장음표시 사용
291쪽
Depoten et satia absoluta & ordi
Vilissimvi dei ommpotentiam omnis posse, praestas actu pos bilia;
stat modo Miusimodi potentiam distinguere: in aer alam Icilicet,π abs tuta vise commodi.s intel stamus,quae fumin disi utaturi. Caelexm, σμ'ere ex potentia ordinata,ad agens Merum 'eflat, quod intereditu, at p luntate agit. In brutimoda autem agente, tunc potentia ordinata cogno-sicitur,eὐmsiquidemsecundum infitutam,reEtam agit regutim. .ndo rero id V ' reyuti limites transgreditur, CT quidem plurimum, potentia abfluta nomin ur : eo
se secto modo quo iuristae distingunt osse desecto,er de iure. Revera, quandis exi ab alex, quae non uberi potesati Mentis fed mluntati inintuentu, agens huiusmodi pubΔ-
tum lesti ordinate agat necesse eR, inordinatἡ νοὸ, nequaquam. At sex in potentia su apensis, Cr cum hoc etiam rectitudo legis , quia nimirum lex reeta dicitur, quod a talisit insituta agente , tunc plane tale agens prosae arbitrio libertais, π legem -- rare,cT aliam condere,rt lubet potest, ars ita in tali agente ordorata, ab absoluta rincitur potentia. Itaό, deum agere pecvntam potentiam ordinatam dicimio quando quas
bo eondidit creaturarum leges, servat secvndim vero potentiam afflutam, cὐm inrumtentiam abz terminos egreditur, non tamen sex potesatis munitudinem.sare deum agere securtu . potentiam absolutam,non est eum sne Iez ue legu re litudine agere sed η euud.m eas, quas in creaturis ridemus leges est perscriptas; potentia enim absoluta, Vt
diurna potentia executrua eorum omnium,qua in ipsa γIrt bter continentur. Ain em
O pos,ix disecundῶm potentiam ordinatam,quando aliquid, secundῶm legem iam ordinatem liquid p' Vbii oua,iri praeter hane agit secundilm absolutam agere diciturEx his se quidam a se amentantur,nempe quὸd deus posiit multa agere securidὐm potentiam absolutum.qua rest ordinata. Lmen non poteri sicundὐm potentiam ordinatam. Sane, agens liberum Cr comin Ain cuius potestate eli huius rel alterius notiti remtudo. alterum exercere poteu pο- tentiam abflutam ; licet alterum, secundi m potentium ordinatam dissuerit ars ομdinauerit sed deus eli huiusmodi ergo erc.Sed dicet aliqui. potentia aboluta nihil ρο- reis omnino nisi praeuia diuinae voluntatis determinatione concurrente, Ur per eos quens sientia iuretistus diuini sed potentia executiua, quatenus sa comemat, est ρο- a. tentia ordinata. idem furis ergo. Item, e nunquam deus vi, viris potentiaesum aeque imp ibiba super nullum profecto istorum, divinae eadit roluntata determmatio, nee . etiam iuim intelliatus sicientiaee o quod prius. de, quod deo, secuniam potentiam ordinatam,posibile esse ridetur ilpraeter am liquod JUuturno, foti emestitura sunt a diuina rotuntate determinatased illa esse H determnata, Muit praecise inrel . lestus diuinus: ergo σc. mphus, quod eΠ necessarsi malum, in aliquam non cassit dei potentiam. sed in dei nirtute, reprobortim saluatio, damatio quom iustorum continetur quae necessario sint mala: res'eHu stitur istorum,non eii absoluta potentia' solutio. dondent ad baee,Cr adprim: hoe modo,aseremes potentiam ordinatam resed Iu illoru . praecii. dici,quae a noluntate diuina sunt actuat ire determinata . absolutam heia, rodestu eorum,quae potentia iter tantὐm: νtras igitur potentia νυl late equitur, a
idem aEtualiter potentialiter altera. ma. dicunt νοAutatem diuinam metu .drirum quam ad aliud determinari,pura ad totius universsalutem, quam ad nnius muscae ereationem: riae ob maiorem in unum,quam in aliud determinationem,νntim ait
3, re posibilius dicitur. M s. Dicuntsc respondere Platoni Timaeum: Deumscii cet nihil νυ se facerrinis ea quaesecundum potentiam facit: Nibit, inquit, in ortum, cuius erus legitima non praeceserit. O ter quos sic rest Ondent, ὸdscilicet potentia ordi Propria opi- vita dupliciter considerari possit; nempe quatenus eryse actuabier ordinata,rel aptitudinaliter ordinanda: rude deus multa poteΠsecundum potentiani absoluta quae ta men non potvi fecundum potentiam aEtualiter ord/natam; bene tamen fretinuem p rentiam aptitudinaliter ue aptitu alem. Et hoc an summopo . placere profiteora
292쪽
Lib. III. Com.V I. Diat. a. Quaest. ri. cap. I. 283 De poten
si ii idem ad deum eadems eri potentia reflectu reia creatur rum, in cyrebushurusimodi ora nem cernimus, ab lutum ab Orduata disti uimiis ρο Ordin tentiam. Ad Missi essectus in diuina contineremur virtute; posset rcis deusseum A. dum potentiam absolutum, illas producerstes determinaret: tunc etiam posset, fecundum potennam ord natam. t deus stipsum negare non poter3, quod quidem accideret, Iisis ordinem iustitiae mutaret usos paenὐ tradendo, probos Pero gloria aeteriis ri-rae donaudo,quod nefas vi dicere. Sed dices: potiat ne deus facere quae non aestωρο- Potest deus tafecto circa huiusimodi negotium,apud ulfossiae eontentio, Cr quidem magna quia '''dam enim ex necesiitate deum agere,arbitratisiunt: proinde, scut bomo ex homine hin curse ex dei potentia,rerum ordinem emere ais manare. sita huismodi erran. Primus erroritu primo rimandri constari,ars rationabiliter explost. Nonnulli Fero dixerunt,cum a. sum ordinem rerum,diuinamsapientiam, ais iustitia equi inne quibus, deus aqumtit. Quoniam autem dei potentia quae eIt eius Gutta non est aliud quam eius Lentia quod igitur diuinae congruitsapientiae, id tantum dei potentia operatur; divina n sapiemtra,retum posse potentis, ars imperium compleb titur. Verum ad haec sic re. Responso. Dondeo ordinem rebus inditum a diuina sapientia cin quo iusitiae ratis consistit diu nam non coartare,cis limitare sapientiam; etenim tota ordinis ratio, quae a sapiente rebus affactu imponitur, a me eit sumenda. ρυns rerum, sit dei bonitas, quae inistrum Gisitarum rerum conditione Verat: non ergo ab istarum ordine,aist cumsu limitari, determinari possit. PoteIt igitur deus facere alia,tuae noscit. Dices,quae deus nonprociuit, is praeordinauit,nunquam esis turus.sed non praestitii seselu Obst in rum,nstes,quaestit: non potest ereo alia sacere quam facit. ne, deus non potestscer nisi luod iustum est eri aut cere debet, aut bonum esseri sed baee tabis iam 'facito igitust non potes alia facere. Olmplius, nibimarit aut dimittit,nisi optima πυ- i. tionabili eos licet nobis occulta,qua aliqua facit, aliqua nero dimittit. Porro, ista ratio eri it na quare illa mauente,non poteΠ aliud acere, quam facit; alioqui faceretabud quam praesituit. de Osugust. lib. de βmbolo 1.cap.2. Hoc solum, in i, non po- rsit deus quod non vult quasi diceret,quod non posse ali id facere, nise quod ruit sed non ruit,nisi quod facit: non ridetur ergo posse,ns quod acie. Item, lib. 7.G cap.ή.
ad deum loquens, erit. Nee exeris inuitus adaliquid,quia voluntas tua non est maiον quam potentia esset autem maior,si te i o tu ipse maior esses. Ex quo clare ridetur, deum non plura posse, quam yeste, nec plura reste,quam posse; sicut enim voluntas non sit maior potentia Ma nee potentia maior eΠνο-tate ergo C . Dicor nec voluntatem - potentia,nec potentiam noluntate in deo esse maiorem;rna enim eadems res eIt poten- 'μ'
ria Crroluntas,nempe ipsemet deus,qui se se maior non est. si ψυ dixerimus plura deum posse, quam xeste, deu iis maiorem non dicimus , plura diui Abiedia potenti2 esae, quam noluntati significamus. Plura igitur deus poteri facere, quae non plura potestruo O dimittere quae non facit. Mat. 26. An putas,quia non possum rogare patrem, er quam vult. exhibebit mihi plusquam duodecim lsiones angelorum' Augus: in enc ridion Augustinus. 8sOmnipotentu voluntas,multa potviscere,qua non vulsine acit; potvit emi ac re,γt duodecim legiones angelorum pug rent contra tyos, qui Chrsum ceperunt. Min eodem capaeur apud quosdam non factaesunt rirtutes, quaesisessitae fuissent; egisse ne illi homines paenitentiam: σsCD t apud eos, qui non erant credituri. Nec vina inisse deus noluit saluo feri,iam possent salui essem se rent Et in bb. de natura ergra ri cap. 7. Dominus Laadarums scitavit in corpore: nunquid dicendum est, non pestile 'Iun usitata re in mente' potuit quidem sed noluit.Itas,deus poteia aliud facere quam facit; π tamens ata aceret, alius irae non esset. Et potiar aliud reste quam tu er Ad primum tamen eius voluintas nec noua,nec mutabilis aliquo modo poteII esse; potest enim reste, γ nxum tuta ab aeter iis potest tuisse: habet etiam potentiam nolenῶ σ nunc ,σ ab aere I
293쪽
voluntas sint idem;quia tamen eius noluntas non agit ex necesitate, sed ex suppositum totius,net eius sapientia π ivsitia determinari possunt ex rertim condi Iairum ordine; nihil oria bet at quid esse in potentia, quod ipse noluntas non ruit, nes ub eo, P mxebus indidat,eontineri ordine. Quoniam putentia osscio fungitur exequentu, rotunt vero imperantis,intelleClus σsapientia Aragentu hae de causa, quod 'attrihuitur Crentia sicuntam se coisseratae, deus dicitur posse secundum absolutam potentiam. Et huiusimodi est omne illud, in quo saluatur ratio entis: quod hero attribuitur potentia diuinae, quatenus rufa voluntatis imperium exequitur: sicundum rotalitatem odidinatam dein agere dicitur. Tinc ad argumentum restondeo: pιod deus poteri ali qua facere de potentia absoluta, quam quae praesciuit se facturum,atque praeordinauit; non tamen poteH esse,quod aliqua faciat,quaen praesciuerit, Cr praeordinaueri facturum quoniam ipsum facere praeficientiaesubiacet πpraeordinatibu/, non autem Ioum
M posse,quod eis naturale; ideo enim deis aliquid facit, cuia min, non tamen ideo poteriquid Fuit sed quia talis eR insui natura Ad a. De bifoli, non autem alicui debet ahquid, cum autem ipse si rufM,e apiens,non potviscere, nis quod i conuenienseri ain iustum: n quὸd modo conueruens eR,Ms infum, Me eR, cu'm rusti eram alpsapientrum,quam in rebus esse ridemus tantum,se i adhuc abuuaret; illud tamen sapienter Ue faceret. Ad confirmationem, licet rebus quae nunc ni,οῖ do optimus attribvlvi sit, atet conueniens; posset tamen alias res condere, alium tuu imponere Ordinem. Ad s .in deo eR νοluntas aequisim qua facit omnia quapropter contra eam non facereis quae modo facit, dimitteret, G aha saceret; semper e '-dὐm reHisiimam ipsi in voluntatemfaceret. Cum ergo dicitur deum non posse facere,
nis quod ratio en eum facere se intelligendum eΠ, non posse eum facere, nis ea, Τ rationabiliasunt, quaesuefaciat,sive ent, rationabilia sim . Authoritis iram vi intelligenda: Id flum non poteR deus,quia non ruit scilices posse. Ad durium es,
quod noluntas potentia,aut potentia νοluntate in deo maior non sit: in ergo sntentia extrinsecasubiectaressicit,quae diui subditissent potentiae. Dat quidsit diuinar rentia ordinar er ab oluta dixi. CAP. II.
Deum posse meliom facere ea,quae facit.
Vm dei potentia positi facere ea, quae non facit, η quid ea, quaescit Paul. hora facere positi' ad quam quidem quisionem Apostolus ad Misel sic restondet: Deus inquit, poteri omnia facere abundantius fuam petr
Quae triis po--mus, ut intella M. Et revera,seas e tes , ouae ad rei essentiam artise est facere me nent, scuti se ratis se, quod vi deessentia homilis, ista meliora feri non possunt, tametsi aliquam rem illa meliorem facere rateat, quemadmodum quatem narium maiorem facere non poteΠ', alio a non esset quaternarius , sed abus numerus:
Odemerum modo se habet tu i mitionibus, disserensia sufflan tialis additio, sicut res-
Argumenta Dr numeris,8.met: At si confideres ea,quae extra rei essentium continentur, veluti contraria. virtutes aduentitia utpotesapientem esse, elo entiaegratia ornatum bis certe res me-
- libresseri possunt ab inarum opifice,o conditore deo. Ita ,quatibet re condita, aba melior a deo seri pote i. Sed dices,accepta at qua determinata crearuina ex parte inferiori, quae ritur sendendo,cut visatin ad aliquam stremam ; π sic babetur προ tum aut non π sic poteR procedi in infinitum. At, quo magis creatura excedit; eὰ plonem perfectior, s ita creatu ra, qua in iis tum excessit, eΠ in , tum perfectior:
294쪽
Lib. III. Coni: VI. Diat. a. Quaist . ai. cap. a. 283 De poteti
. die era pope, non de posi Ab, piod σd aliquam egreditur ulteriorem creaturam s- ta. cvim munero accidite in bauribιως ergo diuinae potentia denotatur, iue sitim solutio. I bras posit Alo absolute; eΗ resim dimina potentia i uitae aHualitatis pliciter,
Aristo aditi exhaurienda. Cum ergo ardvitur e erit ergo procesius in infinitum, ne atur his de iis ulto νηοs luiter, qui eR Dein bened Hin istud enim creaturatantum,n macilem creatura commit: de iusinato νσο, cuivi semper in ahquid γltra accipere, eomcedo, id ex pante creanta, non aurem ereaturae. Arguis iterum: tanto D alis id me- Alia argum&lius, quanto sitientius. sed otii quid Dein facie ,sapientissim acie non ergo potest x aliquid meta acere, quam facit. Sase,spotuit, Cr noluit invidus ergo sed intiidi. An 'ge abes a diuinis: igitur, γ mquams rem in optimo, cis ritimo perse Lonk eonfi- ruit: non ergo molibra potes facere ea, quocis. S ragatur nobis authorum si gurcontra Maximinum, se dissutania: Si Deiu potuit, et nolui gignere hum iis a- Iem, inui stili. Amphus, quod es maxime bonum, non potes meliussera: maxia Mino enim vibiles multu sedsingula, quae Deus fecisμnt bona , ut nero naide bona Et vidit, inqtiit suos, ne M oniversa quae fecit,meram xalde bona: pulcbritudo utina vines, non potest praesantior, aismeborfri. Eadem habet cing/n Fuci radion
. de, quod homo Chrastus pleηus gratiae, er veritat. ηυn posite me melior, nec e-dem mater beatissima, ac ereaturarum beatitudo creata, quod fummum bonum dici-rur. non ergo omnia seri possunt inebo . . bu finis ecierum perfectione dar rio processus in in lexm, quae ex iliasuperisr inueniretur; quoddam totale perfeΙti
Oleres estu infen reta mearetur, ais ita omnium aharum perfeAtionem eontinerre
creaturarum superius enim inferior- persemonem eontinet , in infmtae set per μΣtionis, quod plane creaturae nusto pario conremit. Adde quod quemadmodum processus ad messiram e nisus; ita plane processus m perfestioniblud refcu, ex to mera patet consequentia.bric accedit istud,nempe quod reta reruersias adiuina perfectione, infinita diserentiae ratione distis, tutasicut tum M infinito. Non potes ergo in em cadere procesius in is nitum, quippe rum huiusmodi procesius, Omnem prusussistam superet pessi tionem item, prace ad ymiatem ais totalitatem es finitus er se ergos bire es enim ad n es toralitatem, νniearem . Sane , id, in quod primo a Deo incipiendo, deficenditur, dari neese es: non ergo astendendo processitur tu is itum Consequentia nota es: antecedens patet ex AZ a monini aut boritarer Iumma iungistur supremi per meria ta quὸυκpremum infimi attingit in tim supremisereto quod prius. Adde, Deum σinfimam creaturam esse duo extrema Mantia mi ilum,non quidem 'r modum me in ercedentu,sed peri nitatem Dei ereatura iusinite excedentis: inter Deum igitur, ais erranoram, media in ita se non to ne Ex his ergo patet quomodo res conditae a Deo meliores qua unt, feri nompo ηρ.
dbie autemsie respondere pinu , f ista dictio, metas ,fimatur re adverbium, solumitti, ast importet modum faciensis ; se absis dubio, Deus ηοη pocili facere metas, quam gumenta facis, quia non maiori sapientia, ars bonitate. Missumatur, ut nomen, signiscetque αν dum ex partes Hi ; se abris dulio, meliores res facere potest quam sunt,si pertim naturae illius malista perse mons f. stipienda cataees essent: omnia siquidem ereata riconstant numero, pindere, Cr mensiuri. Ad co inminem, negatur ilitudo υ erum Hi naturesuer patri aequalis, non autem creatura. da. quami is remersium, a
propter ordinatisimam rerum rationem, quamissi mota inse γrdemus , mehus ferimn psit, alioquiistius ratio ,sue proportiorisiaretur omnino; potiat tamen Deus Mhas res condero, illis addere, ais isa melius facere. Sed dubium ιyιs tune idem moareret ordo mutares. namsi res nauar adderentur, e ruidem mxhores; non rideo quo-
295쪽
ordinata. est ni Σο, vi mater Dei: beatitudo autem creata eRPutio: pro-3. pterea melioresseri non possunt: Deo enim cis cohuunpuntur,mehus sit nihil. d
dico, multum interesse inter id, quod eR infinitae perfectionis pociter , crid, quod est infestae perse moni, in genere: proinde tota rerum vniuersias disimul intelligo tur ; eR certe perfectioni hecificae, non persedilonis smpliciter singula enim entia ,
Cromniasmul, perparticipationementia esie dicuntur: eudem quop modo ,sνna creatura,si omnibus aequivalens esset; non haberet profecto infinitam promi nem simpliciter, sied in genere taurum; perindes efflans infinita animalia, aut unum animal eis aequivalens, ingenere animalis tantummodo Vbet infesta perfectio , non au- Creatura non simpliciter. Patet ergo, quonammodo nusta creaturarum in ite potvi oti pers potest esse in Hionis: er per consequens non consequitur, quod infertur. Ad coxfrma tionem ne a linitae perse- tur militudo; non enam distinguit inter mensuram materialem, X menseram, quali M QRi potentiae logicae; dixi enim ex parte ereantis nullam ese repugnantiam , siue dissicultatem, ri res melioressant; quoniam eR agens infrutae perfectionis sa id rerum naturam non ferre, quippe, qua fritae, determinatae si conditiosi. Hoe autem modo,q. reliqua solui posse arbitrer argumenta. - q. aequisiocat de perfestione pliciter, er ingenere, nec ridetrar inter huiusmodi in ita poste proceda in infinitum pliciter. - Iste praeterea precesus, non est ad resuersi totalitatem, ais unitatem, quippe cum Litim terminum babeat: tum quia partialesprocesius, ad nnivers restatem, in potentia logica ex diuina tanth mi, tum quia ad huiusmodi rnitatem, materialiter, CT non frmaliter se habent: proeSto contraictionem non imphcat, pluresferi creaturas, etiamsi inde nullum consurgeret laesum. Authoritas quos Disti si infestigenda sir,
de creaturarum interse, non autem de ea,quae eIt inter Detim,er creatu F connexione '
datur enim primum fastum, quod eRmitae perse Iionis. Ad aliam confirmationem dico, i inita em alterius extremi, infinita intercedentia media necessario inferre: es non quidem actu; potentia tamen. Ex his ergo,aissimilibus putet quomodo res ροβια Dcum ΠΟΠ se meliose feri. Dices, si Deus pote acere res praeteritas, non praeteriisse, cudi philo- ς FQq pys c etb. ita loquentem: Hoesolo inquit, priuatur Deus, ingenita facere presinitIacta. Et o guste contra Faustum sieu,quis ita dicit; Deus omnipotens sit,
faciat, hi quaesElafiunt,facta non fuerint: non rides hoc d cere: s Deus omnipotenserZ, faciat ut ea, quae rera sunt, eo ipse quod rera sunt,falsa snt. 'uera, praeterita non obsesso sus, contradi timem implicat,ideos diuinae non si iacent potentiae. μὰ argui, s di viva potentiast extendit ad id quod per ρ gi imposibile; multo ergo magis ad imposisAle per accidens. sed potes illuminare caeca, mortuum ad virum reuocare,quoa per se iisposii bile: poterit ergo facere, Mercurium nonscrit e, quaesicripsit; accidit enim eisines e. Sane, si potuit facere ni Mercurius nunquamstriberet: igitur psquam scrimis, poteri facere eum non Acrillis; potentia enim eius diminutions detrimentumno recipit. Adde,quodsi Deus poteri reparare charitatem amisiam; multo ergo magis hirginitatem perditam; maior erum sit Aaritas, quam rirrisas: ergo quod pisu. Solatiis. Dico praeteritum sub ratione praeteriti intestectum Via impo ubile absilutum,ars e-- tractictionem implicare ; ideo j diuinae nons dipotentiae: praeteritum tamen, ercu-- num scri V Phihcet, vi siue fuit contingens: at poseaquam transit in praeteritum, Q sit necesianum abflurum. . vi confirmationem, verum vi Dei potentiam non metui, sed euria minuuntur, quae in praeteritum transeunt, quum amplius entia faἱ tu posidi his dici non posiunt; bac de causi diuinae potentiae nonymo dit nee ese posunt. Adebam, dico Deum, cam corpors corruptionem, tum etiam mentis auferre posse; non fomen quod mulier corrupta, corruptionis maculam, ars damnum non incurrerit. qu
296쪽
Lib: III. Com. VI. Diat. a. Quaest. 2I. cap. 3.
oseaquam, Deo laesie potentiam, eamque infixi eam es au imus: pesti Dam, inquam, quidst illim potentia absilura, π ordinata, er quomodo poteR aliascere, ea fi meliora; congruum eII, imo nec araum incree --
de bu modi posibili tu , ais imp ibilitatis cama profici staturi quod ceria, ut commodius, utilius ferit it, quid 1sum posibile, π quotuplexst, audi---M. ER autem p . Ale hoc, ιnquit philosophus y mei: com: 7.ctis extiterit aSItas, cuius dicitur habere potensiam, rub l erit imposi bile esse se etiam dissiηira: Psibi te extisiud, ad quod vim fertur impossibiis. Et iterum, pini bile, eR istud, quod post- nam postu uerit in tu, non equitur impossibile. -huc, pinibile eH omne illud, ni dicitur s. phos come 7'. ex quo non accidit imposibile. er com: psibiles
p tu . erit in esse, nutam impini bile accidit. Cr ca. pusibile non exat in aHum, nis ab aliquo venum anu Idem μ met: eom: is aeteres autem, bilosoplius a. caeli eum: 'M sq. dicit, Onesie posibile tribuendum, sed nec aritim tauthm id mi phin rex ῆ' com: sa. Cr ra. mei: com: so. nam risibile ex se, fieri necessarium ab abis insubsanni est imposibile , tametsi id peritatem habeat in motu coris,cuius causa, sue rat o 12 met: - ε m. t. recitatur.Mὸ de hac materia in primo P mandra locutus,m. Caeterum 1 L diosi bi ζ' '
se totum vi reduci ille ad actum , reluti eis res postiuum permanens snilom. quod- dam rerὸ fecundumst totum in αἱ tu esse non poteri ',suae enim naturae ris breferre ntolerte habet ramo actum potentiae admixtum, cuius mori eri tempus, ais morus,haec
quidem disinctio babetur pue flex: s . γbi philosophus declarat quomodo infinitum is potentia fit redacibile ad actum. Itas istud est psibile,ad quod non sequitur impossbile, si Lbitum habuerit ordinem: posi&le autem,quatenus posibile resticit actum:
Posibile, inquit, p&losiopbus ' mei: eom. n. non inte igitur, nisi in ressectu adius: eodem quo modo π ipsa potentia. Id sensit eom: ao. . mei: com . Ex his isti Em '' habetur haec doctrina, quae etiam costigitur ex s. p Ff eom. 6μ p ibilitates in rebus, filicet, quae in infinitum augemuis, scuti motum,tempus, merum,Huersarum esse dias' tionum , ac ratus nequamam posibilitat. partes. Quam ob ca Uam, quantus eR ero in potentia, tantus si in actu, nequaquam sit necessarium. Pos Alitates reris in rebus, quae non erasium in insultum, scuti concingit in magnitudinibus, omne tine lus psibilitesis partes: proinde quanta sit magnitudo in potentia, tanta certe necesst eΠ, risit in actu; magmtudo enim eR quantitas continua, non autem nhmerus. Pos
ite ergo, τι dixi, reficit actum; p ibile numa dicitur, aliqua potentia ρ ιό le: Omias autem potentia resticit actum,aboqui esset otiosa: impossibile nero refficere αμ itueresseau erum sev ibilium non eR totentia. J ragatur imosumitvr hie sententia ex authoritate philosophi s. pbέ rex in quantum, inquit, potentia consiste esse, Cractu tantingit tantum esse. Quid ergo posibile, ex quomplex sit, HV. Sed 1- eo, nunquid uni omnia pin lilia 'cur aliquod posii Ase,quod nunquam erit e R θοα- mcdetpbilosphus' met: eom: 8. Nihil strobibet, inquit, posii bile aliquod ens esse aut feriis non me rem, aut non futurum esse; ποη-g enim arbitratisunt, omnia esse posibialia, licet nunqua erent, aut essent: tombaut na rum cosam commensiurabilem dia
297쪽
De possi- ast Pymander Mercurii
exploditur, ais tanti incitur: Licet, reqvit, aliqua vi posibilia, quae t quam erunt ;non tamen qua nunquam erunt, sint positAliar aliqua nams mnquam erunt, quia eurepuri esse. ex hae quidem imposilit a noeantur, pura diametrum comme rari co-sae: aliqua yeia nunquam erunt, licet eis non repugnet esse, vel sicia possunt agere σImpossibili . non agere, aut aliunde possimi impediri. Caeterum, Commenta: '. mer: com. 8. Cr ' a-C0m; st Nn' sentire Fidemr: Mavifestum eri,inquit, suoniam imp Me est, νι aliq*od ρυ nunquam exeat in aPlum. Et s. nihil babel potentiam ad corruptionem , cum rumpatur, Cr nihil babet potentiam ad generationem, quin generetur , quod est posiibi lede, aliquando tandem erit. Et revera ,sabpιοdp0dbile nunquam erit ; aliquod prine to posibile est per non ens. atqui semper non ens, eII imposiibile scut necessarium eHIemper ens ', ita plane imposibile sibi oppositum, efii per non ens : alia , quod erg i posibile erit imp ibile, quod est falM . Amplius,omne per ens es necessarium: ergo omne semper non ens sit tapo ibile ; per enim eur,er per non enssunt opposta; ersimiliter necessarium Cr imposibile r. caeli tex: I. 27. Consequentia patet: nam scut propositum in proposito ola Oppostum in opposito. ude, quodsicundum philosephum s. met: neces riu Ner est, imp ibite xeris semper no est: posisibile autem, nonsemper non eri: ergo aliquo tempore sis, Cr aliquo tempore non esie
non ergo potest esse aliquod possibile, νοε nunquam fit, alioqui posi bita ratis desn eretur. Verum adhaese resondere possumus, mica disinStione praemissa, hae ridelicet quod simper non ens, aliquando significat id, quod nunquam habet esse; quiastili cetsbi repugnat esse, ni diametrum commensurari cinae , alpita, pridquid est bisu- modi, reputatur imposiιbile. siuando ergo philosophus dicit, imposibile esse per a. non ens; boe eerte modo eri intelligendus. Etenim, quemadmodtim necessarium dicitur semper res, quia non poteti non se; sic profecto imposiibile dicitur semper non ens .chiasilicet nunquam eH, nee esse potest. aliquand Piscat id, quod nunquam errhabiturum se, tames non sibi repugnet eo: in causa autem esse poteΠ, aut libertas agendi, operandi : aut defeERM . cuius causa impritientis. hoe autem modo velle d cere, quod nunquam est Iuturum, imposii bile ese appellandum, non assentior baenex rem sc arguenti Patet ergo restonsio ad duo primo posita a T reta. Ad 3. AELnitio psssibilis, qua dicitur, psibile sit, quod non per non eII, posii bili insi, σμeundam se coMiderato eompetit; quia enim sis posiiliis, poteri eo aliquo tempore esse. -υ ad astum nunquam perueniat, aliinde causeabutus proficissitur imperimenti, nempe res ex contrariarum concursis causerum , quarum ria ab altera impoditur , vel ex materiae dissositione, aut ex libertate operantis, Crin opposita agere Pa- ρ ibile non leviis. pcis ergo omne quod nunquam erit, impossibili eri appellandum: aut omne pos iis, aliquo tandem tempore esse, necessarium eR; aboqui aut omnia ex necesiuare' ' ratiouisti erraturae potesas non esset ad xtrumlibet; sc non est tribera, quorum neutrum sir admittendum: multa enim Mesequerentur ab urdas tiin primo P mandri dixi cr eodem fauen e in 7. libo dixi, de hominis libera arbitrio νbi dissutavi. auid erra Dpsibile, er quotmplex σquonam modo omaeposibili non eii necesse aliquando esse, iam dixi CAP. IIII.
Olim nonnulli contra tria Ha se arguere: Psibile en omne eorruptibilo corrumpi: igitur materia poteti manere me omni forma ; nam fi defacto omno corruptibile vi eorruptum ; materia prose is ab omra forma esset prose
298쪽
Lib. I II. Com. VI. Diat. a. Quaest .aI. cap. 4. 289
D prorsus demit da, pod eri impos li: ergo erextera. , si potentia ration tu pro eodem infami potvi in v sta, er posibile eR, quo posito, nuria e- sutur imposibile: igituis Mercurius in hoc insantinuissedere, σ non sedere. -ὸdsi ponatur in actu,sequitur impossibili, nempe quod in hoc infanti sabit, er debit: non ergo bene data vi p ibi A dist initio. Amplius, posibile eR continuum diruidi in per diuisibilia: ponatur in esse: erit ergo infinitum in actu,quod vissem. Psesbile erea posito in esse,sequitur aliquod impini bile. Sane,s p ibile fuit, mundum fosse is aeternos ponatum in esse igitur in as circulationes praece isse eR necfsirium. Miu alibet circulatione posibile fuit, Deum creassennum hominem radiuergo essent infinitae animae, ais ita daretur infinitum in actu, quod philosepho non placres pho fProfectro,syera in istaspissi cantium maxima iaci imp ibile'uitur quodlibet ; tunc afrdumsequeretur, nempe hominem esse bovem eR imp ibile: μgitur hominem ess besiam,vi psibile: qua posito in actu, homo actu esset besia, quod vissem: ergo quod prius. Praeterea, fusim vi omnia esse imposilbilia: e
go Omnia esse posibilia, en rerum, per legem contrariarum: psiliis autem CT --posibilesbi inuicem contradicunt.a. perierme: Hvis accedit, quod nihil entis rationem subterfugere poteR: igitur omnia creata sunt psibilia, hoe enim lectat ad naturamentis. Non πιο omne posibile potvi fieri, aut omnia sent posibilia. Dico, ad primum,po ibile esse, omne corruptibile corrumpi, id diuisue signato enim quocuns corruptilili, potvi corrumpi, res ponatur in actu, no quitur impossibile: nam ad eorruptionem ABusseauitur eneratio alterius, ais ita non remanebit materiasine omni forma. hoc autem diuisue vi intelligendtim nam collective rerum nequaquam esse: fensus enim esset, Od pro aliquo instanti,omnia corruptibilia uisempta posui corrupi, quod non eR admittendum, aboqui argumentum procederet. - po ibile ergo, eo modo, quo eR ρjubile, nonsequitur imp ibile. - confirmationem dico, potentiam ritionalem bifariam inteli posse: rno quidem modo, quatenus determinat actum; σμ contrarios actus in eodem infanti eligere eR imp ibile: alio νeia modo, quar nus potentiam determinat, erila concedi potvi; eadem enim potentia simu id M,pro
eodem instanti poteR in opposta non quidem in se eοNοβο ,sed diuise: duplex
que concedit philo opbus p. mei: comm: a'. dicit enim, pssse quidem contrario lexistere. Pude rex. io. q. met: philosephus ait:Non enim itasimul halent itfirumstilicet, contrariorum potentiam, nec insimul faciendi potentia.q. d. potentia rationalis non moppostorum ut agendorum, sed quia ad hoc, rei ad istud determinari potvi, quod potesati irrationali minime competit, que in oppositum determinari non poteR, sed cum in actum rarediturun eum determinate procedit. etiam potentia simultatis, Crhae quidem Mimposilli tu,quippe quae res iciat actus contrarios incomposibiles. Paret ergo ex philosepho, ars eius commentatore,quomodo potentia ratio is se in προ- sita. Ad a. p ibili posito in esse eo modo,quo delet poni, nullam sequitur imp ibile ; continuum enimIuccessone , sue potentia, non autem actu eR diuisibile in infiniarum : non ergo siquisuis, actu esse infinitum sed potentia tantum. Ad eo mationem dico, omnia quidem ista feri potuisse ex parte Dei omnipotentis, non autem ex parte creaturae producendae ; non enim dabilis vi quaelibet circulatio, alioqui remitae non e sient; qiua mullectus infinita transire non potera Ad aliam confirmationem ne gatur sumptum ;ssan enim eR, quod ad imposubit equatur quodlibet, alioqui ν-retum contra Boriorum sequeretur ad reliquum; nam psibile,cr i si iesibi rem
eradicunt: s ergo ad impo dbile sequitur quodlibet; ad imposibilesquitur posibile r
299쪽
quamilis possibili er imposii bile, restem enudem contradicos; non tamea sitie diis propositones adiuuicem, videlicet, omnia esse imposilbilia est falsiim: πο-mnia esie possibilia, eri yertim. Sed de hὐ in modis a tittias. Ad confirmationem diam, quomodo si intelligendum ipsim posiibile, nempe quod exsul natura potest in a-
Possibile du- Etum exire; aliqua tamen poseunt eius actum impedire. terum,non ignorare oportet,
P praeterea, quae HStasune, possitis dupliciter accipi, fluet Melligi posie: νηο quidem ' modo pro omni eo, quod poteR esie, er non esse, ais ita sit idem quod contingens, ορ- ponitur necessario, erimpossibili ; necessatium enim non potest non esse , erimp d- . bile non potvi esse: alio modo pro omni, quod potest ese, at c non opponumr necessario,sed impuvbili ', ad Mediarium enim sequitur: nam quod non potest non esie rPossibile alti ergo poteli esti. bοe autem vocatur possibile altum, uου licet deposiibili contingese Cotui. gςn . ti, cr de uecessario praedicatur. Itams alicuius con equentia verae antecedens, es possibile altum; Cr consequens quos est ρο libite in eodemsensu secus autem es,s in antecedente fuerit pu bile contingens; tunc enim non es necesie, ri consequens sit tofi ' sibile contingens; imὸ potes esie necessarium, νι Mercurius distulat: ergo Mercvri us es homo. Reuera, si antecedens est possibile, σ consequens es impositiser ad pytabile ergo sequitur imposii bile, quod est conrra dio vitionem posii bilis: possibile certἡ Consessumtis diximus, quo posto in esse, non sequitur aliquod imp Ibile. Quodsi consequens eRPos ibilium. imp ibile, er antecedens similiter , ahoqui idemsequeretur abserdum, .mpe quod ad posii bile sequeretur imposibile.Atsi antecedens es imposiibit non es necesse eon sequens esse imposii bile; imo potes esse posiibite, eontingens, eT necesiarium, Crpos bile altum. Exemplum primisi homo es lapis; homo digraus . exemplum secuta, , shomo est lapὐ; homo est substantia, Cr corpus: bee orem elici potant ex s. met: c eros ibilitas a , philosophis de his dissutare ridetur. Cum hae igitur, ita se habeant incire opor-S 'μ ' quomodost habeat possibilitas recipientis,adposii bilitatem a Mis,Nintegramus,
quare creatura maiorem recipere, aut non recipere potes tersectionem; hae de causpaulo aliiὐ huiusmodi materiam perfrutari nolui. Exhb: d. d. dist: prima insoliti Possibilitas re dub=: 1i. babetur, Cr ra. met: eom: i8. quod de rerum podbibtate, duae extiterint phi- Iosphorum opiniones: quarum altera, omnem rerum possibilitatem tribuit agenti; a tera raro loquentium puae legis in priuationesimpliciter poren iam fundari putauit adversus autem huiusmodi opiniones dissutat in hb: d. d. loco iam d tu: er primam quidem conatur evertere, Osredens posiibilitatem agentis disseris apo ibi litiste patienturus teria non secundam προό, probans posititialem, non esse positi bratissubieEmini: Materia, in-ex m xς6 quantum materia, non generarer ; absqui materia haberet materiam ad in i- tum: Cr dit dicit primo p f rem: 8a. Si materia feret ex materia; tunc idem esset,a tequam feret. Sed de hac materiae eognitione, ars conditione nou loquendum es, πquidem copiose, cum de materiae natura sese obtulerit oceam. V hum tantam dieam, omnes propemodum philo opborum rationes, bula inniti fundamento, nempe quὁd omne fastum esse, praecedat seri: Omue reris feri, pula Vis praecedit. Et hoc cerae c. ph e Inso C, come 7. a philosopho, ais Commentatore clarit e docetur. istac reia, Catholici moti . respondent: duplex esse rei, permotu cilicet, ars per emanationem si ocems odereari, siue creatiouem appennis, ars secundam hunc modum, mundum creatum estia Deo, etiam ad mentem philosophi, tueri satagunt. Verum est secundam rei rerit
tem, Meil documenta, mundus tanditus sit a Deo bale suaecreatis principium; opinio philo, veste tamen esserere, buc etiam philosophum sensisse, Vicile est posse tueri, quaeia
300쪽
cipii magis conforaris, quae mamrem habet cumsessam ae larem. sed feri aliquid ex nibilo , quam longi e abes issensibus: igitur fecundum philosopbum non datur erratio Sed de hae re in principio primi rimandri latus dissutaui, ad quae tetenda remitto testor Absentem: mmc autem po dilitaeta negotium prosequamur. Caeterum, Possibissitas a I n m pbi ubis, po ibi laus recipientis dissert a positititate gressi, nec perfe- νRUM Ge tribui potvi agenti, vis conueniat recipienti arbitrantur prose Bb, Deumsecvn-- ος sit te Sere, quiasaepius a notu explosim eR, crare taphilosophandi ratione aberrat maxime. Im igitur explosae, rei veritatem af pH- φῖ feramus, dicamus rationem p bilis,seu posibilitatis, a Deo quidem oristi hier , am tura rero formaliter proficisci; ereatura enim exsua rationes, .u ciet, quod φ . fit producibi , producibilitas enim eΠ pasio eni-sue rei produciLiae ideoά se quis
quidssitatem hominis cognosceret Jacile intestigeret, ex sui natura esse producibilem. Fotentiasquidem passiva, rei obietaua, originaliter ex parte Dei accipi non potest, oristitialiter sed ex parte rei creatae; qaia nimirum nihil se originat , seu producit. Posibilitas eroo creaturarum,sive H sui creatur a Deo quidem dependet originaliter. ast autem , maliter; non enim repugnae creaturae se, eri: igitur fecundum se, er formalatereus sibilis: imposilbilitas etiam ei conti it, ex parte illius format . Dices, omnis re--. - .sse Ius dependet a termino, tr a fundamento.sed producibilitas dicit res eritim, te minus autem ipsus eli produ truitas dependet ergo a produCImitate, ars Ita produ- Elmistas est prima causa producibilitatis creaturae. Dico, relationem formalem a termi- - 1 no dependere inundamentalem reia, minime ; Deus enim, nec aliquid in Deo, aliquomodo dependere poteΗ: habet autem, ressem alterius a se, vim produἱtiuam, er siem ad ab , quae pros Sti relatio, a fundamenti natoris pustulae scuti pono Dubi Ho. uas crearurae post bilitas, Cri sibilitas, ex illius formati ratione procedite fundaraeneatu per o, a Deo opifice.
ea sapo ilitatis tariae sententiae.
Mer multos, qui de Me negotio dissutarunt, non Et inuenti sunt, qui Ex parte res omne prorsus pini biblatis, ais imp ιιιhtatis eatisim,rationem ,ereatu 'ni. po i rae, non creatori attrituerunt. Deus, inquiunt, chmst in ita potentia, quantum eR ex sie, ereaturam inmitamscere potest. at, hanc creatura infinitatem capere nequit; itum enim, Misti capax se non let: O- u ergo psibilitatis. , ais i sibilitatis causa, ex parte creatura procedit. Contra
hanc autem sententiam se arguere psumus scut motivum se habet ad mobile; ita 'produStiuum ad producibile. sed imp ibile eR, esse aliquod motiuum, nisi restem mobiis; ita etiam, nee productiuum , nisi respeZIta producibilis. Quare , i Deus, vim producendi i nitatem hiare di finitum σν sit producibile, quod sitfas. m. Ad- 'de, ouod rostra est illa potentia, quae non deducitur,velpore,t deduci in a tum. Quore, in Deo vi hirtus produceniu erraturam infinitam, ista nunquam exibit in actum; quia esse actuin tum, creatura non conuenit, nec comenire poteR: esset ergo hi Deo ciuiadfuso, piodnmotum es impium serere,sed er quidem dicere. Item, ο- DO O a mnis po-