장음표시 사용
141쪽
De O Gmne Propositionum: Lib. a.
Hae Propositionum distributiones, de quibus haetenus dictum est, solent hoe memorali versu barbaro licetὶ insinuari. λ G. vel Hyp. alis λ Ne. vel AT Un. Quanta 8 Par. In Sin. Hoc est; Quaerenti sit propositio λ respondendum , Categorica sit an ' thetica.
Quaerenti stuabs sit 8 respondendum est, AffirmaImastu an Negama. Quaerenti stuanta dicendum Universalis sit, Partitularis, o sinisa, an Singularis. Porro; cum Propositio omnis saltem Cate orica 3 est, ratione 2 Etatis, Alii ativa aut Negativa ; dc ratione 2MnIitatis, Universalis aut Particularis: erit, ratione simul non que, vel tantae agis GD Ilva, vel Gut rytas Negama, vel Particularis Amrmativa, vel Particu uris Negativa: quibus breviter indicandis, quatuor allignant vocales Lueras A, E, I, O; secundum hos Versiculos, memorativos:
Ubi non tam erant solictu dea, yllabarum quantitate, aut Syntaxeos ratione, quam ut 'thmus constet, aut ἔμπέλ-m Alii tamen, quo constet versus, pro hed moralia, ter, substituunt vertim generaliter; & quo Syntaxi prospiciatur, pro ambo, neglecto Itythmo, substituunt a ue ; respicientes vocem subintellectam, Propositiones. Quod volunt, hoc est; per A, notatur propositio miser tu Asor matrea ; per E, Gniuersalis Negativa; per I IIculuris Abirmatri per O, Particularis Negαι . Quarum usus in tequen. tibus patebit. Nequis autem de Propositionibus Indefinitis & Singularibus quasi hie nePlestis sit solicitus: Inae nita referenda est nunc ad Universalem, nunc ad Particularem, prout res postulaverit: Singularts, semper ad Universalem. Eosdem Anglice, sic reddas.
T Ropositiones pro varia oealitatis & Quantitatas diversitate, eodem manente tum subjecto I tum praedicato, Varias admittunt inter se Compacationes s seu Considerationes Relativas quae in semines dici solent ianais. r. ) Sin minus placeat inpos tam vox quia non est in omnibus Oppositio stricte sumpta, quin pollini simul consistere, in cinna s Ddines dicas licet, quae vox non minus congruit Graeca arriam r. J Quippe nil aliud hie intendi, tur quam propitionum sic variatarum i opposito scilicet situ politarum ) inter se compara tio ; & Relationum indicatio quas sic contraposiae propositiones inter se tormini ur. Sed inposuimis vocem antiquitus usitatam ) non incommode retineas, s licet non in omnibus stricte conveniat) pro ea libertate quam sibi solent ast amere Logici in nominibus imponendis, quod ante insinuavimus, eritque aliquoties poli insinuandum ; Nempe, cum nomen Genera: pluribus Particularibus accommodandum est; non tale semper nomen imponunt quod ex aequo omnibus conveniat ; sed quod particularium illi quod pol illimuni spectant, satas quadrat; reliquas autem non sine vi quadam possit ) auribui. Quod, ut alibi, sic speciatim notavimus, ubi propositionas GHemm & FG Datam diei notavimus, Propositionis Terminum Mncirem & M. ω em ; quod quidem in moersus Alli uti quam ut potissimam spectant ) ut plurimum contingit; an reliquis autem non
raro contrarium ; ut supra monitum est. Atque hic similiter, quamquam non omnes hae Contra positiones, sint in sumnes stricto sensu ; cum tamen pleraque tales sint, commune Oppositionis nomen omnibus imposuerunti
142쪽
Cap. 6. De inquipagentia Proprieti num.
1 inmerstas Affirmativa, & Uui Uam Negativa, quae Quantitate conventum , utpote Univeriales ambae , sed disserunt ualitate ,ὶ Ciantrariae vocantur. me quia
ambae Au ae possimi esse s ut si dicatur , Omnes homines Iunt Sapientes; N i homines
sunt Sapientes : sed non ambae pysunt ese verae. L Particuluris Amrmandia dc Particuliaris Negati ., quae item Quantitate conveniunt, utpote Particulares ambae; scd disserunt Qualitate, i vocamur o Montrariae ; ut, Hominum abstis fuit Sapimus; inrui, non Iunt Iapientes Quarum, utraque vera me
3. imersam Amrmatrua, dc Particularis Affirmativa; Item Gn relatu Negati , & tantors NexaI quae Quantitate diuerunt, ita conveniunt Qualitate : ) vocantur balternae utpote quarum altera sub altera continetur ; puta Particularis sub Universali: Qita quidem utut Uppolitae dici pollini laxiore sensti hoc est, Contrapolitae,ὶ non tamen ita sunt Oppositae quin bene consiliane. Harum si euases Wra es, vera es Part/er laris; quippe quae in Universili continetur : Puta, si omnes Ium, multo nugis es Diiomi: Si nusti sunt, certe Aserui non sunt in Si Particularia fasta est, fastu es O - γυ-
fix : utpote quae illam conunci: Puta, si latium sic Asyuem esse; multo magis falsum erit omnesese : Si salium sit Aliquem non eme ; multo magis erit talium Nulgum esse. ὶ Si Uni
t cuiaras sui mauua; quae tum Quantitate tum Qualitate disserunt, in vocantur cinnata Euriae ut quae tibi mutuo contradicant. Harum quidem Ari amArpos. t esse verae, nec ambae astae: Dd sena per altera vera esl, alter3 falsa. Adeoque d.ci solet Omurtim O HPrenum Maxima. in Puta, si verum sit Umnes homines esse an alia ; certe falsum erit, Alotios non esse : si verum iit A lyuos non esse : salsum crit omnes esse. Item, si verum sit, quod uulgi rumines junt 'ura , talium erit 'As os esse: &, vice versa, si hoc verum sit. falsum erit illud. Elt autem hoc Schma, eis praesertim Propositionibus accommodatum, quarum Subjectum est Vox Communis , adeoque capax praedicationis Totalis, aut etiam Partialis.
