장음표시 사용
151쪽
ignem quot sinirentur Anaxagoras CIa mensus rerum mucipia Homiometias idest similares particulas esse dixit:Archo laus Apollodoti filius Atheniensis infinitum aera re qui illi adiacent raritatem densitatemin uniuersi esse principium asserit, qui omnes Athicis quadam successione deducti. rami illi naturalem uocant philosophiam agressi sunt: deinceps uelutiex alio sente Pythagoras Mni archi Samius numeros conmensa ratione';:θc quae in ipsius sunt harmonias principia nuncupat quH; ex utrist componuntur elementa, ad hec re unitatem resne termino binarium Epycurus Neocli filius Atheniesis, epuscula ratione speculabilia rerum principia dicit esse:ea quide cui expertia ingentia & incorrupta,tamen nec frangi posse, ne ex partibus conflari,inmutationi subiacere, Ustereatra tione spectabilia nuncupari: Empedocles Metonis agrigetinust
quattuor elementa,ignem,aera,aquam,terram,dua' princi
pales potestates amicitiam re litem existentium rerum princio pia commetus est,quarum altera quidem uiuat,altera uero dispertiatur:uidete igitur qugnam eorum qui apud uos sapientes appellantur confusio suborta sit:eorum inquam quos priceptores religiois uestri contemini. siquidem hi rerum omniu aqua
principium esse disiniunt,ignem illi,alii alia ex his qus supra
commemorata sunt,a quibus in rebus probabiles quasdam rationes adduxere:ut suum dogma confirmarent,idw ostenderet aliorum placitis esse preserendum:yF inquam ab his tradita sentiquomodo igitur gentiles uiri tutu sere putatis eis qui suae consulunt saluti,ut arbitrentur se ab illis uenim Dei cultum discere posse,qui sibi ipsis nunq persuadere poterunt,ne alternas
seditiones exercerent, neue pugnantes contraria'; sententias afferren erum enimuero qui a primario illo uetustol errore
desciscere uolue in equaa ab his quorum meminimus, sed a celeberrimus consumataq; uirtute philosophiis Platone uidelim V Aristotele religionis normam se cepisse contenduntiquos
152쪽
uerum perseelami dei cultum didicisse uolunt: Ego autem eo
qui talia memorant libenter in primis rogatim, unde nam edoctos illos affirment, Impossibile est enim qui a deo magna diuinas a quibusdam consciis non pepercerint: eos aut illa nosse ipsos: aut eadem alios possic docere: secundo loco, 8c rectum M
oportunia putamus illos examinare sententias, quas utiq; no
uerimus ni alter alteri uidebitur aduersa proferre, quod si hos ipsos minime inuice cosentire deprehendem' sere puto ut eos
facile nobis ignorantia dinoscat: Sed enim Plato ae si coelitus descendisset lupremu deum in ignea esse substantia:Aristoteles autem in libro ad Alexandru Macedone sus ipsius philosophiqcopendiariam quandam sententia exponens: clare mani sesul Platonis opinionem euellit affirmans deu no in ignea substantia contineri: sed quintum quodda ec sthereu corpus transmutationi minime obnoxium effingit, in quo deum reposivit,non ut alii,quos inquit male sentietes de deo inignea illu substaria collocasse: deinceps ea quam in Platonem Muderatealumnia non contentus, Homerum que ille iam a sua reputa tana mendacem repulerat: Tertium c ut inquita eos quq a ueritate fiant symulacrorum imitatorem in cofirmandis hiis quς de thereo corpore assieruerat, in testimonium uocat : seripsit enim sici zec Homerus inquit Iupiter excςpit nebulis N in phere coelum eum Sc Homeri testimonio fide dignam sui ipsius opinionem ostendere: ignarus tamen P si Homero utatur teste,ut se uera dixisse demonstret, multa eorum qus uera arbitratus est, salis
apparebunt: Thales enim Milesius qui primus apud eos philosophandi sumpsit initium, oecasione de Homero sumpta suas de principiis opiniones comentus est, Aristotele nant dicenis deum re materiam rerum Heprincipiat, apud eos omniu antiquissimus Thalis uniuinitatis principium aquam refert, eriqua omnia generene, di in qua uniuersa procumbant coniectatus in primisit animaliu omniu seminisu principiu humidu
