장음표시 사용
301쪽
EVSOPT. M A X. Omnium parens,ho
mine ab exordio rectu lintegru eduxit creauitli do inmortalcisquide diuinis muneribus a gratiis, donisi instructu,diuina humanat sapietia claru ,lege ei statuit,cui obreperare facile admodueet poeni legis ira restis, ' legitima adhibuitunscelix homo
cu in amplimmo statu collocatus eci:ut diui theologi exclamat nus serpetis suasiMelat' diuinitate rapere exoptauitiatap ut hie comodius asse' posset, madatu dei contempsit: esul vetito dignitatiun qua codicierat amisit:&mortis gehenngi reus esse eius e usi:adeo inualuit morbus,ut p origine in omne uiri posteritatem deductus siticospexisses uidisse' illico post culpa erupere,certatim uitiaiosa flagitiu quodlibet ius, Escp existimari latu,spatiosumi delictis capv patere scelus quodcul ppetravi
Iicentia reuustitia terris pulsam uirtutes oes uertime terga specimen ac decus emc deformi successi&,nefas occupas ut dolos omnia agi fluctus excrescere appetition uilibidinui obruet magna turbine metis,pulchritudine:& claritate nihil cernere ani/mum correctu ,2, constas,q, roni consentaneu ,l homini commodum,l eius honori,dignitatiq; conducens, intemperatum
denis,atq; inmodestu hominis ingentu infrenes,incotincte ldesiderios appetitiora quaK deinde calamitates, i incomoda mortales inuaserit dicat qui omnia poenayidolos gritudinum genera percurrere qunt sed ne tandem homines ipsi uideamur brutos similes fieri, in quib' nulla uis est ronis:qbus dia taxat sensus:& pturbatio dominas roe duce nos ipsos cosolabimur, ut eo aut 'edam' ordine quo decet,uere' intelligam'animos ad oe sortitudinis argumetu institutos: M de mortis necessirate cometemuriqs in hoc orbe nascie':u no assidue uideat morte sibi paratissima re nisi hoc ordinasset ille opifex res mudi melioris
origo,aut nos in hoc orbe scelicitate nobis omnem propositam existimaremus,aut quatu sensu moveremur,tatum saperemus
302쪽
N intelligeremus,pri sentibus intendentes:& paululu uel prsterita,uel futura sentieres,ut infit tacerincorruut ergo quae sunt in hoc orbe singula:nec cuia sus uiis certus e dies unus: quid stea q uident diutius duratura, tinuo dilabunil na quae fiunt quasi nua ruitura moenia nobilissime fundata, superbissime instructa quasi ad Ccelu ceruices erigentia multis tempos dissicultatibus squans solo:ubi nue Theri Busiridis illa ta magni. sica, tantopere spledore domosu exornata ubi granaria Pharao
nis ubi Pyralia Babylonis ubi Colossus Maodius sed ubi Gncia ex qua tot tantii duces,uiri in omni genere laudis prcsa rissimi prodiere ubi Argos cum suo Inacho ubi Mi ns cum suo Agamenone 6c Menelao Phthis eu suo Achilles ubi Pylus eu Nestore ubi Babilo eu suo Nino ubi Persas palatia eu suo Cyro eu Xerxestu Dario ubi Macedonia cu Philippo:& Ale/indro ubi Spartani cu suo Lygurgo ubi Lacoes cu suo Agesilam ubi Thi dein serpetinis pcreatς eu suis diis Baceo a Hercules ubi Athens euThemistocleicu Alcybiade/Periclessioloe toti illustrita uiristin omni uiuedi gener ubi deniq; neolapsequar, Roma illa prisca barbaros domitrix GKων Imperatrix: Latinos mater & totius orbis domina cu suo Mutio eum suis Horatiis suis Brutis suis Scipionibus suis Marcellis suis Emiliis suis Fabiis uis Metellis atq; cu suis demia tot Caesaribus ueluti flores ais uiolet solet:q admiramur in mudo cuncta deflorescun& a mane ad Vesperu cociduirati alia viis pars:aliam insectat :& pellit: Insanita quasi Iepus,pueritia quasi uenatore effugitipueritia pellit adolescetialhuic inuidet Iuuetus hae insequit uitilitas hsc a senectute sugat .senectutem pr datur de erepitas,inquam sit ut deueniat uita nostra,isuccubetq; denis morti mors omnia mordet ut Augustinus inquit hane Hectoris sortitudo non euitaunec destetitas Achillis effugiunee Her culis roburinee Phalaridis mins: nec Gaminedis, aut Helenqpulchritudoinec Castitas Hyppoliti, aut Dians : nee doctrina
