장음표시 사용
351쪽
ab oraculis petere,uestigare occulta concilia sibi uana demonunomina Blso credita numina:hine ali Pythiulatis Dodoneum de reru euentibus consulebant: aliς Ammonis oraculu de suturis itide si scitabans nee ultu sere absq responsis demonu quos decepta gentilitas putauit deos,& coluit,aut bellu suscipiebae, aut firmatae pax: aut mgnia condebantur: legimus & athletas huiuscemodi superstitione expetivisse sectatores' ois ut uincorent coluisse easde Artuns quoq; 2, reru euentis fauere ea autu maret diuinos honores tributos memoris .mitue apud Hometuita uetustissimos quos p poetasi nil sere unct legis sine ruocatione temptatu a regi s dc populis q augures ec diuinos cosulebant: sie malchas f pe introductis ec Prothei crebra mentio:sie&Tynesis Amphiarai de Helenil& Cassandri εἰ alios produntur uaticinia: sic de apud Curtiu ec Plutarchu Alexander Macedo uates coistiti& Aristandri responsis inter eos precipui ct eius castra sequebans crudelitate obstringit:. sed di Iouis Hammonis oraeulu per uastas solitudines ardore solis exustas petit Huctaturi terraru ne orbi imperaturus esseti ante Roma codita Car/mente archadis Euandri matris,M fatiloqua putares Latiu audiebat in qd mulis diuinandi species diuersis ex locis quasi per manus deductς sunt: atq; in ipsa urbe Roma quasi domicilium sibi deligerant: cuius conditor Romulus augur fuisse tradie de urbe aubicato eiadidisse,Pompilius condita regebat auguriis,
eg gregie colloquiis frui se iactabat ad inoscenau auguritat ecreliqui reges Romanos usi: de exactis regibus nil hublice sine
auspiciis aut domi, aut militiς gestu ex Etruscis etia num pet, tu auspiciu Romani misere,& dnatione inde adsciuere: omnio m pterea coiectimoni prinoscendi ardore uacarui: qu diui natio e Thelmesso purae orta: Tatianus scribit geres exprobas ius libria in eas coscriptu beatus Hieronymus florentissimununcupauit: ide sane domitores orbis Romani interpretationi billinop carminu incubuerunt,ilbus declarandis multos ex
352쪽
tiuitate uiros delectos esse uoluerulitanta pr noscendi cupietne Latiu exarsit: ut id aduertens Terentius seruulu introducat
quail ut est apud Plautu plura decet scruti facere si loqui philosophantet scilicet ad Demea docente: id esse sapere no ante pedes uisitur sptistare,sedri suturu est: Hominis .ppria inqui. sitione Cicero in ossiciis censuit,eundcq necessariis negotiis,curis uacula audiendi uidenditdiscendiqi auidu esse, nec no mi/rabiliu aut occultaru reru cognitione ad beate beneq; uiuendunecessaria ducere, qua qdem sententia de sinibus disserens reperisse uidetur, iam uatu quoqr predictionibus audiebant Romani quos no modo apud homines sed apud deos ipsos in honore esse finxerui ob notitia futuros: unde illa apud Marone in Georgicis ad pastore Aristeti a Cyrene matre de Protheo: hunc re nympha uenerans ipe grandeuus Nereus nouit nas omnia uates: quq sunt'us fuerintlquq mox ueutura trahantur: quae
sententia prius ab Homerolab Hesiodolab Orpheolab Hyppocrate relatae siquide Homerus prima rapsodia IliadosCalcante pr dicat sciuisse eade cecinisse Icui musas in Theogonia sab latur: Hesiodus eade Protheo in hymnis adscripsit Orpheus:
eade medico nostenda in prcgnosticis censet Hyppocrates: sed nec Romanus dutaxat populus auguribus uacauit: nec solus Grecus: nec Macedo: no illosy modo duces,aut reges: sed & Bogum quoq; Hannibalis augure legimus tam & si uanis testimonio filii deceptu in alite signis: quaa & ipse Hannibal & rudista impius de quo & ipse canit: Arinato nullus diuu pudori im/proba uirtus: & de eo antea Liuius: nullius dei metu nullu iusiurandu, nulla religio: quid q, aliς uel ex Iege omnino i uel rudes nationes pr*nolcendi astu, insaniis limoi se manciparunt, philosophis etia Glscis cosentientita, nec Platone modo S Socratetepiteto sed N im Aristotele q de Pythia ut philosophaiae consultum Philoponus interpres prodidit quem ingrauissimunec nisi sensu prqiudicatu quica decernentem genuu sensus
