장음표시 사용
221쪽
enim indisserente habere uim opinabantur:Illud uero eundem Stoycoia impudens plane uerbia .atq; audacius dictu est,eandenal 5 deiic hominis uirtute esse asterebat: at Epicurus his cotraria uia ingress is felicitate hominis eam definiuit, ut nec fa/me,nec sitim patias: pro p tuenda saturitate censebat uel adscrsus patre Ioue esse homini depugnandu ad tanta ille impietate uoluptariu homine erudiebat: net enim solum Iouis nome aduertenda est Φ ille inderisum ae dicteriu usurpabat: sed deu totius mudi opisce,que illi Iouis appellatione intelliges blasphemare est ausus: hoc aut uitiu illi accidit lita casui dc athonis nimiu tribuebat: nulloq; duce gubernari led serri sua sponte ae inpune uagare cuncta opinabas, nulla putans ante actς uitς redenda esse cuiq ratione: sed ia ut disseruimus uetus est questio. ut eximius Rhetor Thimothe' meminit,ac inter philosophos diuersata φ de supremo omniu mortaliu fine tenendu sit, aliinal priter sensibiles res,qus uideri tangit possunt nihil ultra sperandu esse credideruci. sed ola cu lutea carne perii pertinaci/ter assirmatuti alii aut secretiora philosophis penetrantes: sicut Aristoteles Ethicos primos& eius cometator Averrois in Metaphisicis Themistius, cpetit clarissimi philosophi ex humana
aettoe demostrare nitimur nobis prer hF q cernim' alique fine prestitutu sore in quo sol g actiones nrs coquiescant: actio enim humana estiquq a uolutate cu animi deliberatioe psciscite: his enim duobus homo differt a cςteris animanti lat uoluntas nonisi bonu fine desiderat: humana igitur actio in finem semper alique agente homine regit: est uero in coficiendis rebus quida
causaru nexus,ordocp: nam rudem dc incompositam materiamessiciens primo instituit: in quam instructam mox formam ponit prius tamen a simili alicuius dignitate cur id faciat prorsus edocetur,l magis hanc parat 2 illam,st hoc magis componere modo q illo, nisi certum finem expeterem: Est igitur prima omnia causam finis,post rudis materiae cultum,postremo fora
222쪽
ma aduenientem: Si ergo prima omniu causarum sinis de me dio tollatur: nihil penitus produci necesse erit:cuncta igitur cuiuspiam sinis gratia operantur,quoam res sunt ueluti lapides plantq,animalia rationis expertia,cum rationis finem ignoret nec media discernunt,nec se ipsas pollunt ad recipiendum sine concitare: sed in optimu his a natura constitutum tanq csca ducuntur: Quoam uero seu homo omne yprii sinis uim cognoDeens de mediis cosultat deliberallac suo iuditio in finem parat: α insuper supremas quidam humanae uitς finis, si enim a sine in finem semper progrederemur,nunu offenderemus primum qui si adimatur,nihil eorum, qui illum sequutur penitus restabit : in his nai sermo noster uersatur quq per se quoda nectun tur ordine: supremus ille finis appetitu primo concitat,in ipso requiescit animus, in hiusdemm adeptione operari cessat,si ergo demas nec erit quid affectemus nec in quo appetitiones nostri conquiescanta nec tandem dabitur ullus nostri actionis modus non igitur in consultatione tantum primu esse oportet: uerum etiam dc postremi quo primu efficere incipiamus, quis enim foret consilii terminus fluctuaret quidem animus nec secum sta, tet: sed per infinitum uagaretur,nescius quid sibi agendu seret itaq; pro consultandis,gerendisq; rebus aliquem humane Ditae finem philosophos sententia risc oportet: quicunq; ergo supremu finem nominat,perfectam quandam rem intelligit:omnes igitur homines ita ultimu finem appetunt, ut nihil sibi deesse uelint: q, ad eorum cumulatam felicitatem spectat: quid uero illud sit, no una est omnium sententia,nec satis nomine expri/mitur: at pater omnium deus,creasti ne forte aliquid quo tantopere nostra iuuentur ingenia:nos Ni temperentur appetitiones: ut non nisi P rectum,l honestum P rationi consentaneum homine dignum sit delib reare,dc appetere fas sit:mihi quideuoluenti animo nihil omnino succurricinon clementa,non peri secta mixta,non aurum,non argentu,g--,pretio 3 lapilli
