장음표시 사용
361쪽
otiosos fieri uult at beatos,ec eosde post ignavos effectos miseros effecit atq; calamitosos:namq; diuina lige prouidentia, nedum i effectus eueniat:sed quibus ex causis quoue ordine principio disposuit humanis uero actibus uti secundis causis ex eflectibus nonnullos relinquit:nec ppterea desectus uirtutis arguedus in Deo sed magis sus bonitatis abundantia laudibus extoblenda est: no nulla pleris agunt falconnec p humam eoF actus diuina prou identiam ae dispositione immutat:sed implet quos ruidentissima dei maiestas illo ordine eueturos effectus dispo tu:t,magis ac magis fateor:l unico in naturalibus causis exemplo mostra mel enim qui platat est aliquid ,neq;q rigat, sed
qui incrementu dat Deus,quomodo aut incrementu dat Deus si aut no plantat,aut no seminat homo se satis ostensum puto
omnia diuina prouidentia regi:difficillime Epicureorum qstioni respondeamus 2, postremu est nostri Hatiois: si omnia e diuina .puidentia ueni ut,cur mala no e medio tollit q res quoniapulcherrima mihi uisa est:non est silentio ptereuda: ec eo maxime P uos no pr erit plerosi hac sermidolosa quaestione plurimu perturbari solere quq tamen clarissimorum Θoctorum senteiiis facile soluitur: Firmianus Lactantius Deum bonum di mala preposuissse homini uoluit,quia sapietiam simul dedit, cuius omnis ratio in discernendis bonis:& malis posita est,non potest enim quisl eligere meliora ac scire, quid sit bonum , nisi etiam sciat recipere ac uitare quae mala sunt,inuicem enim sibi alterutrum connexa sunt: sublato alterutro, utrunq; sit tolli necesse:ppositis igitur bonis .malisl eu demu opus suu peragit sapietiabonia appetit ad utilitate malu reiicit ad salute:accedit ad hocsa, ideo mala ri abstulit ut ex malis Ma eligeret & illi' sapietissimi artificis in eligedoex malis Ma sapietia et ait et demiraremur
se ex Luciferi casu hominis creatione exhominis peccato serni uerbi incarnatione exinde ppetrato Nitiois facinoi comune redeptiois bonu elegit:& hoc addet dignu mihiαsingular uides
362쪽
Ideo mala Dei prouidentia no substulisse: sed duplice sposuisse
homini uia,alteram uirtutulaltera uitios ut uirtu tibus adheredo,uitiat detestando duabus uiis ad paradisi patria homo ipse
omniu bonos resertissima meritus,gloriosus pueniret: Enimuero per tot varios casus,p tot discrimina re', nos beatcs cmmu fieri uult conciues, ae cotabernales: s nostri negctii est Puidentia hoc loco perquirere: ppterea op Puidentia in deo te uolumus:q uide necisse sit ut ratio ordinis in ultimu meti diuinet insitiratioq; statuendas resς in ultimu prouidelia dicas:ob ea causam iure de Demochriti dc Epicuri manibus est extortus mucro qui du mundu corpos concursione fortuita effectu esse censebant, prouidentia res exesuserunt nichilocp benignius audiendi sunt,quibus ea tantu, quq nullo modo exta scut Puidentis
subiecta esse placet,cu satis persipicuu sit cum perinde diuinqmansioni ut artificiosa ratio artis ordini subcsse: Ex quo quidelibet multos philosophoM insania accusare: qui ut a citerorum inuentis discreparent pugnantia dc incredibilia multa induxe rut:quasi laus esset gingnentis ingenii transilire priscripta etiasi deprauata genuissent, , ego non tam fastidio ct ignoratione accidisse puto, ut et preclare hominem nudum pingere nequeut
Ienocinio amictus artis ignoratione obtendunt: qui enim cuiqsano inmente uenire potest ut rerum uniuersarum prouidentia exsudat,aut mundum dei proeuratione administrati neget multi in fuere,qui cuncta nulla mente diuina,nulla ratione gubernari opinati sunt,sed omnia casu fieri uolebat:q, si hii in philoishorum genere inuenti sunt num mirabile uideri debet quasdam pregnantes foeminas reperiri quς carbonum e mentoruleis delectentur ital multi ut argutius sapere uideantur nullo modo prouidentiam diuinam negauerat:sed eam ministris uti uoluerunt affirmantes eam regiminis qua simillima videri q administrandarum reue suarum munia dispartiatiobrami causa Plato tripartito prouidentiam distribuit: nam unam auctoris
