장음표시 사용
91쪽
Quid mysteriscotineat ordo con tum latebat. Nudum erat, postqv m miram secrandi chrismatis laccepit sacere, simulq; praedicare,ct se Deum Caput XVIII. demonstrare, ut ego pater, inquit, si su liam. IN eo loco, ubi solemus vita benedicere, mus. In lais Malijs nudia erat. Ampulla, consecratur oleum pro infirmis, concludi b,postquam benedicta suerit, ab altari re turq; conclusione,per quem haec omni do dit,apctifice de ministri saltatis visibiliter&mine semper bona creas.&c. Non enim pro nuda salutatur,hoc significat, quod christus, prium habet os sciit,id est, nec in capite ver postquam ab altari crucis transiuit praesentii ba salutationis, hoc est,dominus vobiscum tuam corporalem eis prsbuit, quos testes sit
nec in sine concluditur,ut caeterae orationes, resurrectionis esse voluit. bd caeteris in-
per dominum nostrum. Huius vero chris uisibili. operta ad salutandu desertur, shmatis olei consecratio, tua dicitur principa nificat, quod Christus rediens in coelum,in iis,quia ad eius unctione principalis tribui uisibilis homini b factus cst,ut ipse testaturtur piritus,id est, septiformis paractetus,ha Exi uia patre,& veni in mundum,iterum,
bet osticium per se Primo exorcia atur,dein linquo mu dum vado ad patrem. Nos vero, de ad dominus vobis cum&siursum corda e quan uis corporalem eius praesentiam no vi- ius benedictio inchoatur,finiturq; per domi deamus,tamen venerando cum quotidie sanum nostriim Consecratur autem in eo lo lutamus.co ubi pacem solemus inter nos dare, xho Qxi ad recte hac die poenitentes est opus diuinae gratis,ut pax cocordia re Ecclesiae restituantur. net in nobis. Duodecim presbyteri, qui or Cap. XIX. dinantur circa Episcopum, testes audito , Mni qui dena tempore illa debent E-
res eiusdem mysterii, duodecim Apostolos piscopi sungi legatione ad reconcilia
significant quoru in praesentia summus Pon tionem Deccatorum,de qua Apostolusti sex Christus hodie testamentum conscrip loquens,cum dixisset Deus erat in Christo, Le. . sit,totam i hereditatem salutis, suetq; disces mundum reconcilians sibi,&posuit in nobi,sionis fructum,id est, spiritum paracletu oste verbum reconciliationis protinus adiunxit: i, cis dit, licens:Nisi ego abiero,paractetus no e Pro Christo ergo legatione sunt: imur, tanni et ad vos. Si autem abicro,mittam eum ad quam exhortante pernos. Obsecramus pro vos. Eius nanq; gratiae sacramentum chris Christo, reconciliamini Deo. Maxime tam εmacotinet, ita lux quo mortis Christi preci hoc die huiusmodi legatis solenne est, hae quodammodo emptus Macquisitus eu, cce legatione fungi, seccatores, qui bapti pit quod ante non fiebat in remissione pec mu criminibus superductis perdiderunt, Otorum dari. Vnde¶clitus tunc pri- propter hoc extra Ecclesiam missi sunt,&natim appellatus est, quia pro damnatis no sicut ablactatum super matre sua facti sunt, bis in primo parente,peccatorii remissio si oblata recociliatione, ultro in sinum matri, liparacte sis, id est,coniblatio est, quae no nisi eorum reuocare,&it ipsam reconciliation εabeunte, id est, moriente Chrillo nobis,n libenter acquiescete fusi ipiant .pat,m Uo- quam acquisita suisset. Dicit libellus o leniter oras egredic do onsecrare., Astitit mani ordinis de consecratione chrismatis erit hac die vultui Dei pro nobis Christus, Cotinuo duo acolyti inuolutas ampullasci Pontifex summus in multitudine misericorsindone alba deseri eo teneat in brachio de diae,&sicut supra dictum est:Semel officiosa tro, ita ut videri possint medio. Ampulla cerdotiistinctus est, tradens secramentu cor hi h μantequam veniat ante piscopum ad altare, oris Tanguinis sui,statimq; facerdos ipse, media eius pars est cooperta, media nuda quid hostia,captus xligatus,ad passione da Ampulla cum chrismate quodammodo g eius est. Vt quid em misericordia ligata est, ni ficat corpus Christi, sumptum ex virgi nisi ut miseros peccatores solueret poeniten col. L ne , corporaliter in se habitantem , conti test Vt quid mistus, nisi pro impiis mor milλα nens Spiritus sancti plenitudinem. Quod tuus est Commendat autem,inquit,Aposto antequam transiret ad altare crucis, aliquo Ius,charitatem suam neus in nobis:quoniam' ' tempore erat coopertum, Maliquo nudum cu inimici eisemus, Christus pro nobis mor Primaeuo tempore erat coopertum , quan tuus est 'Quamuis ergo a diuitiis bonitatis do ita fugit in Aegyptum, quasi non esset Dei nihil temporis vacet, nunc tamen&la rex regum LMquando ita portatus est ad te in gior est per indulgentiam remissio peccato plum, quas non esset omnipotens, quando ru,&copiosior pergi alia assiumptio renasce ita subditus erat parentibus, quasi non esset tili. Augemur renouadis, crestimus reuersis. autor parentum. In his,4 similibus cooper Lavat aquae, lauant lachrymae Inde est paucium
92쪽
dium de Timptione vocatorum hinc laeti cto, validum contra superbiam nostram suae tia de absolutione poenitent tu. Cuius pec humilitatis poscit exemplum. Quod ideo iacatoris cor adeo frigore criminum induruit, moriturus egre, ut eorum,quos suos consseriis ut non collique Lot calore pietatis, dam au bebat haerea es, mentibus arctius inhaereret.
di trocem saepd dicti sacerdotis Caristi, pro Solent enim piis Iesamitibus filiis arctius insoribus Ecclesiae dicentis, per tubas suas a haerere dicti vel facia,quae pater moriens vltionales Venite, venite, venite, si ij audite timidixit, quae naidniit,quae locutus est. lugnae, timorem Domini docebo vos Nam ut rogauit ut iussit. I Porro per hoc humilit
plia cinus laanc eius e se vocem sumptum tis opus, mi ius aliquid mustice lignificauit.
