi Triumviratus amore secur dissimum illum Romuli nepotum Antonii sur ribus victimam objeceris, quod illam linguam, sine qua jam dudum conflagrasset Roma , sine ua nec tu Consul unquam, nec Imperator esses, rostris astigi siveris, ut regnares. Addo& alterum crimen , quod Ovidio Nasoni, ad Tomos exsuli implacabilem te praestiteris. Non te coelestes isti elegi, non tot libelli supplices in
Parnasso scripti flectere potuerunt, non Ille versus toto Imperio Romano nobilior : Flectitur iratus voce rogante Deus. Iacuere ante pedes
tuos Musae Iovis filiae, jacuit Apollo, jacuere
Gratiae omnes, pro Nasone per ipsumNasonem locutae. Ad omnium preces obsurduisti, tanquam silex & Marpesia cautes. Nempe videri volebas scurriles poetae versus odisse, quos sicuti execror, ita illud in te execror, quod facere
malueris illa,quae poeta lascivius scripsit. Prariavit iisdem artibus Dictator Caesar,qui pietatem colui voluit, sed citra regni jacturam. Et pr secto , si quispiam alius, in hoc theatro histrioniam egit Tiberius, cui familiare fuit dolo de casibus objectare summos Reipub. viros,& per
tyrannidem ac minaces delationes imperitare.
Nec alieni ab his studiis fuere Nero & Galba s
72쪽
ba, quorum ille Rubellium Plautum in Asiain
specie tutioris & minus turbidae juventae; O thonem rivalem in Lusitaniam per speciem honoris seposuit: hic vero Virginium ab exercitiabus Germaniae secum abduxit per simulati nem amicitiae. In Otthone falsas quoque viri tes notat Tacitus & vitia reditura. Neque la tuere istiusmodi artes sequiorem sexum, cui ad regnum contendenti, nihil inhonestum fuit, nisi quod dominationi obicem poneret. Atha- Iiam videte inter Iudaeos, Semiramidem inter Assyrios, Agrippinam inter Romanos, Mai meain sub Alexandro Severo, Brianechildes aliquot inter Francos,quae non alia ratione, quam
fraudibus , regnum vel sibi vel suis paravere. Pipinus Galliae Rex transsato ad se a Merovara stirpe Francorum regno, a Stephano Pontifice coronari voluit, ut religioni videretur debere Occupatum arte imperium. Refert Guicctardinus xii histor. Ferdinandum Aragonium H spaniae Regem omnes imperii cupiditates colo re rGipionis texisse. Magna quoque vafrities fuisse dicitur Viadisiai Pannonum Regis. magna quoque Ludovici XI Galliarum Regis,
qui, teste Cominaeo, in otio constitutus, avide captavit offensiones dc simultates vicinorum Principum. Illa religionis improba ostentatio etiam Turcarum Imperatoribus usitata est,qui, ut sunt mobiles ad superstitionem perculsae s mel mentes, quoties de pravissimis rebus deliaberant, Muphtim suum, hoc est, religionis Antistitem consulunt, qui explorata ante Imper toris Voluntate, eam, quae placere possit,sententiain dicit. Nihil jam de prisca Graecorum &Carthaginensium in frangendis sederibus ac
pactis lavitate ac perfidia dicam.His magistris, his
73쪽
his doctoribus in aulas principum irrepserunt usitata passim imperii sophismata, quae politici
status rationes vocant pragmatici homines; r
mus ille,dominationis flagitia. Cujus generis sunt hae quorundam politicorum suasoriar &Machiavellistarum flostuli : Vti pueros talis,
principes juramentis ludere minus nesarium videri: Demetenda esse papaverum capita,juxta ambulantis Tarquinii λαόδειξιν : Non esse recitandas leges iis,qui gladio praevalent: Optime de finibus disputare, qui illo superiores
sunt. De alienis decertare regium esse, privata tueri plebejum nimis ac vulgare: Vrbes provinciasque praeoccupandas, si 1dem sorte facturus sit alter nostro damno. Nec dissilentur, cum
Tacito , magna illa exempla habere aliquid ex iniquo, quod adversus singulos utilitate publiaca rependitur. Ab codem pure fluxere haec cascinomata: Vtiles esse principibus delatores, Mper praemia eliciendos; Insidiari temporibus debere principem, & frigidam suffundere vicinorum litibus, ut sequestri functus partibns s
