장음표시 사용
231쪽
tatae paralatis mota aram ct Iemperorem pro Anuis i nemo sobrius non commendat. Quo vobis hoc disiicilius videatur, ut animi juveniles ' servidiores impetus. moderam, nis iugum vixdum palli, aut imperio rationis allueti, laxas ipsi habenas colligant; eo ma- gis & nortatu nostro, di cura vestra opus erit. Sponte Da pi operant; lusor eLI Inlabrae voluntes. Arce, pse limniis: Osreritis Mese L is. 3Cogitate animo, Iuventus Academica, sos iuventutis, parentum depositum, charissima succrescentis aevi pignora, prasitis cura, ocia Hi iis no ri, Des magna si xi,)Cogitate, quam vestra interest & Reipublicae, nedum Academiae, ne sperata mellis in herba pereat; ne fructus in illore dicam 8 an) gemma corrumpatur; ut pueritiam simul & pue
Sed distinctius agendum. Quo incitamini, Juvenes, est ι φυγῶν. Quod in se duo conti nei: RA & fimos e se. & sAre ses gerere. Alterum animum, ait rum e nutu conversatronem, potulimum spectat: φ i N a,3 4 ν. Verum his duo, in temporis compendium, conjunctim peric quar : objceta potius, quibus utrumque oecupatur, seorsim tractaturus. Versatur autem Sobrietas, seu Moderatio, in iis quae vel animum potissimum spectant, vel corpus. In animo moderanda sunt θε μα- , -2,μα In corpore, cultus, victus,& voluptates reliquae. De quibus ubi sigillatim pauca dixero, vela contraham. Animum quod attinet; spectanda sunt potissimum i ' θνη quae nempe intellectum spectant & cognitionem. Quam autem hic agendum est caute & moderate, docet elegant illi
sapiat supra quam oportet, sed ad sobrietatem sapiat. Ubi duo, ni fallor, ea venda vult Apostolus. Α iterum, ne sublimiora quam par est tibi exquirenda proponant; Alterum, ne elatius quam par cst de se sentiant: conjuncta plerumque mala. Utrobique moderamine utendum eli ; & utrobique non raro junctim precatur; ct utrumque notat illud toties ab
Apostolo condemnatum Rom. II. ao Rom. I 2.16. I ZIm. 6. II.
Atque hoc quidem vitio laborant, qui secreta Dei scrutari, ultra quam par est, satagunt:&audacter, ex conlccturis suis, de illis pronunciant, quae Deus nondum detexit. Qualia sunt, aeterna Dei decreta, quatenus ncc Verbo revelata sunt, necdum eventu patefacta. Item, Quid ab aeterno Deus fixerit, ante mundum conditum. Quid facti ius esset, si mundus non sinstet creandus. Num possit, aut velit, plurcs f iste mundos, aut etiam fecerit, aut facturus sit. Num venturus suillet Christus ; aut, Quis futurus esset hominum flatus ;si non peccallet inum. Aliaque huiusce farrastinas infinita, de Angelorum ordinibus, de supretui Judicii tempore. loco, procellii, de beatorum statu, de poenis infernatabus, aliis rue, curiosa ultra quam quod scriptum legitur. Quas ut sex .c merito amanat patitus 1 Tim. 1. 23. N I I. 3 9. Qiae enim celavit lacus, tutius est modeste nescire, quam curiosius inquirere ; ne s quod dicitur 3 Jotirarer mouesatis , oppi Marar a gloria. Quippe praesci Ga junt, ad Drum attinent piae atium 1 elua, ais nos o IIberos myrras,
Sed de eodem laborant vitio, qui aggrediuntur ea, quae, ut ut inscrutabilia plane non sint, altiora tamen quam pro viribus suas. Nam ct hoc est, re νω. X Ia. 16. Contra quam de se testatur Psaltus, quippe cui nec exce)tis an mtis erat, nee Hari octis, nee aggresses es majora sitis atii aesticis a Pam δε iscear; sed ais resar abluctus untis Iegesseris. PDI iai. i. a. Atque huc quidem respexisse Apostolum, loco citato, exiverbis continue sequentibus inam festum est. 'Mλι ηινον inquit) A me, ογών. ἐελδε ιομ πιν mk-. Vult siquidem singulos modeste sapere, ero ea quam timetiique imperi itis est D s me maustari. Quod & alibi seipsum sidcliter .observasse tellatur, a Cia . io.
Ia,r . quod nempe mensura, quam sibi impertitus est Deus, se cohibuit, nec Dd. .,6 2 ἔ- ν, alienis se negotiis, ut ά αι inmaet , intermiscuit. A si interim, ecquis fere mortalium dis, .m & disiacillima vel audacius aggreditur, vel confidentius tractat negotia, quam qui omnium minime intelligunt ρ utinam non &- ίλαν σπις λα-- e λ . 1 Pra. a. a Nempe, qns ad pauca rupis I, Iaci, onunciaI. Quos liceat cum illo Phoebi ad Phaetontem suum consilao dimittere.
Magna petis, Phariis, o quae non ori s tuis
Munera comemtivi, nec tam pueril stis anno. Ovid.