353쪽
existimauit nee ab hoc negotio Indosv sapientes abhorrebant Grachmanos inquaminam & scientis naturaliu reruldc diuinationi simul incumbebant: Idem N Apollonius qui eos accessit Gimnosophist Ethiopu si Philostrato uera narrauit Danus ut de sua diuinitate certiorem redderent Apolliniu effecere: ut ubmus etiam locuta sit di Apollonii nomen prgnouerit Persarum magi rerum priscientionibus uacaruntiaugurabantur N diuinabanti cogregati in Phano comentandi causa ait inter se colloquendi,nec quisq rex Persarum poterat esset qui no ante Magorum disciplina suisset imbutus, coniungebantur olim apud diuersas gentes h e ipsa officialregendi scilicet di diuinandi, resacerdotii: nec in Asia modo, sed in Europa: nam 5c Amphilo. eus,dc Mopsus Argivorum reges iidem augures suere: dc apud Maronem carmen hoc legimus de Rhamnetei rex idem dc regi
Turno gratissimus augur: subditi ad superstitione detestandata illud: Sed non augurio potuit depellere peste:& superioribus libris de alio dixerat: Rex Anius rex idem hominum Phoebio
sacerdos: ad lisc Mercurium illu Egyptium produnt maximuregemi& maximia fuisse sacerdotem: alii in omnibus portentis
interpretandis uacabat: quos e aliquando tam exuberans copia ut quererentur nec averti posse uiderenturi Cecinit Anneus Lucanus de prodigiis quς Arista Pompei bellum prςcesserunt: Cur hane tibi rector olympi: Sollicitis uisum mortalibus addere curam: Noscunt uenturas ut di per omnia clades: Et alibi
S it subitum quodcul paras sit c a fututi: Mens hominu fati
liceat sperare timenti: nec no apud Maronem de Didone: Heuuatu ignari mentes quid uota furente Quid delubra iuuant Galli quoq; Druides suos prinoscendi causa consulebant: legimus dein comentariis Caii Cisatis Ariovisti regis copias a molio quando abstinuisse ob germanoM matrum familias auctoritate,quq sortibus uterentur: eisdemi sortibus M' Valerium Procillum seruatum ne incendio traderetur: sed α ipsi Germaritu
354쪽
it,ut est apud Tacitu no modo responsis scemInam abrogabat Dec solos cantus uolatus p auium pr noscendis futuris: sea inuitus& fremitus equorum, quos deorum autumabant conscios peculiariter obseruabant: dc sortibus quo surcul e temere ia/ctatis abutebantur: certe Romanu Marium uatieinio sceminae
quam ut lectica deserri iusserat in bello usum Plutarcus est auctor,aliis ali gentes uatibus diuinationibust mente obligant suam desiderio prsaoscendi quo tantum extuabant: ut etia eos Poetς quς ficte non facta reserebant:ueI eorum deos,uel manes uel heroas ea ipsa quq mille annis pisterierant pr dixisset fabu/larentur: ac utinam h e sela uitia essent gentium quq veru deunon coluerunt: & H brei ipsi ad Philones, ad oracula demonuad diuinos no issent: utinam hic sola uitia antiquitati ec nostra tempestate non reperirentur,qui umbras legis,& tcnebras gentium euangelico splendori prςponeretur, notum enim N Astrologis diuinatrici opera sine rubore,sine uerecundia dari di ficta fabulosal referri, dc Negromantis,Geomantiς, immani , cultores consuli,5c demones etiam custodiri injano amore futura pr noscendi: nam & has peruersas aites dii illi nephandi in/uenis res suere: Herodotus, Diodorus, Theopompus, de En doxus, dc qui Perlarum gesta scripsere ostendunt: unde inquit seriensis, Magicς artis ipsi dii gentilium & inuentores,di doctores fuerunt: unde nanq; homines quibus demones cogunet ab ipsis demonibus discere potuissent, ne p putes id ita a no his dici : nihil enim nos harum reru tam Inec scire uolumus: sed ad redarguendum errorem gentiliu & ad defensione nostra idem ipse Porphirius testis citetur: qui in libro de responsis his uerbis utitur: non autem solum kIicem conuersationem suam veru etiam quibus rebus gaudeant, de quibus illigentur dii hominibus significarunt:*ad hμ quibus rebus coganturi& quq sibi offereti sint &quos dies uitare oporteatisῖuras fas quolsimulachros quales esse debeant, ec in quibus locis ipsi uersim
355쪽