In Sis1uluribus autem, quarum Subleetum est Minui adeoque non capax predicatioms Partialis, res aliquanto sectis est. Quippe de Individuo Sub lecto, quicquid dicitur,ce Toto dicitur; dc quicqiud negatur, de Toto negatur, ut partiali vel Assirmationi, vel Negationi, non sit locus. 3 Adcoque Allimur Negativa ut Fbgibus es Poeta ; VPathus non est Poeta; ὶ non modo Contrariae fiant sui in aliis Universalibus Assirmatis &Negatis, , sed & vi materiae Contra ': Adeoque hec simul vcrae pollunt elle, nec simul fallae; sed semper altera vera est, altera filsa. Quomodo hoc accommodandum est Propositionibus Hypotheticis aliisque Compositis: poli dicetur suo loco γSecundum has Rcgulas quae ira certae sunt, ut sua luce satis constent, judicandum erit de Constativita aut Inconsueusta propositionis uniuscum altera, indeque arguendum de Veritate aut Falsitate unius, prout altera aut Vera est aut Falsa, pro varia earum Qualibrate aut Quantitate eodem manente tum Subjecto tum Praedicato, in singulis his Oppisitionis aut Contrapositionis generibus.
CAP. VI De Linquipodentia Propos tionum.
EX Oppositionis doctrina, dependet ea quae est de OMur intra propositionum: Hoc
est, Quomodo Propositiones oppositae In quocunque Oppositionis genere fiant, per debitam negativi Non possitionem AEquipollentes. Unde judicium fiat de ueritate aut lalsitate unius, per veritatem aut falsitatem alterius ei aequipollentis. Quippe si aequipollent,um una vera est, etiam altera vera est; Si falsa, falsa. Cujus quidem doctrinae summam, in hunc versiculum tartarum i comμngunt. Prae Cistria A. Post Contrar. Prae postque Subalurn.
143쪽
1 3 o De AEqui dentia Propositionum. Lib. et
Hoe est; ex omnia citariis propositionibus, si in utravis Nota negationis non pra m Iin Univer talitatis aut Particularitatis notae, fiet haec alteri contradictoriarum
Idem fiet, in Contrariis aut etiam Sub utrarus ;ὶ Si 'stponatur. Item, in Subalurnis, id siet si, de Prae uatio & λ ωαω. Recommodantur hae Rcgulae ad Linguam praeserum Latinam ; in qua, ea particulae Mupositio hoc efficit. Sed di aliis linguas aut idem fiet, aut eis saltem accommodari possunt aequivalentes Regulae, si id attendatur, quod totius diatrinae tundamentum est. in Nempe,
Nota negationis Non aut quae huic aequipolicti Procrisua notae Universalitatis aut Pa ticularitatis, intelligitur, immediate afficere eam sive Gri stafatem, sive Particularitatem ;non autem Copulam nisi per consequentiam, aut aequivalentiam. Hoc est; praefixa noue sevomas aris, negat dicium illud elle Tinjtam verum I praefixa notae Parai Iuritam, negat vel de Particulari verum elle. .
Eadem negationis nota, PVirissa notae Universilitatis aut Particularitatis s& quidem propositionis subie tot intenditur Copulam immediate allicere : Adeoque , manente quae prius erat Quantitate, mutatur Qualitas : unde, si prius suerit' Assirmatiis, jam fit Numitva ; si Negativa prius, jam fit Alfirmativa, Si, di P a naris, & Poscinuar; utrumque fit. Sed & illud intelligendum I pro genio Latinae linguae t quod duae non, se mutuo tollunt; hoc est, Netario negaramis Non non j argui siet in mationi. Quibus praemissis : rem
singula calibus sie accommodabimus. i. Duarum propositionum Contradictoriarum i ut Omnis homo es animal; Anquis homo non en Auimes: Si notae universalitaus Omms, praefixero non ; manifestum est negari iure abratem: Et consequenter, si non omn/s es, saltem alburs non es, squae est altera contradaetoriarum. Similiter, si particularitatis notae Asyrus, praefixero Non. manifestum est tolli, etiam quo ad intam, quoa ante diceritur : Quippe si ne abolus quidem non es; .certe omnis est; adeoque fit reliquae contradictoriarum aequa pollens. Pariter si universalis
sit Negativa, & particularis Alfirmativa; puta Nulgus homo es μωum; Asquis homo esistitum. Idem fit. Quippe si non uulgus, tum abytiis. Si nou aliquIA idm uulgus.
a. Duarum Contrariarum, in omnis homo es animes, Niatas homo es animal; si notae universaluatis aut particulamatis P Iur s sic nempe ut directe alliciat copulam fiet utravis reliquae aequipollens. Nam si omnis non es, tum vulgus es: Si magus no em tum in s. Idem obtinet in Subcontrariis, quamquam non memini hoc , Logicis notari
solitum: Puta, A quis homo es 'Mens ; Anpura non est prudens : Quippe si in priori,
post Ag νυ homo, interponatur Non ; sit posterior: Si in posteriori id fiat; Aliquis non non est quipollet priori Anquis M. r. Duarum Subalternarum, omnis homo es animai. AEP s homo es animia: Idem contingit si & praeponatur & postponatur Non in utravis. Quippe, si nou omnis πω em tum abyssia M. Si non es quis non es, tum omnis es. Similiterque in Negativis; us homo es Dulum : Asrius Acimo non es Dusum. QSippe non uultas non es, tantundem est a
uue ALIPIs non es. . Item Non es Iurs non uis es, tantundem est atque nan astruis e eu niatas es.
Atque haec quidem omnia, in singulis casibus, tam certa sunt, & luce tua manifesta, ut de Regularum veritate tanquam legitime demonstrata in dubitandum non sit. Horum c
tuum praecipuos, solent i memoriae causa j in has versiculis compingere.