Ius possideat universa: Anguillis tunc capturam esse, juxta Aristophaneisi, cum Regum obitu de herciscundo disputatur: Fovendas esse domi religionum controversias,ne unanimes populi in rectores suos conspirent, quo sine Catonem ait Plutarchus contentiunculas inter servos callide fovisse : Colendas cum finitimis amicitias, quamdiu utilitas coli suaserit: Deglubendum esse subinde multorum capitum pecus, cum egestas civium securitas sit dominantis: expria mendas esse succulentas spon as, ne opibus elatiores regnantibus periculosi sint: Non contemnendum illud Lucani , Satis est populis fluviesque Cerciue. Et quae alia plurima sunt scho-
74쪽
lat Philippicae,Tiberianae ac Machiavellicae fi gitiosa dogmata. Vnum nobis ad veratn dc aeternam Principis laudem iter a virtute directum probatur. nec fas puto rerum humanarum ataministrationem,bono consilio aDeo immortali Imperatoribus datam,in fraudem malitiamque converti. Spartani ad bellum ituri, non tympanis, non lituis , sed solis poetae Tyrtaei versibus animos ad sortitudinem inflammabant. SL militer ad regnum, ad sceptra & fasces ituris, non ininsurrandae sunt lenocinantes istae ad Iantium voces, quae praeter commoda, utilit tem, securitatem nihil crepant, sed potius recitandae iis augustae Platonis sententiae, divina Aristotelis oracula, Socratis, Epicteti, Senecaede Virtute praecepta,quibus Vita, quibus mores Principum corripi & emendari possent. Verumenimvero, adversus ea, quae hactenus a n
bis disputata sunt,regerat quispiam. Aliud esse Principem formare re politicum, aliud virum bonum, aut Christianum. ac si subjectis dis. ferre oporteat Rei p. rectorem, & virtutis cultorem, nec utile sit in eodem reperiri pietatem& prudentiam, sapientiam & verae religionis studia. Ac constanter ego inficior, Principem illum esse omnibus numeris persectum , qui non sit vir bonus & rigidus honesti exactor. Nec illos moror, qui Pr1ncipem talem a M chiavello describi contendunt, quales dantur ut plurimum: verae virtutis studiosum Principem 1nter Epicuri intermundia quaerendum : aliud esse in Platonis Πολζεία, aliud in Romuli fecesententiam dicere : Principes inter malos, inter argutos & fraudulentos vivere , ideoque fas illis esse sallere, ne fallantur, & vulpinarier cum vulpi a. At hi omnes malos esse cupiunt, v quia
75쪽
quia multi tales. Ex fraudibus fallaciisque confari volunt Principem, quia plerique in hac
classe. Non si per fraudem amittuntur imperia, per eandem servari fas erit; non magis, quam morbum pelli, alterius morbi procuratione. Te sequor M. Tulli,Nihil fallaciter, nihil insidiose, nihil simulate agendum homini
ad candorem, ad veritatem nato. Communis, inquiunt, utilitatis derelictio contra naturam est. At magis honestatis. Semper,inquiunt,oficio fungitur Princeps, qui utilitati publicae comsulit. Sed enim nihil ego utile puto , a quo honestum abest. Magnus ille & celebratus Politicorum in hac Batavia Scriptor, negat Principem debere praefracto rectum esse, neque tant pere illi curandum, ut semper superet vera illadi directa ratio. Verum liceat nobis, tanti viri pace,id quod sentimus eloqni. Principem obliquare sinus, instar prudentis Palinuri,permisero;& si hac via portum salutis publicae assequi nequeat, mutata velificatione assequi. Sed nolim vel latum unpuem a recto disceaere. Non desinit vinum esse vinum , fi guttulam aqua aspe
gas. at desinit Virtus esie id quod est, si vitium adspergas. Non amat illa permisceri sceleribus,
quibus ad versatur. Fucum non fert, purpura est; lux est,tenebras nescit; colorem respuit,coelestis
naturae est. Nec desunt, qui Machiavelli patrocinium suscipientes, pro illo respondent, non fuisse eam viri hujus mentem, ut officium esse Principis aestimaverit, virtute ac religione in suum &populi commodum uti: nec hoc consilio conscriptas ab ipso eas , quas edidit de Repub. & Principe disertationes, ut callida illa rerum gerendarum consilia imitari habeant; sed
hoc solum siue, ut quae sint imperantium infidae
76쪽