tur: di omnino nihil est quod ab ipsis diis homInes non didicerint qua re cum multis aprobare possumus, paucis in erimus contenti: primu enim Proserping responsa de simulachris quo modo ει ex qua materia facienda sint: his uerbis Hecate declaratiquale mihi saetas simulachru aduerte docebo: Siluestri rapenata loeonis abse thia circu: Ponito cum totum celatetic pingite mures: Qui soleat habitare domos pulcserrime sunto: ineornamentanti animo gratissima nostro:Tum myrrhamithus racem ipsoruml cruorem: Conterito pariter murum saera desuper inde:Verba cane tot uero adhibelmureso re pone:Quot mihi tu esse uides formultum sumito laurum: Vil eius trunco
vaginam optato: piast tunc effunde preces simulachro & debita Iolue uota: Hse si facies per somnu mes uidebis: his aliis huiusmodi magnus apud gentes philosophust theologus morabilis seereta deos mysteria sublimia,atq; archana ostendit. quibus demonum uirtus de malignitas profecto manifestatur quid enim prosunt malesi iri artes, aut quam utilitatem inanimata nobis simulachra asserui: quid antem oportet magicas artes insequi, si uirtus ic philosophia ad felicitate sufficiat: sed uideamus qualia sint quq subiecit,caracteres θc cinquit figu/ras non parum a deis diligi Proserpina his uerbis ligniscauit:
quis nam hominu Armas aeris neglexerit unq: aut auri saua. aut argenti candida dona quis non miratur quis no hse ipsa deon: non autem solum figuras a diis peramari: sed etiam ipsos circumscribi docuit, contineri enim eos ait in consecrata imagine,quasi in sacra quadam terra: sacra enim est terra,quq des habet imaginem,qua sublata illud statim soluitur: quo deus em/tinetur: his omnibus optime astruitur terrestres atq; passi biles demones a genti colis quos non iniuria nos penitus cotempsimus: uides enim a rheologis eos,ec ab ipsis illis concedi siguris et raracteribus eos detineriteu oporteret non alibi q in animo. nec in omni animo, sed ab omni macula mnotissimota omni
356쪽
uirtute predito eos habitareminis enim erere ad talem anImudiuinus aduenit spiritus,ne nobis uirtute ac pietate P paratis ad suscipiendum deu magicis artibus opus erit: ta quavis Por phirius acerrimus hostis nostri religionis extiterit,ut ex libris. qu eontra nos delibauit lucide liquet: siquidem etiam suo pio oracula deo' euanuis se memorat,ablata vi Pythi uox haud retiorabilis ulli: Temporibus longis etenim ia cessit Apollo: Clauibus occlusis silet ergo rite peractis : Discedas patria di redeas ad limina saeta: Proinde Plutarem meminit: Cum igitur cin quiens Ammonius tacuisset,lune ego ad Cleum thum dixi enarra nobis o amice si no displicetide oraculis de quibus apud
uos preclara serebantur,nune autem omnia extincta esse uidentur': h c ego tacente Cleum tho, di quasi rubore confuso & in humu respiciente: quid oportet inquit Demetrius de illis qu νrere, cum omnia sere hie prser unum,uel ad summu altetu defecisse perspiciamus: quare uicissim consideremus quandam rationem,causamue oracula deorum sic debilitari,immo uero extincta sunt: no enim ignoramus Boetiam multi cam propter multitudinem oraculorum nuneupatami appellatamq; suisse: quς omnia quasi aquarum fluenta desiccata permanent, N ad nihilum redacta .nullibi enim nunci ci in Lebaaia Boetis oraculum conspicitur,seu inuenitur: reliqua enim uniuerse uel silent uel penitus deislata ruerui: hinc I harensist & Emilius eximii
theologi edixere et mirabili sapientissimus opifex deus homine sua prouidentia regit cogitanti mihi & collata beneficia & qus indies confert se se offerunt, quibus laudamus misericordem Nqui inseri mala, quibus perisse iustum admiramur,quando a
prima & summa omniu causa tana ab unico sente diuersi esse. ctus uti rivuli scaturientes in partes uarias effluui:ast eum diligenter rem tracto N ad subtiliorem intellectum animum cogo video haud me Aug. sententiat ', medicamentu unius medici
una manu coasinin alii scilicet Nabuchdonosor ad remedium
357쪽