I an , Noue: Nu au mi, is M. Mi eliber, Neubre : Mithre mi, Euh we callMonendum hic duxi: quoties per Regulas sive oppositionis sive AEqui pollentiae colli genda est propositis Pisticulinis sive Atiirmativa sive Negativa ;ὶ intelligendum erit sabiem de As tuo numero singulari non semper de Asbuibus t munero plurali: Sufficit enim ad tollendam μυσ1 ratem, si vel Unus aliquis excipiendus sic Pariterque, si noxaveris is quas, non hoc satis est ut inde concludas Eum ; sed si negaveris Anytiem. Quippe, inter Asres & Eum, medius intercedit Agisuis. Sic, si negaveris, Umnes cisti Apostolos fuiste domino tuo ficiles, non huic sequitur Aseruos non fuisse, sed si
144쪽
Ca p. 7. De Conversione Propositionis. 131
d ta, ubi s vi consecutionis in inferri potest Particularis ide Guo aliquo, si tamenti s sit Oinnis qui est casus propositionum singularium, , infertur porro vi materia: die uases scia Tualis. Sic si regilium esse Poetam negaveris; asitam Vngilium non esse Bb tam : q1, o coniecutionis. est propoliti a Negativa . &, vi interiae Universa ieo quod, de In viduo, omnis praedicatio est Torabs. Atque hinc fit, quod, Affirmativa& Negativa, de Singulari subjecto, sint vi materiae ὶ Contra Fctoriae : quae alias, si uir que censeretur Particularis, forent Sulcontrariae quarum utraque posset este vera ; si censeretur utraque ut revera est Universalis, forent cintra t quarum utraque polletella talia; ὶ sed propter matcriae necessitatem, quae partialem p dicationem non admittit, si int Contradictoriar ut neque simul Vere pollini est e, nec simul Falsae
ALius adhuc est arguendi modus, quo ex una Propositione infertur alia absque interventu novi Termini in quam vocant Comersimem Propositionis. Posito scilicet Hecto in locum Pra aerati, & Praia caro in locum Subjecti. Sic, Propositio Homo nones Arium ; mutatur, per Conversionem, in hanc Dutum non es Homo. Quarum prior, dici solet, Propositio Conversa, aut converrenda; ὶ posterior, Propositio convertens; seu
Quo autem sic nat Conversio, ut a Veritate Convosae arguere possimus veritatem Gn- vertentis. Has Regulas observandas docenti
Primo quidem, Quod Ddem, qui prius πλnt, maneant Propositionis Termini; sed trans sti: Subicctum in locum Praedicati; &P dicatum in locum Suhecti. in Saltem si excipias eam Conversionem quam vocant in ter Contra posivionem; in qua eraeter Trans
politioncmὶ mutantur termini firmi in infinitos.
Secundo, quod eadem, quae prius, maneat propositionis 2 aluas. Puta, si Convertenda fiterit Affirmativa, etiam Assirmativa siit in quam convertitur. Si illa, Negativa ; Negativa item & haee. Non solent enim Assirmativam in Negatavam convertere ; nec Negativam in Affirmativam.
Tertio ; stuantitas Propositionis, aliquando Manet, siquando Minuitur , t puta, ex Universali in Particularem . ,.sed non Augetur ut fiat ex Particulari Universalis. Siquando autem hoc iubeatur; sui puta eum, in sequentibus, doceatur Reduetio modi, Rurai Non didit, ad Hurbara : in id non iit, ex sola vi Conversionis, sed propter alias quae occurrunt cidicumflantias; ut si io loco docebitur. Quarto; Quando eadem retinetur QuZntitas; vocari solet cinverso Sm M. Locumque habet in fati Negativa, ct in Parti Mara firmativa. Quippe si Naitas homo si Distum, hinc reste concludas, Erigo multam Brutum es Homo. Item, si ahqvis Ammnus es Poeta : hinc reste inseras, Emo Anquis Poeta es Romantis ; puta Vnibus. Quinto: Quando minuitur quantitas, pura cum Universidis in Particularem convenitur, ) diei solet onversis ter A idens aut etiam Dimisura misersio. Locumque habet potillimum in Gnmerseis AFirmati . Puta, si omnis homo es Ammal: hinc reete concludas Elgo Aliquod animal es homo. Potest item in Universis Negativa locum habere. Puta, Nudus homo es Brutum, Ergo Asbuia rimium i nempe siquod sit mn es Λα-.i Quippe si, ut prius, inde concludas, per Simplicem conversionem, Eo go Eum μαωmes Homo; concludas certe licet, multo magis, δεν Aliquod Rrutum non es Homo; cum hoc in illo contineatur. Sed negligi solet haec Gumeritas Ne Imae conversio per Acci, dens; quoniam ibidem habeas i quae potior est convertionem simplicem; ut supra dictum
Si quaeras, cur haec conversio dicatur ρ ridens ; ego de nominis ratione non sum admodum solicitiis: Satis est, quod solita fuerint Logici sic loqui; neque est necesse ut rerum Nomina futut sine ratione imposita j mutemus. Sin id malis, dicas s eum aliis in ciu
Atque hae quidem duae conversionis sermulae s simplex & per accidens vocari solentcimosiones D rectae . Atque his speciatim accommodatur conversionis desinitio; p sertim ubi dicitur, resinen os esse Gydem, ruinius, terminos. Sexto ; sed tertia adhuc restat formula quae dici solet Cinversis per crure possisnem. Quae appellatio, quamvis reliquis pariter conveniat, Inam in illis item Contraponuntur termini, ii huic tamen tertiae peculiariter applicari solet. In qua, praeter Terminorum sui in reliquis in transpositionem, mutantur termina finiti, in Lusinitos: Praefixa scilicet negationis
145쪽
cinterfit ne Propositio uis. Lib. I.