223쪽
non plantae,non animalia non homines,non coeli ipsi ,non coelestes mentes: qui enim h omnia, quae uniuersum constituut auxerit, nouerit,comprehenderit:adhuc salsam de ultimo fine potest sententiam tenere atq; existimare:id uelut summu bonust minime sit: Est enim tanta perni regis impietas, tanta deitatis inclementia,ut tam magnam, sc pernitiosam sitim nulla eurati medicina consenserit absit hoc proculi sita christianorufide: Quid igit tanta mentis hostW amplitudolae dignitas est cui nullius rei condiri magnitudine copleatur: quanto quippe
plus horum adiecerist tanto maiora capere possis dc continere: Videns ergo pientissimus parens θc conditor noster turbas na tura hunc atum finem exurientes ac per deuios amphractus
huic inde laborii misit filium suumi qui legem publicauit: cui
obtemperare facile admodu esset docuit instituit oc opere per
sectit in qua profecto nihil inuenies t postq diu multumq; euolueris cogitaueris irationi dissonetli abs te castigari reprehendit possit: docuit ergo non uoluptatest non diuitiasinon honores non sceptralnon regnalnon imperiat sed solam diuina essect tiam hae nostram sitim non modo extingueret 6 quari possit uerum etiam per infinitum excedere dc inebriari posse: haec est inquit uita aeterna: hqc est uera,& persecta scelicitas, hic est ul/timus finis uester, ut cognoscatis uerum deum, ec quem misit Iesum Christum, cum adest deus opi max. cum menti illa bitur nostrς, tam decora protinus fulgens luce, pulsi i errorii nebulis: non amplius ulla ratione, huc ait illuc anxius circumfertur: Est priterea regia illa maiestas,iam eximiae pulchritudinis, tam incredibilis decoris, o omnes suς prisentis dulcedine, ad tanta sui beniuoletia charitaret adducit: ut nil aliud desiderare libeat nulliusq; boni magnitudine a sumi illius boni nexu
dissolui disiugildiuellilpos it: Quid ergo clarius quid uerius qd simius qd iucudius a nobis scirilintelligit possit no sane itelligo:o mira coditoris mi benignitas ta charitas:o excelletissi
224쪽
ma hominis dignitatem: non dicam inquitum seruos, sed amicos: quia quςcunt audiui a patre meo, nota seci uobis: hoc di/uinus Plato nesciuit: hoc Aristoteles ignorauit: Istud etiam sarissima ingenia attingere, ne penetrare potuerunt: non solum autem hanc felicem uitam, dc beatum sinem docuit, sed etiam mortis 5c sanguinis pretio eam pro nobis coparauit: surrexit*post inmortalis gloriosusIdc per quadraginta dies apparens eis ec loquens de regno det,exprobauit sidem illorum ,ac duritiem cordis dc signis portentissualid illi misit argumentationibus in fide apostolica corde firmauit: dc uidentibus illis eleuatus est cum ingenti totius ecesi applausul& nubes suscepit eum ab oculis eorum: ecce inquit ascendo ad patrem meum, dc patrem uestrum,deum meum ,6c deum uestrum: ascendo ad ueram felicitatem, hse est i e totius itineris mei cruciatus, ic labos meos causa,ut uos ad summu bonum inuitarem: Ecce ostendo uobis uiam,siquis uult post me uenire abneset se metipsum , de praesentis ac momentanes uiis huius ii Iecebras ac uoluptates:tollat crucem suam de me sequatur,fide, charitaret non ficta: ut tandem illustris gloriosules sum conscendere ac de torrente uo
Iuptatis mes in emum dc ultra gustari possi,dc inebriari, h eest igitur uia, quam philosophi querunt,ideo non inuenerunt quia in terra ubi apparere non possuntquerunt, errant autem uelut in mari magno,nec quo ferantur intelligui, quia nec uia cernunt: nec ducem sequutur: ulla eadem nant ratione hanc uitae uiam quςri oportet,qua in alto iter nauibus quςrituriquae nisi aliquod coeli lumen observent incertis cursibus: quisquis autem rectum ut iter tenere nititur,no terram debet aspicere
sed coelum: oc ut apertius loquar,n5 hominem sequi debet, sed deum: non his terrenis simulachris,sed deo seruire resem: noad corpus referri omnia, sed ad mentem: no huic uits opcram dare, sed pern .ital si mentis oculos in coetu semper intendast Mucem ac immaton nostru quo tuerit obseruesleui habeas
