장음표시 사용
211쪽
est dicere solitum , malitia accepimus, ueram quidem ante sa/pientiam ad bene beat a uiuendi rationem solam pertinere. αPanetius quem Cicero in ossiciis diligenter emulatus est, in ea sententia fuit, ut nulla prorsus nobis humana felicitas abs uirtute costaret: quam Plutarchus etiam scribit, omnium esse uoluptatum efferuicem: q, ide quoq; Aristoteles in libris quos ad Nicomacum scripsit, uidetur sensisse: N ea institutione ad Demonicum Isocrates uir in dicendo eloquentissimus: The phrastus quoq; quu de selicitate dissereret, solam animi uirtu/tem omnibus ante ponendam censuit : Plato etiam Ciceronis
in libris, quos uterm de re puta scripsit, ad eam plane omnia retulerunt: Quid de Metrodoro, Philone, Possidonia, ae Sostoicorum grauissimo dicam, quorum semper studium sitit de uirtute animi, ac domina percipere: cum homines prς
sertim natura duce in rerum cognitionem serantur, ac uera i
dagatione uis ipsa animi no conquiescat, ec ut poeta ille inquit: ' homini sublime dedit, coelumq; uidere: Iussit, dc erectos ad sydera tollere uultus: Q id uero inter mortales uirtute ma/ius, prestabiliusve esse potest, ct quidem ad deum propius h mines accedant: huius enim apud Stoicos summa suit au γritas: nee minor apud Peripateticos non licet Academicis in utrant partem probabilia secutis, nihil plane assi etur. doniq; quicquid ex omni philosophorum institutiones memoria proelitum est, id omnem in summam uirtutis rationem trahiatur: quamuis felicitatem Epicurus uoluptatem nominauerit Hieronymus uero Rhodius uacuitatem doloris: ut neq; uita sine litteris: ne ulla absq; uirtute felicitas constare possit: i . tareo Apollonium serunt,huius incensum amore Persas, Babi/lones, Medos, re Caucasum penetrasse: & Pythagoras eam oram Italiae, quae magna olim Graisa uocata est, peragrauit: ac Plato dicitur ad Egyptios nauigasse: tantae fuit auctoritatis
apud ueteres hoc nomen sapientiae: Quid praeterea de Melisso,
212쪽
Empedocle, Anaxagora, di Demochtito reseram qui philosophi studia summis honoribus 5c diuitiis ante posuerunt: quosdam uero etiam abiecisse res familiares Lactantius inquit, ut uirtutem ipsam nudi, expeditii sequerentur: & ne tantum de philosophis loquamur ad quos ipsi naturae in uestigatio perti flnet: dabo etiam summos imperatores, ac duces belli prestan tissimos, qui non modo rei militaris scientiam tenere, sed etialiberalibus disciplinis ita claruerunt, ut plus interdum consi Ilo,ac ratione q uiribus,ac armis pugnarent: In Iulio quidem Caesare Augusto summa fuit eloquentia,& reru scientia,uter etiam in Castris multa scriptitavit: Tiberius uero,& Claudius etiam de rebus quibusq; minimis diligentissimi litterarum esaetores suere: Traianus quoq; nullam a se prstermissam diem meminit, in qua uel non ad iustitiam , aut uirtutem erudire otur: Hadriani quoq; Imperatoris memoriam ac sumen quo indam eloquentiae stas admirata: I hcodoxum etiam ferunt, ae crebras noetis uigilias solitum philosophiae commentarios loetitare: dc ne Graecos etiam silentio preteream Vistiades o non, dc Themistocles summi duces Atheniensium non minorum peritia rerum . q belli scicntia pressiterunt: st, idem suisse in Epamin unda Thebanorum duce, Philopomene Acheo, MAtrabit Lacedemonio uidem us:ati ut a nostris altius repetam Scipionem ferunt, eum cui postea maior Aphricanus cogno mento fuit, semper in castris aliquid lectitasse: ac domi eum a re puta uacaret philosophari solitum: to enim qni optimus orator, optimus Imperator, ec optimus senator iudicatus cst. cum sero quoi nostras coepisseti graecas quoq; litteras extrema state didicit : in Marco quidem Crasso;& Antonio,quanta uis
eloquentis fuerit, explicant ad . satrem tres Ciceronis libride Gai M, M. oratore, ae Fabio uictore historieo,6c Torquatocotta, Bruto, Sulpitio, Attico . 6c Hortentio nil dica, qui licet
213쪽