303쪽
Socratis,aut PIatonis,nec prudentia Catonis: nee continentia Scipionis:nec iustitia Aristidis ,nec carme Homeri:aut Maro/nis: nee oratio Demosthenis:aut Tullii:nte quisquis in hoc orahe, uel splendidior fuit Lucullo:uel ditior Mida uel maior aniamo quocunq; Iulio:potuit hanc mortis rabiem no gustare: ita recte Anaxagoras audita morte filiisse nihil inquit uel noviluel inopnati accepi cum sciret illum ex se natum esse mortalem Cur igitur dolemus eum nostrum aliquis huic succumbit necessitataran arbitramur posse non reficere hominem alium si prius esisset:si id assequi nequimus,parcamus necessitati, ec cum non pessumus,ct, uolumus, uelimus'possumus:ut apud I eren/tium est: non ne debemus sponte sequi, P inuiti feramus opus est dc ratione potius obtemperare:u tepus sequi,st, nos ad obli/uionem meroris perducat quotiens autem rationem audicmus
totiens illa nobis declarabit hanc non esse uitam, quam moria Ies incolimus, sed eam ad quam rapiuntur uiri boni: quae cui ait Augustinus uigebit ternitate memori : dc inmortalitate gloris:& in qua ut apostolus inquit,quem nunc videmus uelati per speculum in enigmate tune uidebimus facie ad faelcm: proinde Socbrates apud Platonis Phedonem de inmortalitate animarum commentatus,optare se dicebat mortem,eum noni si ea uia posset ad superos proficisci:itaq; N Apostolus dicere solebat cupio diiselui,dcesse cum xmspes enim potcst esse bo/nis in omni re sua qui mirifice desperabat:nam ut illud e apud Ciceronem:cum bonis bene fit, nis quoq reliquis bene speradum est:Lactantius autem per pulchre docet bona sibi sunda
menta uirtutem coniecille,cum prςmia redebantur bonis attibus:torpescunt enim ingenia:&rigescit mens bona,cum uidet
sus laudi nullum esse loeum: iuxta enim Tullianum illud: ho. nos alit artes:& omnes ad uirtutes incedit gloria: pecuniaduram dc reliqua fortunς bona, quae uirtuti suppeditant ne rurios fusus , ut sunt, ut inquit Aristoteles ad exercendas uitiutcs
304쪽
instrumenta si proo non sunt Iaboribus Iustis debilitantur: Meneruatur ingenia:quam ob rem & Pythagoras:& Plato: N pleris philosophantium suis studiis omnem opera adhibuere cucurς familiares caruere:quare α Martialis iure inquit:sint M cenates non deerunt tibi Flacce Marones:unde& illud Iuue- nalis quod si Virgilio:&cςtera: merito igitur Persus ait, Psiciololi l pes refulserit numini coruos poetas ct poetidas picas catare credas per pegaseum melos:nec sine summa diligetia accuratissimus ille poeta Vergilius altisi te fata uocantinam Aucto titate Iuuenalis illud uerum esse remituThaud secile emergutquorum uirtutibus obstat res angusta domi: hodie uero nessio Donis doctili donat:aut pauperes contemnuntur:& quantum qinis sua nummorum seruat in archa:ut dixit Satyrus: tantuta fidei quare cum uirtuti fortuna fauet,mirifice gratulandum eli,& gaudendum nobis:qui eade usTullius aio in causa uersamur:qua &tu olim:uideo aut similitudinem quanda movi cuteporibus meis,ut qn tu post diuturnos labores donatus es tua mercede. idem iide mihi sperandu esse duc2cipera enim torpeoscere,existimaret nus' esse uirtutis adminiculum inploranduquippe qui uiderem in illa Horatii tempora incidisse, cum in/quit ociuesCues,querenda pecunia primum: virtus post nummos: recte igitur Iuuenalis illud diuitiarum maiestas:& si funes a pecunia templum non dum habitas nullas nummorum ereximus aras: nam ut Eruditissime Ouidius complexus est:crede mihi miseros prudentia prima reliquiCEt sensus cum rer consi Itumluent acebas insimo ut aiunt:nee tibi succurrere Iab ranti nec aliis abs te auxilium postulatibus facere poteras: itam lordescunt omniatrubiginei contabescunt,quibus sortuna preuo istanon sol ita enim ager,& si natura foecudissimus, uberrimesa si coleretur fiuctus pariens: ubi negligitur, atq; deseratus M. Siluescere solet, & emansuescere: ac adeo arere.