225쪽
hiis quasi nauigii ducem sua sponte in uia pedes dirigenturi de
illud coeleste lume,' sanis mentibus multo clarior est sole que hic carne mortali videmus: sic reget,sic gubernabit: ut ad summu sapientiae portum sine ullo errore perducat: Sed heu multi uariis superstitionibus pertinaciter inherentes obdurant se contra manifestam ueritatem, qui cui habeant iter rectum deuios
sequut amphracly,planu deseruippcipitia dilatans, luce
relinquut in tenebris c i,ac debiles iaceant his cosulendu est, ne mira se pugnent,uelinti aliquando ab inueteratis labori liberari: st, uti iee, si quare nati sint aliquando priuiderint: hqc enim prauitatis est causa ignorantia sui,unde priclare insit Leo papa: sursum ergo animos uocatos desideria peritura non occupent uiam ueritatis ingressos, fallaces illecebre non retaradent: dc ita a fidelibus h e temporalia decurrantur, ut peregrini se in hac mundi ualle esse cognoscat: selices ergo nos qui hae late nati sumus, qui lumen ueritatis agnoscimus, quibus re gna coelorum iam patefacta sunt, quq per ante tot s ula inc gnita,clausal extiterunti O felicissimum regnum: oesarissima
dignitatem: oditionem locupletissimam quam Iesus Christus cum ineffabili pompa, magnificat gloria exulantibus angelicis choris, ipsis etiam apollolis corporali intuitu cernentibus eleuatas ab hac mundi ualle, propriis c ut ita dixerim manibus aperuit,ec diuina sua uirtute captiuam ducens captiuitate in reetno coelos illustris limus dux noster,& parens ac redeptor introduxit: lsati itaq; opere pretiu est, pro incredibili hoc insieto suscepto, qui factam libertatem,demonstrataq; mortalibus agnoscimus: liquide ut Plato meminit,ec Isocrates,qui sortiter
patria tuens: ut Cicero etia & alii illustres memorat: selices esse quanto secius,qui deu opi. max. Christumq; uenerauerint, coluerint ad coelestia illa,seliciam regna peruenire censebimus in eode nullo pacto iniuriandu esse nullo pacto Plato ceset: assen. ne inquit turpitudinem iniurianti,ndedecus iniuria an non
226쪽
inqt assetiligis nullo pacto iniuriari oportet:sateor inquit:nec ergo etia lςso reserenda iniuria est,ut multi putant quonia nullo pacto iniuriandum est:& quoniam malefacere nil aliud est uiniuriari,non oportet male alicui facere:etia innumerabilia mala si perpessus sis:h c nobis a Christo clarius prscipiuntur:& Ppheta multo ante Platonem:si redidi retribuentibus mihi mala decimam ab amicis meis inanis:& rursus cum his qui oderunt eram pacificus, 2, autem pro ueritate mori debeamus,l multi Hebreoru secerunt Christianorum uero serme innumerabiles Socratem audi apud Platonem in Apologetico dicentem: si dicetis mihi o,iudices Anito quidem accusatori tuo Socrates ualere dicemus:te autem hoc pacto ac scedere liberamus ut nunq am plius ut solebas philosophari,audias,dc si aliter ficetis ut m riaris:s mihi hse diceretis constanter responderem: go diligo quidem uos , o uiri Athenienses,credo aute deo magis ' uobis quare quousi uiuam N possctum nuna philosophari idest recte uiuere non desinam, nee desistam unil hortari, mouerit uos quemadmodum consueui:hanc Platonis:Socratisq; sententiam uix a solo Socrate:ab hςbreis autem :d ante Christum multis: ecpost Christu innumerabilib9 costanter ipsa re approbatum imuenies:Hςbreos enim etiam Saluatoris nostri discipulos fuisse non ignoramus: sed cum sterna dei sapientia statuit diuina mysteria in ipsis exordiis,pKcipue ab illis tractari, qui ueri erunt uerς sapientis amatores,quo factum est rerum cause pie admi/nistrarent:ati iidem apud omnes gentes philosophi secerdotes existerent:neqi id quidem iniuria:nam cum animus noster duabus tantum aliis:id est intellectu eg uoluntate possit ad coeleste Patrem: N patriam reuolare:ac philosophus intellectu,sacerdos uoluntate nitatur: dc intellectus uoluntatem illuminet uolutas intellectum accendar,consentaneum est :qm primi diuina per intelligentiam,& uel ex se inuenerunt,uel diuinitus attigerunt primos diuina uoluntate rectissime colui rectumq; eoru cub