363쪽
dei esse dixit,quq spritum in primis naturq rerumq; unIueis tati consuleret:alteram aiebat eam esse,qui singulis rebus qus ex tabescerent:& gignerentur prouideret,quam his cαlitus tribuedam statuit,qui circum Coelum meantes coelestia corpora im pellerent:tertiam uero putauit,quae rerum humanaF procura/tionem susciperet,eami demonum generi ascripsit, uos inter homines N eoelites interiectos esse censuit quam quidem sente/tiam multi tana statuam admirando pr tereunt: nos autem eueha uolumus prouidentia sine ministris gubernari, sed in quaedam intermedia esse dicimus,quibus non carentia uirtutis,sed affluentia probitatis inferiora regat quare si quica bene fortunari euenturum sit,ei deum etalites,ic Coelum suffragari oportere dicimus: nam sepe alicui prseruositum bene euenire scismus,ut siquis arando auri urnam excutiat:q nullo prorsus m do erat illi in animo perquirere:Etenim sepe accidere solet quopiam molientem priter propositum moliri, non tamen prstet heri propositum moliri cui sit iure subiectus, quemadmodum
si Maleus Tullius.DTyroni aliquo proficisci iubeat, quo eo imprudente Alexionem prpniserat intelligi debet Tyronis propositum prster Alexionis,non priter M. Tulliiptolitum videri, demq; M homini qnippiam fortuitu & casu accidat , id tamen quippiam statutum dicitur: Nam eum homines eorporis natura Coelo intelligentia Coelitibus uoluntate parenti re, deo subiecti sint aliquid pr ter prepositum & homini accidet posse
dicimus,st tamen rato coeli ordine,uel Coelum, uel Dei constitutione eadat: itaq; sileant prisces nura diuinam abnegantis prudentiam:unde Lucanus:mortalia nulli sunt curata deo: sed pr clarius Sophocles,Est magnus in coelo inspicit: N imperati Et Naso Aspiciunt oculis super mortalia iustis:& Et Maro scilicetis superis labor est,ea eura quietos sollicitati.& diuus Hieronymus prouidentia Dei omnia gubernantur:& quq putatur petia medicina Euhinc priclare tacero inquies in primu magna
364쪽
dissentio est,eas nisi diiudicatur, in summo errore ne esse est
homines, atqr in maximarum rerum ignoratione uersari, sunt enim philosophi:& nerui: qui omnino nulla habere cescrct rcnhumanas pcurationem deos:quos si uera sentctia est,q potest
esse pietas,q sanctitas,q religio hFenim omnia pure hae eastetribu eda deosu ita sunt, si animaduertant ab his:& si est aliqd adiis inmortalibus humao generi tributu: sin aut dii neq; postue
iuuas nec uolutnec omnino curaunec quid agimus animaduertui, nec est quos ab his ad hominu uita plinere possit, quid est in ullos diis inmortalibus cultus, honores, es,adhibeamus in spe aut fictε simulatiois sicut reliquq uirtutes, ita pietas inesse notat,cu qua simul ta sanctitate:& religione tolli necesse est qbus sublatis rurbatio uitς sequisita magna eofusio:ati no scio an pietate aduersus Deos sublata fides ,ri di societas generis humani ec una excelletissima uirtus iustitia tollas: sui aut alii philosophi: dcalii quide magnifati nobiles a de mente ais rone omne mundu administrati ec regi cestant: nes uero id solis sed etia ab eisde viis hominu colati εἰ prouideri: na & fruges de reliqua q terra gignat:& tepestates, ac tempo' uarietates, tactilmutatiore, qbus omnia q terra pariat maturata pubescetia diis