Nisi illud magis conveniat Persit. )Tritim sal Ia ; o mi iri quam set Iisi ciora stipesae. Huc etiam spectat, quod vel ex picbe quilibet, vel atrii ἰς juvenes , s contra quam
232쪽
monet Putilus, i Inu. 3. 6. nequis huc accedat,) vel ipsa Theologiae rudimenta vixdum edocti, Haggestum ascendunt, pro concione disierunt, di illotis quod aiunt) manibus
tremenda Dei tractant eloquia, &qua valent confidentia non raro pervertunt misere; nec ad suam tantum, sed & aliorum perniciem. Mirum est, quod nec cerdoni liceat, aut tonsori, nisi post exactum septennale tyrocinium, artem exercere ; dum interim traetandis sacris nemo non sufiiciat: quasi ad Apostoli illud πιι ορ- τι-- talitia reponendum sit, Quis
non Quid quod, nonnulli, boni aliquando evasuri essent Theolosi, ni properassent: &, quasi implumes nido egressi, in pnedam cellerint: ut de quibus alicubi si memini) coim queritur Seneca, qui De infe minor, ni se Iasient supere. Alia, dum, docendis altis, eos
inlumunt annos quos ducendo ipsi rectius impendis lent, evadunt magis Concionatores validi, quam strenui Theologi; qui, ni properaiiciat, utrumque suillent. Et quidem male mo tuo, ne, vel hoc nomine, a tare iam proxime insequente, macta futura ut Theologorum solide doeloruin inopia. Rarillime fluuidem videmus ullos, qui se ad illa deinceps semo applieuerint studia, quorum saltem fundamenta non in Academia postierint. Denique hue etiam referendum censeo, quod tricas apinisque traetandis non pauci, semis delimatum tempus impendunt: easque avide i)tiantur. 3
Hujusmodi sunt quae Paulus επM nomine, ct co λόγου, . σιψίας, aut etiam asse latae nimis amandat. Quae ut ut sublimia non sim, aut vere cum quis ea tamen quasi ita sint allectat, dicendus erit. Quo forsan, Apostoli temporibus, Graecorum eruditionis pars magna spestibat : 'us, ut videtur, verborum magis quam rerum pondera sol labantur: quod quidem Innatum est, magis quam Magnum : ipsique non tam , . quam δε in a & quod Paulus item de Romanis testatur ) φάσκο- . i istae ,
2 M. Hos imitati videntur, de quibus & Petrus conqueritur iis, m Afri ι Itim H, I Osanissima, esturientes quasi nihil non magnum, nihil non si ablime spirent,& ' δε useaeuha -rba ; quae interim, si expendantur, Sunt apinae, tricaeque, o sistita sutas is i 3'. Hujusinodi, in Religionis negotio, fit ille videntur illae μα-- δι-ογισμῶν certimina ἀ- se aiionum ut Bera i vel EMIAE Eseptationes ut nostri) quibus tirones exerceri nollet
Apostolus, ad Rom. t . I. quae, ni videtur, vel nihil certi continebant, vel nihil magni, quod ad summam religionis attinet, di sine gravi religionis dispendio poterant ignorari. Quas& sub nomine aliquoties repudiat 1 Tim. I. 3.& 6. . ubi relicto Ianas, mone, & quae est secunEum Merarem quippe Dis επρα deveniunt, quae sint; τ et μυ- nee ad silmmam religionis conducant: quae γ ι, da seeintationes pariunt, magis quam inmutias eteia ἐν misti, & plerumque in denectunt, vel λογιμ sari quod ibidem conqueratur Apostoliis. Quod quidem, quin sit non , dubitabitas, ubi videratis Apostolum P οῖιδά --α suum describentem : quippe qui et iso, δεν no instatur, turget, timI QUILLI, nihil pro comperto habeat,αψα νοῶν ei ζη-
σῶν debrans, ut quas insano amore deperit, instar foeminae pira laborantis, quae , neglectis sanis eduliis, vel noxia vel minus sana deperit ;) inquit ori mr invitara, conum iis, maletare Iiae, Ilpiciones male, o c. Totamque illam quam obtendunt, quaque adeo turgent di inflantur, eruditionem, non aliam este perhibet, quam om- ,--M P . - . A D. A, profanos garrisus, ct Iesse aectae cognitionis obremus. Arat Academici, utinam vel dies nostros non hoc speciatim speeteri quibus proh dilori controversiarum vel de rebus minui stimis glascentium ardor, fraternam prope charitatena exstinxit; aptaque pietatis ecticacis, si non deserbuit, remoram palla est vel maximam. Sed
Eubis Detis his qtioque suem φ . Atque hactenus sequuntura' o mea, quae ct ipsa sunt moderanda. Ut nee ahtim sapere oporteat, sie ct modice velle. Notum illud, mota volunIissenes, vita u: sie Philosophus
Her. l. 1. His igitur, vel maxime prospiciendum erit moderamini. Quod appetunt, temere dcesthenate ad potiundum incitantur: & magno seruntur impetu ; sed & praecipiti.
Utrumque corripit illud Theogniae s.
Quod ne nimio, monet, nec temerario feramur impetu.
Quam illud perieulosum di noxium, docet Apostolus IT . 6.9. .: πλουτῶν, qui id agunt, id impendio volunt, ut ditescant, recid I inquit) in Ieriationem ἐν laqueum,1 IIa ue laus ἄν ς tum rationi murinae congruas, tum pernici8sas; stolidas plane, de noxias: ut quae homines e u nisis in perniciem simul& perditionem demergunt. Quo, non honestim di moderatam rei familiaris curam cul-
233쪽
palle, censendus est Apostolus, ut quam alibi commendat, Rusique negligentem, vel im ideli deteriorem perhibet: sed immoderatum sive animi sive voluntatis impetum quasi
per fas & nefas divitias congerendi. Temperanda siquidem est voluntas, ct sobrietate moderanda : Juvenum praesertim ; ut qui ad hoc natura sunt procliviores, ut caeco impetu ferantur. ino quis enim consilia est magis expers, eo fere pnxcipiti & quasi bruto impetu est incitatior. Sed & eadem de causa, mutabiles fere sunt, ct parum constantes. Σφύρα - -
ces obtinent, sibique invicemJuccedum μ. Utrobique judicio opus est & moderamine ; ne, aut praecipites agantur, aut instabiles hue illuc nuoluent; levis instar naviculae, cui ct saburra decli, & gubernaculum. Quod &Apostolus monet ob φ iε παε- Π ωμεν νη- , ne simus Aranceps pueνι- , - - ea αι - ἰλι- δεμ λάαι. Hinc Elthu, utpote misis, Job. 32. 6, coram Dui Mibus modeste iubi cust, timidus sementiam I m aer enci: quippe dixerat, fora eloquentis, Omastituis an Mitim in cisu lassenuam. Quod oc ipse inus iii mandatis dedit, Levit. I9. 3Σ. 1am cano ca Ie congurge, ho ra faciem Duis. Et quidem Juvenes omnino decet nee petulantes, nec a tam cile ; lu.eque, ubi ab aliorum receditur sententia, admodum est suspicaces: nec nili gravillimis de causis, Drudentillimorum, longoque rerum usu exercitatorum consiliis, nedum mandatis, novandi studio contra se: ut qui tum temperantes esse debent, tum obtemperantes. Atque hominum prudentillimus, Parcumiastes, in Proverbi mi lini libro pallina, tanquam deploratae s Di, & plane conclamatum perhibet, qui, praesertim
Juvenis cum sit, seniorum consiliis se minus praestiterit obsequentem. Et quanto suo damno, didicit Salomonis filius, quam imprudenaer ipse paternum hoc conlilium neglexerit, nemini non innotescit. I Reg. I2.8. Verum nee juvenes hoc solummodo spedlat: sed .& omnium ulterest, ut voluntatibus
temperandis duplici praesertim nomine incumbant. Tum ut s upruma Numinis rationem habeamus ; tum, eorum quibuscum vivitur.