nisi refoueatur , ais stercori tur , ab eo nihil plane spes
305쪽
randum sit:nune uenit in mentem illud tempus,quo me eum lachrymis non nunq ad commiserationem prouocabas:& fortunam tuam deplorans,quae foret abiectissima:& meam longe in seriorem tibi communem existimans a qua nequires adiuuari: licet nune iisdem uti lachrymis,pro me ipso,in hac erga tuam Delicitatem gratulatione: rogaret ne me deseras, nec me iacere diutius,astligiq; tantopere patiaris: nam istam in te fortuns c5suetudinem:& si sortuna duce collatam uideo esse, prudentia tamen tua, uirtutet singulari ductam dc quasi coacta censeo: est enim in capo Satyricum illud: nullum numen habes si sit prudentia:sed te nos ficimus fortuna deam, coeloq; locamus: l ure igitur Cicero Sto orum sententia fretus:omnes sapientes inqt diuites esse:& Plato uoluit uirtuti ad bene, beateq; uiuendum deelse nihil: Sed si Peripatheticorum nos auctoritas admonet, eruditissime dixerunt sortuns bona ad uirtutes exercendas plurimum afferre adminiculi:& uehementissime neces larias esse: nunc igitur memini me apud ueteres percucurtisse Pythagora Carneadem,Demochritum:& plerosi alios tunc cepisse omne operam adhibere philosophiς,cum ec curis uacanere familiatibus:& rebus afflixere ad uiuendum necessariis: quis enim que domestica cogat egestas,in grandiorem potest uirum euadere
non ab re scriptum est: pectora nostra duas non admitentia cu
ras:tune dc Demosthenes Athenis Demosthenes fabro natus:&ocero Arpinas Romς magnificatus est:cum diuitis suppeditarunt otium: iccirco Satyricum extat illud:quid Tullius, an noaliud a Sydus: M occulti miranda potentia fatis Q, si Boetius in
nostra potestate situm ee uoluit:qualem fortunam sundare tria limus: luget 6 ipse tamen suorum aduersitatem temporum: de
fatum inquit est inhqrens inmobilibus Seties:qua diuina profluidentia suisquςs necti tordinibus:casum autem desinit esse
inopinatum rerum euentum:quam ob rem dc occurrat oportet
intempestiua,inportunal mortalibus plurima: quibus di sepe
306쪽
eoneulcentun& suffocentur interdum:& rursus eum dulcia nomeruerit, qui amara non gustauinpost pharmacum est ualit do expectanda:& post tenebrosas procillas,Serenissima speranda tempestis:quare Virgilius ut doctissime euneta: Aeneam inducit socios hortantem dicere cogicum lc Scylleam rabie, uos ec Cyclopea saxa:experti reuocate animos, mestumq; timorem ponite, forsa & hsc olim meminisse iuvabit:& rursus paulo stper uarios casus, per tot discrimina reru,tendimus in latium:sedes ubi fata quietas,ostendunt,illic fas regna resurgere Trois in hoc tu tempus iam peruenisti: cin illud incidisti Iuuena, lis:durate dc uos mei seruate cicadisrexpectationi tus datus cst denti modus:& tuarum uigiliarum solemnem fastum es cori. secutus:gratuladum est igitur tibi mirifice mihi aec eris bonis omnibus sperandum id ocius,quo tua intercessione,tua diligentia, tuo erga bonos studio,pricium simus nostrς sedulitatis impetraturi:erant uenalia quFunt appetebamus, diminui ueditione nihil poteratisi diuites alloquebamur sphynges adibamus:disticum aut Tetrasticum non erat edendum Martialis more ut inde speraretur aliquid:& lucerna simul & Papirus t rebatur:respirarunt ut uideo bon litterς, quando tibi tradun/tur uirtutis premia: utinam hanc sertuns accessionem in te sedituna ac mulet: ut quemadmodum nunc gratulamur tibi, sie inflar tu progressionis possmus nobis unice gaudcie, talicitet nunc uiuis, atissime nunc uiuemus: eriti gratulatio h eo communior,quo protensius omnes ad uirtutem stimulabit nam in Ciceronis extat illud: honos alit artes nempe Christus Saluator sua Euangelica doctrina illuxit pernorum,atq; incorruptibiliu bonorum,quam certe suprema:&maxima:& ex piisco enunciata euo, nuper uero spledore sui orbem illiis tantia mortalibus cuctis exclamat: ut inquit Caesariensia2, no caecas, obruta fragiles huiuscς orbis blanditias nec per breue hac mortalium erumnosam uitam, nec caduca mortalium commoda:
307쪽
LIBER Sed animarum quae intellectualis substantis sunt a quibns elisam Corporum bona quasi umbra consequentia dependet excelsam illam obrutis mortalita evius uertex christiana disciplina est no illa philosophantium,ac priscorum errorum plena: & ueri dei nomen ementita est sed Christiana,diuinaq; religio uera scaelicitate inbuta,quae iter illud Coeleste adinvenit,quam ani
mum ad unum solum:& omnium parentem,architectorem leuerum Deum,fixam perennemPeductionem,quae ueram di sciplinam edocet:&mortalem cum Deo opi Max.Giungit amicitiamq; parat cum diuinis illis spiritibus, ubi uera beatitudo nascitur ei obtemperando:& selicissimus finis consequitur, s accelesti illa patria excipitur,inde regituriae rursus: eo peruenturus est:quid ina melius excogitari quiuit,nonne perne lucis splendoris ueritatis.& omnium quae optima dicuntur di sunt: ipse sens de uertex,atq; elargitor est,an non ipse ut cuncta sint di adiuuat rem omnem:& originem exordiumq; complectitur quo ergo carebit,qui dei munere perennem illam gloriam adoptus est,qui rerum omniu opificem ampla dilatione sibi ast in xit,ato qui parentem,defensorem illum sibi asciuit:hane inqsplendidam mortalium ad deum colunctionem ab illo deo om/nium parente emissus deus uerbum quasi lucis infinitε omniγbus ostendaenon hine,aut aliunde,sed ubiq; eunetis mortalibus ad Deum illum omnium artificem,hanc dei erga mortales dilectionem ,quia Iesus dei opi ac summi parentis uerbum est: ipse quom Deus non aspiciens ad mortalia noxa, criminaq7, sed se ipsum eis contulit, ac condonauit c ut sacra edocent elo quia b omnibus enuntiar,uenit nam* ait uates diuinus .anuelauit pacem illis qui longe sunt,& pacem illi qui prope sunt,ta alius diuino afflatu eductus:recordabuntur, inquiens: ec rein uertentur ad dominum omues fines ter & adorabunt coram eo omnes patri gentium:& rursus dicite in gentibus .quia do/minus regnauit,etenim firmauit orbem terrae,qui non commo
308쪽
uebitur alius siquidem dis Ieruit conspicuus erit dominus in Ipsis,fc conteret penitus deos omnes gentium terrae,adorabunti ipsum singuli e loco suo,euncta hF a diuinis illis uatibus enunciata olim,ac predicta extitere: & omnia magna expectatione ab iis expectata suere proinde ueritatis cognitionem quae expromissa prius extiterat uerbum dei scilicet,l nuper de Coelo ad mortales descendit pr Iara illust tiam opera, atq; miracula quae peregit ante expromissa, anunciataq; opere ostendit:u rum enimuero postq,ut inquit Marianus eximius Theologus: illi qui primi creati fuerant homines, propter inobedientie crimen terrae huius dei maledicto damnate coloniam pro paradisi delitiis commutarunt,non ipsi modo ,sed di genus omne nascentium per orbem terrae diffusi:non mores ad honestatem:n5 ad iustitiam leges non des cultum ad uitς innocentiam temere: sed ferarum ae beluarum magis per diserta uagi nullis sedibus uagabantur si qua ueroin ipsis boni semina naturaliter sparsisset clementia conditoris,uelut nul lis subacta culturis, longa se Ii sterelitate elanguerant:& nefariis sceleribus in seipsos augentes, plus audent,q ut indulgeri, remettiue possit, donec nefarios ausus ultio diuina,nunc inundatione diluuiitnunc ignei imbris uastatione compescit,ec immanitatem scelerum penarum uarietate cohercet,sed quoniam creatori suo humanum genus omne inobedientiς morbo corruptum, emendandum uidebatur,potius a delendum, tam largum unde homini refugium non daretur:ille ipse miseratus errorem, qui in principio erat apud deum,deus,uerbum,& sapientia patris reuocare de tenebris perditum dignatus est hominem,non in alia u in hominis specie,ut ipsa natura,quae diuinae celsitudiui irrogasset, illa eadem poenam pHcio depenso persolueret: nee secus nobiscum Christus egit,ct alius quispiam, qui hominem morte damnatum ipse innoxius eximat, lens P eo mortem obire, ct capite ille plectatur,ues parari nobis aduersus tam sanctum ecclesigce ii