nota Nis, terminis prius positn: pura, pro Homo. mal, dicitur non homo, non animes ;
Hane sermulam locum habere docent in Parat Iari Netaitis. Atque hujus potissimum causa, videtur, suille introducta : ut quae per neutram reliquarum converti pollit. Puta , is quia animal non ess H-ο ; Ergo Ast quod non homo non ess ustu animal; seu s quod tam tundent elli A uia non homo es animal; ieu Abyuia quod non es homo, in tamen Au, malSed & sic etiam eonvertas tam 1 suem Mirmativam l etiam non minuta quantitateὶ in Beryalis est marmam. Ut, Omnis homo es Am I; ergo Omne uou animes es πρυ-
homo : seu 2Sicquid uis es animal, mn es homo Nec minus apte definienda loret haec Conversio, sin utrovis casul per e murationem m. t Iesis ct imu transpositisuem termi rum in negationem uo in D em Sed prior loquendi
Sed, in Gunerjab Allis marisai negligi iblet hσc per ontra Gmnem conversio, ut mi- . tius necellaria ; quia eadem propositio iut supra dieiuna est, converti potest per eam comer anem Hrectam, quae per Acciacus dicitur. Est innien vera Conversio, dc recte concludit, elique usus in ratiocinio nec contemnendi, nec inirequentis. Puta, omnis homo HI animia; Ergo, i quod non es an mal non ea timo. llaec Conversionum doctrina, his sistet vertibus compingi. E, I, sim sciter convertitur A, per Acci. A, O, per contra : sic fit conversio tota. Aut etiam ine, in recitandis lucris singularibus, facilius laberetur mcmoria, in FECI Ii liciter convertitur; EVA per Ab i. FAXo per reuna. Sic fit convertio tota.
Anglice se reddas; E, i, a re Iis AF turn d : E, A, θ c. .
fAxO are coorer put, in Ding bach. . Propositio Sina uia1rs I sive ΑArmativa sive Negativa cum semper Universabs sit,s ut supra didium, in observat leges aliarum Universalium. Puta, Vregibus es Poeta 1 Ergo Ag quis Meta est Vistilius. i Universalis Assirmativa in Assirmativam particularem. Item Mugibus non es Graecus , Ergo Nulgus Graecorum es Vngibus, i Universalis Negativa in Uni versalem Negativam. Atque in aliis suntliter. Si autem cunuertenta in propositionis Praetacatum sit L θυι um l quodcunque habuerie Sub estum ; cin errentis lectum i quippe quod fuerat Conve)Ioaec Praeae carum in δε- disi suum erit; dc propterea propositio Guvertens s siqua siti necessario erit Smpuianae 'adeoque Uurarastas. Quae itaque si alias soret conversionina leges in V versurus : nihil hic a regulis receditur. Si vero alias foret Parti Marra; hactenus inde receditur, quoaquae foret, per Regulas, Salum Particularis; fit, propIer necessitatem materiae, etiam Gis Oerstas. Sic Nuitas Graecorum est Author c Ginet os Ergo Aura eras non es p. cus i Universalis negativa, in Universalem negatiVam; per simplicem conversionem, secundum leges. Item Maro in Vuilius; Ergo non Virgillius es minoro; seu 2, mises Margilius, non es Marra; per Contrari mem, secundum lesus. Sed, Hregibus effatiu Aradu ; ergo Auth et os in Hirti si per leges conversionis, Bret ut est in Alfirmativa; essetque Salum Pin ricularis: dc, Propter neccilitatem materiae, fit
Singularis, adeoque Unninytas. Notes hic licet, alio alibi sensu dici, Convertibiliter Praeaecari aut terminos esse omeniabiles : nempe quando termini habent eundem ambitum praedicandi; adeoque alter de altero
indisserenter dici pollini, & quidem Universaliter. Ut Vregibus es Maro, δρ Mura es Vi gibus : I tem, Omnis homo eu rasibilis, dc Omne risibile es homo: Idemque dici potest de ter minis quibusque synonymis : ut Enss. dc Gutatus : Item, de Definitisne si iusta suerit adc De ito : ut Omis homo es animal Gmnale dc Omne animal raraonese es homo. Unde dici solet 'Desultum dc Definitionem, debere converti; seu terminos esse convertibiles, hoc est, ejusdem ambitus. Sed ea convertibiluas utpote quae in plicium traminarum in non esi huius loci iubi de comersone opstionum agitur. in quo supra dictum est suo loco.
146쪽
CAP. VIII. De Propstionibus Modahlus.
ando in propositione aliqua, res non nude asseritur aut esse, non nmesse', sed cum ae caricine aliqua seu sicatisne annexa, quae G iam afficiat: dici solet μο. postio M abs. Ut cum dicimus EB creu, Forsan es, cum qu simodi loquendi sor.
Quarum quidem aliquae sunt aut videntur esse Augmentatrvae, vehementius alleren tes: Ut, Gi certissme, manifecte, Proculdulto, Quae videntur plus dicere quam nu. dum O. Aliae Dimmmmae , vim assertionis mitigantes: Ut, forgo es, videtur ese, fleri potes, duae; qui termini minuemes sunt, & minus dicunt quam nudum αι, incertitudinem
.Sed &, in communi loquela quae Rhetoricum potius quam Logicum verborum sensum exhibet,ὶ ipia quae videntur Augmentativae , sunt non raro potius Dis uitiae. Ut cum quaerenti, Num quia itast Z qui categorice respondet E ; sortius censebitur assim mare, quam qui dixerit Vcerte, P oculdubio est, M. Solent enim liciusmodi alleverationes, dubitantiam aliquam innuere . &censeri iolent hyperbolica locutione ὶ Adsi Zmiam nurae, magis quam ancte certis Suem. Et, sicut ante didium est, de Universalitatis notis ; Omnibus hoc tum es ; Nemo nescit; non aliud censentur significare quam Sciunt utimi. Sic, EP certissme, oculdufio est, M , non tam ab Ham certituduem innuunt quam opinionem viis probabilem. Minuique dubitare censebatur qui simpliciter En dicir, quam dicit ocul tibis es. Hujusmodi s Aulium propolitionum Copulam assicientiumὶ quamquam magna sit varietas, ut cuique obvium erit, qui varias loquendi formulas notaverit: Quatuor tamen sunt quas, ut prae caeteris notabiles, i selegisse videntur Logici; de quibus scum de Moismus agitur ) diserte loqui sunt ; cum quid Necesa Gum, C Iingens, 'Obile, aut I sibile, esse dicunt. Hos quatuor Modos, nonnunquam Adverbialiter exprimunt; ut Homo nec arra est Aui- misi ; Merates est Astus Contingenter; M Nonnunquam infective; ut Necuse est, H minem es animai : Contingens es, Sociatem es doctum; Possibile eri, Ovem esse bicornem; ImpsisHis es, Hummem se rapiae M. Nonnunquam aliis formulis tantundem significatur : Ut si, pro Necessenio, dicatur μει non muri mnitas: : Pro Cumingente ,
που es necesse ; semi se posse : Pro Possirili ; Aeri putes . nihil impedii quin sti Pro
Robui : non Pses se ; uaetura ret noupra murit: cum similibus loquendi formulis. Non enim putanda est Logica Paedamicam laquendi formulam affectare, sed sensum dictorum considerare : Quae tantundem significant, pro eadem habentur propositione, utcunque varietur loquendi formula Per necessarium. intelligitur, id quod non 'DLI non se. Ut, Vmmem ese Alamat Cum enim Aut matrias sit de ellentia H mims; nectile est, nec potest aliter esse, quin H mos animal.