153쪽
eshdeinceps P plant omnes humido sunturiatq; stinistranteol destituis protinus aret Esed his coniecturis,M cotentus Homerum rana idoneu cui fides habeas citat ita dicente Oceanus Genesim qui eutustis omnibus assert: igie Thales ita initIum iure no exclamat qua ob causam o, noteles in destrue dis Platovis opinionibus accedis Homero nam ridices no stiam aut impugnaturus sente iam veridicu no putas Home qui ite uestri isti ualde admirabiles philosophi,nihil inter se cosentietes appareacaliis et in rebus ex his quoq; dignosci facillismu eaenam tria rerum principia Plato posuit Deu, materia: ecspeciem, Deum quidem effectorem omnium:materiem autem quae prim rerum generationi subiaceatidc illi ipsi ut erret occationem subministret,speciem uero uniuscuiusq; secundεm e emplari Aristoteles eius principii quam ideam seu speciem nuncupamus nullo paeto meminit:duo aut statuit principia, Deuia materiam:Plato rursus in prima illa sphera suprema Coelestita a planeta quasi dixeris innerrabili primum Deu:ec ideas collocat: Aristoteles uero post deu prima tu .no ideas:sed intelligi tales quosda deos ipse constituit:at in huc modum de rebus coelestibus alterne dissetiuncut nosse deceat illos quoia notitis res quae in promptu nobis sunt non patueruntae quibus inuicem sita aduersanrur,eontradicuntq; eosdem uideri dignos fide ut coelestia doceanuo autem nec eorum sermo laonueniat de ani/ma humana re quidem presentanea ex his utit manifestum, quae eum uter de illa disseruere,Plato quidem tripartitam ibiam arbitratur .cuius altera portio rationalis habeatur: irascibilis altera tertia concupitabitae stoteles uero minus commutiem animam constituit,in quoscilicet eorruptibiles particuis, prehenda ista Hsolum strue rapax e anima re dicic At qPlato anima omne ortalem elua uoce testati Aristoteles aut Eutheleeria illa nuncupans non inmortalem sed mortalem reua luit,ta ab illa quidem semper mobilis, ab Aristotile ueto
154쪽
inmobilis desinitur: ut quq omne motionε ipsi peruenistiquiah in rebus aduersi pugnantia uicissim statuere redarguune. Enimuero si quis diligenter meuIiares eorum opiniones eos iderare uoluerit, inueniet uti illos in eisdem ipsis non prestitisse Siquidem Plato tria interd u rerum principia constituiturum
materiam Ideas, Interdum quattuor,adiecit enim anima uni uetii: dc rutius eum ingeneratam materiam dixisset, tande po/stra generata asseruit: de eum promu ides principium assignauisset :&per se mei subsistere assirmasset, mox illud in intellia gibilibus posuit: Cum item omne φ genitu est eorruptioni ob noxium antea dixisset, aliqua postea illos dicis posse no Blui. nel corrumpi: Quid igitur causε est ut non solum ad alterutrused ad se ipsos etia tumultuentur,qui apud uos sapientes existimanturio, id uideliret euenit q, ab eis qui nouerat discere post
habentes sibi met persuadere maluerunt: proprioq; humano cacilio coelestia posse cognoscere, qui nee ea quq sunt in terris p tuerunt :Cur qu se humanam anima uestrorum philosophos. alii in nobis alii cirra nos esse dixerunt:5c sine nes in hoc ipsis conuenire satis eurauerunt, sed ueluti propriam ignorationem di gerenter partientes de ipsa quors anima tumultuari rixari delegerunt, Eorum quippe nonulli ignem dicunt esse anima. ii aerem, illi mente,asi motione,alii notione,euaporationem , alii potestatem, alii fluentem ex astris, alii autem motiuu n merum, alteri aqua generationis effectricem, dc ut generatim dicatur inordinata qu dam dc male eonsona apud eos inolevit opinio: hoc solo bonis inditiis digna Iaude extimata alte
utros errabundos nee hqrentes ueritati redarguere delegerunt:
. post' uic fieri no pol ut quiri ueri cultus a uestris prenotiti
condi scatis,cu sitis idonea sus ignorantis fide ob alternas rixas uobis secerint. sequens puto ut maiori niis aecedatis ' price