alii scilicet pharaoni ad interitum ualuit:quippe quia si diuina
desiniamus prouidentiam, st primu faciendum censeo,ut scias mus quid id sit de quo agimus intelligimus,aut a Damasceno, P est dei uoluntas,propter quam omnia qui sunt couenientem deductionem lascipiunt: aut ab Augustino, o est lex sterna in comutabiliter manens, quς omnia mutabilia pulchcrrima gubernatione moderaturinec solum ipsi homini prouidet elargiendo bona malal inserendo: ne eum aut inmoderata prosperitas leuet,aut minus aduersitas deprimat: veru cperis creatis di homine inserioribus, substantia bonitatem imprimendo: sic dictu Geneseos intelligimus: uidit deus euncta quς secerat & erant ualde bona bonitate:qua secundu substantiam uocant na ianustre creatis finitis impressit,diuusThomas esteriss theologi bifaria partiti sunt,ut primu bonu substantis tu altest bonu ordinis dicat: nee psecto liberalitatisqm t ut alte paru sicctissim' in nos deus contulit iletia si creauit oia secundu substantia bona,si ex his no bonus subsequetur finis,la re excellentissimo hoe ordinis bono quae creata sunt in optimu sine ordinauit res primu ipse disponcns ordinisi executionem rebus creatis relinquens: nam quis uestru est,qui neget quibusdam secundis causis uirtutem producendi quos da affectus dedisse deus quis quino intelligat rationem omnium quς sunt, ordinem* illostr eflectuu eandem ipsum diuino suo intellectu prs habuisse,quis no affirmet non solum rest sed rerum ordinem in sinem esse sub diuina prouidentias O admirabilem providentia'uς prouidens omnibus no omnibus e uestigio prouidere uisa est: O incoprehensibile dei archanu, qui inseriora superioribus tana mediis
accomodatis diuine prouidentie gubernas: o uirtutem indcficientem,quq in comunicando causalitate etia creaturis tu bonsetatis abundantia maxime dares: hoe certe veru fatebor,quicqd
fit quo ordinesquo modolquando ubi elatissimu dei intellectu intelligere theologica ueritate affirmare ausim: ncc quica est
358쪽
o dei prouidentia alicnu putandum sit: magna mihi memorandi copia foret nisi me longius oratio distraheretiem qui diuina sapientiam ac prouidentiam negantes omniu mortalium facta: alii fortun lalii casui a se ipserunt: quis uero sens mentis homo existimat in seriora qus oculis cernimus regi satos hac neminis descriptione intelligendo uel influentiam planetarum, uel ece testium corporum: hoc errore plerit ducti definierui: nec sane quidem ea ipsa ab his pendeant tanq a necessaria causa sint ne/cesse: quos Aurelius Augustinus libro de eluitate dei acutissi. me conuincit: cuius uerba hμ sunt: prorsus diuina prouiden tia regna consti ruuntur humana:quq si propterea quisu fato tribuit: φ ipsam dei uoluntatem uel potestate sati nomine appel/tit: sententiam teneat, linguam corrigat: cur enim hoc primu non dicit Φ postea dicturus est, cu ab illo quisq qu sierit: quid dixerit fatum: nam homines quando id audiunt usitata loquendi consuetudine non intelligunt, nisi uim positionis siderum . qualis est quando quis nascitur, siue concipitur, P aliqui qui a dei uoluntate alienant: aliqui etiam ex illathse pendere confir mant: sed illi qui siue dei uoluntate decernere opinantur sidera qualis quis sit: id bonorum habemus, malorumq; patiamur ab auri omnium repelledi suntlnon solum qui ueram religionem teneant: sed qui deorum qualiumcunt uolunt esse culto res: hqc enim opinio quid agit aliud, nisi ut nullus omninoc latur aut mytur deus: dc paulo post quale deinde iuditium de hominum lactis deo relinquitur, quibus coelestis necessitas adhibeturi cum dominus ille sit te siderum dc hominum,ic obiicientibus, non nullos uera multa respondentibus respondere: facilius est tesponsio, hoe set eodem Augustino testo instinctu
spirituum non bonorum, quorum cura est,falsas di noxias optoniones de astraliae fatis, inserere humanis mentibus atq; firmare: accedamus ad eos nunc, qui asserunt inferiora omnia, sortians imperio regi atq; disponi: eois iterum cum Aug. omnium
359쪽