elthoc de psalmo tricesimo tertio,cui titulus quod ideo praetereundum non est quia totuin scribitur, Ps almus David. cum commuta inde officium hodiernae Mili pendet. Peroniis. Vulxum suum coram Abimelech, Misere hoc nanq; quodammodo elocutus est, quia xeturii, in)Πibus suis,&dimisit eum&abiit. surrexerata cci aa, id ei . 1 conuiuio paternae Est autem celeberrimu in scripturis factis, gloris I posuerat velli meta sua, semeti pium iam nobis dictum est. David, id est, manu enim exinanivit, formam scrui accipiens, Sc
fortem&desiderabilem,qui fugiens persecu terrena carne nostra quali linteo cuius visq;tionem Saul, venit ad Achis,qui hic apellatur materia nascitur e terra pricinctus, sanguine Abimes ech,&coram illo immutauit vultum suum effudit volutaquam in pes uim,atq; insuli,&serebatur in manibus suis, significasse de quotidie lauat pedes nostros cum illu in
dominu Iesium,qui coram Abimes ech, quod remissionem peccatorum nostrorum sumi- anterpretatur patris mei regnum,scilicet o mus. pedes quippe nostros,id est, actus noram Iudaeis immutauit vultum suum, id est, stros quotidie necelse habemus lauari, qu .i- sacrificandi ritum,quando immolito iam a uis semel loti per biptismum,toti simus mu- schae veteris agno, sumens panem&vina se di per fidem. Si dixerimus qui peccatum 'rebatur in manibus suis,dicens: Hoc est cor no habemus,&sic lauari pedes noli 'os recurus metim,hic est sanguis meus. Hoc autem fauerimus, nos ipsos seducimus,4 veritas in hac remissionis&gratiae dies ictu est. Cum nobis non est in imuis lotus, quamuis in i- ergo tantus Ponti lex Deo patri assistit, te diis elset Petrus,&li, inquit dominus .non lanens panem' vinu,&inuitat omnes ad cor uero te,no habebis partum mecum. Cui parpori sanguinis sui conuiuium nullum iu est illud. quod alibi dicit: Nisi manducaueri-1tum, nullum excipiens peccatorem, dicens iis carnem meam,& biberitis Languine eu, que per ora pontificum. Venit filii audite non habebitis vitam in vobis Hecundum me, cuius peccatoris es saxeum pectus ad la hunc veracem,& a patribus approbatum numentum poenitentiae non emolliaturi si ius Euagelicae lectionis sensium, rectὸ illa dena vox inuitantis est. magnus capax iusta. Apostolo praemittitur lectio Conuenienti . c. ipientis sinus est, omnes Ecclesie patent a bus vobis in unum iam non est dominicamnuae,ut aduertas neq: ab austro neq; ab aqui cce iam manducare &c. Illic enim ollendilone venientes, id est, neq; iustos,neq; pecca tur,qualiter hoc sacrameto lauemur,&non
tores debere prohiberi, quin accedantia a iudicium nobis manducemus libamus vipertos diuinae misiericordiae sontes desicet ut probet sequit a nostru in &sic de
De Lotione pedum simul Mos pane illo edit,side calice bibat. Nullo quip-ficio Cap. XX. pe alio modo mesius vibrdibus terrenorum Vod dominus xi, eus omnium pedes actuum purificamur, si non peccata nostra so ' lauit discipulis suis, dupliciter nos vita uentes, sed odio habentes,& toto corde su- delicet morali pariter atq allegorico gientes,ad hanc mensam accedimus sensi instruit. Si enim inquit, uti pedes vescites Lancto altari alti stimus Christi utiq; pera
stro ,dominus magister, quato magis vos sonam,vicemq gerentes, sicut ilio loco iam NU debetis alter alterius lauare pedes Exemptu dictum est. Nam& Apostolus dicit Anex- enim dedi vobis, ut quemadmodum ego se pertinentum vultis eius, qui in me loquitur ci vobis, ita vos faciatis. i' modo nos,cii Christus quoties lixe eius verba super pane simus puluis cinis, non erubesicamus rigi vinum . etfandi mas: Hoc est corpus meun: dam ceruicem,&stuura,ad quam nemo no Hic est calix sanguinis es,&c. Ipse minister strum cogitans cubitum unum potest adiice specio ius es egitas,qui non venit ministrare, in contemptum nostri similium erigere, i sed ministrare, de Missa quodammodo a
cum audiuimus humani plasmatis opisce, que complicata imperii sui purpi ira byrrho solo flexis genibus curuatum lauandis disici sustinctas byssino, totus : ministrorum inpuloruseaplicuisse vestigiisl Hoc igitur si morem expeditus,propinaturus nobis cali- ε cem
93쪽
cem salutis cum pane vitae, aureu liquidum Non praedicamus, inquit, nosmetipses, sed , cis. que diuinitatis sue stuperfundit pigmentum, Iesum Christit minos aute servos vestros perat ibit lingulis uoministrans haurientibus Deum. Sed non in vitiis suis possunt subdi nobis in gaudio, infunditisq; in interiores ti hac libertate uti.Climcnim homines vitio sensus animae,purificatq; eos, qui terrenacu se vivunt,bcstiales,id est, bestiis similes sui.