& dolosae machinationes & studia clarius cognoscatur. Verum non quid fiat a Principibus,
sed quid fieri oporteat, quid fieri necessum sit, exponit. Non Historici, sed Doctoris partibus
fungitur. Licet subinde, ne non callide improbus videatur, sanas voces sceleratis permisceat. Et est hoc inter seculi hujus vitia non minimum, non solum cogitare, qua ratione occulte peccari possit, verum etiam modos comminisuci, quibus impietas artificio suaderi possit. ut
quemadmodum empto vultu se commendant turpes meretriculae , sanctimoniae quoque larva
placeat certissima animorum pestis Et profecto eae sunt impietatis illecebrae, ut etiam
quidem ne pii quidem videri cupiant, hoc si
tum nomine,ut piis differant. Alios cum videant religioni addictos impense ea nota ab ipsis discerni stolide amant, qua mali a bonis disce nuntur. Populi & vulgi virtutem esse credunt pietatem. Et sicuti serdent multis lyrae dc citharae , quia mendicantibus placent . despectior quoque est religio , quia plurium est. Accedit ingenii saepe vana ostentatio. Et quia religionis adoranda mysteria non rationibus humanis, sed divinis oraculis fulta vident, amant Creatoris sui sapientiam di voces profanis argutationibus,velut naso suspendere. Ac si laudis foret Me regiae fiduciae testimonium, ad instar Grajiistius hominis, mortales oculos contra coelum attollere. Nempe fidem exigunt vecordes animae , quam demonstratione concludas , aut
inductione sensibus objectes; cum ne quidem vel probabili ratione impietati suae patrocinari queant. Quam libens lego illud Livii ι qui postquam nepotem Consulis Papirii a religionis studiis laudasset, hoc elogio illum tinino C talitati
77쪽
talitati donat: lasenis sinquit ante doctrinam
Deos spernentem natus. Nobis talis Princeps formandus, i scelus sit naturam sprevisse Dei: talis, qui credat summum illum arbitrium antimis & mediis cogitationibus rectorum intemvenire; talis qui credat prospera omnia evenim ra Deum colentibus, adversa spernentibus. Vos itaque, quotquot aliis praeestis,sive Regum, sivePrincipum,sive Magistratus titulo,f
mam multum , at conscientiam maxime Vereamini. Hanc qui verberat,in seipsuin latrocin tur,. & postquam regna agrosque milite vast verit, rabiem in se convertit. Eam religionem amplectimini, non quae imperantibus vobis. conducet, sed de vestra salute serio cogitantiabus. Nec enim dum aliis consulitis, prudentiae fuerit,Vos perire; aut beatitudine aeterna privari xelle , dummodo terrae pugillum ad tempus
possideatis. Tribunalia vestra fulciant Iustitiai& AEquitas, nec satis sit ea possidere , quae per vim ac fraudem possideri possunt. Sola vobis licent laudanda,nec permissum, quicquid commissum. Nulli subditoruin injuriam facite
quia expediaticum expedire non possit,quo solo sere Respublicas everti constat. innocentem laedere, non rectorum , sed tyrannorum est. Saevitiam aversemini , ut suae plus timoris. addit imperanti, quam securitatis. repertis amtoribus de vindicta cogitant, quos metuS te ruit. Populum atterere, iniquum & pericul sum credite. citius necis paternae, quam ablati
peculii obliviscitur egena plebs. nescit illa timere, quoties jejuna est. obsequii impatiens
est. cum esurit. Semper compertum est, enem
tissimum quemque esse audacissimum, Versa in desperationem paupertate. Fidem datam, vel
78쪽
hosti, servare, aut hominum consortio exire. Hac lege si coerceri non cupitis, subditos fide ipsi solvitis. Nec sussciat perfidiae ac fraudis speciem reperisse. Distringit fraus, non solvit perjurium. Latebram perjurio quaesivise opo tunum putant multi: sed qui illam reperiat mens, in seipsam conversa, quae si alios latere possit,seipsam non potest. Callidis vobis esse licet, sed citra iniquitatem. Fines extendere, sed sine scelere. Bella gerere, sed cum ea vitari nequeunt. Vim inferre,sed ut propria repetatis. De Pace cogitare,sed ne noceat ejus obtentus. Diia fidentiam non improbavero, modo solam excludat credulitatem. Vtrumque noxium, &Omnibus credere, & nulli. Nec dissimulationem damno, modo ea solum tegat,quae publice nesciri interest. In reliquis frontem mentemq; pariter exporrigi laudabile. Simulatio absit, quae fallacibus blanditiis velet nequitiam.Inter consiliarios distinguite,&delatores,quos ut legum custodes amplexus est Tiberius,at longe ab atmiae foribus abesse voluerunt, melioris aevi Primcipes Nerva & Trajanus. Capreas Tiberianas cogitate,in optimorum civium & optimatium