paritiorum similiis Roms nati, & maiorum Iaudibus &retua se gestarum gloria florerent,semper tame nobilitatis nsignia
studiis optimarum artium colunxere: ne uirtute quim prestantius dixerunt: O admirandam igitur animi sapiennuam quae fructus ex se se pariat uberrimos,ac tales reddat homines ut ingenio cuncta metiantur: dc humana calcent, ac diuina susei γpiant, ad hanc igitur incendi malitia debes,aut animo complecti,huius deniq; uestigiis insistere:nam ut Crispus recte inquit diuitiarum di sermae gloria fluxa, ait fragilis est: virtus clara semperi aeterna habetur: haec etiam beatos ac sapientes in uita reddit: nee secundis rebus elatos, nec fractos in aduersis. om/nia quidem uincit: omnia expugnat, deni uirtuti nimium nihil est, eui parent: α omnia sola etiam sortis N constans,at omnes perturbationum motus intrepida excipit: & nihil extetnorum indigna: cuncta de se pollicetur: ae sibi uni satis est: sesatyrannos, aut hominum casus non perhorrescit: sola fortunae ludibria ridet : sola denit auram popularem, talangi iustitia nescit: multoς enim cruciauit honores, ac magistratus, plures etiam auaritia & ambitione perdidit, atq; innumerabiles ut istis in se omnium oculos conuerteret, ac magni in populo haberentiar: uitam domi in m rore ic lachrymis actam traduxeruianam opes & gloria miseros utit:& ut induit Tragicus: O li pateant, pectora ditum: quantos intus sublimis agit fortuna me. tus: denim eos esse homines plane negaueram, qui uitam silentio ueluti pecora transiere: iccirco Virgilius de se recte inquit: Quo quoi possim tollere humo uictori uirum uolitare perora:& Horatius: Pu laude uiru musa vetat mori: denim in. terrogatus Socrates: qui sibi cseris sortunatior uideret ,eu esse respodit,q plus pinigeret uirtutis: qua semp Aristides& Ulio. tion Oibus longe ante posuerui: Sed ne gentiles nobis ira uideamur ad instantia noscissi: dabo in re xpiana optimos bn uiu
214쪽
di duces, Cum tu pr sertim sacerdotio: de ego religione tenean
Augusti nus enim dc Ambrosius licet munere dei quoda uitς ac mo' canctitate multos cosmauerintvame uident plus uel doctrina, uel eloquentia,apud nostros profecisse:oc Paulus sumine ingenii quodam ac dicendi torrente,sic inter apostolos om nes ualuit,ut prςter sermonis diuinitatem eius quoqr oratio potentius in animos influeret: de laudibus, ac studiis diui Hieronymi multa hoc loco dicturus eram, nisi ob magnitudine scri Plorum eius toto orbe clarus haberetur:& qui meo iuditio alter christianorum Cicero suit: risostomus ob facilitatem ac dicedi copiam Demostenes iudicatus: quotiens uero Dionisiu Areopagitam,uel Basilium magnum lego,soleo quidem in altero diuinitatem ingenii,ac doctrinam admirari:in altero enim grauitatem, loquentiam:Origine uero dc Eusebio series:5: Nazanzeno Zc Atanasio dicerem nisi eorum scripta a nostris quotidie legerentur:nec minor noster apud Christianos doctissimorum hominum:quam apud ueteres grςcos numerus fuisse, ut
facere eo in libro Hieronymus explicauit:quem de uiris illustribus inscripsit: quid etiam de Apollinari ac Didimo loquar qui
eum gradum doctrinς,ac rerum pene omnium scientiam consecuti sunt:ut alter etia Aristoteles ster Plato ristianus a multis uocareturiadco enim cuncta uirtute,& sapientia hornantur
ut plane satendum sit nihil sere in uita homini persectum aut iocundum uideri,absq; optimarum atrium studiis: siquide humanarum rerum primordia,cffectust perquiret, inuestigaresstiolentes, facile ex omni omnium acti ,cupiditateq; coniiciu tesse quoddam extremum,omnia quae consulto sunt reseramur
nec ipsum usq reserate: oc ad quod quia peruetum fuerit,nostrah cupiditas coquiescatuidi nulla externa illecebra. sed ipsum Per se,suaui nos rapere in sui desiderium:esse autem hunc sine ais exstremum solam ipsam silicitatem:non modo unusquiss
215쪽
non poterit eruere,sed ne philosophantium quidem schess,em