Prioris insigne specimen exhibuit ipse Christus, qui dum humanitus quantum par erat, paratum sibi calicem det restavit, merum, inquit, non duntas mea sed tua flat, aa. . Et similiter Paulus, nec diutius vivere, mc mori clitus, expetivit, quam ut terrent tum res Christi, tum Ecclesiae sitae, Phil i. ao. M. quippe quivum A primi, tum abun me .sImrai ipariter di esurn e aedicerat; Ium abundantiam, tum tuo am, modice ferre; nec quicquam horum impente aut veste, aut nolle ut fur inquit Itis sum, ἐν ι Πίμ α -- ,, , n cunque fuerim conssimus, omentus esse, Nil ψ. II, 12. Sed & alio nomine voluntatibus imperandum erit: tueortina scilicet quibuscum vivitur ratio habeatur. Est quippe homo et mMν nec sibi soli natus. Et propterea nec robus suis justo sit intentior, par est: sed ipsas aliorum sic accommodet rebus, ut in commi
nem omnium commoditatem cedat maxime. Adeoque de sensis sius non raro remittendam.&voluntati moderandum erit, ut mutua m m πι communi consulatur utilitati.
Quod, ut natura comparatum est, sic cautum divina lege: Dum, post grande illud, de Deo summe diligendo, mandatum; subjungitiir illi geminum, de proximo ut nobis ipsis . diligendo: Quo duplici cardine, vel Cluisto teste, ct attellante scriba , Mat. 22. . t tasex vertior, o Propheta quippe quae omnibus hia cauromatis o lacris ita 'mra ,sor. Ia. 3ῖ. Sed & eodem speetant quae pallim exstant praecepta, de infirmorum stillinendis infirmitatibus, de aliorum oneribus mutuo screndis, de non judicandis alus, ut ne ipsi Iudic mur, & quae his sunt gemina. Et specia talia illud Pauli ad Cci ravulos ' I. cap. IO. a . n
quis quia Dum en solummodo quartar, Iedo piae Hrarum. Quod & exemplo suo ibidem
comprobat, sicut&alibi pallim : sed di Timothei, Phia. a. ΣΟ. quem ut rarae moderationi exemplum laudat, quod γνψ- quae aliorum Crant curaverit.
Atque hoc quidem unumquemque, live subsit, sive praesit, perinde speelat: neutri liquidem N csiois semper sequendia tu est, sed rem illione 1 epius utendum, nec ii mino Jure. Τὸ δει M NII, mota ratra veis a in Iesivi omnibus, sive is juris remissis. Phil . s. Eidem siquidem --ι vitio referendum est, sive qui subest nihil nisi coaltus iaciat, sive qui praeest quicquid pollit cogat Eadem enim Christiana moderatio & Amram, quae obsequi, iam illic placidum, & hic moderatam postulat aequanimitatem; cum nec illic pervicacia, nec hie laudanda sit tyrannis. Non negem interim quin voluntate firma nonnunquam opus sit, atque inconculta. Est ubi decertandum ac uer, & totis intendendum viribus; quod is sitae semel Iia aera docet Judas ' suae verss. 3. Quod & Paulum non raro fecille constat, utut fuerit alias vel de Jure
suo cedere paratallimus. At illud indiscriminatim agere, &. in levioris praesertim momenti rebus, ubi nec religionis cardo vertitur, nec salus publica vel civilis ordo periclitatur, nec gravis ulla postulat ne litas; non magis convenit, quam cothurnus Herculis infantis pedi.
Quippe hic multum recepto mori dandum, atque aliorum judiciis; in libera praesertim
234쪽
republica, qualem est e par est Academiam, Musque Collegia singula; nec ad suum unius qui Lquam aliorum arbitria exigere, ut ut vel maxime pollit, velle debet: Sed, & aliorum sensis favere, & de suo nonnunuuam sponte remittere, In rebus praesertim innovandis, aut etiam repulsam pati, non est moecorum. Et quidem eis, quibus sui loquunturὶ vox negati conceditur, non eo conceditur, ut negent Omnia, sed ut, quae par est. Quod velim, hoe
est; nequid quispiam, sive praest, sive subsit, sive uicunque fuerit constitutus, impensius
aut velit, aut nolit, quam pro rei dignitate, necellitate, utilitate. . Atque de Voluntate moderanda haelenus. Moderanda sunt
3 .n rhiala, Affectus, Palliones, vel quod Ciceroni magis placet Perturbationes. Atque hic quidem amplus pateret dicendi campus, si quae apud Poetas ct Philosophos veteres occurrant, tum Stoicos & Academicos de exterminandis, tum Peripateticos de regendis
festibus, quoipibrum Philosophiae pars magna speciat, persequi velim. Et quidem egregia pastim apud illos exstant, &, nisi quod Christum minime lapiant, divina plane, &quae vel Theologum Christianum numme dedecent. Sed nee necelle est, nec opportunum eo secedere: apud vos piaesertim, quibus illa notissima este pollunt. Eorum summa sere huc spectat. Ut tranquilla mente simus, & sedato animo ; nec immodicis affectuum perturbationibus agitati: Ne terrenas histri & ut loquunturὶ fortuna: --nis, vel acquisitis, vel acquirendas, ves deperditis, vel etiam expetitis, nimium alticiamur :Nequid horum vel impensius amemus, vel sugiamus: Nequis odio, vel ira, sit austo concitatior : Ne speremus nimium, aut desperemus, vel etiam expetamus: Tum gaudio, tum dolore moderati: Ne prosperis elati, aut adversis delecti; sied ad omnia parati, utramque quod aiunt fortunam modice ferre.