perniciem cessisse. Has qui probant & suadent, digni sunt quibus primis verbosa & grandis
epistola a Capreis veniat.Ο verarincipem,qui in tanto fastigio positus , non magis magnus , quam probus audire desiderat. qui potentiam justitia moderatur, sagax in pernolcendis cuvium animis, peritus bellicarum artium, pacis bonis artibus tuendae solers , dexter obsecui dandi temporibus , constans in foederibus, iupromissis verax,coeptis magnanimus,expeditus ad versus dolos, & quod primum dixisse oportuit, Dei: sacrorum ant1stes sincerus. Hae Vir-C a. tutes
79쪽
tutes munimenta sunt imperii, quibus ins stendum, hae fulcra magnitudinis vestrae, Principes. Hae populos veneratione implent,hae vos tutos sanctosque praestant. Certissima debilis & jam fatiscentis Principatus documenta sunt, Cum virtutibus ac viribus destituti, ad ignobiles iulas & plenas probri Machiavellistarum. sic phantias , nequitiasque confugere cogimini, quae tametsi ad tempus juvent, pqstremo saulunt. Finiam Plinii verbis : Agitis cum Deo, Principes, qui vos incolumes sospitesque pro stabit si vos ceteros. Sin contra , ille quoque acustodia corporis vestri oculos dimovebit, α os relinquet Votis, quae non palam suscipium
Recitata fuit ipsis Idib. At art. 1633-
Vemadmodum citharoedi praumsiones suas in antecessum populo dare solent, tibicines in tibiarum
oratores a prooemio auspicium faciunt, poetae prologum, in sc nam praemittant,adeoque sua cuivis solenniori operI praeit -ρασκῶ=1 3 eundem quoque admodum in professionis Logicae antecessum quas praecinere, pran ere, ac praefari institui; Me suo quoque apparatu careat haec nostra imauguratio , aut solus damnasse videar morem tot clarissimorum virorum exemplis veluti l Re comprobatum. Verum ne seria magis apud
vos loqui, quam praeludere videar, nequaquam de
80쪽
de rebus morosis , aut splendidis, aut obviis verba faciam , etiamsi morosum λrte vobis videbitur , & venustatis omnis expers argumbntum. Etenim cum haerenus quotquot vel degere vel audire contigit oratores, de rebus omnes dixerint, ego , ut novitate aliqua vos assiciam , de nulla re dicam. quid stupescitis Z-nec tamen de nihilo. Dicam tamen.at quaedam
subtilius, quia aliter se tractari non patitur id , de quo dicere institui; quaedam ad delectati
nem, ne suo condimento nostra oratio, vester animus honesta careat resectione, plurima vero ad corum utilitatem, qui Philo phiae sacris operantur. Desideratis opinor orationis meae Cognoscere argumentum. Nondum dicam. LNbet enim paulisper vobiscum in atrio & peristyliis orationis oberrare. Poetae fabulas vix triobolares modo admiranda carminis majestate illustriores roddunt, modo incredibili dictionis suavitate veluti nectare ac myrothecio Perfundunt, lectori ut placerent, quas fecissent tabulas. Viri Oratores prisci juxta ac recςritioris arvi res nauci & umbra asini viliores tape- numero laudibus decantare amant, dc ingenii pariter sui ac cruditionis specimen circa illaedunt, quae in Velabro teruncio emas, hoc gloriosum arbitrati, si h re vilissima maximam la dein consectarentur. Murium dc ranarum pugnam ante tot secula lusit Homerus , Culicem dc Moretum Virgilius, nucis miseram sortem
Ovidius. Est qui mus in laudavit Lucianus, qui coimam Dion,qui calvitium Synesius. Non deest qui porcelli testamentum conscripsit, cuius D. Hieronymus meminit . qui Grylli cum Vlyse Dialogum, & asini aurei infandam calamitatem. Inter recentiores de laudibus anseris