rantes, ii non penitus ea conculcent,iam Vt autem praelati Ecclesiae bestialibus domi non possunt omnino euadere,qui ex aliqua nentur, aetus quoq; illis aut horitas si imaga- parte vel leuiter sordidentur. Quod,quanta tur, qua creatis primis hominibus praecipi cis . charitatevi humilitate faciat,ut sciremus, it tur, ut bestiis terrae dominentur. Igitur ubi
lud nobis sui corporis de sanguinis sacra me subditi similes fiunt best ijs, illic L. uangelicus tum traditurus,prius pedes lauit, sicut iam di homo dominari se debere iure recognoscit. Gim est, per hoc simile purificatione illam uni rgo praelati subditis suis hac diei
decentis sit .ae commendans. Recte ergo talis des lauant,dum cibum reuerenter porrigiit, Apostolica lectio iam dicto praemittitur Eua potumq; milccnt,pcrit authoritas dominangelio. Quia vero, postquam lauit pedes eo di,totumq; regum gentium xeorum,qui porum accepit vestimet sua:& cum iterat recti testat oen habentes benefici vocari affectant, buisci, dixit ei. Scitis, quid fecerim vobis, deprimitur in ipsis supercilium. Quod au-&c. apte haec osset rcnda sequitur: Dextera do tem totis pedibus disicipulorum os suum apen tris mini fecit virtutem, dextera domini exalta ruit donamus, stimo neq; edidit splendidissiuit me. Non moriar, sed viva, narrabo ope ianum, quo patricietum illum tam sedule,cra domini. Postquam enim ministerium no promittit Spiritum faustum quod cl: Z nos, strae salutis omne peregit, recepit vestimen lotis eius exemplo pedibus, eundem sermota gloriae 4 claritatem, de qua dixerat orans ne legimus vel audimus,hoc signiscat,quod --.m in forma serui: Clarisca me tu pater apud te non nisi lotis&mundis gratia Sancti spiritus metipsum claritate, quam habui prius qu in ostenditur. Vnde Min Apocalypsi, cum Ioia i mundus cile apud te: de recumbens iterum anni dixisset angelus: Non intrabit in cam in dextera Dci aperuit illis sensum,dato Spi aliquid coinquinatum, facies iniquitatem ritu sancto ut intelligerent scripturas, Miui S mendacium, protinus adiungitur: Liost rei quid secerit eis: tuc impletum est, quod di mihi fluuium aqua vivae, tanquam cry- multo ante prophetatum, nunc eo respcctu stallum,proccdentcna de sede Dci Magni. canitur, ut dictum est. Quod enim hic dici De hoc fluuio S. in Ezechiele legimus Vi V tur: Non moriar, scd vivam, hoc est, quod di aquam egredi cntem de tepto a latere dera R- Apostolus ait Chii si usi esurges ex mortuis tro Momnes,ad quos peruenit aqua ista, sal iam non moritur,mors illi ultra non domi ut facti sunt.Non enim omnes,ad quoscunq; nabitur, audis enim vivit, vi vici,co: ex illo re peruenit visibilis baptismi sons, salui sunt cubitu tuo. Nairabo,inquit, opcra domini, Alioquin Simonem xlagum,visibiles baptis a i ς' dicit: Scitis qui diccerim vobis,per interpre mi aquas ingredientem, salus non refugis ei: te suu Spiritum sanctu, que dedit nobis. Re sed de hoc vitae sonte, pacisci sutilo dictum liqua patenter ad eunde senium pertinent est, penes quem est omne arbitrii in salutis, Cur a praelatis lauati debeant pedes sub quem dominus supradicito nodo purificalis ditoriam Cap. XXI. hoc subsequenti sermone se datu um repro-Nterea valde notandum est, quam vere, mittit. A quam sapienter nobis colu luit in eo quo De mandato pauperum. que, li dexterius egit, dii Apostolos suos, Cap. XXII. Omneiq; praelatos Ecclesiae, talis seruiiij quo Andatum,quod agitur inter paupe
dammodo vectigales esse voluit, ut solenni res,no omnino eiusdem rationis est. more subditorii uorti pedes ex eplo suo a Illud eni in Christi, hoc eces est est Il uare debeant. Per hoc enim quotannis in lud diei praesentis aioc prsterit spectat histoculcat, replicat id, quod ait Luc.xxij. Reges iam sabbathi.Sabbatho nanque, quando veri. --.
gentium dominantur eorum, qui poteua nit dominus Iesius Bethaniam,vbi suerat La D leni habent super illos benefici vocatur, vos arus mortuus,que suscitauit, Maria accepit
autem non sic, sed qui maior est vestrum, sat libram unguenti nardi pistic preciosi,&in sicut minor qui praeceita est, sicut mi xit pedes Iesu,&extersit capillis suis pedes nistrator Valde nanq; repugnantia fiunt, io ius,&domus impleta est ex odore unguenti. minaci viresc gentium, ex debito iussuq Mulierem illam imitatur Ecclesia pedes dore gulae Euangelicae lauare pedes in modum mini ungens, id est, pauperes eleemos) nisse tuorum. Vnde unus ex magnis Apostolis refouens,qui licet intima,tamen eius mem
94쪽
bra sunt,& scut pedes,ita magni corporis eius, extremae reputantur partes. Hos pedes
capillis suis tersit, id est superfluis reri suarum resecit,sicut Apostolus ait Velira abun-xcir.s dantia illorum inopiam suppleat. Hoc ergo mandatum Ecclesiae obsequium est,ideoque cuncta congregatio pedes lauat pauperum: in illo autem soli,ut dictum est,praelati, vice clites deserui sit. In quo pulchre dominum suum Ecclesia praeuenit, ut antequam Chri
stus discipulorum pedes lavet, ipsi disicipuli pedes Christi,id est , paupertivi liuet,& eleemosynae unguento ungant:& domus, in qua christus praesens futurus est,hora qua pedes nostros ipse per prslatos nostros lavabit,pretpare tu impleta hui' odore ungueti. Haec ita esse,ex eo quoq; perspiculi est,quod calamus in dieb illis mulier ergo Maria unxiti des Iesu, extersit capillis,d domus impleta ex odore unguenti Causae huius resipectu rationabilis mos institutus ab iis, apud quos religionis studium feruentius est, hoc modo tenetur. Primum pauperes intra claustrales ossicinas introducutur,4 antequὶm fratres debitum illis in lauandis pedibus charitatis exhibeant obsequium, diicumbunt ad conuiuium, susscientibusq; serculis reficiuntur. Nimirum tunc in illis christus si scipitur in Na. o. s. Bethaniam,id est,domum obedientiae fidei que non vana gratulatur ibi se illi coenam secisse. Tunc cuncta congregatio consurgens tanquam mulier illa Euangelica, Maria quippe illa typum Ecclesiae gesserat, consurgens, inquam,dementa, ad quam considens&modice gustans, ieiunium fregerat propter tantum hosipitem qui proculdubio in pauperibus suscipitur conuenit ante pauperes,seres libram unguenti, id est,intentionem eleemost na silauiter coram Christo redolentis,&. procumbes cora illis,sic per omnia tanqu christo deseruiuit. Qu9d per horas trium dierum e clesia suum ordinem non
Consummatis Minarum solenniis, quae
ob causas supradicias sestiue celebrata, mediis tristitiae nebulis, ut iam dictum est, quasi sol interfulserunt, statim prosundiora eiusdem tristitiae sequuntur augescunt silentia. Non enim Ecclesia suum ordiane seruat,quem a vigiliis nocturnis eiusdediei mutare atq; imminuere iam coeperat Anoctiirnis ergo vigiliis incipientibus, tantae mutationis seu diminutionis causas breuiter exequi cupimus.