Per INUNile, id quod non potes es. Ut, HVmmem esse Lapidem. Quippe cum ea sit Hominis & Lapidis maum, ut alter si, alter non sit, sentitivus : fieri non potest ut m--st rapis.
bile erat, in tes ut ut non fuerit ) fui Regem. Per Contingera ; id quod, utut fortest) potu I tamen aut posset mu esse. Sic, Contingens est non necessarium ὶ As antarum fuisse Rogem ; & is sue m fuisse PE AD
phum : Cum pollet quidei secus elle. Hi quatuor Mari, magnam censeri solent analogiam habere, cum quadruplici propositionum in Quantitate & Qualitate varietate. Puta, Dre aratim, instar Gnmergam Amr-D . INO AD, i iis lar versalu Negat istae: Possiab, instar Pinti lam et matri e :
Polliintque similiter ad c qui dentiam reduci, interventu Nesativi Non, vario situ politi. Sic non Necessarium, est Contingens οῦ & non Gon gens est Necesii rum : non
147쪽
cintingens non esse. Secundum AEquipollentium regulam ante traditam, Prae cinna FUI: Posti Cmum : Prae postque, Subastem. Similesque subeunt Conversonum leges; secundum regulam ante traditam. E, I, Iim retin convertitur. E, A, per Arri. A, O, per contra.
Puta; si Impossibile es, bciminem esse Lapidem ; tum mpossibile es Lapita in esse homi-ilem: Si Possibile es, Regem se Philosephum; Posphile es, /A ophum ese Regem : quae
sunt convertiones S pisces. Item, ii Necessarium es, Hominem esse animes , Possibile es, animes e se ho nem: Si Impossibile est Hominem esse rapiam; tum Iesum contingens non necessarium) es, raptism esse hominem : Quae sunt conversiones; re accidens. D nique, Si Nece sartum es, Hominem ese animes: tum Necessarium es, ut.nomanimal tuom&- sive, ut quo non ut animal, noniis homo: ὶ Si Contingens es, esse Thilosephum et tum Conrangens edis, non mi Iopbum esse nou hominem, seu, non es nece Paratim, ut qui non si philosophus , non sit homo : 3 Quae sunt conversiones in contra sib
Notandum hic, tantingens ea notione sumi qua opponitur Necessaris; ut id significet, quod pessi non e se ; adeoque non excludit Imrismiae: in non ea notione qua opsoniturm sibili ut id significet quodpossit esse ;ὶ quo leniit, non omingens dicimus, scd fi biis. Est tamen alius sensus quo sumitur aliquando Comingens : pro eo quod aut esse pollit
aut non e P. Aisue lic opponi solent Matralia necesaria, ct G Iesia contingens : Ut, cum dicitur, de propositione Indesinita ; quod in materua necesarta, censeri solet pro in me sati ; sed, in mureia cciniiugenu, pro Particulari. Utpote, Homo es au mal; Homo mus rapis; tantui dem elle, ac omnis homo es animal; Nulgus homo es Lapis. At m--0-I AEA; Homines non sunt Zm; tantundem elle ac Agybur homines sunt; is Di h mines nonsum, docti. Ubi per mare tam necessin tam intelligunt tum quod necesse cit ese, tum quod necelle si non eise. Adeoque comprehcndit initi Necessarium quod ducimus :tum Impossibile. Per materiam contingentem ; quod iace eme necesse est, nec non esse ; ted aut ese potest aut non esse. Quod itaque includit tuni Possibile, tum contingens. Sed, in recensendis 2 tuo Modahbus cestium dei sibi haberi solent pro duobus M Hs ut ut uterque sit in materia neceusinia :ὶ Item Hobibile & Gntingens, pro duobus aliis t
utut uterque sit in materia ContingenII.
Jani, in omni pro setisne Moaeis; duas alssignant partes, quas vocant victum & u- Ut in hac, necese es hominem esse avi I; aut Homo es animia nece arto :) octum vocant, id quod principaliter asseritur, es animal . ) --m vcro, qui dicit qualibter alteritur, necessaris ) Et quidem, nonnunquam, cst cur coue amus victum, sed rarigemus motam: utpote ii dicatur ScraIes en 'Philosephus necessario ; aut necessarium mesoracem esse Phil si um ; Quamquam enim verum sit, Socraum eqs3 Phulυο - : non tamen ita est Necessaris, sed ConIingemer ; potuisset enim secus eisse. Si autem utrumvis falsum lit, Juste negabitur Modalta propositao. . Item Modalis haec est, I Tim. I. I s. fidelis est stimo O omni acceptatione Egnus, quo Chiisus Iesu venis in mundum ut peccatores totaret. In qua Dictiam, est, Gninus δε-hus venit m mundum, us mccatores Iemaret. Modus autem, Adeses sermo O omm accepimis Eiguus. Quippe quod, de illo Dicto, per copulam es, assirmatur. Propositiones M ales, duplicem subeunt considerationem ; prout vel Dictum vel M dus p cipue. attenditur. Verbi gratia, Possibile es, omnes h ines atris ese. Si Dictum praecipue attenditur: tum i hac consideratione) Subjectum est Vmines: P dicatum, Abi: Qualitas es matrea; Quantitas Universalis. Quippe ita est in D,
ltro parte S caIegorematica, seu accidentali & extranea, res metu habita ad substantiam utoquuntur, propositionis; quae est inmersam Ap Diamia, sed cum meretum e prinpotita. Sin praecipue attenditur e Mus: Tum secundum hanc considerationemὶ Subjeetum propositionis, est Dictum, omnes homoes sunt albi ) P dicatum, est us, necessarium, ) quod per Copulam de Sub ieelo assirma ur. Estque , si Qualitatem spectes, Mirmariis: Si Quantitatem, Singularis, atque, ut sic , Guiso sis ;ὶ nam de tini- ea Propolitione individua, affirmatus Praedicatum, Possesse Quippe Quiatio hie est: non, an Verum sit an Falsum; sed an Postile sit an Impossibile, ut omnes homines stat Avi.