teris in rebus inter se dissentientes ibunt inficias: ucrum id dici multumq; inter illos uentilatum est,quid tandem sit l, c, ipsa. quς ab omnibus expetitur *licitas qui cum uarii uaria sint comenti,eamq; non nulli uoluptatem esse dixerint, multi honostatem ,cum uoluptate,plures bona animi,corporis:& fortuns, alii doloris priuationem: scientiam alii:alli uitam naturς cogruentem:alii uirtutem:illud tamen sapientiorum auctoritate comprobatum est:*licitatem ipsam ex usu uirtutis oriri, esse enim proprium quoddam,ad quod agendum, mortales omnes sint procreati: quodq; cum caeteris animantibus commune esse non possit ut enim piscibus squame armentis cornua auibus pennsferis dentes:sic aliquid homini attribui necesse est: q, illi sit proprium:& sine quo rationem suς conditionis amittaticum p homo medium sit inter deum:& caetera animantia:quaedams habeat eum utrisq; communia,ut animam Scorpus tenue de comprehensibile sternum di temporale: iudicemus oportet homine mixturam esse, quandam diuinitatis cum humanitate, proximumq: Deo locum habere, qui sui intelligat artificium: om/niat propter se,qui illis congruenter uteretur, esse creata: atq; ideo eius proprium non esse uiuere:quia commune sit, & plan/tis,non sensum habere:quia commune sit lc brutis:sed vitam: α actus secudum persectam rationem disponere:qua qui bene: excellenterq; uteretur. s proprium ad quod natus esset bene absolueret: virtutum autem per quas ad hac silicitatem perueni tur:alias motis esse:alias intellectus:de ea loquar stlicitate, quq apud mortales esse potest: oc quae aliquid agendo, contem/plandove queritur: nam si animae inmortalitatem considere mus ,uera faelicitas apud mortales esse non potest, Cum linsa anima quieta non sit, ideo nec scelix, donee quo tendithoe est ad Deum , sui ipsis originem perueniat non enim
216쪽
in hisce terrenis sordibus,& emo, licitas summa mustista e sed ea cclitus petendam esse quis ambigit uni aliς ergo moris aliς intellectus uirtutexilis circa actus,assectuscRhq circa ueri deprehensionem magis uerscantur illis dissicilia pr ponuntur: nil timide agendum,nil auare,nil iracunde,nil inique,nil abiecte,grande potius quodam propositum est:& si adsint faculta
tes, magnificentia debet apparere deniq; mediocritas quedam in rebus omnibus prudenter custodienda, ab his autem altius
iter tendituriquippe quibus h : hnmana sordeant, ec quibus
mens quasi regina,quotcunq; opus est ratione, excogitationessPerricit, ipsa rerum causas solerter inquirit: ipsa diuinς maiestatis archana rimatur,ipsa hoc uniuersum ipsa Coelum spectat, Solemq; dc Lunam,dc statos syderum cursus pensitat: lem qsit ipse fons luminis: nam quae idem lumen hauriat tam in
Ma,tam inconstans sidera quorum uagentur alia minime unqerrantia: sed aut in cursu recto statione regressione ue permane tia:nihilominus omnia cum Coelo ipso rotentur: ec rapiantur:
qui tamen ordo pulchritudinem ex illius participatu habeat, qui intelligibile primum sicidest ipsa natura:quam Deum ainpellamus,cuius iussu hec omnia archano quodam:& hornatu, α ordine decurrunt,unde ex iis terisi omnibus diuinis quo dam nascituriquod nos sapientiam nominamus:Est ergo altera administrandi prudens,temperata, ortis, ac iusta ratio altera maxima consideratio,cognitio p rerum Coelestium dc eas quas occultas dc latentes ratio potest indagarcis, cum ita sit ,quis in Duas finis ultimus,hoc est *licitas in suo genere consistat,mtamen maxime est expetenda,quae in se plurimum habet dignitatis:an quςso nostra potius curabimus hoc est corpus, mores ait opes nos ipsos,hoc est animum quo propius ad Deum accedimus post habebimus tunc enim cum aciem metis diuina cotemplando dirigimus superns crimis menti coniungimun
217쪽