pio ita nostris longe antiquiores sunt quim de .ppria nihil fari
tata uos edocebunum pab alterutri diuellen a nec inuicem
155쪽
OIN demesim sed si procul ab omni cotentione, peul a rixa
dei cognitionem suscipere, eandem uobis insimulabunt, nesyenim ut ipsa natura .aut humana intelligetia magna adeo ait
diuina hominibus cognouisse possibile est, uerum supernet sanctis hominibus demisso dono quibus opus non fuit, aut arte,aut ut litigiose dissererent: se iplos diuini spiritus operatione purus exhiberent,ut diuinum illud c litus descendes plectrumst uiris iustis tanq Cythari cuiusda,aut uri instrumento utie festiu:& diuino' cognitione uobis reveletiqua propter ueluti ex uno ore:unal lingua: θc de Deo:& de creatione mundi: Nde hominis sermMECS de humans anims inmortalitate: ec de eos post hanc uitam laturum est iuditio:deq; omnibus quora
nobis cognitio neees latia est consequenter & inter consentientes nos edocueriit,qui utiq; diuina dogmata diuersis:& locis:ec temporibus pribuerunt, Incipia igitur a Mosequi apud nos e primus:& legislatorvi propheta exponens primum tempora
quibus natus est,eorum etiam testimoniis utens,quos etiam dion extimatis,quibus sides habea nevenim ex diuinis solu. quae apud nos habentur historiis,hoc ipsum demonstrare tetitauerim:quandoquidem illis adhuc propter antiquum malo' uestrorum e rem credere noluisti: sed ex uestris: ic nihil a uestra religione discordibus hystoriis,ut percipiatis omnium sue hystoricorum,siue sapientum,siue poetarum,siue philosophorum,siue legum positorum,qui apud nos sunCprimum religionis nostri magistrum Mosem uetustiorem multo suisse,ut gentilia nobis declarant monumenta,temporibus enim Ogygis:&:Inachi,quos pleriss uest terrigenas putauere:facta e Mosysmetio ueluti ductoris N principis Iudai natiois,eius nas Polemo in primo rasce hystaris meminiu& Appiodissidonii tu i
libro aduersus horeositu in quam hystorias referes tepestate Uide in Egypto regnate Iudeos quis
156쪽
res Egyptias litterarum monumentis comendauicquis Athe niensium gesta conscripserunt, Hellanicus: Philochorus, qui res Atticas, re Castor, de Tallus, dc Polystor, Alexander, Amplius , Iosephus. & Philon, qui Hςbreorum hystorias canis mandauere, Mosis tanq antiquissimi, longes netustissmi I deorum principis meminerunt: neq; tamen pristis illis philosophis liqc regendi uarietas quicu impedimenti attulit, quo misnus barbaras aduecti nationes ab iis ea perciperentiquq melius ab elusinodi gentibus il a se ipsis teneri arbitrabantur: aiunt uero illos in Egypto, non ab ipsis vero Egyptiis: sed ab Horeis quot prςzeptoribus, dei ueri doctrinam cognitionemq3 perripisse, atl hqc quidem Plutarchus narrat, Boetius: nee minus ec Porphirius ille narrati qui contra ueritatem fidei Christianetrabida debaicantur insania: narrant praeterea dc Pythagoras. Numenius, &alii complures: Pertur autem Pythagoras circilcisione subis se acceptam ab Egyptiis,quam tamen ipsi Egyptii ab H breis patribus accepissent: nam cum Abinam patriarcha ab auctore rerum omnium deo circumcidi iussus fitisset ritum hunc posteritas cultu perpetuo asseruauith cuius per patu multa curricula in Egypti finibus diue sate, imitatores Epypti fiacti sunt: Et si rerum omnium opifex deus, quil ipse est omnia mundiq; anima,& mcns uniuersiqui uices temporum,qui coeli luminosa culmina. qui maris salubria flamina, di inferum deplorata silentia nutu dispensat, coetu ipsum quod suu est. αs, soli seruit sine opere, α sudore, noluit promereri: sed indutus est dominus sortitudinem & pKcinxit se: eat omnia erudi tionis instruetionisinostri causa suscipinuteade pariter gloria frueremur,sortitudine nobis in assiduis uitae cossictioni magistra reliquit, nullat siue pug uictoria aut corona adipisci monstrauit: nam quid aliud in mundo hoc q pugna aduersus diabolii quotidie gerit iniquid aliud q aduersus carnalia uitia seculares illecebras dimicatur, quae huius tantum