inmortalibus tribui humano generi putat, queadmodu conspicimus in optimo principe que costituit deus ut cura rei puta subeat sua optima puidelia ut magis comedo res publics insistatu .pptio:que de' post multa uulnera multast afflicti sippter enormia peccata issictas rude paupcuis plebi sua assidue clemetia pro remedio implorati nitiatos super illa solet excitare: se enim est de quo scriptum est in libro uiK qcclesiastico, in manu Dei potestas teret :& utilem rectorem in tempore suscitabit supillam qui scilicet dispersa cogreget, perdita requirat, abiecta reducat, fracta cosolidet, Pstrata releuet infirma roboret: utilia si,ueatinoxia repellat:ῆ .pphetica exortatione in nouet sibi noua lenon serat super spinas: ne simul exorti sping iuxta euagelica
365쪽
parabolam,semen suu sutacent: qui secundu uerba Hyeremit
euellat:& destruat,disperdat,ec diis pet,sdisicer,& plante qui denil malos male perdat: ec uineam suam locet agricolis, qui reddant fructu temporibus suis,neq; enim possunt ut ait saluator aut de spinis uuq colligi aut de tribulis ficus: ipse preterea est qui ad exterminiu: sed potius ad sanatione,morus turpissi molapsu corruptos resormatione,rmna solet,ac prouincias uariis acerbitatum angustiis,uelut quibusdam amaris poculis adfrosperam lualitudinem more periti medici reducere: unde in ibro sapienti scriptum est: sanabiles fecit nationes orbis tetra/rum,dc no est in illis medicamentu exterminii: quis autem no potentissimus princeps a deo motusldc inspiratus ec aductus. α electus tantam pollet uitiose colluuione quanta in hoc regno uersatur extirpare: more 3 sceleratissimos in antiquq uirtutis ordinem ex hac tanta eoniasione reuocare: princeps nam cui
ait apostolus dei ministerest uindex in iram ei qui male agiti propter qd dc gladium portat: qui uero dei minister est comunis debet esse persona,no priuata,nec tam sibi fi de aliis uiuere et ad dei similitudinem cui cura est de omnibus cunctis qui suo sunt eommiis regimini,ne sorte rem puta tedant,neue priuatqeupiditatis affectu laut alia iniquitate aliquatenus ipsam uiolet prospiceretic si forsan uiolauerint poenas debitas exoluam: ipse enim princeps apud antiquos Romanos: non tam dominus et
pater patriq uocabatur: unde est illud Satyrici Roma patrem patri Ciceronem libera dixit: Inde etiam cst Brutus primus consul paterno magis affectu re puta ' proprios filios diligens filios ipsos in patris pernitie aliquid nephamu molientes iussit interfici: dc quis est qui non intelligat per public auctoritatis personam istam patris tutelam libertatisq; restitutionem seri oporteres' sed in hoc opere debetur bono principi,qui recto contendit ordine Politica administrare priuatim,quis pro suo modo,aut pro sua industriat scientix uel potentia subuenire: ne p
366쪽
enim sine multorum adminlaulo praeceps es uli mulatilibet
iapreas,regnum aliquod uel prouinciam ritegubernare poterit sed sus debet esse prudentiq, non cupidos,non ambitiosos,non alieni appetitores, sed pro stoc virtuosis,di publics prosperitatis amatores:quanto potentior illustriori est recesendi dei summi prouidentia uniuersi architectoris,qui orbem hune regillae gubemat,mortalest ipsosthumanum p ipsum genus proteginec ad Iurem ducit qui e coelo silium emisit,ut innocentissimam christianam religionem mortalibus eondonaret: dc iustitia tuo deratione, innocentia, ad diuinam illam perennems gloriam compescendam, tam pRelata religione εἰ perillustri eos ad diu nas illlas sedes educeret, iteret illud coeleste eis ostenderet, qui