De inusitatis tritim noctium vigiliis. caput XXIIII.
FFICIIS, LIB. V. 76PR imo dicendum est, lorum trium nota
eliu vigilias, quas Minusitato ordine de
cantam as,in in tenebris cosummamus,
exequia est triduan. e mortis dbmini, Mideo mortis eiusdem luctui quintae feriae vigilias attributas,quia vesperam Libbati, nocte que ipsam, ius lucescit in prima abbati,non Hatt,.is. decuit exequiarum planctui deputari, cuius medio resurgens dominus,totam noctem ipsam cum praecedente vespera victoriae suae gaudiis illustrauit. Ex tunc nanq; cceptu est, si is ut in omni solennitate diem praecedat nox, semper i vesipera sutur. diei claritate praefulgeat. Ut ergo triduanae mortis domini triduo peragamus exequias,noctem seriae quintae ascivimus simul, quia miserrimi Iude ii- fami commercio iam venditus suerat donii nus. Itaq; quod canonici nunquam in priuatis diebus,monachi vero neq; priuatis neq; si lenibus unquam facere c5sueuerunt,oc qtie ordo vigilias cum noue expendit lectionibus, tali ordine,tatiq; schemate, ut parum
aut nihil ab osticio desunctorum distare vi
Cur initia fines i omittimus. Caput XXV
Non solum aute, sed Deunctae diei si e
transiguntur horae, ut neq; iniciun que finem habeant consueto more litrecte. Nam dominus noster, qui initium ri 1 Ac nis est,sicut ipse ait: Ego principium,qui
loquor vobis. Et alibi: Ego sum ecvii Hai tium vinis i osse,inquam, tu est caput nostru principium a Iesus Chri ius,per hos dies ab litus il nobis,traditus in manus impiorum, ct inter iniquos proiectus. Itiq; recte iucunditatis nostrae laudibus, id est, regularibus horis capita praecidimus, sine sq; earum sub silentio ab si ondimus,&inter psallendum, Gloria patri omnin5 subtrahimus. Cur candelae extingitantur. Cap. XXVI.
QVod candelae extinguuntur, illud sig
nificat quod crucifixo domino tenebrae factae sunt super terram,ab hora sexta, sq: in horam nonam imo dipsum significat extinctio candelarum, quod tenebrae illae significaueriit, scilicet excaecationem Iudaicae gentis, quae prius occisis prophetis&lapidatis eis,qui ad se missi fuerant, tandem occis apta domino prophetarum merito in tenebris perfidis proiectavia lumine vultus derelista est. Numeros quippe luminaria, quae stirgetes ad vigilias ardentia reperimus, uniuersi, significant sanctos qui prophetico sermone lucentes, solem l iustitiae nascituriun passurum, tanquam stellae praeuiae
95쪽
nunciates,lumen diuinae scientis populo illi diuersis temporibus infundere missi sunt.
At illi, vitam eo rima extinguente corpora Iem,caecitatem sibimet intulere spiritualem, tandemq; audire meruerunt,ut veniat super
vos omnis sanguis ium,qui effusus est super terram a sanguine Abel iusti,&c. Igitur candelae in eo,quod singulae postfngulos extinguuntur psalmos, prophcta signiscant,qui linguli expleto prophetis suae ministerio,ab
illis occisi sunt. Illa quoque,quae ultima in Omaior caeteris extinguitur, ipsium dominum significat, qui reputatus quasi unus ex pro pnetis,tandem occisus est post quem nullus apud illos propheta surrexit. hic extinctus,profundas illis erroris perfidiae tenebras reliquit.
Quid tropi signiscant.Cap.XXVII. FLVrisq; moris est, ut extinctis luminaribus, in ipsis tenebris lugubres tropi iret
cinentibus cantatoribus4 choro respo-dete, sebili modulatione decantentur,incipientibus a Kyrie eleison Significant autem lamenta sanctarum mulierum, quae ut in Euangelio legimus clamentabantur dominu, sedentes contra sepulchisum. De nouo igne Cap. XXVIII.
ANiso igne,qui ad matutinos, ut dictu
est, extinguitur, ad lapidem per eosdetres dic confugimus, ut vel lapidem perciitientes eo abstrus eius venis teneo cultum eliciamus, vel liquidum crys alli lapidem sereno coelo soli obiicientes, radium eius traiectum,per eiusdcm crystalli orbiculum specitabili miraculo in subiectam suscipiamus escam Nimirum per hoc nobis pulchre depingimus,quod Deus,qui dixit de tenebris lucem splendere, illucescat in cordibus nostris ad illuminationcm claritatis suae per mortem Christi, luemi sicut in matutinis praefiguratum est Iudaei sibimet extinxerunt,3 tenebrae factae fiant. ι' Lapis en ina, de illo ignem sic excipimus,Christum significat,quem lapidcm reprobauerunt aedifica-tes,qui factus est in caput anguli. Vndes in benedictione eiusdem ignis oratio talis est: Deus,qui per filium tuum angularem scilicet lapidem, charitatis ignem tuis fidelibus contulisti productum cilice,nostris prosuturum usibus, nouu hunc Enem sancti sca, Sc. Prudentius quoq; in hymno suo, qui
cantatur in sabbato sancto,cum dixisset: Lumina nos tamen monstras saxigeno semine quaerere, ut ostenderet seri hoc ad comm
morandii illud, auod de lapide Christo procedit nobis ignis sancti Spiritus,protinus adiunxit, ne nesciret homo spe sibi luminis in Christi solido corpore 6ditam,qui dicis bilem se voluit petram,nostris igniculis unde senus venit. Lapis ergo, quem percutientesignem elicimus,Christum significat , qui percusius verbere crucis Spiritum sanctum
nobis effudit. Quod si crystalli lapide soli
obiicimus, esPamq; subiicimus, ut mediante clystallo carbones extincti reuiuiscant aspectu phoebeae lapadis, illud nobis glutissime commemorari debet, quod mediator Dei hominum, homo Christus Iesus, inter Deum extinctos i homines medius interueniens, nosti ; infirmitati usq; ad mollem appropinquans, longe a nobis secretum ignem, id est, sancti Spiritus altissimam diuinitatem insundit ignem utiq; Spiritus sancti,quem, sicut testatur ipse, venit mittere in terram &voluit velic menter accendi. Non enim vana
religio est, solenni processione ad noui ignis
benedictionem exire. Eamus,inquit Apostolus, ad cum extra castra,impropertu eius portantes Procedentes nanq; ad illum ignem,mcminisse debemus excudum nobis esse ad eum, quem Iudaei extra castra ciuitatemque suam proiecerunt, ut per ignem sancti Spiritus vitam aeternam habeantus hedentes in eum, quem illi a praesenti vita extinxerunt. Deinceps immincnte vespera, maiora tristitiae sequuntur incrementa. Aliaria spoliatur, vino aqua lauantur,campanae conticesciit, Omnes,praeter vigilias nocturnas, regulares horas absorbct triste silentium V sum nouimus,mysteria requiramus. Cur campanae non sonant.