minemq; omnem exuimus, solo eo munere quod in nobis diuinum est utimur:nostra etiam hec infirma sunt omnia, insta bilia:ec caduca,multis casita subiecta,multorum insidiis expositaesta quae integra sunt,dc sempiterna:ec ad quae uis nulla interitus di corruptionis potest accedere,sola prestare potest sepiutia:quae sola in coeleste spectaculum perducae Mestiumq; renueritatem,diligentiori inquiritii te insuper artes sapientes nosunt quae viis inseruiunt, siue utiles, siue elegantes, siue necessarie sint sed propria studiorum suppelleκ est contemplatio: quids Ciuilem uitam sequimur&urbanam non ne intelligimus te artes in ciuitates quae uitae commoda suppeditent esse alias ite quae illarum utanturi peraerursus alias quae famulentur: alias quae in peritentimultat vic necellaria ad sinem nobis propositum consequcndum,sed quq sola iuditium tenet rectum: dc quς uniuersum bonum cotemplatur,paucis admodum indiget adminiculis:exercere id studium semper meditariqi possumus: utu, nullis extrinsecus egeat instrumentis:ut cui nullus incongruens sit locus ubi enim fueris: psto erit ueritas: ati,s licesi sunt. igitur illi,qui prudenter,iuste,sortiter,temperate administrat omnia, beatiores,feliciore i tamen illi,qui in rerum naturali iam indagatione, coelestiumq; contemplatione uersantur: illi
uero beatissimi, *licissimi , ec supra hominem appellandi,
qui utrant uitam sic ten tint in utram sic se exercuerint, ut
cui potissimum adheserint cognitu sit dissicillimum quid sisis
6c has:& s licitatem illam,quae animς ad creatorem reuertenti pollicetur fuerit assecutus: non ne merito in diu numero reserendum resebimus:hinc philosophoste dissentio de silicitate, ut iam memorauimus:Aristippi nome Og ci homines: ut lare disseruit cyrenesis antistes ad uestras sortasse aures puenit: illi' inqua Aristippi,q ex filia nepos suit es' Aristippi,quo socrates amicillimos usus ecis ital ex familiaritate nitis: atq; uictu na
218쪽
& hanc philosophatam v ci asseruntiad magnam philosophigeognitionem peruenit cognomen uero etiam ab re ipse contra MComnes enim Mitrodida n, hoc est matris discipulum apopellabat.ati illi quidem ad participatum philosophis, sola matris documeta satis fuerunt:uos autem cum tot iam prophetas audieritis,nec minus & eos qui post .pphetas celebri doctrina claruerunt perdiscere ueritatem non uultis: hoc autem uobis inde uitium aduenit:q, existimatis inutilia prorsus h cesse insti/tuta quq de Christiana religione perdiscenda sunt:non enim Siraculanas deliciasmon remissum viis genustati mollissimum: non execrandas diuitias:pollicentur: non ex diuitiarum fluctu lubricum Euripum: sed sudores multos labor est uitam deni anxia de durissimam , sunt enim h omnibus ante oculos potata,passimi perspicua:finis autem cuius gratia h- seruns a strusus est:nullii conspicabilis,assueti enim ea sola intueri quq uidentur: scire non potestis eorum naturam , quae non uidentur: oculis enim illis caretis quorum fides est opifex: ego autehie quot sacrorum sermonum facibus, de hec ipsa nobis ostendam,quae mihi ostendi,quael uobis capiendi facultas erit piis autem nuc quoi opere pKtium me facturum,si philosophorum opiniones ex diuina Euangeliorum dogmata uobis ex ad uerso constituta,ut ex posita comparatione scire possitis quemnam illi finem nobis statuerint,ta quem diuini sermones polliaceantur.Epicurus ital iocundissima uita finem metitur: supremum namq; bonum, iam esse uoluptatem opinatus e:Demo critus autem Abderites horum dogmatum pater,pro uoluptate concupiscentiam posuit,non sementis quidem, sed nominudumtaxat secta mutatione Heracletus item Ephesius nome in uertit,sensum seruauitruam pro uoluptate beneplacitum dixit habet tamen hμ dictio aliam quadam uim,infinita enim, allincerta ratione beneplacitum posuit: qualitatem tamen huius beneplaciti non expressiciunt autem hac in re uaris hominum
219쪽
LIBER .disserenae'; sententis aliis siquidem placet temperatis:aliis uortat huic maxime contrarium est,uitium aliis continentia,placet:aliis incontinentia:aliis per iniquitatem,ati per auaritiam vivere: aliis per iustitiam:& equitatem,quod itaq; unicuit libitum est,' iocundum allamabile id ille uidetur finem homi/nis definis tacito quidem uesuptatis nomine progeo beneplaciti usus nomenclatura: Pythagoras autem ultimum hominis bonum inefactissima numerandi scientia opinatus est esse:HOcateus .in eo statu rerum qui homini satis esset:Antisthenes, inmodestia 5c humilitate: Anaxagoras Caletomenius in uite spoculatione,in eaq; animi libertate quae ab huiusmodi speculatione proficiscitur,conuenientem philosepho terminum omnino constituens:maximum enim profecto bonum est naturam res callere,ut o cognitione contenamus,quae fluxa sunt, animus ab omni seruitute liberum conservemus: Plato autem Aristonis filius altitudine ac magnificentia termini illum nobis occuluit
honos siquidem silem statuit,ut quantum in nobis sit, deo pu similes evadamus:laudabilis sane adhortatio quae nos ad dis
uinorum imitationem imitas:illa tamen uerborum additio, ut
id faciamus quantum id nobis est admirabile id magis hominis pstabiles esse ostendit net enim fieri potestuat usq; quaq; deo
similis euadamus:quo enim pacto uisibilis homo, inuisibilem imitetur: quomodo qui breuis est,& exiguo loco concludit illideat esse pe similis,qui extra omnem terminum costitutus ipeontinet uniuersa quae sit rursus ad Gernum, rerumq; omnium eoditorem illius similitudo, qui recens est,ac nouitius: qqsne ulnaris quidem quantitatis queat Coelu coponere nulli est ergo natura illa,nulli potentia, nulli sapientia,imitabilis, nitatis tamen,ac mansuetuditus,tustitis*,ac humanitatis diuing typos aliquos quoquo modo effingi possvino inficias laetim quandoquidem dc Christus iis qui perfectionem assequi cupieta genus hoc imitationis proposuit:.inquit enim estote mise
220쪽
ricordes,sieut pater uester ecclestis misericors est,qul oriri sicli solem super bonos, ic malos: dc pluit super iustos, ec iniustos et Platonis quoq; preceptor Socrates filius Sophronici,non diui
liis affluentem hominem: neq; secundo uento semper utent
sed iustitia exornatu uiru solitus est felicem appellare, impios enim scelesto a uocabatiqui utilitatem a iustitia ipse seiungeretur,opinatus in sola probitate,ac iustitia repositam esse utilita tem: Oratores autem his dilatis aures accomodare uoluerunt γdicebant enim utilitatena a recto seiunctam esse non sentientes
uti Iitatem sine iustitia omni utilitate cassam relinqui: na si in/iustum est i iustitia caret,q, est iniustum utiq; erit 6c noxium: P uero noxium est, utile nunci uocari poterit: Plato igie eius preceptor Socrates consona & laudabilia dixisse inueniuntur: Aristoteles autem: tam 5c si Platonis auditor suerit, ex illius tamen doctrina parum profecit, ex triplici enim bonorum gene te, idest anime,corporis,ac externis bonis plenam scelicitatem seri affirmauit: aiebant enim qui uere felix habendus sit,cum non modo uirtute excultum esse oportere: sed robusta preditu valitudine,sed egregia forma insignemista diuitiis asiluentem qui autem careat eorum bonotum aliquo, felicem appellandunon esse: hie autem ut mihi quidem uidetur Symonidae poetae sententiam secutus est, is enim inquit: Optimu est homini ut bene ualeat,proxii nu ut bona sit forma,tertium ut sine dolo sit diues: Theongis item poeta, paupertatem q maxime uitari adhortatur. inquit enim: Pauperiem fugitare decet, pelagii sub undas: Vertice uel montis mittere precipitem: Stoici uero ipsi sanxerunt quae his apertissime sunt contraria, sinem nan*ῖ hominis ae selicitatem definierunt,ut naturam viis ducem sequatur: anima quidem iidem Stoici dixerunt, nil utilitatis a coinmerito corporis , neq; detrimenti quicq accipere: nam ne ad uimatem capescendam bona corporis ualitudine dum uiuit copelli inel rutius adiuuii trahit ulla corporis siritudine: hara