Atque huc spectat, quod de Paulo pridem diximus: qui novit & in angustiis esse, & abundare et siturari pariter, atque esurire tum copiam, Lum inopiam, ut par est, ferre; λ quucunque fuerit conditione politus, μάρ cis 29. Eodem itidem reserenda, quae contra aemulos, iracundos, invidos, avaros, arrogantes, et tos, ambitioni, fastui, & vanae gloriae deditos, caeterisque allectuum vitiis laborantes, passsim in sacris literis praecepta exstant; quae singula seorsim recensere longum esset. Sed de, quae lenitatem, clementiam, longanimitatem, tolerantiam, humilitatem , modestiam, moderationem, Caeterasque his cognatas virtutes, commendant
Quae item, de abnegatione sui, de crucifigendis allectibus, de thesauris in coelo recondendis, & quae sursiim quaerendis; de gaudio, dolore caeterisque affectibus moderandis, de mundanis cupiditatibus abolendis, caeterisque similibus, pallim occurrunt. Et quidem quae de moderanda voluntate s i perius dleta sunt omnia; et iam huc spectant.
Cum enim allistus humani quicquid sit de hpiatis vix aliud sint quam voluntatis exitus,
ct fortiores impetus, atque in parte rationali maxime conlisiant; voluntatis, ast tuumque moderamen comunetum ut necesse esL Utrobique pro dignitate rei concipiendus imp tus ; qui proinde remissior acriorve sit oportet, prout illa meruerit. Ipsum autem τι ηι- ν, που μ D-- χ εα, - 1. quod, de patre suo habet Marcus Antoninus, i Ar .
uti intensime, ubi remissione, opus A callire ; quando, dc quatenus, aut laxare fraena parest, aut colligere ; hic labor, hoc opus et L Summa quippe ad hoc prudentia opus est, acer. rimoque judicio. Id velim. Ut quae de suo forti, sapienti, constanti, prudenti viro, egregia tradunt Philosophi: ea de viro comprobentur vere christiano ; utpote melioribus argumentis, majoribus auxiliis freto, & spe mercedis amplioris. Sed & de moderandis affectibus hae tenus. Sequitur ut &-perpendamus. Nam ct illic sobrietate opus est, qua victiis,
vestitus, gestus, aliaque quae externam hominis conversationem spectant, moderemur. Victum quod attinet; vitare oportet, non modo crapulam ct ebrietatem, quae ves pudor prohibet: sed & frequentes epulas, ct compotationes, lautas item, atque opiperas nimis. Mirum est, quantum temporis, seriis debitum, commet lationibus, compotationibus , ct confabulationibus, etiam extra popinas; & cenopolia impenditur. Ut non tam Hippocratis
illius AE ciny. ἡ ΝΘ . 1 Min Ars longa, vita brevis, quam illud Senecae,
'is.ὶ aetati & moribus noliris conveniat. Non parum temporas habemus, I eae mustum'
Sed& vestitus habenda cura; quem nec sordidum esse par est, nec nimis elegantem : eorum simul esse, & modestum, oportet: non lascivum, mollem, est deminatum; non vi γtis & laciniis, quasi phaleris redimitum, & mollitiem plusquam tamineam ementientem, dicam 8 an indicantem. Sed nec caesariem prolixiorem vestem : quae quidem taminis ornamento sit, viris dedo cori. Nec comptos nimis cincinnos et quasi de singulis crinibus in consilium eatur; & vese titiis & ementita comis ordinandis; quasi natura nesciat satis luxuriari. Sed & de vestibus quae gradum vestrum spectant, quod dicam habeo: Nollem ego, Juv nis Academici, aut vos de illis superbire. aut etiam saltuose contemnere. Nec enim ves anti sunt, ves tantilli, ut ves hoc ves illud deceat. Qui illis admodum efferuntur ; vix
235쪽
aliud plerumque habent de quo triumphent; di proinde vel his indigni sunt: Si qui comtemnunt; videant, ut ne pari fastu.
1d ipsi,m designant haec ornamenta personis adjuncla, atquet titulus praefixus noniam: Uirobique tantundem vel boni est vel mali. Id siquidem testantur, quod de ipse gradus; nempe quam de vobis indulgens mater Academia opinionem hactenus, & de futuro spem conceperit. Quae, si illis digni incesseritis, vobis erunt honori: sin minus; testamur sal tem Academiam haud satas prudenter de vobis Iudicasse ; quodque vobis futurum esset omnamento, ipsi cedet dedecori.
Siquis eadem altior despexerit; seque majorem senserit quam ut minutis illis possit dem rati : disnetur saltem ipse vel Academiae ornamento esse, quod facere summi non raro viri dignari solent. Quae enim illa vos ornat conferendo, eadem & vos vicissim gerendo ornatis illam. Quippe filiorum numerus, parentibus esse solet ornamento. At quorsum dicetis: quippe nee diatos faciunt, nec dignos. Recte quidem. Ut nec praelati fasces, vel Magistratum iaciunt, vel Authoritatem. Tos tur tamen. Nec tam merentur reverentiam, quam merenti conciliant: sed ec conservant. Et quantum de superiorum quorumvis, non tam males late, quam & potestate, sen sim periret, si, quae ad pompam atque externum apparatum attulent, deponerentur singula: haud tam diei u facile est, quam ellet experienti comprobatum. Quippe ex ininutissimis, di rebus in se nihili, certum est vel maxima non raro dependere. Nec quis vel nucis putamens quo quid est vilius λ temere frangi velit, nisi qui ct nucleum velit devorari. Verum de his satis, superque.