227쪽
tum: raisonem colcndi ad cperos rpagasse hinc Hebreorum propheis sacerdotio simul sc sapientis incumbebat: in Dubragmanas de rerum natura simu twἰ animorum expiatioibus co
sulebant:apud Aegyptios.Mathematici:& Methaphisici lacer dotio sangebatur,& rcgno apud Aethiopes Gymnosophisti, imul magistri erant,& religionis antistes:eadem in GKciacon secludo fuit sub Lino, pheo, Museo:atq; Pythagora: eaderi in Gallia,sed Druidum gubernaculis:quantum uero apud Romanos Numς Pompilio, Valerio Sorano, Marco Varroni: multisq; aliis, sapienti simul,sacrorumq; studium fuerit quis ignoret ' si apud nationes omnes religionis quaecuul hςc fuerit
antistites Sinuentores sapientes leguntur:quos nam illos suis μse arbitramurita credimus,in quibus ueri dei:& hominis Christi, uerus cultus,exordium,ac deinde incremetum suscepit. hos
in diuinis uoluminibus agnoscamus:hinc Demochritus Damasippi filius Abderites,dixisse fertur optimam doctrinam natu per q simile este hanc enim transformari animam: atq; in melius dirigi: notast illas quas ab initio natura nobis inseruit quasi uetustate abolitas renouari: cuius uiri sententiam ego quo luetissimam esse arbitror etenim Porphirius Socratem Sophronisci silium inquit,agentem iuuentutis annos ad lasciuiam Ppensum incontinentiamq; fuisse, studio tamen ac disciplina typos eiusmodi aboles se meliorest sibi philosophiς notas imprestis se multa uero in hanc serme sentetiam sacri nos litters docuemant blicanos enim seruator noster genus hominum auaritiqiniustitist abdictum,lasciuissimam prperea meretricem, grassatoremi iniquissimum,multost alios qui in malitia,N pecolo uitam consumpserant:sancitis concionibus:ati hortamentis eruit de sus malitiς baratro: persectissimς uirtutis operarios eddidit:quid tres autem ,uel quatuor,uel dere,vel quindecim dico homines,quicquid enim terrarumincolitur corruptillimussagitiis nactus,paucorum sermone,quos ipse ad hoc muneris
228쪽
instituerat, protinus immutauicquis olim homines extra sepositis,ac dementita per quam similes erant: frugi ac temperatos
effecit:harum itaq; rerum aprime conscii: saluberrimam doctri/nam uobis afferimus, neq; a curandis uobis labore ullo abducimur,tam dc si pugnantes inuicem,disceptantest uideamus,nostrami longius repelletes,immo autem uestrς impietatis morbum, spongia nostrς orationis aspergimus: iam huic incepto tertiam nos operam contulisse gaudemus:q sit enim utilis, qualnecellaria fidei medicina ostendimus: quid prsterea de diuina
substantia sentiendum: quid de naturis,quae quidem creatς sui sed tamen uideri non pollunt: tum N poetice fabulationis obseqnitatem deteximus, resutatis portetosis philosophorum allegoriis:quqm Nde creatum,quae cerni oculis porest: neq; uera: neq; inter se concordia philosophi opinati sunt:sed uelut per umbra noctis depugnarint in multas dissecti partes habieruntimulu/is distentionibus se se tanq accerrimis inimicis usi sunt: haud ab re facturum me puto:si dc horum sententias in medium afferam: Xenophanes pKterea Solem, Luna mi ignitas esse nubes affirmat: Anaxagoras,Demochritus: Metrodorus ignitum se rum,aut Iapidem flamma succensum Thales e,Terrestri materia pumicea: Diogenes, Aristoteles, globum esse e, quinto corpore conflammatum: Plato autem ineste illi plurimum ignis paraticipem tamen esse,&aliorum corporum: Philolaus Pythagoricuse,uitro illum constare inquit φ oppositum spledorem ab
eo igne qui est in mundo accipiat,ad nos uero lucem, d rem tras undat simulachri cuiusdam partes locuml sortitus: sed et alii non nulla quoam alia de Sole opinati sunt,quς superflua puto in mediu afferre: ne Ec ipse in easdem incida nugas: sin re de Solis magnitudine ac figura multa apud eosde philosophos
est contentio:alii siquidem globulentum esse aiunt:alii uero modo in cauum putant: alii rotis curuum esse persimilem: Anaximader quidem uicies septies terra maiorem autumat, Empedo