Cap. XXIX. Sygna Ecclesiae,quae capanas dicimus,sanctos Christi piacones significare,sion co iam dictu est, qui charitatis igne excocti,& diuina instructione formati, in protectione Dei coeli,tanquam in turri sortitudinis commanentes, imo suspensa mente pendentes quadam fraternae dilectionis corda commouentur,totaq; die,& tota nocte commouentur, ut non taceant praedicare nomen
domini, licetes Qui reminiscimini domini ne taceatis, ne detis silentium ei. Notum' est autem, primos huiusinodi praecones, scilicet sanctos Apostolos, no solu conticuisse, sed relicto eo omnes fugisse.Petius quoq;
caeteroru princeps,cuius ab Ore primum, ritatis piaeconium in omnem terram exivit,
dicetis: Tu es Christus filius Dei viui,vocem illam clarissimam repressit,conticuit, Chii-stum reliquit, fugit. negauit. Igitur ex hora,qtia dominus traditus est, recte signi, ecclesiae silentium indicimus, Christumq; solum torcular calcantem, solum inclisnoir cis
96쪽
DE DIVINI OFFICIIS LIB. V. ' Umpδ' ηδ' ςm, osti aureae, plena hyanciniis, vinculis astrictae ti
hibentem, ligneo malleolo in tabula ius pen est: Et aspectus in eo non est,&nsi et i sp
so personante populumq; ad Ecclesiam in cies neq; decor. Insuper hoc ad denudati aluitantesignificamus inis cal fam pertinet. quod idem dominus Cur altaria nudentur. a XXX. vestimentis suis spoliatus est. lilites nanq; , CVr altare nudetur scire volentibus si cum crucifixissent eu,diuiserui sibi vestime
cile liquet, ii prius animaduerterint, laetus,&secerat quatuor parteS,unicuiq; mi. g hςVx ignificat liti partem. Et de tunica dixerunt: Non hin . V v 'IRPi0,quo damus ea, sed brtiamur de illa,cuius sit. Taia ....
tate honore praeminet mod si autori tur requies, scilicet dominu Iesus, in quo re δμοῦ tas desideratur,occurrit illa diu dicentis per quie inuenimus animab nostras,tIle,inqua, Moy sen: Altare de terra facietis mihi. Quod vinu bibit ex vinea sua, quam plantauit, scili
cere, est in incarnatione mediatoris sperare stulit, quia cunctis amaritudinibus inebria unc quipDe Deo nostrum munus accipi tus, soporatus est somno mortis, incuctis tur, quando ' hoc altari nostra humilitas, diuinitatis suae gloria nudatus ad te pus a raeli, superditicae incarnationis fide posue paruit. Chun ergo altare Christum si nificetirit,quicquid operatur. In altari ergo de ter recte ob commemorationem horum,vestitur oblatam munus ponimus, si actus nostros is ornatu suo spoliatum est. Cur vino: aqua auentur. Cap. XXXI.
CSusia vero,cur auenter altaria, non minus his,qua dicta fiunt, scientem delectat. Videlicet idcirco illa lauari institu
dominicae incarnationis fide solidamus. Cuitaq; nudum altare consipicimus dignu illud mentoria,quod magnifice propheta, flebiliterq; deploiat, nostris intimis personare aurib', nostris interni sors sentialiter debet ap-
parere conspeetibus. Ecce vidimus eu, no tum est, quia dominus noster,que altare si 2 est species ei ne decor. nos conlidei aut nificat,ut dictum est de latere suo lancea mimus cum despectum nouissimum viroruo litis per lato sanguinem & aquam essbditi virum doloru, scietem infirmitatem Vere Ideo lauantur vi novi aqua. Vinum enim pro
laguores nostros ipse tulit &peccata nostra sanguine,in cacramento quo i sacrifici Ioipi portauit. Haec de passione eius dicta esse domino autore astitum est.2guine. imperspicuum est. Ille enim speciosus forma Ἀ aquam effudit de latere suo ummus no- prae titi; hominum,qui semetipsum e inani strae opifex falutis, que prima sunt eius de leuit,formam serui accipiens,maxime in passio menta salutis. Sanguine redimimur,aqua ataone sua visus est non Labens specie, neq; de Quimur. Haec enim aqua prima sui fuit ori-corem quali absiconditus vultus eius. Nam go baptismi,quo baptizamur nos, que a nul- antea decorus incedebat, magnificabatur cloaccepit, sed ipse primus eius autor extitit. ab omnibus: quia sicut laudatur in canticis: Hoc ideo dicimus, ne putemus illum Do-Venter eius eburneus,distinctus erat Laphy hanne suum accepisse baptismum, quod Roris,id est,naturi in si mitas interdum coelesti mana autoritas non concedit, Graecoru con-bus in illo resipiendebat miraculis. At nunc, tradicens traditioi,ut die Epiphaniae baptic quia dommus potuit in eo iniquitates om mucelebrem , sicut in nocte paschali quodnium nostru,alcedit sicut virgultum coram is si ra dictu est ubi de die Epiphaniae m&eo, sicut adix de terra sitienti. Illa facies cito facta est. Sed de origine baptismi opporem p oculi ex quibus, ut ait Hieronymus,i tunius dicemus,cum de morte domini in staneum quidda sydereu radiabat, verbi gra quenti Parasceve, vel Labbati cancti ossiciolia,quado vendentes 'mentes eiecit de te tractatus vel ordo causaru poposcerit. rici plo,quod infinitus facete non possit exerci endum aute, quod rectius iaciunt hi, quosvitus,illa, inqua, facies nunc despiciebatur,ala nos imitamur,& ordini euangelico maris eo piscidebatur, velabatur, conspuebatur. Vel hum propinquat consuetudo qui hodie Quialebantur genae eius,quae sicut areolae arom. dem, id est, seria quinta,altaria nudant, sied in tu gratum prope accedentibus spirant odo da die para siceue lauant. Nam hac seria quintarem,ita contuentibus, benignitatem eius ex coepit quidem dominus ad vesiperam Loni-primebat mansuetudine. Manus eius,quae ari, sed seria sexta sanguine&aqua de latere