De Gestu porro monendi estis, Iuvenes, de tota simul conversatione; ut& illic modesb. am, temperantiam, sobrietatem exerceatis. Nec tantum ut lascivis, obscoenis, putidis, &impud eis, dietis, fictis, gestibus, nedum cogitatis, quae horrere debet Christianus animus, de ves intimis cordis recessibus abominari: ὶ sed & impudentiam, petulantiam, proterviam,& contumaciam caveatis, & quicquid bonis moribus est adversum. Nam&illud in fravis. simorum malorum numero, Lyas. 3. s. recensetur, quod pura insenem se perbe gesserit, oiu honoratam urbs ἰ neglectis quippe aetatum, graduum, de dignitatum disterentiis Sed de huc speetat; ut iracundos, pugnaces, ferocientes deponatis animos dc pugnas spociatim Quadragesimales, Academiae dedecus, & inianira quae cerdones, lanios, aut balatrones magis deceant, 'uam Academicos. Quibus coercendis, reprimendis, puniendis, optandum est, ut & magistratus & AEdium praefecti, Junciis viribus, severa incumbant disciplina. Sed de his haetenus. Supersunt adhuc quae studia vestra speciatim speetant monita, ut evadatis sobrie & solide docti. Quae cum in animo fuerit fias ius aliquanto tradidi isse, temporas me angustias coactum video summatim colligere. Velim igitur primo, ut certum aliquem & destinatum studiorum finem proponatis: nec vago & incerto plane itinere feramini; eorum instar, qui a scopo hac tantum ratione non aberrant, quod nihil sibi proposuerint quo collimarent. Quod non ita intellectum velim,
quasi quae obviam atque ex insperato se ollerunt, penitus sint negligenda; se , ut sit quo praecipulis studiorum impetus seratur. Quo spectat & illud Poetae Persi. γ ne aliquiae quo tendis, O m quod iurgis arcum λ
D paym sequeris corvos, tiliaque imoque, Securus suo pes ierat; atque ex Iemps e πω pDeinde ; proposita studiorum meta, curandum est, ut eo recta incedatis: ne, in divert,cula frequentius deflectendo, propositum impediatur iter. Ut, de quibus Seneca, E LI.
rara non es centes secessaria, quia supervacua aedicerunt. Atque huc facit, tum rerum, tum librorum, delectus. Nolim enim, potioribus neglectis, utris , M, quosvis obvios, indiscrinil natim evolvatis; sed in suo genere optimos. in & alicubi monet Verulamius; Libros pariter ac cibos tractandos: sunt quos primis attigisse labiis sufficiat; alii, altius degustandi; alii denique, in succum dia sangit mem convertenda. Atque hic quidem, tum vestuo opus erit Iudicio, tum indicio aliorum, quo restius delinus
Sed di eadem de causa, levioribus studiis temperandum erit; ne, severiorum jaetura,
charius emantur. Neque enim sapientis est, quae pro condimento essent, ciborum instar depasci. De illis linquit Seneca, De brevrtate vi ',ὶ nemo dubIIabII mu operose nil I Gavi, quinet Merarum mutitam maero denuemur. Non, quod ea penitus inter diei a velam : sed,
Rhetoricam itaque velim vestram, non mollem, elumbem, delicatulam; sed sortem, flexanimam, & argumentorum nervis strenuam; ne, verborum aucupio intenti, rerum sitis negligentiores. Orationem velim, nec barbaram, aut sbrdidam ; neque nimis Ornatam : ne, quod pro ornamento esset, materiem non tam ornet, quam regat; sitque oneri, magis quam
ornamento. Quod, de aula Phoebi, tradit Ovidius; iam γ
236쪽
Non enim Joculis, facetiis, & quaesito verborum tinnitu totus constat dicendi decor, quae pungunt magis quam penetrant:) sed Rhetoris cilicium tum optime si incti videamur, si mi uadeamus, quod si radetinus; quod petimus, impetremus. Sed & lepores iplos, sese mallem, quam aceto, tinctos, ct, qui sponte fluunt, magis quam qui ibadio exquiruntur. Disputationes quod attinet: Vos argumentis, velim, & praesenti negotio prestius insistere; syllosilinos debita lorina compingere, Iustis consequentus firmare ; omniaque ita ordinare, acti probatum catis quod iii scepistis probandum. Nollem itaque laxiores altercatio. nesi aut informes rixas, & quae i, is me . r. Sed nec velim vos quod moris plus satis obtinere video ) de quaestione in quaestionem temere transcurrere, atque, quaecunque fuerit agitanda quaesito, in quamlibet vel remotis limam transire , & universum quali Philosisphiae ambitum pervagari. Quasi quis Famaicam iret Alas debellaturus: sitque ulla omnium Jaculator optimus, qui omnium longissime a scopo pollit aberrare ; nec quidquam devitet magis, quam quo erat collimandum. Est quidem illud rixari, altercari, nugari, aut pueriliter garrire : disputare non est, magis quam pugnare, est, doctum este, in quippe quod a sobrie disputantis ossicio alienum est vel maxime ; cui propositum ellet, ut ia potissimum inlectetur, quod ea, quae prae mani a est, ' versia: es: oriun issi; am; neque se alio diverti
Porto : Philosophicis hisce siti diis Linguarum a tem peritiam vel maxime comunetin v lim, eo saltem ut G cum &Hebnaum utriusque Coescis textum, & legere possitis, & m- relligere. Nequὰ enim eo versamur lauto, 'mo- se, M EI sis; GD uice, haereticum. Atque hoc quidem, ut omnibus usti futurum it, & ornamento ; ita The logo plane neces lacium; nec tam, quod sciat, honoriticum quam, si nesciat, turpe. Neque
enim video, quid, imperito cuilibet ex vulgo, commode sit reponendum, literarum inutilitatem exproΓranti, dum, Qtior sum, inquit, non mihi pariter liceat vernaculis, at 'ue vobis, Latinis versionibus con entus este; dum, ipsos adire fontes, uterque pariter nescimus λDenique nennia iussim ) in pol , tum ero Osis, tum lietatis, M. io, curandum erit, ut ad foucietatem expendatis Omnia. Est siquicum, tum eroditionis, ii a & religionis, ina. nis quaedam larva & externa species, quae ab utriusque sobria & solida immane quantum discrepat ', ἀντι- - ἡ νώ -, ct μόρραπις ρ ασίεια : I It m. 6. Ia. 2 Tim. a. s. quam ambientes nonnullii pro corpore, umbram a lectuntur dis . nubem pro Junone. Id vos interim, Aeademici, summopere hortatos velim iid sitis blisi, sint, sobrii. ne vel propriae mentis levitas, vel veteratorum versutia, ab eo vos divertat tramite, quo ad sanam mentem tenditur, ad solidam tum eruditionem, tum pietatem. Atque haec sunt, Juveno, sui nimii in t data, qu. t νιγltem incitemini; quos brie docti sitis, sobrie pii. Quod conatus vestros, altiduis in Deum precibus, coqs jars piest, ct largitor unicus. Qui vel min, , vel 26
Cisur, nec tamen exprobras. Pac. I. s. Det vobis ille vere Idus Ianctus, solvi Deus. Dd. v. as. A c. I s. q. Cui omnis laus, ct honor, & gloria, in secula seculorum. Amen quo ad , Ne - se equam his, MI iduos omnimp bonorum fons
237쪽
Tribus Praelectionibus publicis moniae habitis, pro Gradu Doctoratus in Theologia.