aratissimo paucis refellamus. si fortuna dra putatur & colitur: certe omnes d utriust sexus, εἰ si sexum no habent, non nisi bonos existimare debemus: hoe Plato domit: hoe alii philo phi: hoc excellentestes publics, populorum Q rectores: sed quomodo qui sedea sertuna aliquando bona est, aliquando malacan serie quando mala est,tia non: uerum in malignum dimonem repcnte conuertitur: sed missa haec faciamus: introduc mus paululum Aristotelem, intelligemu sq; luce meridiana clarius: sortunam casum este per accidens in agentibus secundum propositum: tunc non longe aberunt ueri lapientes theologi. Thomas anglicus, Seraphicus Bonaventura dicentes: tam ecti est aliqd aut a casulaut a fortuna respectu agetis particularis utpote particulatis naturi de intellectus creati:nihil in respectu
Puidentis dei,a quo omnia dc pulsa sunt,& ordinata: illos aut qui dei prouidentia cirra inferiora, di hominu facta nulla esse
contenduntur,sed sic omnia euenire,currere sine ulla prouidentia regulante, suo mucrone transfigemus: hie error ut alii pei: einnumerabiles a Demochrito, tanct a sente pernitiosissimo sca/tet: qui omnia casui submittit, ec diuinam prouidentiam au fert, quem secutus Epicurus: dcum quidcm unum esse dixit: quia necesse sit aliquid esse in mundo prestans .eximium beatuprouidentiam tamen nullam: itaqa mundum ipsum nec rati ne ullae nec arte,nec fabrica instructum: sed naturam retum,
quibusdam minutis sitiinibus,& insecrabilibus conglobatam: quo repugnantius nihil dici potuisse Firmianus Lactantius rati natus est etenim si deus est utiqr prouidens,est ut deus:nee aliter pol ei diuinitasattribui nisi ut plerita teneati& pntia sciat di futura pspiciat: cu igit Puidentia substulitretia deu negauitelli: eu aut deu psessus esti&puidentia simul essecocessiti altera .msinealtero nec esse prsus nee intelligi potihuius sententiqeonfirmator est noster tam repetitus Thomas: qui ea summa
qua in scules seciuait suisse possibile nite aliqua nee sine edcm
360쪽
cognoscentia:& propter finem operari:& In ipsum ino ordine
peruenire nisi mota ab aliquo finis eognitione habentel omnia uero naturalia corpora moueri, atq; operari propicr suum snem, tam & si illum non cognoscunt nemo ambigit, tota ergo naturi operatio ab aliqua cognitione ordinetur fatendum est:
sed ut obmittam T luologorum testimonia de diuina prouid tra:quis sacros canones inficiabitur una audite sapietissimum Salomonem in suo sapientk libro:tu autem sapictia tua guberanans omnia:audite in s cclesiastic e dicas cora angelo tuo, noest prouidentiaraudite inuincibile xpi dictu qui moderatam de Deo diffidentiam sollicitudincm reprehend ns: ostendat quata ipsa prouidentia decorat lcrram soribus,pascitq; aucs:& ues Meres coeli facileqreos soluitur argumetatio qui & cum uate Malachia de inmutabilitatevi eum lacob de apostolo de nulla dcitransmutatioe argu ut quia omnibus prouidit aborr ni uinutis opere sit cessandia, nam qbus diuina prouidentia bona eIargitude bona illis euenimquibus autem mala impertiri, mala ilin eueniant sit necesse longe hii quam Propheis, q doctores aliter sentiant:legite in Ezechiel: Iustitia iusti non libitabit com, in quacunq; die peccauerit:& impietas impii non necebit ei in quacunq; die conuersus fuerit: huius rei causam de petat. inserii tam legimus,quia nouit Deus mutare sententiam si nouerismus emendare delictum:Aristo autem phisicus dc item ipse meto phisicus:Deum scripsit inmobilem, omniassi mouentem altius pscrutatus Seraphicus bona uentura eande diuins essentiet α recte quide inmutabilitate cosensitino enim mutae loco: Pubiq;:no rempore quia simul sternitas n5 forma qua pue actus est:Equide mutatione secundu forma simplicitas:seeundu tempus semitas: siccudu locu inmensitas tollit,& ea restabilem some deu totiust motus eam sana doctrina intelligimus: quippes sui mutatione id it in tempore mundu,siue sui mutatione carne nostram allumpsi siue sui mutatioe uirtutibus illustres