157쪽
uirtutis thorace propulsantur, Ea enim caeterarum regina uirtutum constantissimo animo cupiditates humanas maloru omnium fomites ,retundit,non uoluptatibus enervari non auari ita degenerantium animorum ueneno ess minati,non inuidentis pelle torqueri: non ambitionis fallacia decipi non metu co/cuti,non laboribus minui,non doloribus frangi sinit: sed ' diuino olim epitreo stoici sapientissimi uiri,adagio celebratum aecepimus in prosperis rebus abstinentia,in aduersis patientia, uitam pleraq; inpeccabilem:atq; tranquillissimam reddit his attibus:maiores nostri amnes Curii: Fabritii: rruncani, N imnumerabiles,alit,continentismimi uiri pernitatem sibi nominis compararunt,hac eadem fortitudine adiutrice prudentissimus Vlyxes,Cyrces pocula ,Syrenum cantus, truseram omnia cividitatum lenocinia effigit,huius denil firmissimis gradibus Socratem sapientissimum oraculo iudicatum, domitoremq; orbis imperterritum inrculem:tot rege N inclytos ubiq; gentia princeps in Coelum reIatos prisca etiam *cula crediderunt,qui tamen omnes pro gloria frustrati gigantum more uastis montium molibus innixi sine fide fc ueritatis luce pugnantes:non secusae illi repulsi eiectit sunt O, selicissimam igitur hane no/stram patem quae ascendentis Iesus lumine illustratacilem; dei disciplina instituta exquae tot Euangelistarum pr coniis erudita,tot martyrum testimoniis confirmata, fortiter humana om
nia excipere certissima pernς ccclestist gloris fiducia merulasti cognouit enim Bos possessorem suum ,α Asmus proeptum Domini sui: gratias igitur agimus summe, ta exuperantissi γme omnipotens Iesus, tua enim gratia sumus cognitionis lu/men consequuti, lumen sanctiam 5c honorandum, lumen tu/um o,uitae utra lux omni excellentia maior,omni laude digni/or, omni potellare ua l idior:tu domine sortitudo nostra, tu porea,tu robur,tu saluatot noster,sulasceptor,tu ira paterna ne
rate nobis hodie innotestis, ut sensu cognoscamus ratioti inda
158쪽
gine contemplemus, intelligetitia perfruamur: Nin nos etiam in corporibus sitos sternitate suetis cosecrare dignatus gaudea/mus: hi est enim sola humana congratulatiotcognitio maiestatis tug, veru proh dolor quid nos dulcissimo fructu bc incoparabili munere huius gratis abstinemus:Quid nam uanitatibus siculi inuoluti ratione abutimur, de rursus pene ignorantiae luto inmersi salutis iter amittimus: haec iura enim salus hcmini cognitio dei, i sine admiratione primis prope mutidi diebus Mercurius ille cognomento Hermes diuinitus etiam efflauit: internis oculis deum iutueruid excelsa, ascensum prebere st intuentes, de desiderio flagrantes deus apprehendat, eoq; trahat
modo, quo lapis c qui magnes dicitur serrum: pervius enim euis est ac facillimus ad deum accessus, si terrenis posthabitis
sortitudinishasta fulcitur: si peccatorum sarcina utus inten ita sensuum applicatioue contemplati deu uelit, si fideliter ideo si deuote, si sancte, facile terrestres laquei effringuntur, si toto corde dominu consectemur . si sortitudinis clypeo muniti bre. Dissimum hunc uitae stadium decurramus: hine Raphael utra tute,dc probitate insignis disseruit: nam quid est omnino nul Ii
nec angelorum,nec sanctorum in patrihlicet,rationes itaq; phtlosophi, pariter Sc christiani demonstrando deo ex parte motus bifaria sumunt: omne nanq; quod mouetur baliquo mouet ut palam in sole conspicimus: id igitur mouens an non si minime ideam: deum fateri necesse est, si uero mouetur ab aliquo, ec ipsum mouetur, aut ergo in infinitum progrediendu n quaa licet. aut ad aliquod inmobile mouens permanendu Piriqua probatione duo nobis assumpta tuenda sunt: motu omne
ab aliquo motu, deinde in his necessitudinem non esse infini/tam: Primu tribus modis Aristoteles defendere uidae: si aliqd se se mouet,opus e ut in se sui moly principiu habeat/ aliter no ab alio moueres: opus inqua ut primo sit motu sesino suspris ratione,hoc est non pars una ab altera moueatur ut animal per