238쪽
NON patitur Venerandi Patres, & Fratres, in aut illud, quod prae manibus est,
negotium, aut temporis, quo illud est absolvendum, angustia, ut prolixa vos detineam praefatione, aut rem ipsam longis ambagibus agam. Cum enim ea, quam suscepi Deo favente ὶ explicandam, Paulina nempe ad Titum Epistola, sit tri horio absolvenda; necelle erit, ut omnia strictra agam, ne longum scilicet iter ficturo breviusculi temporis spacium non susticiat. Missis igitur iis omnibus quae de Verbi Divini in genere, aut etiam speciatim Novi Testa menti, vel dignitate, vel authoritate, di dici possent, aliisque ellus di; ad illam, quae prae manibus est, Epistolam explicandam me statim conferam. Incipit autem haec Epistola, sicut & Paulinae reliquae t saltem si illa ad Hebraeos - . t. m. Paulina non sit, Procemio quodam; quod Epistolae Inscriptionem continet, cum adjuneta breviuscula salutandi irmula. Quod Prooemium, cum In aliis fissius sit, aliis brevius, in hae saltem Epistola quatuor
Neque Paulinae tantum, sed & Epistolae Jacobi, Petri, Iohannis, & Judae, ab quicinodi exordiis inchoantur. Atque hoc exiveteri more factum est, tam Graecis, quam Romanis familiari, ut 'M Me ρει ---rar E-- χαμιν. Et apud Ciceronem pallim, M. T. Cicero Servio Sulpino S. P. D. aut etiam brevius, Ocero Russo S. Sed & in sacro Codice ejusmodi exstant formulae; ut in Epistola caldaica Tamar, .& Sethem mai, ad Regem Darium, Eme. r. γ. N a Nescio ' o Zum Regi pax omnis : & Artaxerxis ad Esram Cap. ra. Artaxerxes Rex Regum, Grae Sacerdoti perito Legis T Catinis, incolumitatem : Sic in Epistola Nebuchad araris ejus di sermula exstat Caldaice, vir. l. r. in haec verba, MU l 2, ta i r te' π, N N Σν- is , a za. Atque
eradem formula vertatim utitur Rex Darius,Cap. s. as. Darius Rex Omndus 'puhs atmnis o linguo habitantibus in Iora terra, Pax, visu miati Ioram. Similiter & in Novo Foedere, AP. 23.M. -- Δια- - κρα-ν γεμόνι Φίλαι, χἀ o. Neque Ethnici tantum, sed de Synodus Hierosolymitana, AP. I s. 23. eiusmodi utuntur sermula, GAmum, is οἱ πρMorini, H M αδελφοὶ, τύς ω- τωὶ λ πόχειαν, ab Meiari 6 MM π ia, Me τως- - , χύρον. Atque adem fere occurrit non Pauli tantum, sed di in reliquis sere omnium Epistolarum Novi Testamenti exordiis.