ita facile erant ad operanda miracula diuini suo laceatus effudit. Idcirco& cum cantu ad bene licii, ut merito dictae suerint ornatiles, passionem pertinente, vel cupsalmodia,c nitentiali
97쪽
nitentiali lauare consuevimus ii Hispidi Nec quisquam ex illis ad eum propius iam quoque ramusculi , cum quibus lauantur, accessit, nisii discipulus ille, tui, ut Iohannes Disci flagella significant, quae pectus illud sacratu ait, notus erat pontisci, quique dixit ostia
deiq; capax atrociter secueriit.Non enim di riae, Mintroduxit Petrum, quem Hieron uinitas inhabitans, passibilitatem carnis ex mus ipsum suis Iohannem asserit. cluserat,sed veros dolores,vcrasq; virgarum Cur matutinas sicut horas sub silentio vibices in illo nostra caro pertulit non dicamus Cap.XXXIII. Cur horas sub silentio cantamus. Vaeri hic potest, cur clim diurnas ho-Caput XXXII. rastriste silentium operiat,nocturnas od non solum campanarum clangor vigilias vel laudes intecta melodia
silescit, sed tegularium quoq; concen depromat Ad quod dicendum, tempus tum horarum noster omnino chorus iud per diem aliud significari per noctem. abscodit,illud significat,quod apostoli Chri Nam diurnis horis praesentiam significamus
sti non solum praedicare ces auerunt ut soli dominicae passionis, nocturnis autem vigiti fuerant circuire per castella euangeli an liis tempora priora, per quae suturam eantes&curantes ubique,sed 3 nocte hac, post dem passionem prophetae praenunciaue quam hymno dicto exierunt cuillo in mon runt. Qu quia non tacentes intersecti sunt,tem Olivarum,diffugientes Moppressi tristi idcirco nobis voces illorii proserentibus crutia, cunetia laude communi conticuerunt delae,ut supra dictum est,extinguutur,quam Idcirco autem a completorio prosundum ultima,quae extinguitur ad canticum Euan-
hoc incipitur silentium, quia circa hanc ho selit,ipsum clominum, qui Euan-ram, cum dixisset discipulis: Ecce appropin gelizans occisus est,sig-quauit,qui me tradet, ipsi graues elle cepe niscat. runt, prae tristitia dormitabat, tandemque
ubi turba,&qui vocabatur Iudas,venit, cum L IRRI I INTI IN I s. tenerent eum,relicto eo, omnes sugerunt.
98쪽
x, Ut cantamus,captiuitas mundi redempta est, De Para cerae Caput I. inferni claultra confracta lunt, Mi a te ita no
IecseXtus ab illo, quod o bis aperta est ianua regni. Quaeritur ergo,cur
miniis noster ciuitatem Hie adeo publicis gaudiis exempta sit, ut nec micrusalecia gloria, quam mox farum laetitiam ordinis Ecclesiastici aut lici inuidia sequeretur, ingres ritas illi as ripserit. Vnde coni ulto gratiaestus cst,illud euidentius con coelestis oraculo,breuiter aliquid super hoc armat, quod stuperius com capitulo dice dum est. Gloriari quidem ut cales. s. menclatu in cit, icilicet hac hebdomadam liti Apostolus ait nos oportet in cruce domini manae restaurationis respondere mysterio nostri iesu Christi , ingratia tanti precii, rum ordine,primae illi hebdomadae munda quod pro nostra redemptione datum cst stanae creationis. Nam hominem,quem in illius deliter cunctis posthabitis exultare gaudiis. sexta seria creator mirabiliter codidit, in hii Sediunt aliqua,quae gloriam hanc D cxulta- ius nihilominus sexta seria idem ipse Salio tionem nostram nimi lim nimiumq; obnutor mirabilius redemit et Dies hic parasce bilant. Primum nostrae c5 scientia cauiae' proue vocatur, Paras cetae autem praeparatio in pter qua imperiosi sanctae trinitatis charitas,terpretatur Quo nomine Iud. xi, qui inter homine latae reuerctiae, lataeq; dignitatis,qui Graecos csi uerlabatur, sexta sabbati,quinia cumeo verbo una persona est,homine inuo - nobis sexta serta nuncupatur, appellabant cantem,& morti nihil lebetatem, morti addici eo videlicet die, quae in sabbatui soretrae xit, sicut Apostolus ait: Proprio filio silio non cessaria,praepararct: iuxta quod de mana quo pepercit Deus, sed pro nobis omnibus tradi 'dam erat praeceptu, sexta aute die colligetis ditillii. Non erit ita gaudere debemus degratii. is duplia I c. Qui vero in terra omanos vita duo latradentis, vel de charitate morietis, ut noceb.it Iudaei, usitatius ea Latine coenam pura etiam doleamus,quod tanto domino tormecognominabant ' Quia vero sexta die ho torum,&mortis causa suimus. Siquidem nomo factus, iotam id est creatura pesecta, gaudere, ingratitudinis: non dolere autem, septima aut coditor ab opere suo requieuit, crudelitati Non ita simus incauti lati unde&hanc fabbatu, id est, requiem vocari datores piscit Laelii fiae vel praescienti. PDei, ut praecepit: recte dominus ea de die sexta cruci r scientiam eius&ordinationem idcm esse
fixus, liumanae restaurationis impleuit arca arbitremur. Non enim haec, id est, praescien- . Is .is. nii. Vnde. cu accepisset acetum,dixit, cosium tia Z ordinatio Dei, aequalia fiunt,aut conuer
matu est id est, sexta dic,quod pro mundi re ii possunt, quia praesciuit Deus quidem in
lectione suscepit, totum est opus perlectum nia,quar ordinauit, sed non pretordinauit vesCur hac die Missano cantetur. Cap. II. praedestinauit,ut fierent omnia,quae praesci-Γ: hac die primum illud quaeritur, cur uit.Nam de homine,ctim sacere teu, duo praeros lictu non habeat, ini, quod maxi sciuit, scilicet, quomodo per fraudem diam emim videtur cura Misarum sole boli decipiendus esset &quomodo Der omniis vacet, cum passio dominica, quae hac die ni potentiam suam deceptum&perci: tum recelebrata eli, acri iaci principiti nostrae t ca staurare posset. Haec, inquam, duo praesciuit: ludiis summa sit. Videretur nanq; iure tanta sed eorum alteria,id est,iapsum hominis, si e- res solenibus summe celebrada est gaudiis ri permisit, adclunulum diabolo debitae d. a- Si cui ni irtyris uniuscuiuslibet annua dies, nationis:alterum autem, id est, restauratione
qua per passione mortis ad immortalitatis eius praeordinauit, ut sicut ait Apostolus ad gloria transmigrauit,& sestiuis honorat gau Ephesios innotesceret principatibus4 pote xyς, diis:&meri id, quia preciosa in o spectu do statibus in caelestibus, pelices esiam multi- minimor sanctorii eius cur dies haec blen sorinis capietia Dei. Vnde Hieronymus nium gaudioria orbata est instrumentis, qua in commento eiusdem Epistolae: Si, inquit, martyrum sanctorum omnisi rex an iis principatibus &yotestatibus in coelis,quas omnibus antiquis nouis per morte sua a sanctas ministras' Dei accipere debemus igradisum aperuit, latroni quoq:, cui dixit nota fuit multiplex Papientia Dei, quae nunc Hodie mecum eris in paradiib, hoc die biu eis per Ecclesiam reuelata est, quanto magis tum est admirabile precium,cuius pondere, patriarchis, prophetis ignota suit, quos
99쪽
supr3,n ignorasse musteria christi,sed ita ut emplo confirmat, dicens: Mulier cum parit, alis Apostoliis nescisse,monstrauimus. Multi tristitiam habet, quia venit hora eius: cumplex quippe sapientia Dei per Ecclesia eius, autem perpererit puerum, iam non meminit nunc . principatibus Se potestatibus reuela pressurae propter gaudiunt, quia natus est hola est,quam olim Deus futuram in sua mente in in mundum. Mulieri quippe Ecclesi Arci a. a. decreuerat, nubesse persecta ex eo,quod vi am suam assimilat, quae quia Christum dili demus, a noscimus. Crux itaq; Christi non git,quem ex Deo patre genitum in nostram solu nobis sed Z angelis uictis : in coelo vir natura suscepit, recte hac die moriente illo tutibus profuit,ri aperuit sacramenta,quod per mortem, quasi per partum in vitam ante nectebant. Deniq; ad caelii cum corpo ternam: in immortalitatis gloriam exeunta re reuertentem mirantur ex dicunt Quis te , tristitiam habet, clamat, in utero est iste, qui venit de Edom, tinctis vestibus habens, Uamat parturiens, quia pol desostra iste formosius in stola sua.Et in alio quam resurrexit, aeterno suo regno natus, loco: Quis est iste rex gloriar dominus virtu gavisi sunt discipuli vis domino, sicut piatum, i pie est rex gloriae Non ergo putemus te dixerat : Iterum autem videbo vos in diuins ordinationis truq fuisse,& hominis gaudebit cor vestrum, lat dium vestrum lapsum S eiusdem restitutionem: sed praesci cmo tollet , vobis perpulchre ipui sectatum quidem lapsum fieri permitisse Deia, ad est, quae praemissa fuerat mulieris similitu- diaboli damnationem restauratio em autem di, quae postquam pepererit, iam non me praeorclinast e, ad multiformis sapientiae suae minit pressura propter gaudium, quia na- ostensionem. Et no sicut blasphemamur,in rius est homo in mundum. quit Apostolus,&sicut aiunt quidam nos di Quod celebritas nostra: redemptionisse ' ere: Faciamus mala,ut veniant bona, quor a seria sexta ad domini damnatio iusta est. Dixerat enim:Vbi abun cana transferatur. davit peccatum, superabudauit gratia. Quod Caput i II.
quidam iuste damnandi sic peruertebant, ut 3 Iiserendii in est igitus gaudiu tantae si- illum dixis eassereret,quddoporicat nos fa lutis, ta laetaq; necessiariae rudes tionis,
cere mala, ut veniant bona. Quorsium baerit, tali prccii cuius podere captiuitas muVidelicet ut aduertamus, quia multo magis di edepta est, inferni claustra cosi acta sunt, Deus cum sacer et hominem, nec voluit, nec ianuae cccloru aperta sunt, Latro poenitentiu cisa, c vllo modo dixit:Fianti nata, tveniant bona exeptu, si duo paradisum ingrcitus est. Dis i. c. . i. sed eo nolente,eo prohibente mortemq; co serendum,inquam, usq; in diem tertiit, quo minante,diabolo consentiens homo malum tantus ille, D tor surrexit, quo nobis victo secit: Deo autem dii ponente,bonu venit. Et iam suam an nunclauit, quo nobis in s ubi abundauit peccatum, in tantu superabu metipso, quid de nobis peremus,ostedit: dauit gratia, ut quia fatis sactionem pro cul- tunc pro redeptione animaria quae hac die pa nullus debebat, nisi homo , nullusque patrata est,&pro resurrecti Oecorporu,quae soluere poterat, nisi Deus miseratus Deus illa luce condita est: pro hoc,inquam, dupli- homo fieret: qui clim pro se nihil morti de 4 munere, inenarrabilis,inaestimabilis, infi-beret, moriendo pro nobis debitum no nitae solenitatis, dignitatis, toto corde, toto strum solueret. igitur nostri,ut supra dictu ore, totisq; viribus concclebrada est. Hae est,co scientia lupa gaudiu nostru reuerbe interim die tristitia regnet,hac, inquam,dierat, ut no exultemus hac die, sed ambulemus tristitia denominata, id est, tristi die contri demisso capite quia vulnera illa nostra sece stemur ad poenitentiam, feriam dominicaerunt crimina,quia contumaces serui commi pastionis nostram pertranseat animam,claui
puto, simus , quod vapulat ille omnium dominus, manuum ac pedum eius carnem nostramc quia quae ille exoluit no rapuimus. Deinde figant, crux eius nostram suspendat concu-
Euagelicae quoq; autoritatis est, Me domi piscentiam.Compatiamur,ut conregnemus.