quidem uera innacentia a deo iaceti, bc persectam christiani professores sectatoresqream norut,ut a perfecto preceptore ostesam, summat fide custoditam,ut ab inconceptibili dispensatore emanatamiomnibusq; mortalibus suscipiendam tradidit nee humani imperii maiestatem exhorrescit: nee philosephorum dileiplin , seu priscorum idolorum antistites demonui eaptiones extimendς a ch ristiana innocentia ueritaret sunt: tanta est ipsius uis ad ostendendum id i optimum est, tanta auctoritas ad exigendum tanta illa facilisci ista contemnitati adeo,quid plenius diceres' non occides an doceretne irasceris quide: quid persectius prohibere adulterium, an etiam aboeulorum solita ria eoeupiscentia arceres eruditi Ruid de maleficio,an de maliloquio interdicere quid instructius iniuria non permittere . an hs: uicem iniuris sinere dum tamen sciatis ipsas quo leges priscorum ae Platonis. Solonis, Ligurgi. Aristotelis, Pythagor φ.ec aliorum similium, ipsas quoq; leges priscas quet uidene
ad innocentia Wrgere de divina lege aut antiquiore forma mu tuatas: sed quanta auctoritas legum humanarum eum christis legis latore,sed si evadere homini cotingat .Septimius inquit
di plenia pia adaustis deluetandi. α aliquando cotendere e
367쪽
uoluntate uel a necessitate delinquendi reeogitare etiam ea pro breuitate supplitii cuiussitat,non tamen ultra remansuri: liquidem ut Plautus meminit,qus non deliquit decet audacem cie considenter.& pro se proterve loqui: siquidem ut inquit ille uus Bernardus: si quis innocentiam retinet& nihilominus numilitatem iungit: nonne is tibi uidetur geminu animς possidere decorem, rara avis in terris,aut sanctitatem M amittere,aut
humilitatem sanctimonia no excludi: N ideo beata q utra retinuit: nam rata est uis innocentis,ut ab ea ignis ille refugiat: innoxius qui accipit a deo hanc potestate ut impis urat, Dinis obtemperet, ut inquit Catus,nihil enim sancta matellas aliud ab homine desiderat,q solam innocentiam, qua si quis obtule/rit deo.satis pie religiosem litauit:hinc Cicero: atq; etia inquit hoe preceptum ossicii diligenter tenendum est,ne una innmentem iuditio rapitis accersas, id enim sine scelere ullo pacto fieri potestiuitam inquam beatam essiciunt c ut inquit Ambrotius tranquillitas conscientiq.& securitas innocentis siquidem & sit bellum miles,qui nemo libens patitur cum ec trepidare,di periclitari sit necesse,iamenta pretias omnibus uiribus,ta uincens in prelio gaudet qui de pretio qu*rebatur1 quia gloriam conse/quitur,ec predam,pretium est: Christiano autem eum prouocatur ad tribunal tyrannorum,utilite pro disclimine rapitis, ut inquit Tertuli ianus,certet: uictoria est autem pro quod certa uetis: sed obducimur certe quia sitimuimus ergo uincimur cu occidimur.deni euadimus quu obducimur: licet nunc sarmetitios ,ec semamos appelletist quia ad stipitem dimidii assis re γuincti sarmentorum ambitu exutimur: hie est habitus uictori nostr sh palmata uestis ali eurru triumphamus:merito ita puictis no placemus,propterea desperati Ec perditi existimamur sed h e desperariolae perditio pene vos in causa gloris oc famae' vexillu uirtutis extollur,mutuis dextra sua libes in ara reliquit
ublimitas animvmpedocles totu se se Atheniesu Aethneis
368쪽
incentas donauit: o uigor mentis aliqua Carthaglala cotta etictrix rogo se secundu matrimoniu dedit: o precontu east itatis tregulus ne pro multis hostibus uiueret toto corpore cruces patitur: o uiria fortem,ta in captiuitate uictore: Anaxarcus cum in exitum Pthisane colungeres, tundeltunde aiebat Anaxarchi scilem: Anaxarcum enim non tundis: o philosophi magnanimitatem qui tali de suo exitu etia iocabatur, omitto qui cum gladio proprio,alioue genere mortis mitiore de laude pepigerunt: ecce cnim de tormentora certamina coronane a uobis: Attica mere trix carnifice iam defatigato postremo lingua sua eomestamitin faciem tyranni sevientis expuit:expueret ta uocem ne eoiuratos costera posset,si etiam uicta uoluillet Zeno Elates eousultus a Dionisio,quid nam philosophia prestaret, cia respondisset con/temptu mortis impals bilis flagellis tyranni obiectus sententia suam ad mortem usq; signabat: certe Laeonu flagella sub oeulis etia hortantiu propinquoia acerbata,tantu honore tollerantiq.