sed ad prooemium Paulinum redeo ; Cujus sere silmmula haec est, Polus Tito Salutem Ubi occurrunt Saturator, SalutaIus, o Saltituto. Quae tria membra, adiuncta paraphrasi, paulo fusius exponuntur. Salutator in Lac Epistola est ipse Paulus, ejusdem author; de quidem selus. Quod ideo potius moneo, quoniam in alus non raro Epistolis, puta ad Corinthios, ad Philippenses, ' Hh a ad
239쪽
ad Colossenses, habemus in salutatione nunc Timotheum nune SNhenem, cum Paulo conjunditum; & quidem in Epistola ad Galatas, omness, mu cum iri eram, fratres dum in terim in Epistolarum corpore solus deinceps Paulus loquatur. Et quidem in Epistola ad Philemonem, non modo salutanti Paulo sit ungitur Timotheus, sed&ialutato Philemonisu unguntur Apphia, & Archippus, &alii, dum tamen tota deinceps Epistola 1 solo Paulo ad solum Philemonem dirigitur : Paulus capimus Iesu Chiasi, O Timotheus frater , illi salutatores; ridemoni Hiem, O ad Mori mino, ct Apphiae ae lectar. O Archippo commisitona nostro, ct Ecclesiae quae H- tme eLI, hi salutati; in Gratiast vobis, o P , a Deo patre nostro, o D mo Iesu oras , ea est salutatio. Sed deinceps; numero singulari,
Granas ago Deo meo, semper mentionem tui faciens in precibus meis orc. Non vero, Grin. tias agimus Deo nostro menItonem viam facientes in p=ecibus nubis. Sicut etiam in Epistola ad Ephesios, & utraque ad Corinthios, salutatio non ad illas tantum Ecclesias dirigitur, quas speetat Epistola, sed ad alios etiam fideles in Christo; ut ex ipsis Epistolis li
Quam quidem rem esse maxime advertendam existimo ; ad alia saepturae loca commode interpretanda. Pari enim ratione Latum este credo, Actorum Is, ubi In Synodo Hieros imitana Apostoli o Presbyteri soli deliberatum conven:lle memorantur: verss. 6. ipsaque decreta a solis Apostas ct Presstteris condita dicuntur, cap. 16. . in ipsa tamen Epistola Synodali cap. i s. a 3. praeter Apollo los, ct Presbyteros, ctiam ὰπ D in mentio faeta est;
Ap Iolt, or 'eumeri, or fratres, iis qui Iuni Antiochiae circ. Salutem. Non quod ir
tres omnes, aut universa plebs, sui tragia tulerint in condendis Decretis, quae illic observanda proponuntur, sed saltem in salute precanda concurrerint; sicut & fratres omnes, qui eum Paulo erant, cum Epistolam scri ebat ad Galatas, in salutatione quidem cum Paulo conjunguntur, non tamen propterea censendi sunt in Epistola Apostolica authoritative scribenda concurris Ie.
Παλι δοῦ- Θis, ἁ-M 1 Iin x-ῆ. J De Pauli nomine, non est, ut multa dicam Qui ab Hebratis Sati ut dictus vel Nae levi desiexione 1 Romanis videtur Romano nomine Paratus dici: In propriis enim nominibus ex linguis Hebraica, Syriaca, Arabica, aliasque Urim talibus, in linguam live Graecam sive Latinam transferendis, immutationes saepenumero non
leves occurrere, nenio et,qui nesciti
Quis autem, & quantus fuerit Paulus, & hine & aliunde liquet; Gente, Judaeus, ex tribu Beniaminis; Resione, Cilix, Tarsentis: Privilegio, civis Romanus; secta, Pharis eus; Protessione, Juris peritus; Ecclesiae christi, aliquando infensus hostis, pollea vero convcosus faetus est Apostolus, & spectatam, Apostolus Gentium. Paulus autem nic non nomine sbio, sedct duplici Epitheto describitur,l δῶλανθὶς. λώ -- A I ri xti . JPrior titulus generalior est. Servi enim Dei multi sunt, qui Apsta non sunt. Ser sautem dicitur, vel qui servitium debet, vel qui sti vitium praestat. Priori sensu, nemo est mortalium qui Dei servus non est: Deo enim servire tenentur omnes, Iam boni, quam mali. Impietas enim, sive nequitia, Creaturae, non tollit dominium Creatoris Posteriori sensu, non nisi bonis, piisque Deum colentibus convenit; & quidem vel latiori sensu si matur, prout quum piis omnabus promiscue attribuitur, qui Servi Dra, Deo De Iervire, passtim dicuntur; ut Rom. 6. I 6. Eare. I. H. Uri. 6y. iὶ. L c. I. τε & IPIO. I t. a I 6.& alibi saepe : vel sensu stratiora, prout servos aliquot msigniores, emincntiora loco con sit tutos, designat. Sic Moses, υτ lia Servus Der, appcllatur; Nain. Ia. I. atque alibi
pastina: χ' nUΣ. Sic etiam Jothua, David, Nehemias, aliique qui Deo insigniori aliquo loco servietant. Sed & Christus ipse, ovi. o. r. 3 IV in EcceJovus meus, quem semio, electus meus, ruem bemgne accipit anima mea, o c. quae dinia de Christo exponunturi Π.I2.18. Atque hoc speciali sensu, Apostoli, aliique qui insigniori aliquo munere fungebam tur, Seris Dei, & Servi fetu C si, in novo Foedere passim appellantur; quo sensia di hie Paulus se appellat δή ν eis, Sermo Dei. 'A ,-ς A I-οῦ Mict J Est hic alter titulus, quo designatur Paulus, priori magis specia lis; peculiare munus designans, quo Deo serviebat; nempe, in Apostolam Jesu Christi.
A IIta autem vox, quid alibi extra scriptores sacros,designat, non vacat disquirere. No men ipsum non aliud ipsa vi vocis designat, quam Pguum, vel nuncium, qui ad negotium aliquod praestandum iam ina ris, emittitur. Atque hoc sensu Epaphrodito, atque aliis ex si, tribus, attribuitur vox ἀπις Phil. 2. u. a Cor. 8. 23. sed cum adjuncta voce diminuente, - συας ἰμ-. ἀπ - ἐλωπιων. Priam volo ; legati Eces fiuinum. Noli autem -- I xii , Arista BD Chri sit. Quo sensu laxiori etiam videtur ea vox sumenda. Rom. I 6. PAc. II. 9. & forsan alibi. Nomen autem Aposta eminentiori sensu simiptum attribui si
let Οχlta, duodecim illis 1 Christo selectis, Rias io. a. c. s. ia. & alibi: sed & alias etiam aliquot, ne e Matthiae, in Jude locum surrogato; neque illi tantum, sed & Paulo& Barnabae : Speciatim vero Paulus ut seipsum Leptissime Apoliolum appellat, sie& aliquo ties Apostolauim suum ex profesto allerit; praesertim in Epistolis ad Corinthios scriptis; anter quos erant pseudo apostoli, qui se Paulo opponebant, ejusque authoritati derogatum
240쪽
ibant: authoritatem igitur suam, quam illi elevare satagebant, pmpugnat ille strenue, atque asterium it, I Core. 9. 2 Cor. II. &j I a. Sed & alibi; se quidem & Amolum esse contendens, ipsisque principibus Apostolis neutiquam inferiorem. Apostolorum autem munus videtur illud esse praecipuum, utan universutii orbem Evangelu praedicandi eausa emisit, Ecclesiae christianae lundamenta jacerent; totamque ipsius iniis instituerent; eaque quae a Christo edoeti erant, Ecclesiis Christi observanda praeciperent, &sancte retinenda: ut qui erant θ -- , atque infallibili Spiritus Saneti ductu in Omnem veritatem dirigebantur: quapropterdi eorum in Ecclesiis si imma erat authoritas, atque m irriα. Et quidem de Apinocti titulo
Verum Paulus, & hic & alibi, non solum Apostoli titulo se insignit, sed Apostolatus munia summatim saltem recenset; ad quid nempe laetus est Apostolus, &ad quaenam legationis negotia. Paulus Apostolus Jesu Christi Hem ι λαῖ , secundum sirim vel potius ma idem, Hectorum Det, pura propagandam, & mundo propalandam. Nempe iidem in Jesum Christum, quae quidem solas elestis Dei conceditur,&qua sola justificannir.
etat; hoc est, doctrinam de vita pie instituenda: Et hoc quidem kr' ἐ-ἱδε me αἰ-li, iube, vel jus aeternae vitia . Adeo i qe ad tria praesertim rapita doctrinam Evangelicam redii. eit: Nempe, Doctrinam de Justificacione, per iidem ; metrinam de vitae Sanet imonia, sive,
vita pie instituenda ; Spem futura: Gloriae. Hoc autem tertium Doctrinae Evangelicae mem. brum, nempe Spem vetiae a II uar, paulo fusius persequatur ; ideo forsan, quia Resi irreetio. nis, atque aeternae vine doctrina, non modo Judaeorii in multis, sed es praesertim Gentibiis res admodum dubia videri pol iit. Ideoque cum ζωμ αἰ-re, aeter vitae, mentionem fecerat, adjungit statim, ο ἡ ἀυυδες ς, quam gratisse promisit, dc quidem jam olina promit crat, e re Deus Derax, meultri Nescius: neque nunc primo eam pro sit, his tu timis mundi temporibus; quali quid novum esset, antehac inauditum ; sed Jam olim promiserat me, χὐνων ωώνων. ante tem a Iecularia, hoc est, ante multa Iecula Illud enim dicere mallem, quam aure rem' a a Ierna. Pr.eterquam enim quod rem ra aeterava vix commode dicatur 2 saltem, ante aeter ua te vira, sive ante aeternithena, quo modo quid fieri posse dica tur, vita cillestior : scd ante longa, sive a murra tempora, vel tempora Iecularaa, pura tem pora seculorum aliquot, illud satis commode factum dicitur, quod multis rei m seculis fiebat, nempe jam inde a primis mundi temporibus. Sta neque voces hasta Ge. Ἀμ- άψων, quae ct hic, ct a Tim. i. s. Occurrunt,in ita intelligendas arbitror, aesi, ante Omma Iecula, assc rue ante mundum conditum, ruiu uile iactana innuant, licet virus aliquot S graves ct etvitos ita senure non ignorum, in adeoque idem valeam atque illud os . Eo ς iam. Eph. x. anre jacta munis tu amema : Sed anIe secula saltem aliquot, vel etiam multa, non autem omnia. Quanquam enim omnino verum sit, Hectoris, de qua instituitur 1 rmo
in loco illo ad Ephesios uaa πο-Mno γ jam ab aeterno fiuste, adeoque
ante mundum conditum ; attamen aeternae vitae Promissimem non ante mundum conditum,
sed prinus saltum mundi temporibus faetam, dicendum erit. Atque hoc quidem est quod videtur Apostolus dixit te velle; nempe Pmmillionem vitae aeternae non nunc temporis primitus factam esse, sed jam olim; quae quidem licet distincte magis, atque manifeste mundo jam patesaeta sit, atquc explicata, per praedicationem Evangelii, quam sibi inter alios divinitus concreditam esse affirmat Oilus vers. r. non tamen aliud est, quam quod olim Abra
amo, atque ante illum Adamo ipsi promiserat Deus, dum, in Abrahama Ie re nempe esii Christo bene fictas scire Omura gentes, O miseris semen serpentis cum connitimum ;Jam olim pronunciaverat
Atque hactenus de Paulo cum ipsius Apostolatu, ct munere dictum est; qui Epistolae
author est: sequitur Tit , cui ea dirigitur vers q. Τιτν γναν τε ν J Titum hic, sicut & alibi Timotheum, γν αν rinis apitallat Paulus, genuinum sillam , non quidem generatione , sed potius regeneratione xuia uisen, quem puta adlidena Christi convertera vel potius quem in fide Christi praedicanda instar filii habuit, & quasi filium traetavit, quod & de Timotheo expresse dicitur Phil. 2. aa. Sed &addit non modo υ- πim, sed is, κοινὸν mco Isim cnmmonem ς Paulo siquidem A Tito, adeoque Judaeis & Gentibus communem. Non enim Titum, ut aliquando Timotheum, circumcidi voluit Paulis; ut pro Judaeo, vel Proselyto habeatur:) quoniam Timotheus, quamvis ex Graeco Patre, eX blatre tamen Iudaea natus est, ut patet , I. 16. i. ideoque ne Judaeis scandalo esset, circvincidi illum curavit: Tmam vero, utpote plane Graecusta, live Gentilem, quanquam familiari ipsius commercio utebatur, neutiquam tamen citet inicidit, ut patet, GH a. 3. At quaeretis, Quorsum vel Timotheum, quamvis ex Matre Iudaea, cireumciderit Paulus, cum affirmet ipsi: GH r. a se circumciduntur, nihil imis profuturum esse Chri Iuvi ; &. ne ipsis Judaeis, jam esset Circi ciso necellaria λ vel si ob vitandum standalum circumdicieret Timotheum, cirr non & Titum, quamvis Gentilem λ Srandalo enim erat Judaeis cum viro Gentili, nisi circumcisi is esset, familiare commercium, quale Paulo & Tito intereessit; ut ' Hl, a patet