309쪽
dogma suum certaminis conflictum cernimus,in quidem non
minuti philosophi:Sed cclesii; doctores insignes: εc opinatissi, mi laborarunt,cur esset, quid ue causi daretur, ut hominumquisit pro quo in Deum proximum admisso scelere,siue hoγmicidii crimen sit uel Idolatris,quibus minus danda uenia uia deretur adiutus gratia deo satistacere possiCuticum Hieronyγmi utriust testamenti repetamus exempla Petrus trinam ne gationem, trina cosessione deleuit:Aaron sacrilegium:& conflatum ex auro uituli caput fraterne correxere prices, Uauid semcti:& mansuetissimi uiri adulterium simul ec homicidium, septem dierum emendauit fames,iacebat in terra, uolutabatur in
cinere: oblitus regig potestatis lumen qugrebat in tenebris: sums tantum sitiens quem offenderat lachrymabili uoce dice bat: Tibi soli peccaui:& malum coram te fixi: 6c rede mihi Ietitiam Salutaris tui: bc spiritu principali confirma me: dc audite meruit,abstulit Deus peccatum tuum a te:hoe idem,& Manassem in Paralipomenon: hoc oc Ninium fecisse legimus propheta:publicanum in Euangelio quibus primus non solum indulgentiam,sed se regnum recipere meruit:alius inpendentem dei fregit nam:tertius pectus multa cestone collidens iustificatus habiuit:si igitur ut riusq; testamenti oraculis instruimur: dc exeplis,non esse tam atrox scstus,nullum tam inprudens facinus' ueluti cadentium saxorum correptum aliquem ruina satiget
unde diuina gratia covelli alleuatione non possit:cur cuit pro originali culpa locus uenis non detur:solui itat: α inapertum duci tam uehementem di asperam quςstionem h e nostra sibi deposcit oratio 2, si potuerit obtineri uoluptatem magnam hiis omnibus portam esse non dubitem qui incarnationis uerbi dignoscendemus auidius indulsissent,duo satisfactionis genera nobis esse tradidit antiquitas,alterum quo inrogate iniurie eulpa simul pensatur di damnum,ut siquis limitem inuaserit alienum,aut agrum paternu uicinum exturbauerit, persecta satis
310쪽
factione obst ictus,non modo ablata rescit: sed P temeritate pulsus, quasi in libera Ciuitate seditionem excitauerit: meritas Poenas pendit:alterum uero quo admitti sceleris inpunitate da ra,ad damna solum quae intulletimus rescieda impetimuriue/luti si quispiam non consulto,sed casu magis,inuitus non sponte sua alieno imperio, non ductu suo,non hortatus alios,sed ab aliis impulsias alterum leserit:facile errori locus uenis tribuatur sed quantum ipse damni sui culpa intulisset,lanta rependendς
pecunis poena mulctabitur: enimuero nec in uno quidem peccatorum genere uel eorum maxime, quibus ricatis oculis a luce ueritatis auertimur spretina summo,ac peremni bono malis uoluptatibus inplicamur a quoq potest pro diuins celsitudini irrogata contumelia plene satisfieriaeum semper culps ab eo in quecontorta suerit magnitudo pensetur,*mperoe cum diuina immensitate humilitatis nostrs inbecillitate collata maius sit φ eraratum est,u q, a nobis diuino possit honori omni nixu, omni satisfactione rependi:ast ubi delinquenti cuia ab Deo Opt. Max. pro culpa esset uenia data nec quidq in eum ob sceleris patrationem uindicandum statuerit sed solam damni habendam esset rationem minime inficiaremur,posse quidem illum pre moriati peccato deo facere satis,pro originali uero non posIe: hoc austem inter originale:-mortale dis lare, peccata: Bonaventura, Thomas:& Egidius, Romani nominis:& Augustiani ordinis 'seu religionis decus,auctores sunt:mortale uidelicet desectienε esse uoluntatis,originale uero corruptionem nature: 6c hsc ita suapte natura ita distincta esse, ut primum singularis person Mnais malum Alterum uero prepagandi generis putetur uratiare principia: re illud uoluntatis libertate uarium hoc uero naturs,stabilitate perpetuum: ergo desectionem uoluntatis a bono inu quidem mortalis culm patratione sitium quia sngularis persens unicum malum est:& idipsum uoluntati uicissiotudine vatium non negauerim per usum gratis innocentisce ii i