159쪽
motum pedis opus insuperia esse diuisibile, pam'i habere,
on omne quest mouetur, ut iis tam de misca audi conditi, e corpus existat deinde per inductione agredituriomne P mouetur,aut ex accidenti: aut ex se moueturn ex accidenti nihil in se sed ad alterius latum motum,ut nauta nauem,& amma corous mouenti se movetita se autem,aut per vim, seu naturali/tet ptimo palam est ab se nihil moueri: nee ite quς naturaliter leuia: V raulia generinteec remouente prohibens mouetur: Tertio in Me modum nihil est4Jem simul a dc potetia eiusdem respectu,sed omne imoueturiis potentia sit:omne autem . mciuet in actu est quia nihil ,nisi quia in acta e agit, ergo nianaeogem ouens:ac motum eritisic enim docens doceretur e sinag tum sanaretunt plane incongruum:quam ob rem nihi, sese nioue Aristoteles tamen in eodem libro otum actum ex stentis in potentia Maiuisibilium:& corporum tantum accipit Plato autem comunius ac latius hoc nomen assumensit se mauet non esse corpus dictant:nam intelligere quoddam incomexistimavit,qui etiam mouendi modus in tertio de anima e otimi uidetur:hoc tu modo primum mouens se se mouere Pse iiitellistae& uelit 3c amet: satisputarit poterit: nec Arintoteli omnino aduersum unum primum N inmobile ponens, quo autem ad creatum intellectum nequaq cuius intelligere pati poetiit; 'ac moueri ab intelli bili u mouet sitata his igitur satis ociditui queadmodum nullum se movens continuo mouetur cu/ius motor ex se,uel accidente moueaturiat primum mobile obmurum arbitratur spheri: Ptolomeus uero nonam si animata est se se continuo mouet, tire enim aliter ille motum probaret sempitethum cum omnis motus a primi se mouentis motu causam ducat: cuius pars mouens, nec per se: R ex acciden
te sicuti cpera mouetur,nec pugnare uideturCP inferiorum or bium motores motum moueant sempiternum:& ex accidete nihilominus non sua sed suorum mobiliu ratione,quae moris
160쪽
orbis motum sequuntur moueri dicantur :& hoc itaq; primo mobili in sita philosophus metaphisica ulterius deum inquiriti
omne inquit se mouens ex appetitu alicuius mouetur: nam appetens est quodamodo motu movens , id uero P appetitur mouens,omnia non motum opus igitur primu es le motore quen/dam seperatum omnino inmobilem: qui deus est inter hμ aut motum posuimus aeternum intipateticorum more, qui mun/dum aeternum, hominest semper suisse dicunt,'catholici nequaq admittunt: ut plane ostendamus hoc item modo pul γcherrime diuinitatem probari, quae nil aliud est et aeterna mo/uens causa, si rursus de nouo ripit causiam eandem: auctoriniquo mundus, ac motus inpetit :quin nihil se faciat est opus cocedere: deinde animatum primum diximus 2, multis minime conceditur: unde necesse ut ni a primo penitus mobili statim moneatur: Quamobrem alterutra ponens Aristoteles, necesse
inquit, uel ad primu mouens inmobile statim , uel ad se se mouens uenire ex quo rursus ad inmobile primum separatum ut diximus perueniturialterum 2, probandum restat: quemadmodum mouentium de motorum uicissitudo infinita non sit: in libro secundo metaphisiri ita confirmat in omnibus causis essescientibus ordinatis: primum causa est medii, medium uero postremi, siue unum seu plura sint,media remota autem causa id cuius remouetur: remoto primo causa esse nequaa poterit: at si
musis efficientibus infinitum proceditur, nulla causarum prima erit,omnes at intermediς tollentur: quod non omnino falsum, primum igitur esses tota causam:quae deus est, ponere omnino opus est, in eodem libro rursus alia ratio colligitur: Ea .n. quq maxime uera sunt i tonaxime sunt entia: in quarto autem libro eiusdeminIio maxime veru ex hoc ostenditi P duciae falsos nitu altero magissessum conspicimus unde opus etia ut diterum sit alterquetius, hoc ex propinquitate illius est