Similiter in hac; Contingens es, cuia ab Pt homines lini Nigra; seu Luia ai yis sint nigri, es Contingens. Dictum quod vocant, est Propolirio Particularis offirmativa, HLqus homines Iuni nigrι de qua quidem ut sublesto singulari, aut individuo in Assirmatur Predicatumὶ Contingens Adeoque tota si in il Propositio est Smularis A rimatia. Sin diceretur, non eis Possibile ; aut um edis C Dugem ; aut mn es Imptis iis, aut nou es Necessaritim : fuillet Singularis Negasma.
148쪽
Cap. 8. De Propositionibus Modalibus.
Estque haec quid vera Analysis Propolitionum M utrum: Ubi vinum sive Assit. mativum sit, sive Negativum; iniversale, aut Particulare, in est semper Subjectum senem Iure : ob istie est Praericatum quod, prout de illo Dicto vel Amrmatur vel Negatur, si e vel Alli inutiva eit vel Negativa, haec ilingularis ὶ Propositio. Nec tamen hoc impedit quin ea maneat quam ante diximusὶ Analogia seu Conformitas quam habent hi Modi 'uatuor, Necessaraum, Possibile, Cuntingens ci Imri Urse, cum propositioniblis, versali A matrea, Gi Dculara Negativa, Particulari As mari .
-υ Vah Netativa : Haec etiam consideratio non respicit modalem propositionem, ut est integra Propositio; sed modos apsios scparatim consideratos, qui sunt Propositionum harum Praetacata diae non aut Quantitatem aut Qualitatem totius propositionis determinant. Atque sic quidem Ia gici exercuerunt ingenia sua, in excogitandis hisce Modalium Propositionum varietatibus: sed , ut plurimum, satis consule. odque potissimum erat notandum, Propositiones omnes hasce, Singulares esse, e Affirmativas me Netari s ;
vix aut ne vix notaverint quantum mcm in1ὶ plurique omnes. Multatque adhuc possent
Summa rei huc redit Quando integra aliqua Propositio, sit alterius Propositionis SM-1ectum hoc est, quando de antegra propositione allirmatur aliquid aut nefatur: fit quae dici solet ὶ Modahspropositis. Quae quidem propositio de qua aliquid sie affirmatur aut negatur 'Dre iam vocatur; estque Propolitionis Modahsὶ Sub ectum Quod de ea aD
firmatur vel negatur, Modus vocatur: ciique propolitionis modalisὶ Praia carum. Et
prout hic Modus de ' D illo, aut Assirmatur aut Negatur, sic Mo abs illa propositio est vel vis mativa vel Negativa. Et quoniam Dictum illud quod iit Sub ieetum propositio. nis in alis in cit una tuae vidua propositio quamcunque habeat 'uantitatem aut qualitatem ὶ Modalis illa semper est Singularis. Atque hoc cli quod propositionem M alem 1
Sed, ut aliarum omnium, sic dagis hujus propositionis; tum Subicctum, tum P
dicatum, quorum utrumque, ratione totius propositionis, censendi sun imperis termini,)pollum separatim considcrari; magnamque admittunt varietatem.
Si Subiectum separatim conliderctur, quod victum vocant, estque per se propositio ; haec una Propositio, potest elle quaelibet una ; quippe nulla est propositio, de qua non pollit aliquid aut Amrmari aut Negari; ὶ adeoque omnium varietatum capax est, quarum capax est propolitio. Potest inquiunt; este Mirmativa, aut Netaima; & harum utraque vel Um 1 fuls vel mitis viris. Addere potuissent si id lubitum ellet in Liae ira vel Sis gularis. Addas licet si ea non sit satis numerosa varietas Porcit elle Gregoris, vel H 'thetica. Potest cile ratiua, G1 rea, Hebraea, Aetlica, ecc. Potcsi uena ves Longa esse, vel
Bevis; unius, duarum, trium, decem, centum, milliumve vocum. Quae omnes aliaeque multa: cum ante dieiis combina , innumerabiles procreabunt diversitates. Sed, ex nisomnibus, contenti sunt Logici saltem Quadruplicem allignare varietatem ; prout est propositio vel Gnivcrsalis Asirmans, vel Universus Negans, vel Particulus Is Amimans, vel Ni Dcu ris Negans : quas literis Α, Κ, I, O, designant. Si Pia Darum separatim consideremus quem Modum vocant,ὶ etiam hic magna est Varietas. Quippe innumera stant quae de hac aut illa propositione dica pollunt.ὶ Sed ex omnibus, talium quatuor seligunt: Nempe, quod Dictum illud seu id quod Dicitur
dici pollit 'Edile, Contingens, possibile, aut Necessarium. Hoc est, Quod Vt, aut mus, Postibile, ego, aut non esie. Si postibile est esse, vociant PLF le ; Si pollibile estum se, vocatu Contiugem : Si non es pollibile se, vocant Lusitio; Si mis es possibilemn est, vocant Necusarium. Sca eadem casuum varietas quamvis id diserte notari non soleat, de aliis item Prae. dicatis. Ut puta, si pro Possibile diceretur, Notum, aut Cretatium, aut aliud simile. Nempe, cit, aut non cit, Mitim eiic, aut noninlle. itiit, aut non est, Creaetumi esse, vel noninie. Totidem enim hic casus sunt quot de Plas blate ante ostensum ei L Nce abii militer, quando dicitur. liint qui quaerunt O inventum, sunt qui quaerurit o non tu utunt : sunt qui
Adeoque putaverim, quatuor M os vulgo dictos; habendos este tanquam Exemplum sive, ut loquuntur, Insant a hujusmodi varietatum, In aliis Itidem combinationibus occurrentium, ad exercendam Iuniorum sagacitatem excogitatos; non, ut integram II aetatim tractationem. Aut imperfectam est e, dicendum erit, M actum tractationem ; si ad hos quatuor modos determinetur : Quippe aliae sunt innumerae Propositiones M ales.