ni dictis accepim', ut hac die gaudere Iud is Hodie non facillicemus, dum nobis hostia Roma.
relinquamus,&nos contristemur. Nam cum tollitur de manibus. Non facrificent amici,
dixisset Modicum Riam non videbitis me, dum trucidant inimici Dominus, inquit Exat ις-io. Miterum modicum xvidebitis me, secutus Moyses, pugnabit pro vobis. vos ac adiunxit: Amen amen dico vobis quia plo bitis. Quandiu ergo torcular calcat sorabitis&flebitis vos mundus autem gaude ius, indumentum eius singuine consperεμ. h. bit: vos autem contristabimini, sed tristitia itur, quandiu ligatus deridetur, velata fa- vestra vertetur in gaudium.Adhuc aute huic cie colaphizatur, ala Datus, consiputus,qua-
tantae rei tristitiam conuenire probabili ex diu illuditur veste alba indutus , itemque
100쪽
DE DIVINIS OFFICIIS, LIB. I. tr
arundine accipiens in dextera, vestem l hur Israel: Mensis iste principium vobis mesium uo
puream spineam coronam, clauorum fixu primus erit in melibus anni. Decima die me
ram,quibus in cruce pendes, legis factus est sis huius, tollat unusquisq; asiauper domos tribas maledictum,bibit i aceti poculu,quadiu tot de familias vestras, Mimmolabitis eum deci ci opprobriis exaturatvi ,tadiu nos, id est, is a moquarto die mensis huius ad vesperam, i, , viqi Orλm nonam, iuge ac prosundi reliqua Prima fane, resurreetionis praeconitata. i. teneamus silentiu, moerori amicu,& interio um est: secunda passionis, eidem passioni, rem penetrates meditationis solitudine sol quae hac die legenda est secundum iohanne, uentes' cum Moyse calceamenta de pedi proprie c6gruat maxime pro eo,quod idem bus nostris,audiamus illum tanquam de me Euangelista sumpsit hoc ex illa testimonium: dio rubi dicentem: Videns vidi aselictionem Os non comminuetis ex eo. Singulas lectio in .s . populi mei,qui es in Aegypto,&gemitu ei ne singuli sequutur tractus quem cantum audiui,&descendi liberare eum. Nunc enim propriti esse lugetium,longe supra in septu quasi in rubo spinis inhaeret, clauis c6fixus, esima dicitam est. Primus nos ad tremorem spinis .coronatus crucisq; arbustum guttis excitare molitur, dicente Abacuc: Domine Abaαι. sanguinis, quasi rubentibus pullulat moris, audiui auditum tuum timui. Sic enim Aut sicut ait quidam tristes purgantui fangui bacuc hic ex eo, quod incertamen luctane culpae, quem contorta rubus densis cru men,Vt ita dicam,amplexu cum Deo congre-ciatibus edit. ditur,amplexatis id est, luetantis sortitus est Cur hora non conuenimus adorare cru nomen: nullus enim,ut ait Hieronymus, tam cem. Cap.IIII. audaci voce ausus est Deum ad disputatione mora aut serenona,quado mox traditu iustitiae prouocare,& dicere ei, cur in rebus, riis si iritum clamauit voce magna,di humanis tanta versatur iniquitas Vsiquequo i., OLi. . , Pater in manus tuas comedos iri domine clamabo&non exaudies &caetera: tu meu: vides'; quod factu fuerat,&quod sic Si,inquam,hic Dei colluctator sortis&rigia clamans emisisset spiritu Centurio,nostrae diis stas super custodiam suam,& strens grata dei praecentor,clamauit ipse dices:Vere si dum super munitionem,dum Christit in crulius Dei erat iste, iussite Pilatus adpetition ce contemplatus,& videt cornua in manibus Ioseph reddi corpus,venit si Nicociemus se eius,&ibi abscoditam fortitudinem eius ti-rens myrrhae aloes quas libras centu, ac ui, ait,4 expaui, quid nos longe impares, ceperunt corpus Iesu, inuoluerunt linteis longet minorem in die iudicii fidutiam cum aromatibus: tuc,inqua, licuit his&aliis bentes, quando videbimus manifestam, ndiscipulis appropinquare,&querelas tanto nubibus coeli sortitudinem illam, quant hic funeri depromere, paulatim dilapsis persecu timet absconditam in cornibus crucis, quae toribus:vel quia diutino domini comortis sa erant in manibus eius' Quid facient tabulae,
tiati spectaculo discesserant vel quia viso ter si tremunt columnae Recte ergo ut nostrum raemotu, quo velu tepli scissum est, petr tractus hic magis ac magis excitet timore, in scisi e sunt,&monumenta aperta sunt,territi plerisq; ecclesiis cligione imitandis ita can--it λιν diffugerat.Circa nonat itur hora conuenia latur, ut post singulos versus semper primus mus nos, supremo funeri, non a Missa vicissim nunc a principio, nunc a medio re-le ossicium,quam funebrem exhibeamus pla petatur. Sequens tractus Eripe me domi
ctum,quem 'oc ordine peragimus ne ab homine malo,secundum titulum eius e M ' De Osticio vel ordine adorandae crucis dem Psalmi,qui est in finem psalmus David, Caput . vox est eiusdem manu sortis propugnatoris N Arranda sacra passionis historiam ii nostri,pro nostra salute in passio e sua decerta duo praeeunt animalia,de quibus Qtatis,4 haec illi oratio hac de causa attribuit,
cantamus: In medio duum animalium vi nos quoq; simili exemplo in periculo exi- innotesceris scilicet ex frophetae,quae it stentes,orationis deuotione a domino libe-li cocorditer attestatur, iuxta quod Moyses rari mereamur. Helias apparuerunt in monte , quando Cur hac die legitur passio secundum Iohan-Μιtib. tr. transfiguratus est,cum eo loquentes. Nam nem Caput VI.
prima lectio Oseae prophetae est In tribula Vanuis& ipse ordo scribendi popoc tione sua mane consurgent ad me: Venite, socisse videatur,ut hac die post alios Eua reuertamur ad dominum quia coepit&sa elistas passio domini secundu Iohannabit nos, Dercutiet iurabit nos, vivifica ne legeretur,c6stat enim illum reuersum debit nos post duos dies,in die tertia suscitabit Pathmos insula, v milio relegatus suerat,
nos.Secuda de Exodo est:Dixit Moyses fili s post omnes Euangelium suu scripsisse viti I. mis. i