deinde conserunt quantu sanguinis suderint: O gloria licitam quia humanaicui nee presumptio perdita, nec persuasio desperata reputatur in contemptu mortis, de atrocitatis omnimode cui
tantu pro patria,pro imperio,pro amicitia pati permissum est: qua tu pro deo no licet di tamen illis omnibus de statuas diffunditis,ic imagines inscribitis,ec titulos inciditis in sternitatem :quantia de monumetis potestis,scilicet prestastis,ec ipsi quodamodo mortuis resurrectionem hane qni uera a deo sperat,si pro deo patias insanus est:sed hoc agite honi presides meliores multo apud populum si illis christianos imolauetitis, cruciate,toraquete damnate atterite nos,probatio est enim innocetis nostrae iniquitas uestra: ideo nos h pati deus patit: nam ad proxime ad Lenone damnando christiana potius qua consessi estis labe pudicitiς apud uos atrociore omni poenal& omni morte reputiiri,nec quicq in prosuit exquisitior quςl crudelitas, uestra ille/cebris est magis sect plures eiscimur, quotiens metim nr a uo
369쪽
bis sententia est sanguis christiano': multi apud uos ad tuleratia doloris, ta mortis hortans lut Cicero inTusculanis: ut taene ea in sonuitis: ut Diogenes,ut Pyrron Gallynicus, nec intatos inuem ut uerba discipulos:quantos xpiani factis docedo illa i obstinatio qua exprobatis magistra eilhquis .n. no coteplatione eius cocutit ad requirendu i intus iure in quis no ubi requiliuit accedit ubi accessit pati exoptatiui dei gratia redimati&omne uenia ab eo copensatione sanguinis sui expediati ola .n. huic operi delicta donanis: inde est φ ibide sententiis uestris gras agimustut est emulatio diu ins rei di human danamur a uobis
a deo absoluimur:de deo ista hominu selicitate dictus apum suauiores flosculos delibantiu mort gratiora P uiri explicabo coeleste regione diis oc homini patria esset isto' nemini tereambiguu fuisse inueniolptera no nullis N paucissimis ade s ad
tanta usq; insania deuenere ut neq; deυ neq; ulla in rcta prouidentia esse putaret i cuius sententig ab Euripide sectus aucta ut ad recta quanda institutione metu redigeres deu esse illis luatu
fuisse dicebat, q minutim circuspiciens ota P iustitia 'ia cunctis aut ultione impender res Psecto insana Ineq; hominu ingenio digna fabulamentis qbusea & nugis id uelle subtrahere:qcinedu stabili indubiam tone ostendit sed etia pre oculis omni ut
pre manita exploratissimu extat: videmus .n. tanto cu ordine
optimat sanctione mundanu opis civ re tanto cu ornatu Npulchritudine coelos moueri sydera coruscaret elementa inuice certantia nuq diminuitia uaria ital multiplice inde res*ppagine fieri ut nisi deus sit: q h c oia secem, unde ueniant: quo pacto subsistat excogitareno liccati. hinc admirabiles rem asscctionestadmirabiles animantiu uires: inde omnis intelligentis spledor hinc religios etas sides hinc bene beate Diuendi modus: hic denesi uti tutes oes uno agmine Psciscunt adeoq; uates i lierectissime cecinit: eli enarrat gloria dei i& opa manuu suaR annuciat firmamentincta felicitas Pasit magnitudoluinyiat p
370쪽
potestasica nulla mens rapiati ne ad minimu Ne Intelligeret
ne du exprimere no valemus:si .n. cut Platonis utar exemplo uelut in antro quoda in hoc mundo costituti retu dutaxat um/bras in pariete a modico lumine decisas Gllos peditata uincti eospiciamus: quo pacto diuinu illu sup eoelestis solis splendore
infinita beatitudine exacte perpenderes aut excogitar poterim' de quo ad tantu nrs mentis im becillitate coiicimusti re omne: omne cogitatu exuperat omni potentia maiori omni intellectu
diuinior omni pisuione prestantior unu tantu modo di bonu a Platonicis appellatu: huic propius h rentes angeli aliiq; maiori felicitate potiti sinteris mentita incessantes gras agut: amore flagrant:admiratione cdspiciu Cletitia iubilant:obseruantia colunt aerepta pietate incredibili affectu custodiui: inde scriptu est eos diuino latio lateruatim semp assistere: inseruire aureis turribulis thura suauissime redolentia administrarerexcelsi gloria caneret tollere magnificarethii sunt qui trino felicitatis ordine tertio repetito inestabilerrinitate effingunt singularit officio diuina liberalitate obseruat: ed enim superiores accipi u liut fas est at dei nutulinserioribus exprimuilintelligentis i ume effundutarchana dei mysteria detegut docentiati pficiunt: supremi si νsde ordinis seraphici spus ardent : cherubici intel ligentia splendent: troni in sua stabilitare persist ut: in medio dnationes ingenus: virtutes sortes: potestates ornaR: In postremo felicia plincipatu auspicia: archangeloia pretia: angelos deniq; legationesta custodis numerant felices spirituu nodi selices gradus selicia uincilla:qbus glia in eoelis canis: pax in terra distundis dei maiestas eoi ite: mors pellis: perennis uita recipiae: ad coelestia donii covolat i dat sunt superiores angelis hal l ut earu leuitate thereas sedes iniabitent: inseriores ut ad infima P reuelatione deseendant: dati sunt oculi ut speciosissima sibi demandata luce retineant modo hominis modo leonis interdu bouisl 5c aquilet facie describun fiat ronis ingenuet sortitudinis promptςlexactε obedieutiqipstantissimε capacitatis intelligane: inde igneasrω