149쪽
De Propositionibus Exclus is, M. Lib. 2.
C A P. IX. De Propstionibus Exclus is, Exceptisis, Reduplicat Letis, Mariisque propollitionum Suppuitio nibus.
ALiae adhuc Propositiones sunt, quae Modalibus amnes videantur, quas vocant nomine
barbaro Propositiones Evombiles ut quae non ita clare rem exprimant quin E p sitione aliqua indigeant. Omnes autem nujusinodi Obscuras propositiones aut loquendi formulas, particulatim enumerare & exelicare; operosum esset: adeoque suae cujusque sagacitati atque prudentiae relinquendum eth de vero significatu variarum in singulis linguis loquendi formularum, j dicium facere. Paucas tamen, quae a Logicis notari solent, hic attingam; ut, ad imitati nem harum, de aliis fiat Iudicium. Propositio Exausidia, dicitur ea quae per exclusivam aliquam particulam enunciatur; quales sunt filum, tantum, unicus, praeesse, Maeruare, atque harum similes. Quae quidem iniculae nunc Praedicato nunc Subjecto adhaerentes quanquam videantur Affirmativae atque, ab incautis, pro talibus non raro censeantur in sunt revera Negativae. Ut puta, cum dicimus, Seutinistis es, seu tantum unus tantundem est acsi diceretur, Mn Iunt p&rra quam unus. Item Elementa um Iantum fuatuor, seu Prarcio quam hoc est, mu
rara, quam quatuor aut etiam, ure paucitara.
Nee tamen nae semper faciunt Propositionem Negativam, vel etiam Exclusivam ; sed quando Subjecto adhaerent, adeoque assiciunt Copulam. Ubi enim adhaerent Praedicato, faciant licet hunc Irem num negativum; non tamen negat am propositionem faciunt, quae alias seret affirmativa. Adeoque minus inde periculi est ne perperam intelligatur propositio. Sive enim dixerim, tamenia sunt quaruor, sive tantum suam , aut Diam μὰ
esse, neque plura neque pauciora Propositio utcunque est Assirmativa, licet praedicatum
in pollerioribus formulis sit Io minus negativus.
ando autem Subjectum sic assicit exclusiva particula, ut etiam assciat Copulam: Pr posuimem reddit Exa laam; adeoque Negauvam; quae Affirmativae speciem referre videatur. Sie, si dixerim; E auem omnibus, in hiris Super se lucet, aut lucem hiser desis:ὶ sensum si spectes, est Negativa propositio huic aequipollens, Nuiatis planetarum excepto μου lucem habet is propris i sed a Sole mutuata tiam reliqui omnes. ὶ
Propositio Exceptiva dici solet, quaent per exceptivam aliquam particulam, aut quae huic aequa pollet. Atque hic etiam, si Praedicatum tantum assiciat, minus est periculi Utputa si dixero, Ἀλωιm Dymbi humanum gento universum, exceptis octo hominibus: aut omvis homines praeter ri : in Propositio est Amrmativa, ejus ue Sub dium, Diaminum; non minus quam si exceptio illa non foret. Sed PMdicatum ince patitur diiminutionem ; saltem in sui parte aliquae Pariter, si diceretur, It i EFluvio perierunt homines, fuerunt, Omnes praeter octo :Propositio itidem Assirmativa est; Suhstum habens Qui diuvis periretini homoes. Sed
Praedicatum exceptionem patitur.
Sin Exceptio cirecte ametat Subjectum sit Exceptiva o DO. Puta, si dicatur omnes homines , praeter octo, ae lumio perierunt. Ubi Praedicatum Hluvio permures ) affirmaturumversaliter de omnibus bominius; non quidem Absolute, sed cum hae limitatione, seu modificatione troer octo. Si tamen nulli quispiam, etiam hic, non tam dicendam esse Propostionem Exceptivam ;quam, propositionis GHectum, elle exta tuum Termetuum: Ego non repugno. Imo sic omnino dicendum videtur. Quanquam alii Propositionem Exceptivam dixerint, quo sensu Singularem dicunt, cuilus Sub lectum est Singulare. sed tum dicendum erit Sub metum illud non esse s ut prius censebatur in omnes homines de quibus non nisi limitate affirmatur praedicatum ;) seci dimnes homnes praeter octo . Atque, de his quidem, Universaliter dicitur, quod aestivis perierint. Notandum hic; quod, in una eademque propolitione, occurrunt nonnunquam Excepti innes seu Limitationes ) plures. Ut, si dicatur, Numb. 1ε. 29. Devt. I. 3s. Ipraelum
rumnum, giat opto egress sunt adusti viri, ingressisunt tetram Canaan, ut laeta, Linrent, exceptis C PH O' Dbua: Propositio haec eii Guriversalis Negativa ; non tamen dedimnibus h mibus, sed salum oraelitu 'ue de his omnibus, sed de gressis ex AE pira ;neque de omnibus inde egressis, sed qui Multi egrediebantur, sputa, qui nati erant aunos
saltem viginti, cum exierunt inde;) α quidem Musti viri, inam, de sceminis, nescio an . idem
150쪽
Cap. 9. De Propositionibus Excire vis, M. i ;
idem direndum sit;) neque de his viris omnibus, ita, praeter Glebum O Posuam, reliquis.
Atque de his rebruas, univerialiter pra catur negativu) quod non ita fiant ingresti te ram Canaan. Nam de natu m cremo, Id non iacgatur; noe deieIs qui AEgypto exierunt pueri aut minorenues, aut iserte a iactae f. minae, i. quippe maritim tantum recensio faeta est Numb i. Σ. ) Neque de Calera o IV a, qui A gypto exierunt MMI . Porro, in Praedicato, occurrit adhuc exceptio alia ; nempe, ut eam ροί erent. Nam, spe utitum ingrcsti sunt exploratores relictui qui malum rumorum de Ierra bona retuleruntὶ sed non ut possis iret Et pariter Iudicandum de aliis Propositionibus Excepti vis, aut limitate prolatis. propolitio Advocare a dici solet, quando Subjectum re titur cum voce 'MIenus, aut quae huic aequi licati j Ut, Homo sua homo es 1 aiionaris. Atque. haec propius accedit ad Mia istim naturam quam Exclusiva vel Exccptiva :) quoniam haee re vlicatio direetea eit Opulam. Dicitque non solumse es e, sed Pa 1 alioue iis es. Reduplicatio haec, quando repetitur totum Subicctum, dici solet, Reduplicatio mina mis: Ut Homo quareu s homo, aut Homo qua Ialis, aut Homo quatenus sic. Estque hisesentiasts praeaecatio : Hoc est, P dicatum est aut rcputaturὶ de Elientia Subjecit: ut Rurionabias de clientia Hominis, cum dicitur Homo qua homo es Aut uae s. Atque hane dictum illud, A quarenus inum, ari De Omm, vales coriseruentia. Hoc est, Pud homnia
verbi gratia in competit, quatenus est Homo id competit Omus h mr. Eiique hac potis
Reduplicatio Di Immis, ea dicitur, in qua repetitur Sublectum scd cum alia ut loqountur ) HrmabIMe. Ut, Homo, quatenus animal, leniti. Hanc ego S cIsicciti am Polliis dixerim, quam Red b. atrum propositionem. Quoniam Praedicatum non hic alsi matur .
de subjesto absolute quatenus tau ; scd sub alia consideratione quae in ea stcduplicatione
Specificatio. Ut cum dicimus, Socraus es Rationalis, quatenus Homo ; Sentit, qua A,--I: Nutritur, qua V us; Disputat, quatenus Philosep s; es Agbus, quantum ataventes: Nger, quantum ad Gives talis, ruantum ad Corpus morta si quiruIum ad A imam : & pariter in sinu libus. Quae quidem si int totidem Spres Dones plurium capacitatum, secundum quas Praedicatum Subrecto competit. Atque hic ut in Modalibus aliis sufficit ad negationcm Propositionas, utut Dictum verum sit, si non sit verumIub hac tetam ratione. Ut, 'si dicatur Socrates es rationalis PMenus Ammes; NUaverim hanc propositionem veram esse; quoniam, est quIdem MDonatis; at non quatenus an al, sed Daunus es inmo. Hue referas Distinctionem illam inter Redusea e & Spec, Me sumptum; quam voci
Dis & linulibus) aecommodare solenti Ut cum dicitur, Homines , fur Aut sta uri, δε ibus imbuuntur : &, Homines, qui prudentes hunt, πω facile decipi Iur. In priori, vocem dii dixeris Re pheatrae intelligendam cile ; in posteriori, tam μαλe. N cmpe,
Iuni, non facile aeret untur. Multae sunt alue Distindtiones, passim adhibitae, de vario significatu vocum, & formula- .rum loquend . Ut, si dicatur μω ef Etsi abum; Vox dicunt es nil mat ri uer. Si dicatur Homo es Animal ; SV MI inquiunt frematura . Ubi ut de puritate Latinitatis nihil dicam id volunt; suod prius illud intelligendum csi de ipsa voce
- Posterius, de Re per illam vocem signific.Ha. Similiter, cum vox Vulpes usurpatur pro Quadrupede sic dicto ; dicunt Supponis proprie; hoc est, usurpatur in proprio suo significatu. Cum ustirpatur pro hominu varro oc astuto; dicunt summi improprie ; hoc est, improprie sumitur, sensu metaphorico ct figurato. Similiterque alias quas vocant p 'nues varie distinguunti Atque ut in vocibus simplicibus, sic in Syntaxi vocum conjunctarum, occurrunt ambiguitates variae. Ut cum dicitur Possibile est Iedeuum sare. Quod verum este dicunt in
singis inus, sed non m senio com sis ; Hoc est, Pollibile est ut, qui jam sedet, alio tempore stet; sed non ut eodem tempore ) stet dum sedeat. Similiter m captiosa illa propolitione, squa multum sibi placere video aliquos in Potes
Deus facere quicqui potes sacere. Unde inferre satagunt, aut Emitatam esse potenIIam Divinam ia res albus sui Ias ; quod non est dicendum : ὶ aut posse Deum Iacere res rusnitas puta, numero , magnitudine, dignitate, viribus, M. 3 Atque hinc conclusum volunt; Posid deum facere creaturam In ruam. Sed argumentatio est Captiosa. Dico, enim, prinpolitionem' illam veram Ale distribui e sumptam; l hoc est nihil est eorum quae potest facere, quin id pollit facere : seu, nil ut est pollibile, quod Deus non potest facere : sed non ob gemve liamptam 1 hoc est, non potest Deus tot & talia sacere, ut, cum hie facia fuerint, non pollit deinceps quicquam facere. Quippe hoc esset, Potentiam infinitam exhauriri posse: quae est Contramctio in adlecto.
Possi,ntque aliae innumerae, tum in vocibus simplacibus, tum in orationis contextu, Ambiguitates oriri; quas omnes enumerare infiniti esset laboris. Et quidem nova nomana comminisci, quibus appellentur opposita distinctionum omnium membra i tollendis his ambigui- , latibus apta j ut a se mutuo disterminentur; tum insuperabilis est laboris, tum inutilis ' V a Plane.