229쪽
cles uero ςquale terr Anaxagoras maiorem Peloponesso, Heracletus uero illum esse ait pedali magnitudine:ae de Luna ite ipsa parimodo deblatterant: nam Thes quidem putat eam terre stem esse: Anaximenes, Parmenides Heraclitus solo igne conflatam autumant: Anaxagoras autem & Democritus ignitam soliditatem:quae inscitas sibi planities, montes, ualles a contineat: Pythagoras inquit illam esse saxeum corpus Heraclides terram nebula circumseptam: ipsoruml alii: terra maiorem ee osted ut
alii squalem,minorem alii: sunt qui dicat eius diametrum pal/mo absolui: 5c si Plutarchus, Laertius, Eusebius, Diodorus, Theoderitus,& alii permulti illustres recensuerint: no ab re aliquid repetendum censui:nami Thaleta serunt primum omnium principium rerum aquam posuisse ,ex ipsa cucta esse, ac in ipsam demum deuenire arbitratur Post eum Anaximandrum Thaletis sodalem ipsum infinitum rerum generationis atq; corruptionis causam dixisse: nam ex ipso ait Gelos segregatos,c ero'; mundos numero infinitos.corruptionem uero de generationem, multo prius ex infinitis arbitratur seculis in se ipsis reuolutis: hic Cylindri sermς esse terram asserit,iant Q profunditatis tertia par inueniatur: ait prsterea spermaticas uires ex sempiterno calido ac frigido in origine huius mundi densas fuisse, ac aliqua ex flammea pila aere hoc circumuoluta ut testa nucleuq diruta de in quosdam circulos explicata Solem ac stellas constitu ille .ad hec hominem primo ab aliis animalibus natum:
alia inquit videmus cito post ea q nata sunt ad propria pabula
per se uenire: hominem uero diuturna egere laetatione:quare nisi in primis initiis,ab aliis natus alios nomine secutus sitisset: nuna educari potuisse Chec Anaximander: Anaximenes autem l incipium rerum aera opinaturiquem genere infinitum,qua itatibus finitum ait,cuius condensatione ac rarefactione cuncta gigni arbitratur: motum uero ab sterno esse dicit: terram ex
aere constipato primum omnium sectam latam magis, iccirco
230쪽
non absi ratione super aerem contineri, Solim uero ac Luuam caetera si stellas a terea ortum habere iram Solem terram ee ait uelocitate motus,caliditate assecutum: genophanes Colophonius nouum quoddam iter p*ter proictos sibi fabricatos nee
generationem rerum, nee corruptionem ulla esse contendit: eenamq; simile quicquid cinam si aliquid inquit gigneres, id nofuisse antea necesse est:st autem non Mid gigni non possemam Dei no ens facere aliquidines a non ente fieri quidq posse,asserit autem sensus omnes falsos esse, rationem quoi, una cu sen sibus uidetur abiicere: terram uero continuo aquis delatam paulatim in maria longo tempore habituram censet Solem ait alias stellas a nubibus gigni Parmenides Eleata Mnophanis au/ditor,ati amicus, primum Gnophanem: deinde oppositam
quandam uiam secutus est: sempiternum:enim attinmobile cesit esse uniuersum lest ens secundum ueritatem rerum: solum enim esse simplex ex interpridum,ati ingenitum generatione uero eorum non esse quae falsa existimatione uidentur esse cum non sint: nam sensus se mouedos a ueritate putat:affirmat enim siquid est pWter ens id esse non ens aurem non esse in rebus,dc sic ens ingenitum sibi relinquitur: terram uero densioris aeris defluxu lactam arbitraturiDemocritus Abderita infinitum di/xit esse uniuersum:quoniam a nullo creatum inmutabile etiam esse eorum lacro quae nuc gignuntur,nullum habere principiused ex infinito tempore,cuncta simpliciter quae sunt,quae sue runt: quel sutura necessitate proestinata suisse:Solis ae Lunae generationem propriam,separatamq; ab allis ee dicit: naturam ipsorum nee calidam nee splendidam fuisse:sed contra gener tionis sus natur similem:sed postea cum maior orbis solaris saetus csIet ignem in ipso suisse intrusum: Epicurus NeoclisAtheniensi filius, maiestati deorum detrahes conaturinec aliquid ex non ente fieri assierit,ac semper uniuersum sie se habuisse: nemaliquid noui fieri prser id in tempore infinito iam sectum est: