장음표시 사용
61쪽
absolutum est omnis virtutis ac sapientie excplari Ea quis dem stulticia videtur, sed infidelib', bis si vere fideles fumus,de virtus est, ct dei sapientia. Iana nolim te sic tecum cogitare. At istud seruire non stremarcilia toti est pulcherrinaum regnaditanus,nisi sor redeum seruire istimas, qui mundulia hunc gratis administrat,culus beneficiun, pervitur Onarua, cum ad illum nihil rescat praemii, nisi animus seruire Videtur, qvii cum corpore no incat,tato studio cossilit illius modis nisi cuius ictis mcbris seruire puradus c,qdOjb'prospiciδt nil fione Rem ita tecu ex des liccbitsi quis OmnetbhoicSquos argumetu tuos vocas troes arte vertat indues aut almos,iadne dices deterius factum tuum uia rius Dices opinor. At qui plus iuris est in sues aut asinos uin homines, litat quo Libet agere icci distrahere icet intcrimere. Proinde dcterius Κωit imperium, qui liberos ciues verterit in mancipia. Quo praestantius ciun quod geris imperium,hoc naagitificentius ac spledidius retitas Consulit igitur tua,n citati,qui ciuium libertat ac dignitalcm tuetur ris'impe.
Deus ipse te coactis impercis augclise hominibus liba voluit herum dedit arbitrium,quo splendidius augustius,cdsderet imperiti suum.Et quia a hoc nomine sibi magnus viodetur quod metu adacius ciuibus, xl pecudibus inapcret Ne testinat quicquid i magelicii aut apostolicis literis de tolerandis dorninisse parcndo praesectis de honora dis regibus de pendmdo tribtuo dictum est, id ad aethni cos principes et refcrenduin quod ea tempestate nonduessent principes vlli Claristiani 1 Olcrari iubet impios maonstratus ne quid perturbetur ordo ciuitatis imodo suo pingantur osticio: inodo ne imperentinapia.HOnorcm caelgit aethnicus princepS: Paxilus honorem iubet d Ocndi, vectigal exigit: vult solui vectigal. tributum exigit: iti bet dari tributum. Nihilomuncitarior fit his rebus hos
62쪽
INSTITUTIO PRINCIPIS CHRISTIANI
mo Christianus villi suum quoddam habet iuves sunt
per Occasionem irritandi. At quid de Christianis addit Vos inquit inter vos nemimi quim debeatis, nisi ut inui .cem diligatissAlioqui num ideo Christus debebat Caesa retributum quia legitur soluiise didrachmum
Sus Celao Idem in euangelio cum insidiose rogaretur num gens Uzib 'Vxtum putabatur deo dicata,censum deberet Caesari,no iniuria iubet exhiberi, hibitu non agnoici Δ velut ignarusaeuius sit tuam ric inscriptiosi scitaturicturi resposuimessetCaesaris esse,inaliciose tentantibus ambigue res an dit.Date Caesari quae sui Caesaris:quae dei sunt deo,uimul eludens insidiosam quaestione 5 per occasione ad dei pietatena inuitas,cui debeinus ia.Perinde quasi dixisset salari queli ignoro quid debeatis vos videritis.Ill ud potius Oectate:quid debeatis deo,cuius negociu agon6 Caesaris dictu ius Q inter haec cuil repat huiushaovi cogitatio, principis. Quid igitur principi suum ius adimis:&ylustribuis ethnico a christianosImo Principi christiano suun ius vindico. Ius est ethnico Principi suos metu premere, ad seruiles
Opera adigere exigeremsseisi6t expilare Cruxdemicrmartyres facererius est ethnici pricipis.Nuide vis esse christiano Autius illi' inutu videbit si mii aec illi liceat Non perit suumiusci qui Christiane geritim risi:sed
aliterpoisicit,ci quidemulto tum proclarius tu tutitis Idita esse his argumentis colligas licebit.Prinvi tui non sunt quos seruitio premis consensias citim principc facit.Verui demunivcre tui sunt,qui sponte ac volentes tibi parent. Deindecum metu ada spossides, nedmaidiatos quidepolside oorporum potiris animi abs te sunt alieni.Caere rum cum christiana charitas conciliat populum Principalia tua sunt Omnia,quoties res postulat.Non milia post lat bonus Princeps,nisi mutilitas patriae ubi amum est no beneuoletia utunauis multim exigatur certeminini habetprinceps acum lati non habet. Nemo
63쪽
plus impetrata qui nihil imperat, sed proineretur.' Adlvuc honos qui tyranno exhibetur, honos quide I μ' hqr aut adulatio:aut liliaulatio,necobsequiuna sed ser uitus: nec splendor cit verus quena ostentat,sed fastus,nec potantia,sed vis,quaecucta veris nominibus possidet,qui Christianiina agit 'ri i peni.Nemini plus differtur honorisAqui non exigit honorcna,ntilli libentius obsequin tu i nunes, a qui non requirit obsequium in neminem libentius Maiidunt sitas opes, ineuio cui commissas scisunt ad publicaria, tilitateii cum si ore reddituras. Et inutuunxinter Princi Nac popul a commerciu, ius populi tibi populus ceruuin debet debet obsequirascbethonore piὲς pii
sed hi vicissilio populo debes bonita vigilatem Principe:
cum exigis vectigala tuis vcluti cibitum, fac prius exciti tias tetractipluna num illiso ii tui vectisa persolueris.
Aristotcles negat dominii rationem esse sitam in misi. . I.
dendo,sed naagis in hoc ut utare seruis Atqui multo misi licianus principatus positus est in titulis ci imagiitibus in exigendo centia, sed in consulendo. Cum respublica corpus quoddam sit ex variis inebris compactianauia quoru numero sit S pcin s ipse licet exinaluna, moderatione conueniet uti,ut omnibus bene sit: non ut attinuati caeteris unum aut alterum vegetum ac
saginatuni euadat.Quod si prinoem reip. malis gaudet de alitur, ne pars citreipublicae. .Prinoeps, sed praedo. Prodidit Aristoteles seruum vivanitae uni portionem si modo is verus sit dias. Ei uteiri vanaicitia parti cum totori , tilitas utrime altero.ld si verum est inter heriana de niancipium de lapide ut aiunt maptum, quanto magis: uuer ploubena Christianam i rincipem Christianum. Princeps qui nihil aliud cogitat nihil aliud agit: nisi ut Diurimi pecuniarum a ciuibus extorqueat VistinamOFvim quantam potest maximana irretiat legibus vispluris
in vendat niagistratus' ossicia ques viruin ut ric s
64쪽
dicendus est,an ncgociator,an ut verius dicam praedos Croesus cum videret urbe capta: Cyri milites magno tumultu discursantes rogabat quidnam facerenti Cui respodenti facere eos: quod victor exercitus solet:diripere bona ciuium,quid inquit audio An non haec iam tua sunt, quinae vicisti: Cur igitur isti tua populantur Hac voce monitus Cyrus,militem dirnatione cohercuit.Eandem oportebit semper obuersari principis animo.Haec quae extor quentur mea sunt.Hi qui spoliantur oc atteriantur mei sui Facita geras imperium:vt facile gelii queas reddere ra tionem,quam si nemo exacturus est, hoc magis etiam a tenaetipso debes exigere.Futurum est enim, id breui ut is abs te rationem exigati apud quem nihil tibi profuerit pricipem fuisse,nisi quod tanto rigidiorem habiturus es iudiccm,quanto grandior potestas tibi fuerit comissa. Vt vir' sis totius orbisnaonarcha junc exactorem nec fallere poltcriianecetagere,n terrere: nec corrumpere Postearte semel reipublicae dedicasti iam non est tibi liberum tuo more vivere,personam quam suscepisti sustione ac tueari oportet. Nullus ad Olympicum certamen accedit, nisi prius fracum mpenderit, quid eius certaminis lex postulet. inqueritur sibi molestum e solem aut puluerena aut sudoretia aut siquid est aliud huiusgeneris,quadoquidem haec omnia cum ipsa ludi ratione coniuncta suntdia qui siustispi imperium,prius suo cum animo debet expcndere,quas . Tres principis ossici una exigat. risulendum alienis con ' navidis propria negligenda.Vigilandum ut aliis dormire liceat.Laborandum,ut aliis liceat ociari.Summa praestanda morum integrita cum in aliis mediocris innocentia satistaciat. Privatis affectibus Omnibus exuendus est anim'& publicum geret n*ociu nihil nisi de publico cogi tadu Bemesacienduitia ingratis,etiatio intelligctib':etia inuitis
65쪽
Haec si no placci cur ad imperii mun'accedis,aut curserte traditu nocedis alteri: as ii nodicit,certe in limosqucpiarciice tinctione, cuiustriodi reiplum procitare oportcbat. Apud graecos sapientissutae dixit sapiens qui uana,quae isticissis praeclara sunt,eiacmesiue difficilia.Proinde meminitico, τ' es, portet praeliare bonuin principe,rma qui et Oinnium muni bene multo pulcherrimam sca eandem omnium longe dissiciis imporψre, limam.Ne quicule moueat silcmporibus his quosdani videris principes ta viuctes vidissicilius sit agere patrem iiiiilias ieiutinodi principe: coino temere dictu videatur vereri prouerbio,aut regcm aut fatuuna nasci oportuit Cum igitur caeteri mortales armi qua profiteri parent viiii Nprius adhibito studio distant,quanto natiori cura princi Mndun, rein oportet administrandi rationena praediicere Accaetera in Ire quidem artes quatuor rebus tulimum constant natura a raec γtis,exemplis,N Viu.In Principe lene aeniante, tum ingentum requirit Plato.nain acres Δ icitatos ut ad disciplinas quiden idoneos fatetur, ita ad rempublicam administrandalia accommodos negat.Sunt natura: vitia quae institutione cura ν corrigi queant. At possit obtin sere ingentu vel adeo stupiduiverita ferox ac violentur utili isornradosustrari sun pserit opera.Neronis natura corruptior erat, ut sanctilsimus ille praeceptor Sc neca potuerit efficereratio min'pestilenitisimus euaderet priceps.
Prax ta statim ut diximus instillanda sunt ea. digna vero priticipe v certa, ob hanc causain Plato Voluit sero dialecticen attingi a custodibita,quod haec in utram partem disserat,is nainus firmas reddat de honesto aut inhois nesto opiniones.Excptu administrandi potissimu ab ipso deo petendu: vab honaine d 7 Christo:e cuiusdogmastis praecepta quo sumcda erunt potilliinati. Exercitatior
quae postrema pars cst non perinde tuta est in principe:nihil enim magnis citharas aliquot obterat: qui sthidei in esse cithai luot graue fucii amisi rempta pri
66쪽
INSTITUTIO PRINCIpILCHRIsTIANI
ceps discit administrare,cmprissuescat quidem igituria
inde a puero: sed quo meliusiudicet instructus decretis,assidere consultationitriis intercise iudiciis, abesse creandisnaagistrati b',audi re regum postlitationcs vcrum ne qui statuat,nisi iratilior a iudicio comprobatumsonec aetas ct usus rerum certius iudicitura pararit. vigilan Si vere di xit Homerus non esse principis solidam dor-.2- 'ς ' mire noctena, cui tot homiluina milia, cui tantaenc tiOIFmoles coinmissa sunt i non sine ludicio inlcAcirca sucina fingit Virgilius unde ques principi sit ocium totos falle didies,im pcrdcndi Naxi naana vitae parrem alca,choreis,vςnatibuS,morionibus, x his etianinugati Oribus nugissSubuerticiar respublica factionibus: llis affligiltimia trocinioriim plena sunt vita expilatioibus immodicis plebes ad semctifici laqueum adigitur. Oppriis intit ab iiquis proceribus cnucS corrupti Dagistratus non tiodius est Ad qhiod libet lacium,& inter haecvelut ocios sita alea ludit princeps. Ni licetdormitabunda esse qui clauo assi det:& in tantis, rerum ricillis stertit principes Nullum mare ram grainues habet tempestates,m: omnem cina assidue S inanitaς principi vigilanda est: ne quid erret: qui non nisi plurimorum periaicie desinquit. Magnitudo nauis aut mercisi precia: aut vect timestris merus. haud facitelatioren bonum naucleruila: sed attenstiorem rabonus rex:quopluribus imperat hoc vigilanti os esse debet iron in solentior. Si cogitaris: qualitam sustineas prouinciairariatin idce rirquod agas Si consueris publicis desectari Gi nodis,nus si deerit quo oblectes animuna ut iambono principi non
vacet incptis Voluptatibus ocii tardium fallere. Quod a sapientissimisviris praeceptiuri est: ta rationem esse deligcndam: no iucundissi maiia quod quae sunt optima coiis tud missi soleat iucunda redis
67쪽
dere id principi cum primis est faciendum. Si pictore tabula belle consecta voluptatem capit si agricola: stoiror: si faber suis fiuitur laboribus:quili prinscipi debet citcntriindius: illi contempletur rempublicam tua opera redditam nacliorcnaac florctiorcm Vt negari nemo pinest opcrosam esse rena bontina are re principem: ita multo cst Operosius malum agere princi pena.Longe minus habent negocii: quae naturam tu honesit rationem equunturia quae sucisci arte constant. um apud inrccoles: hoc belltim prudeteremici: bene Volupta seditioncmissana a minimo langliine conφcscui: illo viro ad magistratii ascito: probe consului reipublice meoqino mini. si aere princeps cs mirtim ni ingentem animo sciatis
V uptatem. At cademia voluptas Christiano digna estpricipe huius materiam ipse tibi cotidie Ni factis suppes
uitae pIebeias illas Oblectatiunculas: vili popello resinque. utitur ab Oibus Solonaon, cui cum integrum essct Diuersi optare qiucquid vesici. protinus accepturus quicquid pe dixi a nitet non optarit opum vitia:non totius orbi mimperium SQ qm itium inmaicorum: non insignena fama glorianutio ''y' voltiptates: scdiapientiam:nc quavis sapiditam: sedeam qua pollat regnum sibi cri diciun cum laude administrare. L diuersiodamnatur ab Omnibus Mida cui nihil auro sticis rit utiquius. At cur aliud in historiis aliud in vita itidiscium Optamus pricipi faelicitatem Optamus victoriam:
optamus laudem Mptamus longaeuitatem,optamus opa lotam.Si vere diligimus principe in quin illud potius op ramus, quod unum sibi Optauit Solomon spinesthille vi
dcatur ortasse, hoc nomine laudatus csta deo. Cur nihil minus ad rem pertini re iudicanius quam id quod solum ad rem pertinet Immo non destin qui credam hoc ipsum ad imperii sunctionen officere si sapiat princeps.Langireo scit inquiunt animi vissc redditur timidior. At ista remeinrtara est,non audacia stuporino animi vigor, ob hoc nihil
68쪽
INSTITUTIO PRINCIPI CHRISTIANI
timere,qtiod nihil iudices.Ex aliis Bia tibus petendas principis sortirudo.Ad istum modum plurimum audent iuuenes Ad plus etiam furioi,Salutaris est timiditas quae dupericulum indicat,docet vitare,quae a turpibus ac pernicilosis institutis cohibet. Plurimum perspiciat oportet,qui unus prospicit omnibus: plurit m sapiat necesse est,qui solus consulit uniuersis.Quod deus in uniuerso,quod ibi in mundo,quod oculus incorpore,hoc Oportet cile principem ini publica. Prisci sapientes quibus mos erat hieroglyphis vii: reru 2 ' enigmatis vivendi rationem adun ibratcs: regis imagine ad hunc repraesentabant modum: ut oculum pingerct ad σdito sceptro vitae rectitudinem, animuit nullis rationibus ab honesto deflectendum:cum prudentia vigilantiassi summa coniunctum significantes.
Rςςpira Alii regium sceptrum ad hunc modum effingebant in β'f' dii innio erat ciconia pietatis symbolum: Dimo hippopotamus animal efferum ci noxium, illud videlicci intuentes: siquid in principe seviant assidius effert, quod sciatis: ira: vindicta: cupiditas: rapacitaS: violentia: vicoS motus pie,stas in patria vincat premat P. Ad insoletia sortuna licetiarerui successus inuitat sed plus valeat amor patriae Apud Thebaiios inter sacras imagines visebantur olim authore Plutarcho:qua sederent sine nianibus hiarii prima oculis etiam carente. aiiod secti admonent imagistra/tus ac iudi res animo sedato esse oportere nec ullis assecti, bus perturba to.Quod manibus caret: innuit cos ab onani principis munerunt rruptela puro S uitcgros esse debere.Porro qtiod priceps naanibus quo caret sigilificat regem adeo non abduci muneribus ab honesto ut nec ullius personartangatur respectit: quo tantu auribuS rem accipiat.
Culius et uini ipsis quibus ornatur insignibus philosophari insigura distat. 1uid indicat unctio regia: nisi sunmata animi clerpymς ρ 'nietiani Quid capitis diadema nisinunieris omnibus ab
69쪽
solutam sapientiam Quid collo addita torques: nisi vir
tutium Omnium concentum harmoniam Quid gem amaruna nauit plici coloruin gratia nitetitium lumina: nia virtutuiri excellentiam: quod quicquid honcstum id in principe exulatum esse oporteat Q uid ardens purpura,nisi vclaemetem erga ciues charitalcm Quid insignia,nii vismaiorum suorum decora vel oraue vel superet:Quid gladius praelatus, nisi huius praeficio patriam Oportcre ruta esse: tum ab hostibiis tum a scelerosis
ximum,qitibus rationibus euitari aut Oui mala, Unxrib euui piu, na parari augeri confirmari possint perspicere. In homi dentia. ne priuato fortali satis est bona mens, cum legibus adsmoneatur,x magistratus praetcribant, quid sit agi ndum. At in principe parum cst bona mcnte praeditum cilc,ut velit optima Misi accesserit sapientia, lux commonstret,quilbus viis id quod cupit asscqui queat. Quantulum interest inter statuam marmorealia,Croess aut Cy ri inscriptam titulo, diadcinale ccptro magnifice insignitam 1 pricipem sine pectore nisi quod illa nullis incomodo sthipet hic naagno reipublice malo stult' est. Ne corporis alit fortuno bonis cinctip maestimes sedai Nec alione laudibus ciplum nactiaris, sed tuis pi'factis. Cum sis princcps videto ne quam admittas laiidem,ni Laudes si dignam principe.ineri aliquisformam tuam,cogita ad ysης
imimmodium laudarim minas.Siquis admiratur lacunodiam, memineris istam lisphistartana ac rhetorum esse lauisdem Si roburci corporis vires praedicat aliquis scias ita laudandos athletas non principes. 'roceritalcm extollit aliquis sic tectim cogita hic me recte laudariis quid ex alto forci detrahendum qui diuitias tuas laudibiis vehat: fac cogites ita laudari lcgociatorcs.lhita te nihil adhuc audisse dignit pricipe dii audis istitismodi praeconia. Quoam igitur propria principii laus cst Ncpe si a tergo pariter
70쪽
INSTITUTIO PRINCIPIS CHRISTIANI
&a fronte sit oculatus λεπω a. ut incit Homerus RA Gubniam hoc est si aplurimia sapia praeterita respiciens futura orospicics iciae ina sapia patria sapiatio sibi.
dico ne et bisui l)oc pacto laudet medicu.λrmosus inrobustus piincipe ei ac bonis latcribus,bene numatus est bellusestaleat rρgitabis quid haec adnaedita. At c audieris eade a stultis laudatoribus,multo magis cogita,quid haec adpricipem. In medico tria potissim requiruntur.Primu ut calleat arte medendi,norit corpor ei naorborum vim uncidcui malo debeat adhiberi Proxitiau,ut sit bona fidei neci 'vim spectet praeter Wgrotantis salute minuitos 41
t Aut lucru hucadducit: ut Venenum ministrct pro retiae aio. Iretium ut iustam curam diligentiam adhibeat. Aristoteles inpoliticis suis,quid tandauexigit atrinacipe virethnicus num Nerei forinana: ibat ni vires num Mamivini proceritatina,num Jantali talenta 'Nihil horum. Quid igitur: Sunamam reabsblutam virtutem iri Nemo mi priuatis contencus naediocritate.
αα Si pote sui ut e princem; vir bonir ungere puto I xy cherrimomunere hi minus,abiice principe poti
gratia vili iussas Virubonuintimiresic Drinci non possit ex Athonus i .s se non qui nonadena sit virbonim uailninice edie in rundana praei punii res,Vt aaec dim multum interi cicidendu habeatur ii principe boni viri facer xiiii Regein gereno pote nisi eratim rexerit locest insoibus consilium ac iudiciun Hilaris no animicust SNec aliis potes imperare:nisi prius ipse Darii pi